Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
18 articles on this Page
Y DIWEDDAR Arglwydd KITCHENER
Y DIWEDDAR Arglwydd KITCHENER Hanesion am Dano. Pan yr oedd y diweddar Arglwydd Kitch- ener yn benaeth y fyddin yn'yr Aifft darfu i wyiwyr milwrol ddal dau Arab bradwrus. Rhoddwyd y ddau me'wn pabell. Ymhen 3chydig amser daliwyd Arab mawr arall. Tra yr oedd y ddau gyntai yn adrodd brad a chyfrinach yr oedd y trydydd yn dyfal wrandaw arnynt. Diangodd y tryd- ydd o'r babell. Bygythiodd y gwyliwr ei saethu. Cododd yntau ei law. Nid oedd yn neb amgen na Kitchener. Adroddir mai yr unig ddynes a garodd erioed ydoedd ei weinyddes gyntaf. Elai i edrych am dani bob tro y caffai gyfle. Un adeg darfu i Kitchener oilwng yn rhydd da:r mil 0 garcharorion yn Turah, vr Aifft, i'r a.mcan o wneuthur ffordd o'r lie hwnw i Cairo. Buwyd am dri mis yn gwn- euthur y ffordd. Adnabyddir hi LI "Ffordd Kitchener." GWAS.VIXAETH COFFA. Heddyw (dydd Mawrth) cynhelir gwasan- aeth coffadwriaethol i Arglwydd Kitchener yn Egiwys St-. Paul's. Li und a in. Bydd y Brenin a'r Frenhines yn bresenoJ. EI WAITH YN Y 3WYDDFA RYFEL. fEr cymauit o felD oedd ar Argiwydd Kitch- ener gwnaeth orchestwaith fei i sgrmnydd Rhyfe.. Pan doiodd y rhyfel aliaii nid oedd gan y deyrnas hon ond rhyw 8UO.UOO o fyddin, yu awr rhifa o 4.000,000 i 5,000,000. GAIL A R Y FRENHINEIS ALEXANDRA. Yr oedd Arglwydd Kitchener yn gyfaiii mawr i'r Frenhines Alexandra (mam y Brenin). Arferai ymweled a hi vn wyth- nosol i adrodd hynt y rhyfej. Teirnlodd y Frenhines gymaint fel y rhoddadd heibio ei hymrwymiadau am beth amsec. Y LLONG AR DAN. Aeth Arglwydd Kitchener a'i swyddogion ar fvvrdd yr Hampshire am saitfi o'r gloeh nos Lun. Cymerodd y lle*str gwrs gonlew- inol am borthladd Rwsiaidd. Yr oedd yn yst-orom fawr ar y pryd. Yr oedd yr arfor- dir yn noeth ac yn hynod o greigiog. Di- gwyddodd y trychineb oddeutu wyth o'r gloch. O 8-36 i 8-45 canfyddwyd fod yr Hampshire ar dan gan long bysgota. Yia- ddengys iddi gael ei chwythu i fyny. Sudd- odd ymhen ugain munyd o amser. Gwelodd pobl oedd ar y lan bWiwar o gychod yn cael eu gollwng o'r Hampshire. Aeth y Eedwar yn erbyn y creigiau a chw.iifriwyd wy. Daeth un eweh i'r lan yn wag. Ys- gubwyd i'r Jan goed~rhwymedig wrth ei gilydd a deuddeg o forwyr arnynt. Yr oedd goiwg tesynus arnynt. Ebai un neu ddau, "Yr oedd Kitchener ar y bwrdd," ac yna syrthiasant i gysgu. Curwyd 80 o gyeff yn erbyn y cregiau rhai ohonynt yn axoeth. Symudwyd y cyrff i Stromnees, He y cladd- wyd hwy. TARAW MWN. Yn ol newyddion diweddaraf ymddeDgys i'T Hampshire fyned i wrthdarawiad a mwn symudol. Canl'vnid hi gan ddau gweh (des- troyers). Fodd bynag, oherwyaci y mor mawr anfonodd capten yr Hampshire hwy • yn ol.
[No title]
yelod y gaith niwrnod diweddaf cymerodd y tiwsiaid 107,013 yn garcharorion. GwUt., hwy i fyny fel y canlyn :— Dydd Sul 13,000 I Dydd L',tiii 112,-t80 Dydd 11awrth 15,420 Dvdd Mercher 11.058 Dydd Iau 15,899 Dydd Gwener so,647 Dydd Sadwrn 35,500 107,013 Wedi croesi y Styr a'r Strypa, y mae'r Cadfridog Erusiloff yn ymdaith ymlaen yn frys:og, ac nid yn unig y mae wedi peri i'r Awstriaid encilio ar frys, ond y mae wodi peri colledion enbyd yn eu mysg. Y mae'n awr yn bygwth Lemberg, Kovel (gorsaf reil- ffordd bwys'g 50 mii dir ta draw i Lutsk), ac hefyd Cz-ernovitz, prif dref Bukovina. Y mae eisoes wedi dechreu tanbelenu y ddinas hono a magnelau mawrioii. Hysbysir ym- hcllat'h fod yr Awstriaid ar fin gadael tren Leml^frj-g a Gzerzwvitz. Yr ihyn sydd yn bwysig i'w gofio yw fod y Rw>jaid wedi ad- eni.ll yr ihoil dir a gollasant er inis Medi di- weddaf.
ARLYWY DDIAETH AMERICAI ...
ARLYWY DDIAETH AMERICA Dyma ganlyjtiad yr ail ballot yn.<;Jyn a'r ymgeisvdd Gweririol (Republican), Unol Dc:iat.thau"r Amrica:- Hughes 3-28 Root • Fairbanks. 88 Cummins 85 Roos-evelt 81 Y mae tri ereill yn dilyn. Cymro yw y Barnwr Hug a diau mai ef fydd ymgeis- ydd ewyddogol y blaid. Rhaid i'r ymgeis- Y mae tri ereill yn dilyn. Cymro yw y Barnwr Hughe? a diau mai ef fydd ymgeitJ- ydd ewyddogol y blaid. Rhaid i'r ymgeis- ydd gael 493 o bleidleiai.au cyn y bydd wedi ei dde wis.
----GWRTHOD YMUNO AR FYDDIN.…
GWRTHOD YMUNO AR FYDDIN. Yn 11 ye ynadol Tower Bridge, Llundain cyhuddwvd pump o ddynion ieuainc o be:d:o ymnno a'r fyddin, o dan v Ddeddf Filwroi. Dywedodd un (ICorbettf nad oedd am werthu ei gortff am 2s 9c ac arall (Thomp- son) ei fod am gadw or fyddin cyhyd ag y gallar. Ebai un arall (Mason): "Gwrthodaf fyned yn filwr, dyna'r cwbl." Dirwywyd hwy i 5p yr un, ac i gael eu cadw yn y ddalfa nes y delai gosgordd filwr- ol i'w cyrchu.
