Yr Herald Cymraeg

A GEIR GOR- FODAETH? GWRTHDYSTIAD AELODAU SENEDDOL RHESYMAU CRYFION YN ERBYN Da yn ddiamheu a wnaeth infer o Ryd frydwyr pybyr yn Nhy'r Cyffredin ymffurfio yn >bwyllgor i wylied a gwrthiwei'thio vmgaÏB gyirwys Arglwydd Northcliffe a'i wasg i wthio Gorfodaeth Filwrol (Conscription) ar y deyrnas. Y syndod yw na chlywsid llais neb o'r Aelodau Cymreig cyn hyn yn gwrthdystio yn eroyn. yr ymgais olaf hwn at ein hamddi- fadu o'n rhyddid fel cenedl. Nid yw Cymru yn ol i un rhan o'r deyrnas yn ei theyrngarwch a'i haberth yn yr argyf- ■wng ofnadwy y niae y wlad a r ;byd ynddo heddyw. Mae ei beohgyn wrth y degau o filoedd wedi ymrestru o'u gwirfodd i amddi- Byn ell gwlad a'u cartref. Rendith Duw arn- ynt am hyny, ac ymgeledded. y nef hwynt. Gan fod Oymru wedi, ac yn parhau i wneud mor ardderchog, sarhad ar ei theyrngarwch ar ei. hegwyddor, ie, ac ar ei chreiydd, yw ceisio gwthio Gorfodaeth Filwrol (Conscrip- tion) ami yn awr. Jiae Aelodau y Werddon wedi dweyd yn groew na fyn y wlad honno mo Conscription. Amlyga Arweinwyr Llafur y Deyrnas y gwrthwynebant hwythau yr ymgais j'r di- ,wedd. Wole eto gylchlythyr yr Aelodau Rhydd- frydol yn rhoi rhesyniau cryf yn erbyn Con- scription, Arwyddir y cylchlythyr ar ran. y P wjllgor ^Charles E. Hofohouse, A.S., Cadeirydd. Percy Alden, A.S.. Is-Gadeirydd. J. Howard W-iiitehouee, A.3., Yegnfen- nydd. Mae'r tri yn .a.dnaIbyddu.g yn y byd Senedd- ol, dau ohonynt wedi ;bod, ac yn- debyg eto o ddal. swyddi pwysig. Mr Habhouse oedd v Post Feastr Gyffredmol cyn i Mr Asquith ildio ci. gri y "Times," a oilyTii<^ryd Toriaid i'r Cabinet, gan wneud He iddynt drwy droi Rhyddfrydwyr da allan. Yr Aeloii dros ran o Middlesex yw Mr Percy Alden. Adnabyddir ef fel Diwygvwr Cymdeithasol aiddgar. Hyd nes i gwestiwn Goitfodaeth godi yr oedd Mr Whitehouse yn Ysgrifennydd Preifat i Mr Lloyd George. Rhoddodd ei le i 'fyny am ua i'ednad bleidio Conscription. Cafodd Syr Leo Chiozza Money ei Ie-a. hwnnw erbyn heddyw yn orfodrwr cydnabyddedig. Creda'r Pwyllgor yn gryf y buasai dwyn Gorfodaeth Filwrol (Cbn^ripition) i vveith- rediad yn y deyrnas hon. yn sicr o andwyo ein hymdrechion preseimol i gario'r Rhyl el yiniaen yn llwyddianus, ac v buasai yn torn o dan sail yr unoHa-eth cenedlaethol a geir ar hyn o bryd ,yn ein gwlad. Dug v rhesymau a ganlvn ymlaen i brofi h -n: Mid cwestiwn milwrol ag y gellir ei osod allan yn gyfiawn drwy nodi pa nifer o ddynion sydd ar yr awdurdodau milwrol ei eicieu, yw owenUw a v Rhy-fel hwii. iCanys cymer y deyrnas hon ran iwy na'r gwledydd eraill o fedohiau rhe.idiol y yn y rpethau a gan- ^Mue Prydain wedi, ac yn, c-ynnal Llvnges anorchfygo1. Mae'r Llynges, wedi ayttlawni gwaith na ,e, we welwyd mo'i gyffelyb yn hoill hanes y byd. Nid ydys eto wedi iawn werthlla-wrogi y riian bwysig a chwareuwyd gan LYHge6 Pryd- ain vn y Rhyfel hwn; mae hyn i'w briodoli i raddau i'r tfaith fod yn rhaid yn ami gadw ¡rweithre.d:adau'y,Ll.ynges vn ddirgel. ac hefyd i'r ffaitii fod y brwvdrau ar y tir wedi tynnu cymaiat o ylw. Eto i gyd rhaid cofio mai Liyn-us Prydain sydd yn penderfynu Cwrg y Rbvfel. J lae Prvdain wedi bod yn gwneud cytarpar Rhyiel nid yn unig i'n Byddin ni ein hun- ain, oiid hdyd i Fyddinoedd ein Cynghreir- taid. -Mite Prvdain wedi, ac yn. rhoi cymorth ar- iannol eiiiawr i'n Cynghreiriaid. lKwedodd y Llywodraetfi yn Nhy'r Cyffredin .fod y wlad hon e-soes wedi estyn i'n Cynghreiriaid gym- orth ariannoJ digon i gynnal a chadw ar faes y .Rhyiel dair miliwn o'u milwyr. Mae Prydain wedi. ac yn, rhoi cymorth ar- iannol i'n TTeifedigaethau ,gan gynnwys yr Indita. i'w galluogi i ddwyn traul y milwyr ddarifonir oddij vno i'r ffrynt. M^e Prydain eisoes wedi codi, ac yn cynnai. Bvd^ui o'i heiddo ei hun, Byddin -sydd, medd- ai'r Llywodraeth, "wedi phwyddo o fod yn ychydig filoedd iiod yn Fydd-in a gyfnfir heddvw wrth v miliynau." Mae'r pedwar gwasanaeth cyntaf a nodwyd uchod cael eu cydnabod yn gyffredinol fel pethau hajifodol angenrheidiol i gario'r Rhyfel vm'.aen yn llwyddiannue. Ac mae'r hyn a wneir gennyin vn v pedwar cyfeiTiad hwn yn pedetifynnu pa faint a fedr v wlad hon wneu- thur v .nihe-a-ch i-n v peth olai a nodwyd, sef d ant on miiwyT eto allan o'r wiad hon. Dvma resymau .dro; ddweyd hyn: (1, Yr ydys eisoeswedi tynnu oddiwrth eu galwedigaethan. ac wedi eu gyrru i faes y Rhrfel rhvw dair millwn o ddynion. a'r rhai hynnv wan mwyaf vn weithwyr. Mae hvnnv o angenrheidrwvdd wedi Heihau ga-lm y wlad hon gyflawni y pedwar gwasanaeth hanfoci- 01 iingenrheidip! a nodwyd 21 Buasal t'vnnu drwv orfod nifer amhen- odol o'n srweithwyr oddiwrth eu goruchwvl- ion vn rhwystro. yn lie c,vnorthw%-o. liwydd- iant ein Cynghreirwyr, yn ^yniamt ag v bydd- (a) Yn lieihau swm .r cyfarpar Rhyfel a droir allan vma i gyflenwi angen y milwyr fmilivnau o honyntl sydd gan em Cyn- h^firwvr vn harod i gymeryd y maes, ond nad ( ganddynt yr arfau a'r cyfarpar an- enrhei.dio1. (b) Yn lieihau hefvd v cymorth ariamiol v .tn-ddai -n I)o,ibl