Yr Herald Cymraeg

DYDD IAU. Y PWYLLGOR ARTANOL. CyflwjTiwyd adroddtiad y pwyllgor arianol yn nghyna.dledd bore IOlu, (gan 'Mr Evan, Evaiis. Damnrosaj y cyfrifon fod y llyifrau yn dangos elw ° wedi talu yr holl dreulia,u. Gwneid •L3 kyn i fyny yn mlilitJi pefcha/u ereill o i j ll(yfrau yn y Llvfrfa, 2143p arian 2000p wedi eu budd'sodidJi: 5289p arian y T, "anc» a 1260p hnwlysgrifau. Earnai y 1*1 fy?1* defnyddio lOOOp o enillion 7 rZi t, arca™on cyfundeboil. ri -™S N. J<pes, AbertSHeri, igytn- J • ^01 iT ijfniu ail-vs'tvried y symiau llyf?a- Nid oedd o fowr fudd j gaol pwrllgor yn elwa cymaint heb fod rhrw- rai yn derbvn budd oddiwrth hyny Siaradaii Mr Jones yn S.^sneg," a ohododd y Parch Evan Jones, Laernarfoai, i'w ateb. Ofnai MT S. N. Jones nad OKLD y gwr pa.rch- edrcr vn d'eall Saesna,r. 1 Atobodd y Parch Evan Jones ei Atobodd y Parch Evan Jones ei fod yn deall Saeeneg, ond nad oedd yn deaJl ed ^yfaill Os oedd yn iawn nad oedd elw i fod1. vna. yni sicr ddylai awdwyr igael elw. Peth n«wydd ra oedd vn iawn nad oedd elw i fod1. vna. yni sicr, ddylai awdwyr igael elw. Peth n«wydd ra banes y pwyllgor oedd elw, ac yn awr, wele y rh hyny nad oeddynt yn credu mewn elw yn eftsio coel rhan <).hono (chwerthin). Yr oedd y pris ia> d'elidl a.m ysgrifenu llyfrau gan y oyfundeb v fath y g^Hid ed gymha.ru a phiiisiau unrhyrw gyhoeddwyr ereill. Rhoddid 3p 10s am 16 o dudtueuau octavo, ac os caffaa llyfr arbenig jrvlch- redaad dros ben fELgiwr neiillduol, yma, rhoddid sfwm traJI i'r awdwr Dywedrxld Dr John Roberts, Portha/erthwy, ei bod yn bwysig iawn eu bod yn. gallu igosod llen- vddlia^th dda o fewn cyrhaedd yr hfoTi -,ftmdeb, am briSliau rhesymoo. ond a.r yr un pryd, dylid, cael vchydiig elw oddiwrth hyny. Y peth y dylent ddod i benderfyniad yn ei <rvlch oedd! y modd eoreu i ranu rrelw ymla. yn lie ei fod yn cynnyddu ac yn myned yn bervglus iV cyfundeb. Pe Mabvvxiedid rheolau 5 ranu yr elw. gwnai les dirfawr, ond, ar yr un prvd. dylid cadw swmi neillduol wrth law i gyfarfod ag angenion allent godi. Siaradodd y Parch John Morgan Jones hefyd.. ac eilliwyd y gwelliant gan y Parch J. Pumpsaint Jones, Tretharris. Awgrymaii Mr E. Evans, Aberystwyth, y budd- ioldeb o ofyn Pr pwyllgor arianod benderlynu faint ddylai pob awdwr ei dderbyn. Dywedai Mr S. N. Jones efi fod yn berffaith foddilawn i hyn, ond, ar yr un t>ryd. credad y dylid rhoddi caniatad i gynnrvcihiolwyr draethu eu born a gwneyd vrnchwiliadauheb fod yn floored i gaefl neidio arnynt, a chael eu sarhau. Os oedd ef wedi gwneyd hyny, er idido geisio aaow ei dymher, yr oeddl yn ddrww ganddo. Sylwodd y Parch Eva.n Jones fod yn ddrws; ganddo ynitau os oetdld wedi -perirofid i neb. Nad oedd wedi amcanu gwneyd hTW. Awigrymai y Parch W. M. Griffiths, M.A., Dyffryn, y priodbldteb o echoed di pregethau y Parch* D. Cba-rles, Caerfyrddin. Anfonwmi