Family Notices
Welti parw. PRIODASAU. HL'MPHREV S—DAVIES.—Melietm laf yit Nghapel Bryn Buwydd, Blaenau Ffestiniog, gan y Parch. George Davies, Mr. 0. H. Humphrey: goruchvvyliwr siop y Star Tea. Co., Rhuthyn, a Miss A. E. Owen-Davies,. y gyfeilyddes o Ffestiniog. MARWOLAETHAU. PRICE.—Mai 12, Mrs. Price, anwyi bt-iod Mi- Hugh, Price, platelayer, Bryncir Station'. GRIFFITH.—Ebrill 3, yn Awstralia, Hugit: Griffith, mab ieuengaf Mr. a Mrs. John Griffith. Llwyndu Bach, Penygroes, yn 40 mhvydd oed. THOMAS.—Mae 30, Dilys, mereh Mr. a, D. J. Thomas, 17, Minafon, Bangor, yn 21 rnlwydd oed. JONES.—Gyda'r Defence ym Mor y Gog ledd, Naval Instructor T. Elwyu -Joiles, B.Sc., mab y Parch. S. T. Jones, Colwyii Bay. yn 27 mlwydd oed1. PRITC-HARD.-Mehefin 3ydd, yn 31, Snow, dton Street, Caernarfon, Miss Margaret Ellen Pritchard, yn 49 mlwydd oed. Argraphwyd a Chvhoeddwyd drne y, Perchenog, gan EyAN ABBOTT, y MMe. Caernar
TREM AR Y SEFYLLFA
TREM AR Y SEFYLLFA EIN BUDDUGOLIAETH AR Y MOR. Addefiadau yr Almaen. Y BRWYDRO YN VERDUN. Ymdaith Ysgubol y Rwsiaid. Wytlmos .gynhyrfus etc fu y ddiweddaf. Caed manylion am y frwydr fawr ymladdwyd! ar y mor yr wythnos flaenorol. Gallesid caaglu oddiwrtfc. fynegiad swyddogol y Morlys Prydemi-ginai llynges y wlad hon gafodid y gwaethaf o ddigon yn y frwydr fytlhgofiad- wy hoai. Ond, erbyn hyn, gwyddis mai Y" Almaeniaid- ddioddefasant y collodion trym- af, ac y gellir yn briodol alw'r frwydr yn friddugoliaeth hollol i'T Prydeiniaid. ARGLWYDD KITCHENER WEDI BODDI. Ond dilynwyd lIawenydd gan dristwch. Ddechreu yr wythnos (hysbyswyd fod Ar- glwydd Kitchener a'i staff wedl boddi tra. yn m.yn'd gyda'r rhyfel-long Hampshire i Rvt > ia. Dywedir i bedw-ar o gyehod gael I eu gollwng i I-awr o'r llong. Yr oedd yn ystorom enbyd ar y pryd, ac ofnir i'r cych- od a'u cynwys gael eu dymchwelyd. Mynn rhai mai gwaith ysbiydd neu ysbiwyr Ahnasemaid i yw hyn, a chodir Uef am eu halltudio yn gyfiangwbl o'r wlad. Fel y sylwa un ysgrifenydd, "y mae'n an- hawdd cyplysu marwolaeith a chorff lluni- aidd Arglwydd ;Kitchener. Ond, ivria fu. Effaith ei symud ymaith fydd gwnenthur y deyrnas hon a'r Cyd-fyddinoedd yn' fwy penderfynfli nag erioed i didwyn y rhyfel ymtaen i derfyniad buddugoliaethus. Cafodd Arglwydd Kitchener yrfa filwroi hyn- od o lw,yddianug. Dyrchafwyd ef ar sail fi gymeriad a'i fedT ei hun. Gwnaeth waith. inawr yn yr Aifft. Y R WSJ AID YN CAMU YMLAEN. Newyddion goreu yr wythnos ddiweddaf yd- oedd fod y Rwsiaid yn enill tir yn Galicia. YmLaddant ar 280 milldir o dir, o agledd' i dde, o Pripet i ffiniau Roumania. Y diwrnod cyntaf i'r Rwsiaid yrnosod ar vr Awstriaid ar v linell hon, cymera.sant 13.000 yn garcharoriun, heblaw oyHenwadau mawr o orfau rhyfei, bwydydd, etc. Gwvdd. isi o'r blaen fod y Rwsiaid yn feddianol ar ddigon o filwyr, ond eu bod ,vn brin o arfau a, gynau mawr. Nid yw hyn yn bod bell- ach. Y n-aill ddiwmod ar ol y llall caed newydd- ion da am yrndaiUi fuddngoliaethus y Rwsiaid. Adroddid i Luck syrthio i ddwy- law y Rwsiaid ac iddynt groesi yr afonydd Ikwa a Styr. Yn Galicia cynwrasant 11,000 o swyddogion a milwyr yn garchaT- orion. I fyny hyd ddydd la-u yr oedd v Rwsiaid wedi cymeryd 55,000 yn garchar- orion. Yn di y newyddion diweddaraf nid yw v Rwsiaid otn+ deunaw milldir o Lemberg. Dywedir fod yr Awstriaid wedi sadael tref Dubno. Er pan ddechreuodd yr ymosodiad', wythnos )"111 ol. cymerodd y Rwsiaid 65.000 o gar- charorion, ac y maent wedi tori llinellaif yr Awstriaad am gan' milldir o hyd. Adroddir fed (xdledion yr Awstriaid yn yr ymdrechfa hon yn 200,000 o ddj-nion. y maev"hwsiaid wedi cymeryd y trefi canlyn. ot Koiki CznvUirysk. Rafaloyka, a Troyan- ovka'^ydd ond* 25 milldir d Kovel). Credir y bydd i'r Rwsiaid gymeryd tref bwysrg Lemberg ymhen tri neu bedwar diwrnod. Os digwydd hvn, ac os perv yr Awskcwd i gael eu gorchf,vgu fel yn bre- eenol, credir vn gryf y bydd iddynt geisio heddychu ar Cydfyddinoedd an- Wahan. i'r Almaen. Mrod(Tir fod y Oadfridog Hindenhurg-, eilun milwrol yr Almaen, yn ffaelu cysgu wrth fed/dwl am v l'.w?iaid yn oamu .ymlaen nior drwm ac effeithiol yn y lie hwn. FFRAINGC A FLANDERS. Y mae <Srmjodd i gan niwrnod er pan mae'r Almaeiitala yn eelsio eilill' Voiduii, a hyd yn. hyn yn hollol ofe-r, er wedi aberthu inil oedd l-aiwer o ddynion yn yr ymgais. Ekleohreu yr wythnos- ceisiodd yr Almaeniaid wneuthur rhuthr penderfynol ar gaerfa Vaux, i!ir dwyreinhartla o'r Afon Meuse. Gyrwyd' 'hwynt yn al gan dan difaol y Ffrangcod. Yn nesaf darfii iddyrut ymofod ar y safleoeid Ffrengi^ mwng Vaux a Damloup. Ofer "J hyn, hefyil. Dydd Mertiner, fodid bynag, hysbyswyd fod yr Almaeniaid wedi l'.wyddo i enill Vaux. Addefid y ci.iwyd mi'oesld o ddynion vn vr yrndrechiia ddiweddaf hon, ac i'r Almaen- iid gyh't;ddi' hysbysrwydd am y fuddugol- iaertth ev-a gy.,neryd- He Ni fu llawer o gyfnew.idiad yn Zillebeke, ar y Tmellan T'rydeinig, yn Ypres. Yn ddiweddsnach hy^bysodd y Cadfridog Haig. penaeth y fyd'din Brydeinig yn Ffra,ngc, ''•brwydr-o caled wedi cymeryd lie i'r dwyraim o Ypires. Ceisiodd yr Almaeniaid ar ol tanbeleniad trwm, enill &' oddiar y Prydeiniaid oddeutu Hooge. liTwyddasant i gyraedd ffcsydd Uaenaf y Prydeiniaid, oild arhosodd y brif linell yn dd-igryi". ^drydd yr AlmaeniaJdiddynt gymeryd nifer fvchan o garcharorion yn yr ymdrechfa hon. Nidi oes lawer o fcysryr yn gwylied y ffosydd blaenaf yn awr. 0< ganlyniad, nid yw call- edion y Prydeiniaid yn fawr er i'r Almaenu iaid gael eu troed i law-r yriddvrdt, Ya 01 newyddion o -Berlin y cwbl didywedir yw foi