i'r wlad hon roi bellach i'n Cynghreiriaid. Cvdnabyddir fod Prydain yn gryfach yn ariannoi na neb o'i Chynghreinaid. Mae r symiau enfa wr a fenthyciajsom eisoes iddynt yu dangos gymaint yw eu hangen hwy a cny- maint yw ein hadnoddau nnau. Und cyn y cynnai ein n-ertli ariannoi, lhaid cad\v bvwvd crwtitliia.ol iiet) €i anaiu. Nis vn ni ynmv wlad hon (fel ag y geill Ger- gvnhyvchu gartref y rhan fwyaf o an- gtnrheidiau by wyd rhaid1 i ni brynnu y rhai hyny gan wledydd tramor, ac fel rheol rhaid i n- -dalti am danynt drwy allfono o'r wlad hoi. i wiedydd tramor nwyddau a gynhyrchir gennym ni yma. Os ydym felly i osgoi ar- gyfwng ariannoi peryglus, rhaid yw ini nid yp lini<r barhau i gymhyrchu nwyddau fel cynt i'w haflforio ond rhaid i ni hefvd ychwanegu s'.vm y cyfryw nwyddau. Ymddibynna swm v nwyddau y gri'ilwn eu hallforio ar ol cyflenwi "m. rneidiau ni gartref, ar em gallu i gynnal diwydwaith cyffivdmol y deyrnas, gan gyn- mv.'s cludiad a gwasganad y nwyddau, yng nghyda phob dim arall ar y sydd yn angen- riTeidiol i gadw y bobl fel cyfangorff mewn c-vtiwr eifeithioi i "gyflawni eu gwaith. Astudier y ffigyiau a ganlyn. am eleni:— Amcangyfrif cylhd y D-eyrnas, 205,00p,000p. Arncangyfrif treuliau'r Deyrnas,— 1,590,000,OOOp. RvHdwn vn treulio felly eleni fwy nag a. ei:iliwn o 1,285.000,OOOp. Y flwyddyn nesaf, os parba'r treuliau i gyn- hyddu fel y maent yn awr, bydd ein treuliau "1 2,000,000,OOOp. Hynny yw mae yn bosibl y bydd treuliau y dtvrnas* hon y dwvddyn nesaf yn DDWY fir 0 F1LIY AU 0 JruNNAU t Gwelir felly os, y tynnir yn ddiraid nifer in awr eto o weithwyr y deyrnas oddiwrth eu t th. y bydd dau ganlyniad uniongyrchol, ( L.-Yehw,irie-,ii yn ddirfawr at dreuliau'r wlad i gadw'r dynion hynny fel milwyr; a 2.—Niweidir ein Cynghreirwyr. yn gy- maint ag v bydd ein gallu yn Ilai i gyflawni v dyledswvd'dau a nodwyd ac y sydd yn anhebgarbt ang^enrheid: i'w* Jlwyddia'it hwv a'r eiddom ninnau yn y Rhyfel. lie y Pwv'igor felly yn'gryf y rhaid cvd- r"d v ffeithiau ban-foaol hyn cyn pendtr- fvr,, nifer v milwvr a ddanfomr ajian o'r wiad ho-. Ond gsui nad beth a fo maint ein Byddin, v (SYFUiNDREFN WIRiFODDOL YW YR UNIG UN DRWY YR HON Y GALLWN GARIO Y RHYFEL YMLAEN YN LLWYDDIANUS. —Un o'r pethau rhyfedd- af o bob peth ynglyn a'r Rhyfel hwn yw llwyddiant mawr am amlwg y gyxundrefn Wir- foddol. Nid oes un lie i feddwl na cheir eto; yn wirfoddol gynifer o ddynion ag y gellir eu hebgor o'u bywyd cenedlaethol. Buasati ceisio gwthio Gorfodaeth Filwrol (Conscription) ar y wlad yn rhwym o ddwyn cunlyniadau difrifol:— 1.—iBuasai yn difetha ein hunoliaeth cenedl- aethol ar yr adeg pan fo fwyaf o augen bod yn uliol fel gwlad. Mae diwydiannau mawr cyfundrefnol y deyrnas wedi mynegu eisoes yn y modd mvvyaf pendant, y gwrthwynebir ganddynt unrhyw ymgais o'r i'ath. Mae y trv Chyngrair Liafur cryfaf (Gweision y Rheil- ffyrdd, Cymdeithas y Cludwyr, ac Undeb y Giowyr) eisoes wedi cymeryd y mesurau rhag- baiotoawl ar gyfer sicrhau cydweithrediad yr oil. 2.—Hyd yn oed pe na buasai sicrwydd y gv rthwynebid Gorfodaet-h gan weithwyr y 1 11 deyrnas, mae dyryswch a chymblethrwydd y cwestiwn y cyfryw ag a wna Gorfodaeth yn ymarferol anuiosibl. Lie y ceir Gorfodaeth Filwrol heddyw, ceir ef fel ffrwyth acnosion na allant fodoli yma. Yn y gwledydd lie y'i ceir mae wedi tyfu i fyny drwy hir liynald- oedd o gyfundrefniad, ac mae y bywyd cerodl- atthol yn y gwledydd hynny wedi cael ei gyf- newid i gyfarfod ag anghenion cyfundrefn o Orfodaeth. Amlwg yw #as gall y wlad hon, ynghanol" llhyfal, wneud qyfnewidiiad mor fawr ac mor sydyn yn ei bywyd cenedlaethol a chymdeithasol, heb ganlyniadau marwol. 3.Geill y Rhyfelbarhau eto yn hir. Dad- leua rhai fod hyn yn reswm dros gael Gor- fodaeth—ond i'r gwrthwyneb hollol y mae. Po hwyaf y parhao y Rhyfel, mwyaf oil yw yr angen am gadw pethau yn llewyrchus yma, canys os yw'r Rhyfel i barhau yn hir, eLillir yn y diwedd drwy ein nerth ariannol a gweithfaoL Nis gallai Gorfodaeth ych- wanegu at ein Byddin ond cyfartaledd bychan a<* y goreu vn fwy nag a geir yn wirfoddol. Ymddengys i'r Pwyllgor fod y rhesymau a nodwyd yn ddigon i brofi mai niweidiol i'n hachos yn y Rhyfel. a niweidiol i'n buddian- nau gartref, a fvddai gwthio Gorfodaeth Fil- wrol ar y deyrnas. Nid yw'r Pwyllgor wedi cjffwrdd ag agweddau eraill o'r cwestiwn. (trio, meddylier beth a fyddai canlyniad gosod y wlad o dan v Ddeddf Filwrol, yr hyn a Syddai yn ganlyniadl uniongyrchol .sefydlu Gorfodaeth. Byddai sefydlu Gorfodaeth yn golygu noddi a maethu Militariaeth, tra ninnau fel gwlad yn dweyd mai ein rheswm mawr dros fvned i ryfel oedd gwrthwynebu Militariaeth Germani. Gyda hyn coleddir diwbdybiaeth ddofn am rai o'r dylanwadau sydd wrth gefn yr ymgaia i wthio Gorfodaeth arnom. Mae'r Werddon wedi amlygu yn groew ei gwrthwynebiad i Orfodaeth—ac mae ymlyniad y Werddon wrth Loegr, a'r unol- iaeth cyd-genedlaethol a arddengys, wedi bod yn amhrisiadwy werthfawr i ni yn yr argyf- wng presennol.