y miater yma i bwyllgor y llyfrau, a derbyniwyd yr adrod-diad gydlir hyn J'chwaneg- wyd yn niglyn a thalia-d awduron. Y RHEOLAU. Yn unol a rhybudd, cynnygiodd Parch Gwyn- edd Roberts fod llyfryn bychan i'w gyhoeddi, yn cynaiwys yr htoll reolau, ac fod. y gAvaith o'u castglu a pharatoi y llyfr i'w roddi i bwyllgor y rheolau. Eiliwyd an v Parch Evan Jones, Caernarfon, yr hwn, fodd bynag, a awgrymodd osod T gwaith ar ysgwydklau y Purchn Gwynedd Roberts a T. J. Morgan. Siaradodd amryw yn erbyn hyn. ond pasiwyd cynmygiad Mr Gwynedd Roberta. DIRWEST. Cyflwynwyd adroddiadl y pwyllgor dirwestol gan y Parch W. Lewis, Pontypridd. Adroddoi y gymdetithais ddirwestol gyfundeboi, y bu ym- driniaeth ar iarferiad yr ofnid bod llawer o aelod- au, ac hyd yn mod rhai swyddogion. eu beglwysi yn euog ohoni, sef cladw diodydd meddwol yn eu tai, TT hyn bjwfodd yn igymaint profediigaeth i lawter o eglwysd, ac wedi axwain i ganlyniadia» mor ddifrifol. Pasiwyd y ponde-rfyniad can- fynpj gydla gtotlwjg afr hyn, d'w gyfiwyno i'r Gymanfa Gyffredinol: —"Ein bod yn dymuno gailw sylw nxwyof difrifol ein swydd'o^rion a'n haelodau at yr arferiad beryglus sydd yn ffynu yn mhlith lluaws o deuluoedd o gadw y diodydd nied)(Iwol yn eu tai. Drwy hyn, go«odir profed- iigaeth o flaen holl aelodau y teulu, ac o flaen cvfeillion ac ereill fyddo yn talu ymweliad a'r Iteuluoedd, ar y rhai y cjymhellir y diodydd hyn; profa yr arferiad hon yn rhy ami '11 ddinystr i'r rhai gweiniaid; gwyddis am luaws o amgylch- iaidbiui yn mha. rai y dairfu i ddynion ieuainc, ddinystriwyd gan y diodydd meddwol, ymarfer gyntaf a hwy yn nhai aelodau parchus ein hetg- lwysi. Bernir hefyd fod y cynnydd difrifol yn yr yniarferiakf, o'r diodydd hyn yn mlnlith gnvrag- edd1 yn ddydedws, i fesur helaeth, i'r arferiad hon o gadw y dikxdjydd yn y tai, a'u gwneyd yn rhan o'r croesaw roddir i gyfeillion fyddb yn galw: drwy yr un arferiad, cynnyrchir yn y plant ar yr aelwyd y svniad o ddiniweidrwydd y diod- ydd, v malent yn gweled eu rhlieni a chyfeillion yn eu harfer, a. syrthiant hwythau yin ol ilaw i'r un arferiad, ac yn rhy ami dilynir yfed cym- edirol v rhieni gan feddwdod cyhoeddtus r nlent- yn. Yn ngwyneb y pethau hyn, yr ydym yn taer erfjyn a.r ein holl aelodau i gadg- eu tei yn Ion oddfiwrth y llyigredigafith hwn rhag temtio aelod- an teulu, yn ogvstal a dyeiithriaid groesawir ganddynt, ac i feithrin yn eu plant atgasedd iachus at y diodydd dinystriol hyn, ac yr ydym) yn galw o ,r ein holl swyddogion, nid yin unig eu huniadn i roddi tsiajrnpl deiihvng vn y petth hwn, ond hefyd i ddtefnyddio nob moddiion a chyfleus- dra i ajgymhell y ddyledswydd hbn ar ein hael- odau." Penderfynwyd gofyn i'r Gymanfa i geisio gan y Oyfarfodydd Misol i wneuthur un ymdrech fawr gyfundebol trwy drefnu wythnlos o gvfarfodvdd i weddao, ac i 'areithio, gyda'r