tanibcleniu trwm yn. cymeryd Hear Afon LLWYDDIANT YR EIDALIATD. Hysbyswyd, ddyd'd/ Mercher, fod.yr Eidaliaid wedi enill tir ar lethnau gorileWinoL Monte Ceogio. Ymoeododd yr Awsttiaid ar yr Eidaliaid yn un pentwi, yn agos i'w gilydd, yn ystod ystorm fawr -x> 6ira.. Yr.oedd cu colled iqn yn fawr. Yn ddliyiml cafodd1 yr Awstriai-d eu gorch- ¡fyg:u-'t;;vy nag unwaifih fr de o Asiago, v dxef a adawyd yn didiweddar -gan yr Eidai- iaid. Hyi-ddiodd rr Awstriaid udcan ar oJ, iidran o draediJwyr yn erbyn yr ^Eidaliaid, ond gJTwyid .f r oil yn oL YN AFFM, CA. li.ysbysir lod y Prydeiniaid, o dan lywydj- iaeth y Cndfridog Smutts yn parhau i enill tir yn Nw/reinbarth Affrig. Hysbysodd yj.adf.ri¿'o, Prydeinig Northy, f yr Almaenjuid oeddvnt yn Naraena, wea: lt -i ar ol dkxldef colledion tryniion. a'u bod, wedi gadad e,i p. if swyddog clwyfedi^ i ofal y Prydeinw-yr. GROEG. Cynn-rodd y C,vi_fyddinofdd gam chwyrn gyda, Gioeg. Onvd fod y wlad hr.no. tra vn cymeryd ami fod yn fi'afr v C.vdfvd«"moedd mewa cyngrair aV Almaen a Bwlgaria.. Dar.fu iddynt ganiafcag. i filwyr Bwlgaria groesi i'w gwlad yn ddi'.viri.hwyn^biod brqri. Mewn canlyniad i hyn dkrfu i'r Cydfyddinoedd rwy^t<ro i Jongau gWJo glo, etc., i borth- iaddoedd Groeg. D-ytTirynodd hyn y bob'l, a. daxfu iddynt wneyd í ffwrdd' a rhan fawr 0'11 byddin. Adroddid fod Groeg wedi rho Jdi tir i fyny j Bwlgaria, Cwyrut Groeo- oherwydd gwaith y Cydlyddinoedd Yn iyn- h,u ai- ei < w-tcr roihvro 1.
DIWEDDARAF.
DIWEDDARAF. BUDDUGOLI.'iiKllT m'DDERCHOG Y RWSIAID. 107,000 0 G ARCIT VRORTO-v MEWN SAITH NIWRNOD. Y maerRwsiaid o dan anveiniaq y Cad- fridog1 Brr^-iioff vn ymdaith ymlairn |>-n Ilwyddianus dan orchfy^u'r Awstriaid. Yn ystod yr ymladdfeydd ddydd Sadwrn, jlwyddodd y Rwsiaid i gymeryd m.wy o garcharorion nag ar yr un diwrnod era pan jr mae'r ymosodiad mawr wedi d#c Yc
SON AM YMREOLAETH.
SON AM YMREOLAETH. A Geir Senedd i Gymru? CYFLEUSTRA CAERNARFON Y mae un a eilw ei hun yn "Glendower" yn ysgrifenu i'r "Daily Mail" bob Sadwrn erbhygl ar faterion yn dal perthynas a (In-inru. Dydd Sadwrndiweddaf sonia am waith Mr. Lloyd George yn ceisio cael y pleidiau Gwy- ddelig i ddod i ddealltwriaeth ar bwnc Yin. reoiaeth i'r Iwerddon. Yna a yn mlan i son am Ymreolaeth i'r Ysgotland a Chynrru, a oheisia benderfynu, yn mha dref yng Nghym- ru y dylai'r Senedd-dy fod. Fel gyda. phob sefydliad Cenedlaethol Cymreig fe geid Ilawer o drefi yn ymgeisio am yr anrhydedd o roddi cartref i'r Senedd-dy newydd, ond credai mai rhwng Caerdydd a Chaernarfo-i y byddai'r dewisiad terfynol. Cyfeiria'r ysgrifenydld at bwysigrwydd tref Caerdydd o sa.fbwynt fas- nachoj, a dywed fod y dinasyddiot eisoes wedi penderfynu ar le i adeiladu'r Senedd-diy. "Ond, ar y llaw arall, y mae gan Caernarfon ei hawl arbenig i'r anrhydedd. Mae yn un o'r trefi mwyaf amlwg mewn hanes yn y Dywys- ogaeth. Yn wir, nid oes dief a rail sydd wedi llanw lie mor bwysig yn hanes Cymru. Ym- hellach, nid oes dref yn y Dywysogaeth lie mae'r teimlad Cymreig mor gryf neu lie mae'r Gymraeg yn cael ei siarad mor gyffredinot ag yng Nghaernarfon. Ni dkiylid angbofio mae'r ystyriaethau hyn a sicrhaodd i Gaei-marfon yr anrhydedd o gael ei dewis fel y lie i arwisgo Tywysog Cymru tua phum' mlynedd yn ol. Bu i Gaernarfon gael yr oruchafiaeth ar Gaerdydd y tro hwnw. A fydd iddi Iwyddo eto yn yr ymgais am fod yn gartref Senedd Cymru ? Dyna'r cwestiwn sy'n awgrymu ei him wrth fwrw gol'wg ar y sefyllfa. Yn ddiamiheuol y mae gan Gaern-arforr ddylanwad mawr o'i phlaid yn Mr. Lloyd George fel ei chynrychiol ydd Seneddol; ond, ar y llaw arall, ni ddylid anghofio fod Caerdydd wedi oeisio sicrhau Mr Lloyd George fel ei chymychiolydd Seneddol, a- y mae wedi rhoddi iddo yr anrhydedd uchaf yn ei gallu, sef rhydldfreiniadf y fwndeisdref. O'm rhan fy hun, feJ! brodor o Ogledd Cymru. ac un a warafuna i bob sefydliad cenedlaethol fyn'd i Gaerdydd, gobeithiaf yon fawr y bydd i Gaernarfon gael ei dewis. Ond rhaid fydd i awdurdodau trefol Caernarfon gymeryd y mater mewn llaw yn ddioed, a bod yn barod ,gylda safle i'w gynyg ar gyfer yr adeilad."
[No title]
Dydd Sadiwrn, yn bur sydyn, bu fanf'I' Pailch Hugh Robeflts, Trelffynioax, tra ytn cerdded ar ffordd ger BaiJrt. Yr oedd' yn 76 mlwydd' oed.
DROS EU GWLAD.I .
DROS EU GWLAD. I Pte. R J WIIMAMS. Pte. F ROBERTS. Y mae'r Private Robert J. Williams yn gwia^a-aaetiivu gydia'r 2-6feh Battalion Roýal Wjetlsh Fusiliers yn Bedford. iCyn jlmuno gweithiai yn y Wern, Garn.—Ma!) i'r di weddar Mr Thomas Roberts a Mi's Roberts. Yr Efail, Nanhoron, ydyw Private Frank (Robet^. Cyn ymuno a'r fyddin gwasanaieth- ai fel mechanic gyda'r Red1 Garage Co.. Llandudno. Ymhen llai na. phythefno.3 ar ol ymuno 'rcedd ar ei daith alla-n am y Dwv- rain Pell, a chyn hir cafodd ei hun yn Salo- nica wedi bod ohono am :beth amser yn yr Aipht. Gwa^anaetha gyda'r 17th M.A.C. Dyddorol ynglyn a'i hanes ydyw iddo ym mhith ei lythyrau, dderbyn un wedi ei ddiin- ystrio, ond nid yn ormod iddo gyrhaedd' pen y daith. Ar t. lTyt-hyr yn a-rgraphediig yi oedd fel v canlyn: Dama,.ged by fire anci water cn ship." D::mgys hyn; fod yr awdur- I dodau, er vr anffawd. vn cymeryd poib zofa! I fod v llythyrau yn cyrhaedd pen y daith. Pte. W D JONES. Pte. J JONES. MaJb Mr Hughes, Brynkir Terraee, Pen- morta, ydyw Private W. D. Jones. Erys yn awr gyda'r 6th Battalion R.W.F. yn Nor- wich.—(Perthyna Private John Jones. 3 Ar- vonia Terrace, Criccieth. i'r 47th Prov. Bat. taliion R.W.iF., ac erys ar hyn o bryd yn Norwich. Cyn ymuno a'r fyddin gweithiai yn Chwarel Minffordd.