MEDDYGINIAETH I GWN < ♦ Yr ydym eisoes wedi son am foddhad niawr rhai sydd yn caru cwn oherwydd fod ffurf o Zam-Buk i'w gymhwyso at anifeiliaid wedi ei ddarganfod. Mae yn y feddyginiaeth fechan hon elfenau meddyginiaethol cryfion. Mae miloedd o berchenogion, nid yn unig o gwn bychain ond o gwn gweddol fawr, yn ami yn methu gwybod beth i'w wneyd Fan fydd damwain ddifrifol a sydyn wedi digwydd, neu maent yn ymddiried mewn rhyw feddygin- iaeth !rad, hen ffasiwn a diwerth wnaiff yn y pen draw brofi yn fwry poenus i'r briw neu'r clwyf, at yr hwn y cymhwysir ef. Mae'r Veterinary neu y Zam-Buk coch yn feddyginiaeth ellir ei chymhwyso at £ riw gyda phob ymddiriedaeth, a gellir ei! chym- hwyso gyda phob diogelwch at groen unrhyw gi. Mae yn llysieuol hollol, ac y mae mor drwyadl fel y mae yr elfenau meddyginiaethol sydd ynddo i'w cael glyda'u gilydd, yn un Aiegis. Mater o ddarbodaeth hefyd yw arfetr "Vet" Zam-Buk yn lie meddyginiaethau yn cyn- wys brasder ac embrocations, ond uwchlaw popeth y mae gan y "Vet" Zam-Buk allu mawr i wella pob mathau o ajihwylderau y croen megife cancr, eczema., a gwreininen, sydd mor bwysig i berchenog pob ci edrych ar ei ol. Gwerthir Veterinary Zam-Buk, mewn bly- chau cochion i'w wahaniaethu oddiwrth y Zam-Buk arferir yn ty ty.

YNADLYS PWLLHELI Dirwy am Weithio Plentyn Cynhaliwyd dydd Mercher gerbron Mri J G Jones (Cadeiryddl, Maurice Jones, Dr. Cwenogfryn Evana a J. Hughes Parry. CI HiKB DRWYDDED. Cyhuddai yr Arolygydd Owen, Catherine Williams, Clogwyn Bach, Pwllheli, o gadw ei heb drwydded. Eglurodd yr Arolygydd fod gan Mrs Williams berffaith hawl i gael ftrwydded i cradw ci yn rhad ond yr oedd wedi esgeuliiiso gwneyd cais am v cyfryw.—Yn ateb i'r Cadeirydd, dywedodd fod y ddiffyn- yddes hawl i gael trwydded yn rhad yn awr, ond gwneyd cais am dani. Rhoed tystiolaeth gan y RhingyII Lloyd a dirwywyd hi i 1,0s. iESGEULIUSO'R YSGOL. Erlynai Mr. J. W. Thomas (swyddog pres- enoldeb), y parsonau canlyrrol am beidio anfoji eu plant yn rheolaidd i'r vsgol:-Thomas Williams, Garreg LI wyd. Chwilog; Robert Griffiths. Maesyllyn, Pwllheli; Robert Wil- liams, Glanra-fon, Llanor; y rhai a archwyd i anfon eu plant yn rheolaidd. Archwyd i anfon plentyn Crriffit-h Jones. Ty'rbont, Llanor, i ysgol hvfforddiadol. Gohiriwyd yr achos- ion yn erbyn Ell's Jones. 6, Ceiri Terrace, Llanaelhaiarn; Griff. Griffiths, Trefa: 11 Four- ciosses. William Evana. 26, Efailnewydd, er rhodcti cyfle iddynt i ddiwygio. OOSB AM WEITHIO PLENTYN. Cyhuddwyd Ann Jones, Felin, Chwilog, o weithio pientyn lleg mJwydd oed yn groes i'r Ddeddf Addysg. Ni bu yn bresenol ond 38 aiian o 106 o weithiau. Tystiodd Mr. Thomas ei bod yn anfon y bachgen yn afreolaidd i'r ysgol er cael ei wasanaeth ar adegau eraill. Cyfarfyddodd ef y bachgen yn dod o BwlL heli gyda trol a mul perthynol i'r ddiffynydd- e« a chyfaddefai ei fod i gael 10s a'i fwyd a'i ddill.a.d am y tymor. Yr oedd v ddiffvnyddes yn gwadu ei bod wedi ei gyflogi, ond ei bod yn ei gymeryd fel gweithred o drugaredd. Ychwanegodd fod tystiolaeth y fam yn cyd fyn'd a thystiolaeth y plentyn o berthynas i'T cyflog. Dirwywyd hi i lp.