aancan 0 oynhyrfu'r eglwvsi i fwiy o weithgar- woo gyda'r achlote dirwestol. Am vr achos dir- westol a'r esrlwyso, gofidus ganddynt fod eu sefyllfa yn ntrlyn a'r who,- pwysig hwn eto mor anfodd1- baol. Fe weithioddi eu tadlau yn ardderchog o'i bkid, ac fe fu eu lllafur i'r wlad, o ddirfawr weTth ond er fod lluaws mawr yn ddirwestwyT rhaigorol, eto, gydla'r ymollyngiacl a ddilynodidi ymdrech- ion y blyniyddara gynt, fe aeth yr achos yn eu plith yn buT ddilewyrch, ac yr oedd y ddiod yn eael ei rhwysg i'w hanreiithio. Hyderent y ceid] cychwyniad newydd igrynuus gyda setfydliadl cymdeitihas ddiirwestol y cyfundeb vn nglyn a'r Gymanfa Gyffredinol, ac y gwneid ymdrech mewn crsylltiad a phob un o'u heglwysd i gael eu haeiodaiu a'u gwrandawyr, a nhawb ereill a fydident o fewn eu cyrhaedd i roddi eu henwau ar eu llyfrau; a'r un modd y ceid emwau eu p i a.rJt. vn y Gobeithluoedd ar eu llyfrau hwythau. Ond hiyd yma, roof'kl em methdant yn hyn yn achos o ofid. 'Roedd y fasnach mewn diodvdd meddwol wedfi codi i'r fath gytoeth a. nerth a. rhwysg, fel yr oedd: yn llanw eu hardaloedd a'i themtlasiynau. Ac echrydus ydvw T canlyniadau, i d'iarddel llawer am feddwdod. 'Roedd He ii ofni fod llawer mwy yn eu plith yn cael eu handwyo gan y ddiod nad oedd eu dysgyblaeth yn eu cyrhaedd, a. mwy fiyth Wrth yfed, fel y tybient, yn "gymoorol," yn gosod eu himalin ar lithrig^aj sydd yn bur debyg o'u gollwnlg h^vytthau i'r un dyrndfer J Tnae myrddiynstu yn sudd'o idkio vn barhaus. Hyderid yn. faivr y byddai i'r Gymanfa Gyffredinol wynebu yr achos hwn gyda difrifoldeb teilwnig iO'i bwysigrwydd, ac anfon cenadwri gyda. golwg ano, tag y gellMi gobeithio y byddlai iddi, d'an fendith yr Arglwydd, beri dhrygiiad mawr. Oenadwri ddirwestol i'r hon (-glwr,i.-Wodii ymdrindaeth fanwl ar ystad ddr- west vni eu heglwysi, pasiwyd fod. cvlch-lythyr eryf i'w anfon at yr boll eglwysi, yn galw mewn m/odd arbteniig amynt d ymddieffro gyda'r mudiad Otfrwwtol nr ddecshxeu y ganrif hon. Eiliwyd! gan y Prifathraw Prys, yr hwn a siaradodd yn gryf yn erbyn yr arferiad o gadw diodydd meddwol yn nhai proffeswyr crefydd. n Ofnai fod hyn ar gynnydd, ac nad oedd yr enwad yn gwneyd yr hyn ddylai er sobri'r wlad. Yn wir, clywodd am un ardal He y gwrthododd y Methodistiaid roddi benthyg eu hysgoldy i gadw cyfarfodydld: dirwest, ac fod apel lwyddiannus wedi eu gwneyd at yivAniubynwyr. Ofnai fod rhai o'r Methodistiaid yn myned yn rhy "re- j spect.able," a:u bod yn credu fod yn rhaid iddynt gadw gwinoedd a gwirodydd yn eu tai, a'i gyn- nyg i bob un ddeuai yno, ac yr oedd. yn wybyddus fod llawer bachgen ieuatic addawol o'r wlad wedi myned i dai crefyddol yn y trefi mawr- ion lie y cawsant wirodydd am y tro cyntaf. a bod eu methiant bydol wedi tarddu yno. Nis gailai efe lai na synu at y bobl grefyddcA hyny a <idywedent fod yn