YMLADD A HEDDGEIDWAD
YMLADD A HEDDGEIDWAD Un Ddylai fod yn Ymladd a'r Ellmyn." Mewn ynadlys arbenig yng Nghaernarfon ddydd lau, gerbron Mr. G. H. Humphreys (yn y gadair), a Mr. Charles A. Jones, cy- huddw.yd dyn ieuanc O'T enw Henry Jones Roberts, yn byw yn 23 Menai Street, Felin- heli, o fod yn feddw ac afreolus yu Felin-heli y noson flaenorol, o dori gwisg yr heddwas gan achosi colled o 5s, malurio itenestr cer- byd' ymha. un y dygwyd ef i Gaernarfon gan achpei colled o 2p. 10s, ac hefyd falqrio ffen. estri cell ymiha un y gosodwyd ef yng Nghaer. Tiarfcjn y noson flaenorol, gAn beri colled o tua 15s. Dywedodd y diffynydd, yr hwn a ymdiang- of,,)Qd yn y ilys a'i wyneb yn ddoluriau, ei fod yn euog, oc ychwanegodd, "Nid allaf golio dim." Tystiodd yr Heddwas Lewis (74)' fodi torf fawr o b-ibl wedi ymgasglu yn heol Felinheli tua 9 o'r gloch y noson flaenorol. Yng nghanol y dorf yr oedd y diffynydd, a heriai y dyn goreu yn Felinheli i ymladd ag ef. Cyn gynted ag y gwekxld y tyst yn nesau ato gwnaeth ei ffordd am diano, & cheisiodd ei d'aro. Llwyddodd y tyst i osgoi tarawiad y, diffynydd. Yna. bu yn ymladdfa irhwng y ddau ar yr heol. Yr oedd y diffynydd nid yn unig yn ei gicio ond hefyd yn cl CNOI EI LAW. Daeth person i geisio lielpu y tyst, ond tbu i'r diffynydd ei gicio fel ,y bu raid iddo gilio i ffwrdd gan adael y tyst a'r diffynydd ar lawr. Anfonodd blentyn oedd with ymyl i gyrchu c rbyd. Rhcjldodd. yr handcuffs am ar- ddyrnau y dittynydd, oc ar ol cryn anhawsder llwyddodd i gael y diffynydd i'r cerbyd. Ar y ffordd' o Felinheli i Gaernarfon yr oedd y di- ff ynydd, yn aflonydd, a daliai ati i gadw twrw, Pan ,yn ymyl Griffiths' Crossing neidiodd i fyny yn sydyn, a rhododd ei ben d'rwy ffenestr y cerbyd. Ar hyd y ffordd o Felinheli i Gaerru-xfon cafodd y .tyst anhawsder ma.wr gyda'r diffynydd i'w gadw mewn trefn. Mr. Charles A. Jones: JPaham na chyhuddir ef o ymosod ar yr heddwas? Eglurodd yr Uch.Amlygydd Edward Wil- liams (yr hwn a erlynai) mai yn ystod yr ym- laddfa ar lawr y bu i'r diffynydd ymoaod ar yr heddwas. Y Prif Gwijstabl: Credaf y dylid ei gy- huddo o ymosod.ar yr heddwas. Dywedtodd. yr Arolygydd Williams iddo gly- wed twrw yn ygell yraha un y gosodwyd y di- ffynydd ynddi tua deg oir gloch nos Iau. Aeth i'r gell a chaniu'r carcharor a pwceki yn ei law yr hon oodd wedi tori. Yr oedd hefyd iddeg o wydrau'r ffenestri wedi eu tori. Yr oedd wedi gusod y gwely pren yn erbyn, y drws, a thrwy anhawsder y cafodd y tyst fynediad' .i'r gell. Yr oedd y diffynydd hefyd v edi tori x gwely. Awd a'r carchairqr i gell lai. Mewn atebiad i Mr. Charles A. Jones, dy- vedodd yr Arolygydd Wiiliiams nad oedd y carch-aror- yn rhy feddw i wybod beth oedd yn ei wnoyd. Dywedodd y carcharor wrtho Rwyf wed: bod yn y gell hon o'r blaen a'r trø hwnw torais y ffejiestri. fe'u toraf h,.vy eto." Dywedodd y carcharor fod yn ddrwg iawn ganddo am yr hyn oedd wedi ei wneyd. -Ili-. Charles A. Jones Dylecsh fod YIll ym- ladd a'r Germans. Y Diffynydd Mae genyf fy rhesvtnau di-os be:d.;o myji'd. Yr wyf wedi gwneyd cai. am lyddhad. -Air. Jones Ar pa dir? Y Diffynydd: Oherwydd fy musnes. Dywedodd yr Arolygydd Ed ward Williams J fod y diffynydd wedi ei ddirwyo yn flaenorol am fod yn feddw ac afreolus, yraosod ar vr heddlu, a malurio cell. Yn awr anfonwyd y diffynydd i garchar am fÎ3 am fod yn feddw ac afrechis, ac.am ddau ns am fahirio ffenestri y cerbyd. y ddwy dded- fryd i gydredieg, yr hyn a olygai y byddJ iddo fod yn y carchaa- am ddau fi"l. Gordhymyn wy-i iddo hefyd dala am y pethau a dorodd — tyfanswm o 3p. 176.6c.