CRYDCVMALAU TYWYDD OER —y——— Paham y mae crydcymalau, clefyd v gwaed, yn .waertii mewn tywyda oer nag y mae yn yr haf? Y gvrenwyn yn y WIaOO yw cychwynydd yr afiechyd. iOs oes rhywbeth o'i le ar eich gwaed gellwch gael crydey-mal&u os v cyn- hyrfu eich gwaed i ryw raddau. Felly y mae tywydd oer a thywydd gwlyb yn achosi crydioymalau yn anuniongyrchol. Mae yn cynhyrfu rhywbeth .sydd eisoee. yn y gwaed, rhywbeth ry mae yn rhaid i chwi ei lethu oa ydych am gadw yn glir oddiwrth grydcym- alau. Beth bynag yw v oetth hwn, nid oes neb yn gwybod ? Ycbydig o amser yn ol "credid mati uric acid oedd. Mae riiai meddygon heddyw yn. meddwi mai rhyw microscopic organism" neu "specific bacillus" ydyw, ond ni allant oael hyd i'r cyfryw. Fe wvddia ei bod yn ffarith -fod v gwaed yn mY'nd vn deneu ar unwaith os ydych yn di- oddef oddiwrth grydcymaJau, fod adeiladu v gwtaed yn -Ile"u y crydovinalau, ac na .chewch bvth y-mooodiad o'r crydcymalau os bydd cvflwr eich gwaed vn foddhaol. Mae Dr. Willilaons' Pink -Pill.n cael eu cymerad- rwoyo at grydcymalau oherwydd ¡>ou -,bod vn cadw v yn gyfoothog a cboch, ac yn nhydd oddiwrth wwnwyn crydcymalau. Ma.e y llyfr byehan." "The Blood and ite Work." yn dweyd y cwbl sut i'w wella. An- fonwch fboatgerdyn am gopi. gan ei gyfeirio i Book Dept. 46, Holborn Viaduct, London. Dechreirwch ar gwrs o Belenau Pink Dr. WAHanlw heddyw oherwydd gellwch eu cael gan amomw fasnacbwr, ond oofiwch ofyn am rai Dr. Wiltamm

YMDDISWYDDIAD Mr. CHURCHILL Ei Amddiffyniad Yn Nhy'r Cyffredin ddydd Llun, ar derfyn y cwestiynau, cododd Mr. Winston Churchill (cyn-Canghellor Duciaeth Lancas- ter), i egluro ei reswm dros ymddiswyddo o'r Weinyddiaeth. Yrr oedd ei fynegiad yn delio a phedwar o bwyntiau. sef, y gweithrediad. Hvngesol yn agos i Coronel; colli gwiblongau Bacchante; yr ymgais i l'yddhau Antwerp, a' gweithrediadau yn y Dardanelles. 0 berthynas i'r blaenaf dvwedai fod yr a-inser wedi dyfod pryd y gallesid cyhoeddi yn 11awn yr ha.nes hwn, yn ogystal a brwydr Ynysoedd y Falkland. Ar yr ail bwynt gwadai iddo fyi ed tu hwnt i'r awdurdodau llyngesol, trwy gadw allan gwibJongan Bacchante yn erbyn eu cvnghor. id oedd ga.iddo unrhyw wrth- v yn-ebiad i'T holl ffeithiau gael eu cyhoeddi, ond nid oedd yti gwasgu am hyny. 0 berth- ynas i'r ymgyrch i Antwerp, nid ei gynllun ef w oedd hwnw. ond pendcrfynwyd\ arrio gan Aiglwydd Kitchener a'r Llywodraeth Ffren- gig. Y cyfan wnaeth ef (Mr. Churchill), of-dd cynnyg myned i Antwerp i ymgynghori. a Llywodraeth Belgium. Arweiniodd hyn i fyddin gael ei hanfon, ond ni edrychai ar y canlynjad fel anffawd. Yr oedd y cynllun Private LLEWELYN GRIFFITHS. I mab Dr. Griffith, Segontium Terrace, Caer- narfon, yr hwn sydd yn gwasanaethu ei wlad gyda'r 1 6ed Fattaliwn Royal Welsh Fusiliers yn y Dardanelles. Mewn llythyr anfonodd sWJddotCymreig- adref o'r Dardanelles cyf- eiriodd at y gwaith arbenig gyflawnodd Pte. Griffith fel stretcher-bearer. Mae ei frawd, Private Walter Griffith, hefyd yn y Dardan- elles gyda'r un gatrawd.

Pte. 0. THOMAS, Bryn Myfryd, Cwmyglo, pertnynoi i r IKoyai Welsh Fusiliers, yr hwn sydd wedi ei glwyfo yn Ffrainc. Mae vn hen filwr, ac v mae wedi gwasanaethu-, am flynyddau gyda'r Royal Welsh Fusiliers yn yr India. Pan dorodd y rhyfel allan galwydif i fyny fel adfilwr. Erys ar hyn o bryd mewn ysbyty yn Seaforth.