rhaid iddynt wrth wirodydd er mwyn eu mynych wendid. Rhyfedd mor fyn- ych yr oedd y gwendid yn dyfod drostynt, a phe caffai ef ei ffordd byddai iddo ddysgyblu llawer am eu hanwybodaeth a'u rhagrith Beth oedd yr esiampl a rod dai rhai a ystyrid yn oreugwyr yr enwad i ieuenctyd ? A oedd' yn esiampl y gellid ei dilyn t 0 na ellid codi eto yn Nghymru do o weinidogicm a swyddogion Puritanaidd i d-dangos yr unig ffordd sicr a dyogel i fyw. yn He ioa gandaynt rai nad oeciaynt yn gywir ac yn onEst yn y peth yma. Yr oedd yr adeg wedi l dyfod pryd yr oedd yn rhaid siarad yn groyw ar bwnc fel hwn, oherwydd yr oeddynt yn colli eu cymeriad. Dywedodd y Parch D. Rowlands, M.A., fod eu cymeriad. Dywedodd y Parch D. Rowlands, M.A., fod 139 o eglwysi yn defnyddio y gwin anfeddwol, a gobeithiai y byddai i'r Heill ddilyn eu hesiampl yn fuan. Cynnygiai benderfyniad yn gofyn i'r aelodau Cymreig roddi eu cefnogaeth i Fesurau Dirwestol, megis gwelliant Deddf Cau ar y Sul, Deddf Gwerthiant Gwirodydd i Blant, a mesurall ereill a gymeradwyid yn adroddiad Dirprwyaeth Arglwydd Peel. 1 Eiliwyd y cynnvgiad, a phasiwyd ef, a derbyn- iwyd yr adroddiad, I DARLrrHYDD DAVIES. Dywedodd Dr James, Manchester, fod pwyJl- gor Darlith Daviea wedi cyfarfod, ac wedi penderfynu yn unfryd benodi y Prifathraw Prys i draddodi y ddarlith y flwyddyn nesaf. Oddiar hyny, derbyniasant lythyr oddiwrtho yn YTthoo yn bendant ymgymeryd a'r gwaith, oherwydd y byddai yn anmhosibl iddo wneyd hyny a chyf- lawni ei ddyledswydd yn Nhrefecca yr un pryd. Yr oedd yn barod wedi ei orlethu a gwaith. Penderfynwyd fod i'r pwyllgor ail-ystyried y mater; ac wedi iddynt wneyd hyny, rhoddwyd ar ddeall fod y Parch W. James, Aberdar, wedi ei ddiewis. Y CYMRY YN LLUNDAIN. Gwnaed cais at y pwyllgor arianol gan Gyfar- fod Misol Llundain am gynnorthwy arianol tuag- at gario eu gwaith yn mlaen. Gwnaed ymholiad gyda golwg ar ferclied gweini. Dygicl, tystiolaeth uchel i ffyddlondeb y dosparth 'hwn. Mewn atebiad i'r cwestiwn, a fuasai cael cenades i lafurio yn mysg y rhai hyn yn fantais, cytunid y buasai hyny yn fantais wir- ioneddol, yn enwedig er ymweled, ao ymofyn am y rhai oedd yn myned ar ddisperod; ac hefyd mai da iawn fuasai cael math o gartref i ferched gweini Cymreig, fel yr un sydd wedi ei sefydlu yn Lerpwl. Eto, barnai v cyfeillion yn Llun- dain, mai ofer fuasai disgwyl i un new ddwy genades allu cymeryd gofal o gylch mor eang. Fel crynhodeb o'r ymdrafodaeth, dymunid cyf- lwvno i'r Gymanfa yr ystyriaethau canlynol, ac fel rhesymau dros estyn cymhorth i'r achosion newyddion yn Llundain :—1. Fod ymfudiad Cymry i Lundain yn myned ar gynnydd yn flvn- yddol, ac yn galw am wneuthur darpariaeth crefyddol ar eu cyfer. Gwelid yr angen, yn nghyda ffyddlondeb y Cyfarfod Misol yn ystod y deng mlynedd diweddaf yn ngoleuni ystadegan Wrth ystyried yr