CYMANFA GANU DOSBARTH M.C.…
CYMANFA GANU DOSBARTH M.C. Penlleyn. -0 DycM Gwener, ynr, Xghapel Tydweiliog, cynhaliwvd Cynianfa Ganu Dosbarth M.C. Penlileyn1 Llywyddwyd yng l^gihyfarfod! y prydii,aawn gain y Parch. J. T. Pritchard, Uwchmynydd, a'r hwyr gan y Parch. T. J. Jones, B.A., Sam. Yr arweinydd cerddorol ydb-edd, Mr. J. G. Th-canas, L.T.S.C., Cwmy gilo. Cyfeilyddion, Misses liaura Ann Wil- liams, Tydweiiio.g; Nellie Thomas, Sarn; Mary Roberts, Penyeaerau; Mr. Owen Gri_ ffith, Rhydlios, ynghyd a nifer o grythau ac un 'cello, o dan arweiniad Mr. Henry Wil- liams, Rhydlios. Caed hin ddymunol, a chy- nulliad mawr, ac yr oedd eneiniad ar y canu, yn neillduol yr hwyr. Yr aedd y gofahv.yr yr !hwyr wedi trefnu'r cantorion yn well nag erioed. Credwn mai hon oedd y gymanfa oreu gaed er's blynyddau. Yr oedd yr ar- weiiiydd, a'r cantorion o un galon, "fel telvn Dafydd ar yr wyl." Er y diwy.giad (1904.5) ni chlywsom y pedwar Mais mewn cystal cyd- bwysedd. Yr aedd Lleyn yn credu nad oedd "diwygiad" mewn cynghanedd, ac aeth llawer o leisiau da yn wreck wrth frefu'r llais uchaf yn erbyn natur, a llawenydd gwcl'd fod swyn cynghanedd yn dod yn ol. Cltvwsom ef o'r blaen ugain a mwy o flynyddoedd yn ol, yn nghymanfaoedd Penlleyn. Gwnaed coffhad tyner gan y llywydd yng nghyfarfed yr hwyr am y dweddar Mr. G. E. Jones, y^sgolfeistr Rhiw. Yr oedd y pw.yllgor fel arfer wedi ei Iddewis yn un o'r arweinyddion yn y rehear- sals, ond yr oedd yn ei fedd dd,au ddiwrnod eyra y rehearsal cyntaf. Bu'n cydarwain ag un arall mewn dwy gymanfa yn olynol', ac yr oedd pob rehearsal ag yntau fel cyd-sefydliad. Yr oedd yn ei elfen yn arwain yn enwed'g y gerddoirfa. Eiliwyd pleidlais a gydym- deimlad gan Mr. H. W. Jones, Penygraig, ac arwydjodd yr holl gynulleidfa trwy godi l1aw, ac anfonir ein cydymdeimlad i'w ferch Miss Eira Jones, gan lywydid y pwyllgor, Mr David Jones, Saron. Wele restr y rhai enillasant dystysgrifau yr arholiad siroll: Dan 10 oed.—Gan nad vw y Itrydtydd dcisbarth yn cael Itystysgrifau nid. ydym yn rhoddi eu henwau. Dosbarth laf: Owen Jones, Tydweiliog. Dosbartth; 2, Annie Parry, Tydweiliog; Sally Roberts, Uwch- mynydd Robert Henry Owen, Tydweiliog; Jane Hughes, U-wehmynydd; Mary Roberts, Tydweiliog; Robert G. Griffith, Sam; Willii Jones, Tydweiliog. Dosbarth dan 12 oed Dosbarth I., Annie Jones, Tydweiliog; Ann Hughes. Penuiecfi; Griffith QriffiJtJh, Peny- graig; Martha Williams, Tydweiliog; Mary Jones, Penygraig; Jane Ann Jones, Ty Mawr. II. Radd, Mattie E. Griffith, XTwchmynyddt~ Laura Edmunds, a Janet A. Pritchard, Saron Jennie Jones, Ty Mawr; Hannah L. Thomas, Sarn; Gaynor E. Jones, Deunant; Annie P. Jones, Deunant; Elizabeth E. Roberts, Sam; Annie Hughes, Uwdhmynydd; Owen R. Wil- liams, Tydweiliog; Jane Ei. Williams, Ty Mawr; Thomas Williams, Uwchmynydd; Lena Ellis, Deunant, John L. Hughes, Ty Mawr; Lizzie Thomas, Ty Mawr; Robert Jones. Sarn. Dan 14 oed.—Dosbarth 1. Rachel Roberts, Plasymhenllech, 3edd wobr; Maggie Jones, a Mary Hughes, a Miss Laura Griffiths, Penygraig; Catherine Jones, Tydweiliog; Sarah Roberts, a Francis Griffith, Penllech; nnie Hughes, Penygraig; Annie Thomas, Ty Mawr; Annie Jones. Uwchmynydd; Mabel Jones, PenHech. Eto II.Radd Gwilym P. Williams, Ty Mawr; Griffith Ri. Griffith, Uwchanynydd Richard G Hughes, Penygraig; Nellie Williams, Deu- nant Mary Jones, Tydweiliog; EUri Williams, Penygraig; Elizabeth Williams, Tydweiliog; Annie Jones, founant; Jennie Williams, Pen- ygrai.g; Nell Parry, Uwchmvn vdd .innie Hug^ies, Ty Mawr; Willie EHis, Deunant; E^an R. Griffith, Rhydlios; Laura Roberts, Uwchmynydd; Nellie Evans, Tydweiliog; Griffith Evans, Uwchmynydd. Dan 16 oed. Kate Roberts, Penlltech, a G. H .Thomas, Rhydlics, yn gydradd am y drydedd wobr. doC Annie Edmunds, Saron, am y pumed wobr; Kate T. Williams, Tydweiliog; Mary K. Gough, PenlJech; Mary A. Jones, Tydweil- iog; Jane Thomas, Saixm. Eito II "Radd Lizzie Jones, Tydweiliog; Robert Roberts, Deunan/t; Catherine A. Jones, Tydweiliog; Mary Pritchard, ac Annie Robert. Penilech. Dosbarth dan 18 oed: Evan R. Williams, Tyd- weiliog, y wobr gyntaf. Kitty Jones, Deunant, pedwaredd wobr, Mary Ellen Jones, Tydweil- iog, 5Lcll wqbr; Maa*y Ellen Jones, Tydweil. iog; Blodwen Hughes, Ty Mawr; John Parrv Penllech. Eto II .radd): Nellie J. Thr,mM, Sarn; Laura C. Jones, Penygraig; Richard W illiams, Penygraig; Annie Evans, Ty Mawr. Dan 23oed: Mary Evans, Tydweiliog. yn 6ed ar y rhestr; Elizabeth Hughes, Rh.ylios yn yr II radd. Am ddysgu y naw Pennod cvnta.f o'r ■Hy nor dd wr," cywynwyd tvstysgrifau i Annie Evans, a Blodwen Hughes, Ty Mawr; Kate Hughes a Sarah Jones, Sarn. Cerddorol': Ieuengaf, Robert Henrv Owen, Towyn.; David Ieuengaf, Robert Henrv Owen, TrwN-nt; David Owen, Jones, Tyddyn Difyr. Elfenol, Annie Jones, Gwynfryn; Elizabe<th Williams, Hir- drefaw-T; Nellie Evans, Ty Hir; Robert Henry Owen, Towyn; yr oil o ysgol Tydweiliog. "Hen Frodor ar Dro" a. vsgrilenia.- Ddydd Gwener diweddaf, cynhaiiwyd y gy man fa uchod. Caed diwrnod h-,Iflrydt--hir- fbraf awyr glir, er na wiso^ -Mehefin eleni ei fwynder arferol. Er hyny, ddydd Gwen ex, gwelid cefnau ceilbydau y gwiaw; teith- tent droa g.