yn gyfrifol am y frwydr fawr a gymmerodd le ar yr Yser, yn lie yn mhellach i'r deheu. Gwadlai Mr. Churchill fod anturiaeth y Dar- danelles wedi ei chymmeryd yn esgeulus. Ystyriwyd ef yn ofalus ac eang, ac yr oedd barn dynion profiadol o'r tu cefn i hyny. wrthwvnebwyd Arglwvdd Fisher arioed, yr oedd ef yn ffafriol i weithrediad unol rhwng y Llynges a'r Fydd'n. ond yr oedd- ei gynllun yn golygu cydweithrediad y Gallu- oedd ammhleidiol. CyttunodH ef (Mr. Chur- cti}ll o'r dTwedd ag ymosodiad llyngesol yn )..t)ig ar y Dardanelles, ac ar y cyntaf yr d hyn yn llwyddiant amlwg. Ar ol y methiant ;ar 18fed.. pelldprfynwyd p cymmeryd gweithrediadau llyngc^o! a mil- wrol. I hyn rhoes Mr. Churchill ei gydsyn- iad yn gyndyn ai' ol methu perswadio Argl- wydd' Fi-sher j orchymvn mil ymosodiad llyngesol. Cwynai Mr. Churchill nad oedd 1'3 g wedi derbyn arweinisid clir na chefnogaeth gadarn gan Arglwydd Fisher, yr hwn ddy- la,,ai fod wedi siarad allan yn Nghyngor y Rhyfel, as vn anghvmmeradwyo y cynllun. Gallasaj Arglwydd Fisher fod wedi gwrthod rhoddi cydsyniad, ac ni buasai y gweithred- iadau erioed wedi dechreu. Daliai Mr. Churchill y buasai yn bossibl i dori ein coll- edion a mono ytnaith o'v Dardanelles ar ol Mawrth lgfed. Pe buasai ymosodiad wedi ei wneyd yn Gallipoli, tebyg i'r ymosodiadau wnaed ar Neuve ChapeIle a Loos, buasai wedi setlo tynged y fyddin Dyrcaidd yno. Yr oedd ef ei hun wedi cynghori y Llvwodr- tifth i beidio cymmeryd unrhyw weithred- iadau yn y gorllewjn, ond i gymmeryd Caer Cystenyn. Yn dilyn mynegiad Ir. Churchill cm- merodd trafodaeth le a.r adroddiad y Bleid- lais Arianol. Cwynodd Syr A. Markham o herwydd gwaith y Llywodraeth yn cadw yn 01 hys- bysrwydd oddiwrth y cyhoedd. Cwynai fod .Arglwydd Kitchener yn cadw yn ol hysbys- rwydd oddiwrth v cyhoedd, a thra y byddai ef yn y SwyddfaRhyfeJ ni ennillid y rhyfel. Attebwyd gan Mr. Tennant- (Is-Ysgrifen- ydd Rhyfel) yr hwn a ddywedai nad oedd yr arferiad gan y Swyddfa Rhyfel i vm- restru bechgyn. a phan oedd hyny yn bossibl, anfonid hwy adref yn eu holau. 0 berthynas i'r mynegiad fod colledion y Dardanelles yn fi y dydd. dywedai Mr. Tennant mai y cyfar- taledd o Mai hyd Hydref ydoedd 795 y dydd. Yr oedd y rhan fwyaf o'r rhai hyn yn gleifion —mwy na 90,000-a 31.000 yn lladdedigion a chiwyfedigion. O'r cleifion gallent ddisgwvl 83 y cant yn ol i'w rhengoedd. Yr oedd y Ty yn cael cymaint o hysbysrwydd ag unrhyw un bron-gyd,a'r eithriad o'r Prif- Weinidog a'r Ysgrifenydd Tramor. Yr oedd Syr Ian Hamilton yn parotoj adroddiad ar holl weith- rediadau y Dardanelles, a hyderai na byddai vn hir cyn dyfod o flaen v wlad. Gallai sicr- hau fod y swyddogion oeddvnt yn gyfrifoT am y methiant yn Sulva Bay wedi eu dwyn adref. Siaradwyd yn mheljacii gan Mr. Chaplin, Svr E. Carson, Mr. Asquith, Mr. T.revelyan, Nf r. Bonar Law, ac eraill. MYNEGIAD GAN ARGLWYDD FISHER, Yn Nhy'r Argl wyddi ddydd Mawrth cododd Arglwydd Fisher i wneyd myneg- g iad o berthynas i sylwadau Mr. Winston Cftrtwphil'l yn v y Cvffredin nos Lun. Dvwedodd ei arglwyddiaeth: "Yr wyf wedi bodyn ogwaoanaoeth fy ngwlad am un mlyn-

Private ALEC THOMPSON. I Drh:hl T"l1 ,L.h.n:l,l "\lr: _1 '1'h"n -Uaydd Iau derbymod-d J. Thompson, C'l auel Street, Caernaron. hysbysiad swydd- ogol o'r Swyddfa Ryfel fod ei brawd, Private Alec Thompson (8th Fattaliwn v Royal Welsh Fi;siiieis) wedi ei glwyfo ac ar goll er Tach- wedd 14. Ciwyfwyd Thompson o'r b'aen, ac av gadael yr ysbyty ail-ymunodd a'i gat- rawd.

HANES N TORCALONUS Mewn rhifyn diweddar o'r "London Gaz- ette" hvsbysid fod Lieut.-Col. R. H. Ryan (6th Canadian Mounted R ties) wedi ei ddiar- ddel o'r fyddin. Y mae hanes torca-lonus i'r swyddog hwn. Yr oedd Rya.n gynt yn ewyddog yn v fydd- in Americanaidd, a gwisgai fatliodau eniliodd. Yn ddiweddar ymunodd a'r Gatrawd Ca-n- daidd. Bu am naw mis yn y ffoevdd yn Ffraingc, a ■chlwyfwyd ef deirgwaith. Cafodd ddyfod i'r wlad hon <'im egwy 1 er gweled ei fam, o'r hon yr oedd yn hynod o hoff. Daeth ei fam « Canada i weled ei mab. Cymerodd v mab vstaffel'oedd i'w fain yng gwestv v Savoy, Liulldain. Fodd bynag, y diwrnod cyn i'r agerlong gyraedd Lerpwl bu ei fani farw. Dvtchwclodd RN-azi i Lundain. wedi tori i l,awr.-v n hollol yn ei iechyd An ghofiodd ei fod i ddychwelvd i Ffraingc. Y canlyniad ifu cynal rirawif nrilwrol ar ei achos a'i ddiarddel o'r fyddin.

SUDDO LLESTR-YSBYTOL 1 No? Fcrcher cyhoeddodd v Press Bureau" a. o»anlyn "Cyhoedda y Swyddfa Rvfel i'r llong ys- bytol Anglia fyned rn erbyn mwn vl1 v Siancl Seisniga suddo. Ar ei bwrdd yr oedd 13 o swyddogion a 373 n fihvyr. Achubwyd 300. 1 Darfu i long arall a aeth neipu yr Augna daro yn erbyn mwn arall a suddo. "Anfonir enwau rhai golia^ant eu bvw- ydau i'w teuluoedd rhagblaen. ac fe foddir rhestr -vhoeddus ohonynt hefyd." Hon oedd llestr ar ba un v croesodd v Brenin o Ffraingc i Loegr ar ol cael ei anafu. Anfonodd geuadwri vn datgan ei ofid oher- wydd y trvchineb. a'i gydymdeimlad a theu- luoedd y rhai gollasant eu bywydau.