holl achos, teimlai Mr John Owens a'r ysgrifenydd, y dylai y rhodd fod yn 200p o leiaf, a dymunol fyddai i'r Cyfarfod Misol gael sicnyydd am ei pharhad am rhyw dymhor penodol. Hefyd, dylai yr arian a roddid gan y Gymanfa fod yn ddarostyngedig i archwiliad blynyddol pwyllgor arianol y Gymanfa, er gweled y modd y defnyddir hwy gan y Cyfarfod Misol. Cafwyd dadl frwd ar y priodoldeb o roddi y 200p yn flynyddol, a dy^vedodd Mr Evan Evans fod y pwyllgor yn barod i roddi 200p. Cyn- nygiai efe fod y Gymanfa yn derbyn yr adrodd- iad. Eiliwyd hyn gan Mr H. S. Davies, Penarth. Dywedai Mr John Owen, Llandinam, nad oedd y swm yn ddigon, a chynnyai welliant i'r per- wyl fodl 200p y flwyddyn i'w phoddi am bum' mlyn«dd. Eiliwyd gan y Parch Morgan Ellis, TreaJaw, a chefnogwyd gan Mr L. H. Roberts, Llundain, yr hwn a ddywedodd fod cynnydd anghyffredin yn cymeryd lie yn mhlith y Cymry yn Llundain. Dywedodd Dr Lleweiyn Edwards ei bod yn Lwysig i'r Gymanfa gyfranu yr arian yma i Lundain, oherwydd nid oedd y ddinas hono yn pert hyn i Gymdeithasfa y Gogledd na.'r De. Syhvodd y Parch Evan Jones, Caernarfon, fod llawer o bob! o'r farn fod pwyllgor y llyfrau yn gwneyd llawer iawn o arian, ond dymunai arnynt gofio nad busnes oedd, ond eu bod wedi digwydd ehva wrth gario yn mlaen y gwaith mewn modd trefnus a gofalus. Gallent fod yn esmwyth nad oeddynt yn troi y Gymanfa yn fusnes na phwyll gor y Evfrau 'chwaitk. Nid oedd ganddo ef yr un gwrtbwynebiad i dalu yr arian yma ar yr summed eu bod yn cael eu trosglwyddo fel rhocld i r w gorph cyfrifoL Awgrymai Mr E. Evans mai gwell fyddai i gyfeillion Llundain ymddiried yn y pwyllgor a dyfod atynt flwyddyn arol blwyddyn i ofyn. am ddau cant. Ofnai y Llywydd na wnai hyny mo'r tro. Sylwodd Mr Edward Griffith, Dolgellau, fod 500p yr un wedi eu trosglwyddo i ymdeithaliiau y Gogledd a'r De, a chredai mai gwell fyddai i Gyfarfod Misol Llundain fyned at y Cymdeith- asfaoedd i ofyn am yr arian, Penderfynwyd o'r diwedd fod 200p y flwyddyn i gael eu talu gan y pwyllgor ananel am buÏh' mlynedd i gynnorthwyo y Llundeinwvr. CORPHORIAD Y GYMANFA. Cynnygiodd Mr H. S. Davies, Penarth, fod pwyllgor o chwech o frodyr o'r Gogledd a chwech o'r De i'w penodi i ystyried a. ellid corphori y Gymanfa Gyffredinol, a dyvedodd mai dyma yr unig ffordd y gallent osgoi talu treth incwm ar yr elw a dderbynid oddiwrth y llyfrau. Eiliwyd gan Mr E. Evans, ond gwrthwynebid y cynnygiad gan Dr John Roberts, Porthaethwy, oherwydd y credai y byddai iddynt drwy hyny osod y Gymanfa. yn llys llwch. na'r Gymdeithasfa. Dywedodd Mr E. Evans mai y Gymdeithfa fyddai'r llys uwchaf o hyd. Y cyfan fwriedid wneyd oedd gemod y Gymanfa ar dir dyogel a chyfreithioi heb ymyryd a'r Cymdleithasfaoedd o gwbl. Cariwyd y penderfyniad. ADDYSG. Cyflwynwyd adroddiad. pwyllgor addysg gan y Parch Griffith Ellis. Wrth fwrw golwg gyffredinol ar y* sefyllfa, ceid mai yr un, i fesur helaeth, oedd y materion oedd yn gofyn sylw arbenig y flwyddyn hon ag y cyfeiriwyd atynt yn yr adroddiad diweddaf. Dymunid cyflwyno i'r Gymanfa y penaerfyn- iadau canlynol1. "Ein bod yn cymhell pwyll- gorau yr holl Gyfarfodydd Misol a'r Henadur- iaethau i barhau yn eu hvmdrech yn eu cylch- oedd eu hunain gydag addysg. 