(>gwyw. Eryri, a chyfeirient am nymiau -bau Meirionydd yn ddidrwst. Gad- aweni rhyw gerpyn o gwmwl niwl teneu ar g.ogwyn uchafCarnMadryn fel pe wedi methu canlyn neu fel pe am aroe i gadw lie ei gym. rodyr gwyndew hvd oni ddyichwelant. t>nd goithym^'tai Bnennhin A dydid," idtiynit a] erbyn. y prydnawn o am iddynt fynd "I fwrw-eu hoerion luwch i fanau uwch i fyoy." Ai "ddeddf gorfod" ef a orfu. ;Cliriasan'« oL, a thybiem fod1 y bioydd teg, tawel yn gwaeddi "Tywydd teL, ar eich hoi a, y giwed genilysgaadd. Daetili tyrfa luosog o bob cwx o'r tawel froyddt iLly wydtdwy d y ddau gwrxkl. prydnawn a'r nos, un gan y Parch J. T. Pritchard (Myfyrfaib) a'r llall gan > Parch T. J. Jones, Sarn. YT arwtrmidd cerddorol ydoedd yr hen wron hoff. Mr J. G. Thomas, L.T.B.C., C-wmyglo. Efe hefyd$ i dd arwein.iai y hyneddi. iN; ellir dod i un casgl- iad' sicrach na'i fod ef a gwyr Lleyn yn deaLl eu gilydd yn hynod pa fodd i wnevd "cymanfa gauu yn fodd.: on gras mewn gwirionedd. Fe gai Mr Thomas hwv weithio allan mewn mynegiant bob math ddry-Jifeddyliau y beirdd eyeegredig. A mwy na byny uid trwy ge-lfyddyd fel y cyf- ryw, ond trwy eu tywys i fewn i gysegr eainicte<idd\>laf tteimladiau/ c- fel yr .oedd v cylffyrddi ysbrvdol hwn yn cael lie 1 ymarllwys yn ddirwystr trwy gvfrwng y ibemll a'r don. y gelf yn ^waKnia.ethu yr ys 'bryd, a'r ysbryd yn g-ogoned,dlu y gelf. Yi oedd v lleisiau yn cydlaeio yn hynod mewii cydlbwysedd a thonyddiaeth bur. Yr ydvfi wedi mwynhau rhai ugeiniau o gymanfaoedd enbyn hyn. Ond gallwn diw'evd yn ddiibet- ru, mai yn Nhydweiliog ddydd Gwener y s,\jlwed!d/o':vv.vd_ uwchaf erioed ei-n- breuddwyd o ganu cysegredig Nid ydyir. 'r6 yn cymeryd arnom pe gofynidi i ni v gallwn ioi cyfrif o'r achos. ond sicr genym y tystia { pawb ac a fu yno mai"'Da yw i ni fod yma." Nid' ydym yn cofio i ni weled cyaulteidifa fa!wr o bob oed wedi eu meddiannu i radd an mor Hwyr. Ni ^hlyiwid cymaint a thrwst ysgwyd troed na sieial lleiaf mewn unrhyw gwr o'r capel trwy holl waith y cyfarfod." ei- cynwysai amryw adroddiadau arhojiadol. etc. Yr oedd pob "gwaznai fryd" wedi I myned ar encil gyda'r cymyl gowlaw-ta.wel. wch, difrifweh, llawenydd- dwyp. Rhywibeth die-jthr. anrhaethadwy. Hyfryd iawn oedd gweled cynifer a deg neu ddtuddeg o fech- gyn a genethod ama-ethdai v brovdd'pell hvn wedi ymgymeryd a dysgu cbwireu -v -cl.-V-tll,au (violins), fel kL- i ffurfio cerddorfa ra.gorol. Rhoisant gynorthwv a yebrydolai v gynull- eidfa hvvvl can'. Y mae yn taraw vn rhv- fedi fod ieuengtvd cymoedd gwledig pelf cddiwrth eu gilydd. fel v cwmwd hwn, wedii ymgymeryd a dysgu celf mcr gain a'i throi -t yn synoi-thwy i'r cysegr a'i fawl. Bu Alber- diron yn yr hen hen amser yn gartreifle goreu y cylaegr- "adail o hyny yw Eglwva Hywyn. A dywed tri uga.;n mil "eeintiau" a gladdwyd yn Enlli nad anenwog y gonigl hon am oreu mawl cyfagr. Duw a roddo i ni eto "Iblent y tadau," brofi o rhyw fwyn- derau diderfyn sydd- yn ngwir ganu y cysegr.
LLYS APEL BETHESDA. .
LLYS APEL BETHESDA. Nos Ferchec cyfarru'r Jlys mihvrol dan lywyddiaeth Mr. David Llywelyn, ac vr oedd -vr aelodau caniynol yn bresenol, Mr John Jones, Y.H., Jeremiah Thomas, R. 0. Williams, David DAN-les, Dr. Arnold, Ban- gor fel Cynrychiolydu Milwrol, a'r clerc, Mr LEmuel Thomas. Yr achos cyntaf i ddod gerbron ydoedd un Moses Hughes, crydd, Llanllechid. Yr oedd yr achos yma wedi ei ohiirio a'i anfon i'r llys apel sirol, ac yn ol y ddeddf newydd milwrol nid oedd gan y llys. apel ileol hafwl i ddelio ag ei, ond dei-byniodd y clerc lyth- yr oddiwrth y Bwrdd Llywodraeth LFeol yn hysbysu fod ganddynt ym Methesda hawl i ymdrin a'r cais, a phasiwyd if roddi dau fis i'r apelydd. Rhoddwyd tri mis i Mr Robert Williams, Bryntirion am fod ei fam yn dibvnu arno Dymunai Mr G. R. Hughes, Rachub, gael aros ychydig cyn ymuno a'r fyddin er cael cyfie i roddi croesaw i'w frawd o Ffrainc. Dywedodd Dr. Arnold fod yr apelydd eisoes (wedi cael dau fis. iRhoddwyd mis yn ych- wanegol iddo, a hysbvswyd ef gan y Cad- eirydd y bydda: yn ofynol iddo gael can- latad i apelib eto. Y"ng!yn a chais Mr Robert Griffith, Pant, darhenodd y clerc lythyr oddiwrtho yn hys- ysu r llys ei fod wedi ei alw ar neges neill- duol i Gaerdydd ac yn gofyn iddvnt ohirio ei achos er rhoddi cyfle iddo fod yn bresen- ol. Dywedodd Dr. Arnold mai galwad w,ad oedd y pwysicaf yn awr ac nid unrliyw fusnes, ac yr oedd y cais yma wedi ei wneud yn benaf ar bwysigrwydd yr alwedigaeth yr oedd yr apelydd ynglyn a hi, a chan fod y cwmni yn Manceinion, yno ac nid yn Methes- da yr oedd y lie ilddo i apelio. Pe byddai'r cais, ebe Dr. Arnold ymhellach, wedi ei an- fon iddynt ar seiliau teuluaidd buasa, 1!1 ddvnt hwy hawl i drin yr achos gan fod vr apelydd yn byw yn Methesda. Pasiwyd iddo anfon ei apel i Fancem'on. Rhoddwyd tri mis i M^r Llywelyn Griffith, Rachub a Mr. Roger Evans, cyfreithiwr. Gwnaeth M,r Pernant EVans. Pant gais am ryddhad i'w saer maen a'i foreman, Mr Llywelyn Roberts, Llandegai. Dywedodd Mr Evans fod deuddeg o'i ddynion wedi ymuno a'r fyddin, ac vr°oedd yn gwneud cais am ryddhad i'r dyn yma am nad allai wneud hebddo. Mr. Jeremiah Thomas: A ydyeh chwi yn manteiS.o n arianol wrth wneud y cais yma drwy gael y dyn i weithio'n rhatach. Mr Pernant Evans: 3»Ii r wyf yn credu mewn derbyn y cytlog uchaf fy hun, ac yn barod i dalu y cyflog uchaf bob amser 1m gweithwyr. Dr Arnold Y mae deuddeg o'ch dynion allan o bymtheg neu ugain wedi ymuno a'r fyddin yn dda iawn. Caniatawyd tri mis iddo. Ymddanghosai Mr. D. G. Da vies ar ran Mr. John O'Dea, Waterloo Hotel. Dywedodd Mr Davies fod gan yr apelydd ddau frawd yn y fyddin, un ohonynt yn Ffrainc, ac yr oedd y cais yn cael ei wneud ar seiiiau teuluaidd a'r ffaith hefyd fod yr apelydd dan ofai meddygol. Caniatawyd mis iddo. ^Yniddanghosai Mr Hugh Jones, crydd, Victoria Place ar ran ei fab, Mr John H. Jones. Rhoddwyd iddo ddau fis yn Haenor- ol. Mr Jeremiah Thomas: A deimlech chwi anhawster pe byddai raid i'r mab fyned i'r fyddin ynglyn a'ch bushes. Mr Hugh Jones: Golygai hyny ddinystrio fy nghartref i ac yntau, ac y mae genyf ddau gant o gwsmeriaid i ofalu am danynt. Dr Arnold: Mae lledr yn brin iawn yn awr. Mr Hugh Jones: Ydyw, yn brin iawn, ac yn ddrud hefyd, ac y mae gofalu am y cws- meria.d a thrwaio eu hesgdiau yn golygu llawer o waith. Dr Arnold Dichon y daw amser yn han- es y