MILWR 0 MYNYTHO. YN ENILL EI D.C.M. Caumol Bwieui Lloyd George Mae Corpoial Evan (I. Jones yn fab i Mr. John M. Jones \L]ew Sochj. Tanyffynnon, Alynytho, ac y mae yn amddiffvn ei wlad er's I-j mis yn Ffrainc. Mewn llythyr a anfon- odo adref Tachwedd 2. dywed ei fod yn Flrainc er Awst 8. 1914. -.BLi yn dra lwcus ar hvd yr adeg ar ei tod wedi bod mewn lieoedd cyfyng iawn o dro i dro. Cafodd ei ddyrchafu yn sa-yddog am waith da yn ystod y gauaf d':weddaf, ac ar Hy^lref 7 cafodd ei argymhell am y D.C.M. am ei wrhydri ai feiddgarweh yn y ffosydd yn ystod brwvdrau d.weddar. Gofyna i ni wneyd yn hysbys ei fnj o'r farn ei bod yn ddyledswydd ac yn rhwymedigaeth ar bob dyn ieuanc i ymuno'a'r fyddin er gwneyd rhywbeth amddiffyn ei wlad yn yr argyfwng presenol. Dyma yr adeg i brofi calon pob dyn ieuanc pan y mae y wlad yn galw am dano. Dywed hefyd fod ganddo y parch mwyaf i Ir. Lloyd George am ofalu am shells a bwledi iddynt. "Y mae e gynau mawr" meddai "yn r'huo yn llawer ffyrnicach yn awr, a digon o gyflenwad i borthi eu chwant. Fe gollasom lavver cyfle i orchfvgu ein gelynion cyn iddo ef gymeryd Oorpl. EVAN G. JONES, I y swydd drwy ddim ond ein bod yn brin o amunition." Dywed ei fod wedi gweled dar- lun o Llewelyn Turner, PwTlheK, yn yr "Herald" yn y ffosydd ryw bythefnos yn ol. Dylasem hysbysu fod ganddo frawd arall yn paratoi i fyned i'r ffrynt.

Pte. EVAN WILLIAMS. I Mae Private Evan Williams, mab Mr a Mrs Robert Williams, Tycerrig, Mynytho, wedi ei glwyfo yn ei goes yn mrwydr Ypivs. Pert'hyna ef i'r Somerset Light Infantry, a diVgwylir ef adref i wella.

MILWR TWYLLODRUS Tair Blynedd o Benyd- Wasanaeth Ym Mrawdlys Manceinion, ddyddiau Merch- er ac Iau, gwrandawyd achos rhyfedd iawn. Cyhuddwyd milwr o'r enw George Parkin Hall, o gymeryd arno mai efe oedd y Rhin- gyll Dandy, o Fanceinion. Fel mater o ffaith y mae Dandy ar goll.. Yr oedd Hall yn filwr perthynol i'r Lancashire Fusiliers, a gallodd dwyLo Mrs Dandy a'r cymjydogion mai efe oedd y Rhingyll Dandy, fu aillan yn Galli- poli. Sylwodd y Barnwr Low, wrth draddodi y ddedfryd fod yr achos yn un rhyfedd iawn. Rhaid, meddai, fod Hall wedi holi yn fanwl ho 1 hanes Dandy, fel y gallai ateb pob ewes- tiwn ofynid iddo. Y mae gan Mrs Dandy bedwar o blant, a. galwai Hall hwy oil wrth eu henwau priodol. Dywedodd wrth yr heddgejdwaid iddo briodi Aiis. Dandy yn Latchford, Sir Gaer, ac en- wodd nifer o bersonau oeddynt yn bresenol yn y seremoni. Dywedodd Mr. B'rocklehurst, a erlynai, i Hall fyiied i siop y drws nesaf i Mrs. Dandy, a gedwid gan un Mr Dutton. Yma- anfonodd at Mrs Dandy i dwweyd fod ei "gwr" wedi cyrhaedd gartref. Pan alw yd ar Mrs Dandy i roddi ei thystiol- aeth yr oedd dan deimlad dwys. Dywedodd i'w gwr, Sergeant Herbert Dan- dy gad ei alw i fyny gyda'r 8th Mancheslers. ac iddo fyned i'r Aifft ynt yr Hydref. Der- LynioJd y -llythyir diweddaf oddiwrtho o Cairo ym mis Mai diweddaf. Ar y 16eg o Or- llenaf. y flwyddyn hon, tra yr oedd hi yn es- tyn teisen o ffenestr ei siop, gwelodd filwr y tu allan gyda Mr Dutton. Gofynai hi i Mr. Dutton, "Pwy yw efe?" ac ebai Mr Dutton. "Herbert yw." Ychwanegodd hithau, "Ty- bed I" ae ar ol edrych ar Hall ebai, "yr yd- ych wedi newid yn fawr." Ebai Hall, "Bu- asech chwithau wedi newid pe wedi dyfod trwy yr un pethau a myfi." Yna adroddodd fel y bu yn gorwedd ar faes y gad am oriau lawer heb yr un help. Yna daeth y cymy- dogjon i fewn gan ysgwyd Haw a'r cyhudded- ig Credent mai y Rhingyll Dandy ydoedd. Bubnt yn byw gyda'u giilydd fel gwr a gwraig. Holai lawer am y plant. Arhoaodd yn y ty hyd Gorffenaf 22ain. Ar y 21ain o Orffenaf sylwodd mai dillad "private" oedd ganddo, a. gofynodd iddo lie yr oedd y "stripes (gan fod ei gwr yn rhingyll). Mewn atebiad i nyn dy- wedodd iddo orfod diane o Ysbyty Netley, ac iddo gymeryd y dillad nesaf wrth law. Y rheswm am iddo ddianc, meddai, o Ysbyty Netley ydoedd am eu bod yn meddwl mai gwallgofddyn ydoedd. Yr oedd gan ei gwx graith ar ei wdd'f. Nid oedd gan Hall un. Gofynodd iddo lie yr oedd y graith. Atebodd yntau iddynt allu ei dilen yn yr Aifft. Yr oedd gan ei gwr fare air ei fr&ich. Nid oedd gan Hall un. Dywedodd iddynt allu llosgi ol y giaith ymaith yn yr Aifft. O'r diwedd aethpwyd i'w amheu, a chy- merwvd ef i'r ddalfa. Tystiodd Ada Hall mai hi oedd gwraig y cy- huddedig, a'u bod yn byw yn JPatricroft, Manoeiriion. Gwas fferm oedd ei gwr. Ym- unodd ei gwr a'r Lancashire Fusiliers ddech- reu y flwyddyn hon, a bu ei gatrawd yn- gwersyllu yn Mhenmaenmawr. Ca-fodd y rheithwyr Hall yn euog, ac anfon- odd y Barnwr ef i benyd-wasanaeth am dair L'ynedd.