2. Ein bod yn gy cymhell ein holl aelodau i bWhau i wneuthur pob ymdrech sydd yn bosibl iddynt er sicrhau uwch cyfartaledd yn mhresennoldeb y plant yn yr ysgolion. 3. Ein bod etc yn dymuno galw sylw at yr anfantais fawr y dioddefa. ein gwla-d oddi- wrthi oherwydd prinder y ddarpariaeth mewn ysgolion athrawol ac yn datgm. ein hargyhoedd- iad unwaith yn ychwaneg mai dyledswydd y I.lywodraeth ydyw cyfleawi y diffyg. Mai anghyfiawn ydyw peidio caniatau adran cyl. wybod mewn colegau athrawol yn derbyn cym- horth o'r cyllid cyhoeddue. 4. Ein bod yn cymeradwyo yr ymdrech j ddarparu manteision addysgol i "pupil-teachers" mewn amryw sir- oedd, ac yn cymhell yr holl siroedd i gymeryd y mater hwn i fyny gyda phob difrifwch. 5. Ein bod yn cymhell ein swyddogion a'n haelodau i roddi pob cefnogaeth i addysg ddirwestol yn yr ysgolion." Wedii ystyried Mesur oddysg y Llywodraeth, datganai y Gymanfa ei hanfoddhad, a phwysent ar y Llywodraeth i'w dymi yn ol, ac i ddwyn i'r Senedd fesur arall cyflawaach er gosod addysg elfenol, ganolraddcl, a chelfvddydol, yn mhob ardal dan yr un awdurdod etholedig* Penderfynwyd, yn mhefllachi, gefcio gan y Llywodnaeth ddwyn yn miaoen fetetir byr er rhodfii Wwl i Ysgolion y Byrddau i ga.rio aKan y gwaith a rwystrwyd gan y dyfarniad yn achos Oocker- ton, ond sydd yn cael cefnogaeth gan Fwrdd Addysg a'r byrddau ysgoJ. Derbyniwyd yr adrodddad, ft phasiwyd y pen- flerfynfadau. Yewrnio. QrmYØÍwyd ad(poddftwI jfmddiixitedolwyr yr yswiriacth gan Mr John Williams, Moss Bank, a dangosai fod cynnydd e 108p yn y busnes yn ystiod y flwvddyn, ac yr oedd cyfanswm yr arian yn awr mewn Raw yn 6339p. Allan o 1350 e opeku perfchynol i'r cyfundeb, yr oedd mill wedi I eju hyswirio, a byddai yn dda ganddo weled pob oapel Methodistaidd yn Nghymru wedi ei yswir- 5o. Oymihellid fod y cyfarwyddwyr-y Parehn I Aaron Davies, D.D., Llewelyn Edwards. M.A., Mri Edward GriflBtih, DoigeSau; John Dasries, I Mlhnteeinion Robert Hughes (Glan eollen), Ed- ward Jones, Trewythen; a James Richards, Llundain, i'w 'hail-ethol, ac fod y Parcfi John Morgan Jones, Oaerdydd; Mri tJ. Eihys James, Lilanymddyfri; a Thoma-s Edwards, Uanfyllin, rw hethol i Janw y byichau. Eiliwyd gan y ¡Parch John Hughes, Seaforth, yr hwn a ddywedodd fod tair rhan o bedair o'r capelau wedi eu hySwirio, a gobeithiai y byddai 1 doau Gyfarfod Misol Bymud yn ystod y flwydd- yn nesaf. Tarawyd un o'r capelau gan feUten yn mhen wythnos wedS yswiirio. Yr