w;ad pryd 11a chawn hamdden i drwsio esgidiau. Gwrthodwyd yr apel, a plian hysbyswyd hyny i Mr Hugh Jones, a dywedodd :Mi'r yd- ych yn rhoddi ameer i chwarelwyr, a phaham i'r rhai hyny a pheidio i mil. Mr David Davies: Nid yw amgylchiadau v chwarelwyr yr un fath a'ch rhai ch-wi. Mr Hugh Jones: Pam na. ddeiiwch chwi yr un fatli a mi ac erail! yr ydych wedi can- :atau iddynt, ac yr wyf yn ystyricd fy mod wedi cael cam yma. Cadeirydd: Mae rhyddid i chwi apelio i [ys arali, a dywedodd y clerc y byddai'n angenrheidiol iddo wneud hyny C'll pen tri diwrnod. Mr Hugh Jones: Mi'r ydych chwi yma yn gallu caniatau i rai, ond ni wnaf enwi neb am fod gan y rhai hyny rywrai i ddweyd drostvnt yma, ac y mae'r cyfrifoldeb o chwalu cartref yn disgyn ar ysg(>vyddau rhywun. Rhoddwyd mis i Mr Thomas Morgan, Caellwyngrydd er iddo gael amser gneiuo ei ddefaid. Caniatawyd rhyddhad amodol i Mr Ro- bert David Pritchard, Waen Gwiail, am ei fod yn amaethwr. Caniatawyd tri mis i'r rhai caillviiol Mr E. T. Hughes, High St.; W. E. Jones, High St. William Roberts, Gornal; Wil- liam Thomas, Elfed Terrace; a David D. Williams, Llanllechid. Ar derfyir y llys cwynai y clerc fod argymhelliadau y Pwyll- gor Ymchwiliadol yn cael eu Iledaenu ar hyd yr ardal ac mewn masnachdai neillduol cyn i'r cyfryw achosion ddod gerbrbn y Ilys apel, a theimlai mai anhegwch mawr a hwy oedd y gwaith yma. Dr. Arnold Felly y maent ym Mangor hefyd, y maent yn gwybod ddyddiau cyn i'r llys apel gyfarfod, ac nid wyf yn gwybod a oes niwed yn hyny, ond edrychaf i'r mater erbyn y cyfarfod nesaf.
MILWYR A'R CYNHAUAF.
MILWYR A'R CYNHAUAF. (AT OLYGYDD YR "HEKALD CYMRAEG. "> Syr,—Trefnodd y Swyddfa Ryfel i ryddhau at waith amaethyddol lie bydd prinder llafur. Nodir yr amgylchiadau a'r am<jdau cysyiitial mewn hysbyslea argraffedig ellir gael gan Y s. grifenydd Pwyllgor Amaethyddol pob sir. Yn iyr, dyma hwy 1. Ni ryddheir milwyr sydd yn gwasairaethu y tros y mor. 2. Nid yw y ffaith fod milwyr ,yn gwasanaethu gartref yn golygu y geJlir en rhyddhau; ni ryddheir dynion mewn training na rhai angenrheidiol at waith milwrol han- fodoL 3. Ni rydldheir dyn a alwyd i fynu at wa-w,i,c,h mihVlxt yn ddiweddiar- 4. C.aZ, ffermwr apelio am ryddhad ei fab neu was fu yn ei wasanaeth gynt, ond gwell iddo ofyn am ryw un arall rhag ofn na ellir rhyddhau y cyntaf. 5. Os oes goorsaf filwTol gerllaw, y ffermwr apelio at, y oad-s wyd dug am ddyn neu ddynion, ar fyr rybudd, am chwe diwrnod neu lai. 6. Lmhob achos arall, rhaid gwneyd cais i, ac ar ffurflen ellir gael gan y Gyfnewid- fa Lafur agosal Wele restr o'r swyddfeydd hyn: Gyfnewidfa Lafur, Caernarfon; Llyth- yrdy, Trevor; Llythyrdv, Llanaelhaiarn Mr. Ellis, Neuadd y Dref, Pwllheli; Mr. Wilson, idilledyld, Nefin Mr. R. Jones, 9 Snowdon- Street. Porthmadog; Mr. Rowlands, Bee Hive, Llanberis; Mr. L. D. Jones. 125 High Street, Bangor; Mr. Jones, Church Stre< r. Beaumaris; Mr. Dodd, Llangefni; Mr. Jones. Wheaitsheaf, Amlwch; Mr. D. O. Williams, Stanley House, Caergybi; Mr. Jones, y Ddar- llenfa, Brid'go Street, Llanrwst; Mr. D. 0. Williams, Swydda'r Cyngor, Blaenau Ffestin- iog; Llythyrdy, Harlech; Mr. R. Llewelyn Owen, Swyddfa'r Cyngor, Abermaw ;Lly,thyrdy Bethesda; Cartref. Penmaenmawr. 7. Dvlid nodi pa fath waith fwriedfir i' rmilwr wneyd er mwyu anfon dyn cymhwys. 8. Mis yw y tynor eithaf dras ba un gellir rhyddhau mil. j wr ar unwaith. 9. Gweithir vr oriau ^.vfei'^l. ) a'r cyflog fydd pedwar swllt .yn y dydd, heb fwvd a llety, neu banner c.ron yn y dy.l'i j yn cynwys bwyd: a llety, ond yn y cynhauaf yd. rhaid ta!u coron, heb fwvd a llety, neu dri achwech ym cynwys hyny. Telir am v Sab. both gan Swyddfa Ryfel as na fydd y milwr yn gweithio. 10. Bydd v ffermwr i,n gyfrifol am bob dam wain, etc., fel yn achos gweision era ill, ond ni raid taiii dros v milwr vnglyn a'r swirianfc Genedlaethol. 11. Gall ffermwr derfynu gwasanaeth milwr ar un dydd o ry. budd.—Yr eiddoch, EVAN R DAVIES, Ysgnfeny-dd Addysg. Sw^cffa
CAIS AM SYLW'R BWRDD ADDYSG…
CAIS AM SYLW'R BWRDD ADDYSG (AT OLYGYDD YR "HERALD CYMRAEG.") iSyr, A gai* fi, drwy yr "Herald Cyin- raeg, alw sylw y Bwrdd uchod at gajn it) o cragvvyddiol bwysigrwydd, wneir a phlaiii 'ba^h inew:i ilawer ardal w.ledig Ue y mae V rhai bach yn bvw dair milldir a mwv ys- gol? Bydd yn ofynol iddynt glu.do eu bvvyd tlodaidd gyda hwy a chan amlaf, oherwydd hwvll() illor fore ni byddant yn alluog i fwyta yn ddigonol 11" fath oruchwyliaeth. Eto. gwaeth fyth, pan ddel vn banner dydd evthnad fydd iddynt gael eu Haeth neu eu te, a hyny oherwydd dil-eidi rhai hyn na hwy. o boi-ibl heb wybod i'r awdurdodau Heol, wedi ei golli. Yna at bistvll y pen- tief neu ffynon y liaii_ etc. iMown gair, caet di\^fe(tha eu ipeirianau tHeu'l')> «eddy':fc mor dyner a gwati .eisoes. Yna. pan ddigwydrl c-«vd1 neu waeedd trwm yn y teulu gwvw- ant y.u un ongyrchol i'r bedd'. iDyna gam c dragwyddol bwysigrwydd onide? Ac os ydys yn ei ddafrifol ystyried l)ydf] deffro i'r ffaith yii ddychrynllyd yn nhraa-wv-iMoid'eh., Xrt mha le y mae'r anrhefn? Nid gyd;;Ù: aIthralwoll yn sicr, nid dyna eu gwaith '3er» had arnynt. fyddlai d-isgwvi iddivnt hwv wneyd y diffyg i fyny. Bua,-ai yn fwv- cyJ- naws a 8wydd y ddynep fydd yn glanhau vr ysgol. ond pwv fydd i dalu? -Nis gellir tzof- yn :.ddj \mø:-d y gwaith am ddim. Y mae genyf enet-h fach oed na fu o gwb" vn yr ysgol ddyddiol, ac oherwydd fod y tv hwn mor bell o'r ysgol, rh.a:d fuasai idd'? gyohwv!i vn fore iawn ae yn y bore nis gall fwvta ond v nesaf iMth i ddolffi. Dwy flyn- ed.1 a banner yn ol col lai s ddiau o'm plani anwvl. a bn-nv, fel y deallaf, oherw^idld y d'iffygrion uchod. A oes modd uni'a»vrni y trefniad'a-u fe.1 v bwkl' yn ddiogel i ym y ffchan i'r yFgo 'I ?-Yr eiddoch HUGH EVANS. GaUtraifeh.