z v )0 WINTER COLDS and COUGHS. The sure way to deal with a hard cough or stubborn cold is to take a course of SCOTT'S Emulsion. SCOTT'S Emulsion quickly checks the cough or cold, heals the inflamed tissues, strengthens the throat and lungs and prevents worse trouble. Better still to save yourself and your children from influenza, coughs, colds and lung troubles by taking a course of SCOTT'S now. You get the protector, the remedy and the builder up, at one cost, when you get SCOTT'S Emulsion. For more than forty, years SCOTT'S Emulsion has maintained itS leputation as the best strength-maker money can bug. Four genetations of doctors have recommended it. But, be sure it is SCOTT'S A EMULSION # Why it is necessary to INSIST on fit y genuine SCOTT'S EMULSION W' /Jk Owing to the European war pure cod liver oil is extremely M| scarce and costly in proportion. Ife j /WSw It is probable that other fish oils of no medicinal value will be largely offered to the public during the coming winter. /jL Only by insisting on genuine SCOTT'S Emulsion can you be sure of avoiding inferior oil of little value. NEVER accept an Emulsion which SMALL. < £ *{ K9MEDIUM jLARGE. does not bear SOLD EVERYWHERE. this trade mark. :;)\1\ u- ,M.. -('J!T"

ARDDANGOSFA LLAN- DUDNO Cynhaliwyd arddangosfa flynyddol y Welsh Northern Fur and Feather Association yn Lla,ndudno ddydd Mercher. Wele restr o en- ill wyr gwobrwyon:- OWN. Collies, Rough or Smooth.—Dog R Hughes, Bangor (1 and 2). Bitch: Miss Irene Jones. Holywell; T R Jones, Bettwsycoed. Puppy Misj, Irene Jones; T R Jones. Fox Terri--rs.-Itough, Dog or Bitdh Capt Crawshay, Wrexham; J Lynch. Wrexham. f Smooth, Dog or Bitch: R T Evarus, C-arnar- von. Welsh Terriers.—Dog or Bitch 0 Evans, Menai Bridge; W Pierce- Wil no. Irish Terriers.Doz or Bitch: J Cheshire, Colwyn Bay Mrs J Dickens, Wrexham. Welsh, Irish, or Airedale PUPP.Y.-)trs J Dickens, Wreiiham; 0 M 'Evans, Amlwch. West Highland White Terriers.— Dog or Bitch: Miss E M Cobden, Gapel Curig; Dr. K Drinkwafter, Wrexham. • Spaniels (any variety except Toys).—Dog or Bitch: W Shingler, Rhos (1 and 2). Pekingese (open).—(Dag or (Bitch: H M Brigg. Llandudno; Miss Feliton, Llandudno. Novice. Dog or iBiitch H M Brigg; Miss Lloyd Jones, Colwyn Bay. Puppy Mrs tRees Evans, Denbigh; H M Brigg. Any other Variety.—Dog or Bitch: B Chaplin, Colwyn Bay; Mrs T Jones, Old Col- wyn. Any Variety.—Sporting Dog or Bitch Capt Crawshay, Wrexham; J Lyncih, Wrex- ham. Nonsporting. Dog or Bitch: Bcvk Chaplin, Colwyn iBay; Miss Irene Jones. Dog or Bitch LBert Chaplin Miss Irene Jones. Brace, CDogg or Bitches: R Hughes, Bangor; Mrs B Lucas, Oolwyn Bay. Litter: R Mosftyn, Colwyn Bay; J Hagilies, Llan- dudno. DOSBARTHIADAU IiLEOL. Any Variety.—1\>y. Dog or Bitch Mr„ T Jones, Old Colwyn; H M Briggs. Llandudno. Except Toys, Dog or Bi/tch Bert Chaplin, Colwyn Bay W ShimgIeT, Rhoa. DOSBARTH AELODAU. Any Variety. -Sporting, Dog or Bitch Capt Crawshay, Wrexham; J Lynch, Wrex- ham. Non-sporlting. Dog Or Bitch: Bert CJhaplin Miss Irene Jones. DOSBARTH PLANT. Dog or Bitch, any variety.— B Chaplin, Colwyn Bay; M Jones, Old Colwyn. Special Frizes.—" W W tLecamber'' ChaH- lenge Cup: Bent CSiaplin, Colwyn Bajr. "Sir Charles A»4h«toj»-Smith's" Challenge Cup: Miss Irene Jones, Holywell. DOFEDNOD. I Andaluskwi, Minorca, or Leghoi-B, Cock or Hen: T 8wain. Llantfairfechaa; W. Thomae, Llanfair P.G. Ancona or Oonypine. Cock or I Hen: A Hinlfcon, Conway; C Roberts, Cwmy- gCo. Onpmigtona, anv variety, Cock: Messrs ft and J Ellis, Old Colwyn; G Hughes, Llan- dudno. Ditto Hen M Jonee, Oanfaglan Messrs H and J Ellis. Plymouth Rocks, dudno. Ditto Hen M Jones, Oanfaglan Messrs H and J Ellis. Plymouth Rocks, Cock or Hen R Jones. Holywell; G Hughee. Llandudrto. PJyode Islands, Red, single or rose comb, Cock: G Hughes; R Jones, Llan- dudno. Ditto Hen: A Hinston, Conway. WyandoUæ, White, Cock ar Hæ: R M ETan6, St. Asaph; M Jones, Llartfaglan. Ditto, onv other ivariefcy, Oook or Heft: G Hughes, Llandudno .