oedd y man dderbyniadau yn ystod y flwyddyn dros 800p. Dangosfii y gwaiih elw o 669 yn ystod y 1 flwyddyn, a phendktvnw-rd cyflwvno lOOp i'r casgliad mawr fel ernes o'r hyn ellid ddisgwyl pan fyddai ganddynt fwr a arian mewn Ravi. Cefnogwyd gan -Mr Vran Jones, Bala, a dv- wedodd y byddai yn dda ped yswiriai cyfeillion y Deheudir fwy. Y CASGLIAD MAWR. Cyflwynwyd adroddiad casglsad diwedd y gan- r^f gan y Parch T. J. Morgan (Gam), yr awn a ddywedodd eu bod mewn gwell sefyllfa y diwr- nod hwnw nag oeddynt flwyddyn yn ol. Y pryd hwnw, nid oeddynt ond yn dechreu ar y gpaith J o chWlØ am y 100,000p; ond, yn hyn, teim-

-r-' it's always .y Y the Same, I always just right. No matter when or where you get it, if it's Colman's, it's just as good as the last you had. Ironing day no longer becomes a day of trials. You know when you begin exactly how your ironing will turn out. 0 0 You can with safety invite your neighbour to drop in and see how well the linen looks. 1 I ú.{:' f "l 5('" r. '>. 7 a C f it- irk H ■ I Sold in Cardboard Boxes. See that Colman's name and the Bull's Head are on the box. REG.

í RHYFEL Y TRANSVAAL. YMLADD YN Y ZUURBERG. PLISMYN YN YMLADD. RHIF Y MIL WYR AR Y MAES. Ddydd Mawrth, cyhoeddwyd hysbysrwydd oddiwrth Arglwydd Kitchener, o Pretoria, yn dyweyd fod 19 0 Foeriaid wedi en lladd, 14 wedi eu clwyfo, 238 wedi en cymeryd yn garcharorion, 71 wedi ymostwng, 212 oreifflan, 105,000 0 rounds o gad-ddarpariaethau arfau bychain, 286 o wageni, yn nghyda nifer luosog o geffylau wedi eu cymeryd yn ystod yr wythnos cynt. Middleburg, dydd Mercher.—Bu y Milwriad Crabbe mewn brwydr gyda'r Boeriaid, y rhai oedd dan arweiniad y Cadfridogion Hotter a Lategan. Gyrwyd y Boeriaid ar ffo mewn an nhrefn. Cydnabyddent fod naw ohonynt wedi eu clwyfo. Mewn ymgyrch rhwng Heddgeidwaid Bwr- dei&iol Malcohn a'r Boeriaid, rhyw ychydig ddyddian yn ol, yn Paardefontein, lladdwyd tri o'r Boers, clwyfwyd chwech, a daliwyd chwech. Clwyfwyd un o'r Prydeinwyr. Yr oedd y gelyn yn dal sefyllfa gadarn, o'r Ue y cawsant eu symud trwy ruthr gwrolfrydig o eiddo yr heddgeidwaid, a aethant o fewn hanner cant 0 latbeni iddynt. Hysbysid 0 Standerton, dydd Mawrth, fod y gelyn wedi gadael rhanbarthau Verzamel Bergen a Vrede, ac wedi symud yn nghyfeiriad Drakens- berg, lie yr oedd ganddynt amryw filoedd o wartheg a defaid wedi en cuddio. Yr oedd am- ryw golofnau yn ymdrechu eu hamgylchynn, neu eu gyru i wlad agored. Disgwylid ymosodiad yn Volksrust ar y lSfed o'r mis. Treuliodd y corphluoedd y noson mewn fiosgloddiau. Cyhoeddodd y Swyddfa Ryfel adroddiad, dydd Mawrth, yn dangos cyfanrif y milwyr Prydeinig yn Neheudir Affrica ar y laf o Fai. Dyma feryr oedd:—Milwyr Rheolaidd, 139,002; Trefedigaethwyr, 58,821; Gwyr Meirch Ym- herodrol, 23,104; Gwirfoddolwyr, 9385; Car- treflu, 20,104; cyfanrif, 250,416.