_.__----HOGIAU DRWG.
HOGIAU DRWG. Niweidio Cerbyd RbeiFffordd a Lluchio Cerryg Yn Y nadlys Sirol Caernarfon, ddydd SÖlI- wrii, gerbron Mr J. Issard Davies ac ynad- on era ill cyhuddwvd pedwar o fechgyn o Rostryfan o niweidio cerbyd rheilffordd yng i'gorsaf Rhostryfan. Ymddengys i'r plant fyned i chwareu i'r cerbyd ac i'r cerbyd redeg a'r plant fethu ei ddal, a'r caulyniad fu iddo droi ar ei ochr. Yr oedd y gost o adgyweirio y cerbyd yn 2p 17s 9c. Archwyd i dri ohonynt dalu'r costau (5p yr un) a rhyddhawyd y bachgen arall. Cyhuddwyd chwe' bachgen arall o Gae- athraw o luchio ceryg a thori "insulators" ar bolion telegraph ar y ffordd rhwng Cae- athraw a Phontrug. Piediodd pedwar ohon- ynt yn euog. Caed tystisilaeth gan fachgen o'r enw John Owen Jones a'r Heddwas Williams, ae hefyd gan yr arolygydd, yr hwn a ddywed-. odd fod y difrod wnaed ar boteli gan blant yn y cylch yn fawr iawn. Archwyd i bedwar ohonynt dalu'r cos tan a rhyddhawyd y ddau fachgen arall.
CYNGOR PLWYF LLANDDEINIOLEN
CYNGOR PLWYF LLANDDEINIOLEN C'yr.hal.wyd vr uchod nos .Sadwrn, o ckui lywydiiiaeth Mr W. T. Williams, pryd yi oedd deuddeg o aelodau yn bresenol, yn nghyda-'r Clerc. Ar gynygiad y Cadeirydd1, a chefnogiad yf w-adeirydd, pasiwyd pleidlais o gydym- deimlad a Mrs Hughts, Cremiyn, Betiie.. teulu yn eu profedigadlh o golli pried, a ifiact ac un fu yn. aelod o'r Cyngor am lleg miyn- edd. fiwriaeth waith rbagoroi arno yugivn a'i ardal a'r p.wyf. Y cadeirydd i anon Uythyr i'r teulu &r ran y Cyngor. I lenwi ei le, dymunir ar i'r ardal iio-,i aokid neu aelodau i roddi o fiaen y Cyngor yn y cwrdd nesaf. Dcw:swyd Mr Hugh Will:<a.nis, Rliydygei'lasi i'w olviui fu. ilvwodiaeihwii ar Y sg.oj y Cyngor Bethel. Gerddi Clwtybout.—• Mae'r Cyngor. pdG ch v dsyii.ad Yet..1.d CosdlheJen, wocii gosod gerdd-i Rhes Ucha a. Penyi'.>;cr.fa. yr ni-u-r^t-h a.nv'nt yn 6n y fiwyddyn. Dwfr d'd>byi) > cr aii c.li?et rliai gw&liMmtaiu pa rai sydd yn wir angenrheidiol. iL wybr Ce C'oniiog.—Y gweiliriii.taa we'ia eu gorphen. ond eyfyd. ar.'ha-wsc!«r gyda am "a gc-r Paruta^jn. Alae :v.'yii,K'.v ea derbyti mt-wn pei^'nynas i hen. a ioVyuir i'r Cy::g sicrhau hawraa cy ;«r<vlcl. IMai'r ui.uer i'w r-jdai i'r M-dtivdc-c-i nri-- '.oi i'w vn derf,jiol. Gresyn fod v fat.i rwystr yn caei ei roddi ar Iwyibf d,i e' wi'.eyd mor rhagorol ei' lies tenantiaxl plant a gw?iv.hw\r. hyn le ar f *ri.ier n dan gvfarwvd'iyd Mr A. Carson Rcwatta, aiclwiiv.Id -wyddoig-^l. iLJwybr Caaeg y Gath Uchaf. — wtdi ei derbyn. wedi ei harwyddio gaii L2 0 Gan r.a wyddai v d^ikiu c.yn- ryohioiyd^ rh >ddwvd v matp, iddv.nit hwv i wneyd y^nlvoJiad a dwyn adioddiaj y tr. naf. "Llwytr Chwaiv-l Goch.—Mr R. iRobrrts t-ylw :.t hwn. Pasiwyd i'r -,Vl,.r: M. ,H. Hughes a 0. R. Jones ddwyn. a-dnadd'ai ari a." Q,'J yn angenrheidiol awdurviod- y gweithwyr i'w wneyd. (Y iV tnadRt1 <Mefmyd<li> o'r llyfrgt'll i oleuo Tn.n>- nwi -1-1 Y nlwyf mewn perthvnaa i i .gwv- ja.-Mh babanod.
m FURIAU TREF CAERNARFON
m FURIAU TREF CAERNARFON .f MUOIAD OYDDOROl. Panwnaed Mr. Charles A. Jones vn Faer Caernarfon dywedodld mai un o'i amcanirw yn ystod tymor ei faeroliaeth fyltd- oeisio cael meddiant i'r dref o'r hen furiau sy'n aiii- gylchynu rhan o'r dref. Mae Mr Jones ll, awr mewn safle i ddweyd fod v mudiad wedi ej gychwyn. o ddifrif. Mao Mrs. Brenton, mei-ch y diweddar Syr Jonh Pulest.on. fu am flyn-ddau yn Gwnstabl Castell Caernarfon, wadi cyflwyno drosodd yr hyu a adnabyddid fel Tw.r Pulesiton a Thall o'r inur. RJioduir v rhai hyn i ofal Dirprwywyr Hen Gofgolofnau gyda'r amcan o wiieyd trefn arnynt. 1ae'r. tyrau ereill a gweddill 0'1' muriau ym medd- iant- perohenqgaon preifat; onJ mae'r Maer yu ma-wr hyderu y dilynir esiampl Mrs. BrentiMi gan ereill. Ddydd Gwener, derbyniodd Ir. Jones lyth-' yr oddiwrth Mr. C. R. aer. (Prif Arch-adeil.. adydd Adran Hen Gof-golofnau Swyddfa'r Gweithfeydd) yn datgan llawenydd. ei fod d. (Mr. Jones) wedi sicrhau gweithredoedd Twr P u lest on, Ychwanegodd fod y ff-.r-ld yn awr yn glir iddo ddechreu ad'gyweirio'r twr.