(1 and 2). Game, any variety. Cock or Hen W Thomas, Llanfair P.O. R R Roberts, iBetheada. Any dther variety, except Ban&ame. Cock or Hen J Fowles, Holywell; J L Williams, Towyn Sel- ling Class, any variety. Cock: J L Williams; M Jones, Lbantagtan. Ditto Hem G Hughes A Hi niton. Duck or Drake, any variety T R Jones, BeftwoveDM, Mrs G B ElliB, Pwll- heli. Bantbama. Old English game. Cock: G E Cragg. Rhog (1 and 2). Ditto Hen G E Craom (113nd. Dittto, Modem Graane, Oock T B Ashley. Welfihoool; L B d, Wrex- ham. Diitto Hen: T E Ashley j Messrs H and r| j J hllis. Ditto, Rose Comb, Cxx;k or Hen I E It E Griffith, Trefnant {1 and 2). Ditto, any other variety, Cook or Hen: K 0 Jones, Blaoi'.au Festiniog. Special prizes for Poultry H and J Ellis, Old Oolwyn Tho- mas, Llanfair P.G. and O E Cragg Rhos. COLOMENOD. Flyuig Homers: H Jones, Llan £ airfecha»; J R Da vies, Holywell. Ditto, rung 1915: J R Davies C P Jones, Abergele. Working Homers, flown 50 to 100 miles: C P Jones 1 and 2). Ditto, flown 100 miles or more R Evans, Llandudno C Neal, Llandudno. Ditto rung 1915; J R Davies, C Neal. Show Homer: 0 Williams, Llanllechid (1 and 2), Magpies: H. Jones, LIanfairfechan (1 and 2), Magpies; any variety: E C Williams, Mold: W 0 Ro- berts, Llandegfan. Jacobins, fantail or any variety frill; W Evans, Llanllechid (1 and 2). Exhibition Flying Homers: J R Davies, Holy- well. Ditto, rung 1915: 0 Williams. Llan- llechid J R Davies. Any other variety W U Roberts: J R Davies. Any variety, rung 1915: J R Davies • H. Jorss, Llanfairfechan., Ditto, seiling: J R Davies; Capt Crawshay, Wrexham. Special prizes for Pigeons Owen Williams, Llanllechid, and R. Evans. Llan- dudno. I ADAR. Norwich Plainheads, yellow: W H Wil- liajnB. Llangoed (L and 2). Ditto Buff W H Williams, Llangoea (1 and 2). Yorkshire, Yel- lew: T Barlow, Colwyn Bay; A M Williams,, j DoLgarrog. Ditto Buff: W Nolan, Menai Bridge (1 and 2 ), Border "Fancy E. R. Ro- berts, Gwyddfor: W Nolan, Menai Bridge. Mule or Hybrid J. Jones, Carnarvon T J Hughes, Denbigh. British Goldfinch; J. Jones, Carnarvon; W D Roberts, Colwyn Bay. Any Other Variety British B Ird. except Gold- finch: W Nolan, Menai Bridge; T Harrison, Llangoed. Any Variety Canary or Britisli Bird (Novioe) J Owen, Penygroes T Barlow, Colwyn Bay. Any Variety Foreign Bird, in- eluding Parrot: T. Harrison, Llangoed'; J. Jones Carnarvon. Any Variety: W Nolan, Menai Bridge; W H Williams, Llangoed. ) CATHOD. Anv Variety, male or female: Mrs Pritch- aid, Colwyn Bay; Mr Williams, Colwyn Bay.: I CWNHINGOD. Belgian Hare: W J Andrews, Chislehurstj A Wood Wyke, Bradford. Ditto, under six msnths: J Arundale, Colwyn Bay; A. Thomp- son, Winterton. Dutch black or blue: A Lythe, Wombwell; J Arundale, Colwyn BaYJ Ditto, and other colour W E Parry, Bootle; W. Deacon, Coalville. Ditto, under six months: A Lythe, Wombwell; W E Parry, Bootle. English, any colour: J Shore, Fails- worth; W C H Dibble Bristol. Ditto, undee six months: W C E Dibiple, Bristol; T Beres- ford, Blackpool. Silver Grey: C. Hawker, Hawkhurst; B Sowter, Llandudno. Ditto. under six months: J. Jameson, Redditch; C. Hawker, Hawkhurst. Silver, any other col- our: Bell and Heaton, Oldham; B. Sowter, Llandudno. Ditto, under six months: Bell and Heaton Oldham; B Sowter Llandudno. Himalayan: H. Wheatly, Drighlington (1 and 2). Angora: J. Fletcher, Rochdale; Miss D E Worth, Abergavenny. Any Variety, No- vacs: Miss D E Worth, Abergavenny; H Thomas, Brislington. Ditto, Breeders: C. Hawker, Hawkhurst; W. J. Andrews, Chisle- hurst. Ditt., P,2 limit F. Eadv, Newport; J Arundale, Colwyn Bay. 10s Limit: R. Mos- tyn, Colwyn Bay (1 and 2). Ditto, Gift: T Arundale, Colwyn Baj; B. Sowter, Llandud- no. WYAU. Half-a-dozea Freeh Henbrown Eggs, or White (single yoke): Mrs Roberts, Beitws, Abergele; J. Evans, Trofarth.

Boreu Mawrth, vn Bediford, crogwyd Wil- Ham iBen Reeve (42) am ]add ei wraig yn Leighton Buzzard ar v 5ed o OrfFenaf. Caed fcywvdd mawr eto yr wythnos ddi- weddaf. Caed eira vn v siroedd canolo? yn Leeds ac Oldham caed trafferth d symud yr erira gan Jod llafurwyr yn brin.

edd a thrigain. ac yr wvf vn* ga-dael fy hanes yn nwylaw fy nghydwladwyr. Dywedodd y Prif Weinidog ddoe fod Mr. Churchill wedi dvwevd un nen ddau o bethau y bua-sai yn WBH iddn fod heb en dvwevd. a'i fod wedi gadael heb en dvwevd rai pethau a, y rhaid e I dywevd. Yr wvf yn foddiaWn aros. Y mac vn ammhriodol j wneyd eglurhad per- aonol vi dwyn perthyna« a buddiannan oer1- e<liaet>'>l pan mae fy ngwlad yn nghanol rhyfel fawr."