HELYNT Y PENRHYN, I Y CYNNYGION NEWYDDION. CYFARFOD YN LLUNDAIN. Cyhoeddodd Mr Young rybudd dyddiedig Mai 20fed, yn dyweyd yr agorir y chwarel ar yr lleg o Fehefin i'r oil o'r hen weithwyr a geisiodd am waith, ac a dderbyniwyd. Ychwanegai fod I y rheolau wedi eu diwygio fel y rhoir yn ym- arferol hanner gwyl y diwrnod olaf o bob mis. Hyd y 4ydd o Fehefin, derbynir ceisiadau am waith, oddigerth wrth bogiau. Nis gellir ystyr- ied ceisiadau'r hogiau am bythefnos wed'yn. Rhaid i bob ceisiwr am waith roi ei rif gynt yn y chwarel, a'r bone, a'i enw a'i gyfeiriad yn llawn. Dywed hefyd fod y Prif-Gwnstabl wedi addo digon 0 blismyn i amddiffyn y rhai a ddichon fyned i weithio rhag pob gorthrech. Dyma fel y mae'r rheolau newyddion:— Dysgyblaeth.—Cerir yr holl gosp allan trwy attaliad neu droi i ffwrdd. Er engraipht' os bydd i weithwyr ddyfod yn hwyr (oddieithr trwy afiechyd neu achos sydyn o bwysigrwydd mawr), rhoddir ef ar ei wyliadwraeth y tro cyntaf; attelir ef am chwarter diwrnod oddi- wrth ei waith yr ail dro; ac am hanner diwrnod am y trydydd trosedd; ond rhaid cospi trosedd- wyr parhaus yn fwy difrifol, neu eu troi i ffwrdd. Diwrnod setlo.—Ar y dydd Mawrth olaf yn mhob mis chwarel bydd y gweithwyr, ar ol rhoddi eu llechi i fyny, setlo eu cyfrifon, a threfnu eu bargeinion am y mis dyfodol, yn rhydd i adael y chwarel, os dymunant, am y gweddill o'r dydd. ARAETH MR W. JONES, A.S. Yn y Neuadd Goffa, Llundain, nos Fercher, bu cyfarfod i gydymdeimlo a chwarelwyr Bethesda. Gwasanaethwyd yn y cyfarfod gan Gor Merched Bethesda. Mr Robert Blatchford, sef y gwr sy'n ysgrifenu dan yr enw "Nunquan" yn y "Clarion," oedd y cadeirydd. Yn ei araeth, sylwodd nad ellid, fel rheol, gymhell y gweithwyr i ddilyn eu gwaith eu hunain. Yr oedd hanes yn digwydd ac yn digwydd drachefn. Gailai ddyweyd ei fod ef am ychydig amser a basiodd wedi bod yn astudio hen hanes, an yr oedd yn hynod fod pobl yn caniatau iddynt eu hunain fyw mewn bwtbynod, yn lie hawlio triniaeth weddol. Yma yr oedd 7 dynion yn dymuno myned i weithio, ond yn cael en rhwystro. Yr oedd ganddo obelthion yn mhen can' mlynedd eto v byddai i'r bobl ddeffro (cymeradwyaeth). Dywedodd Mr William Jones, A.S., nad oedd yn cytuno a'r syniad anobeithiol o eiddo y Cad- eirydd, gan fod ganddo fwy o obaith o'r gweith- wyr. Daeth y Barnwr Ridley i'r Frawdlys yn ardal y chwarel (sir Gaernarfon) lie yr oedd y dynion wedi bod allan 0 wiith am un mis ar ddeg, ac ni chafodd ei arglwyddiaeth un achos ar restr y cyhuddedigion (cymeradwyaeth). Dywedid fod y dynion yn dymuno enill llywodr- aeth dros y chwarel, ond yr oedd ef yn ateb nad oeddynt yn dymuno dim o'r fath. Yr unig beth oedd ar y dynion eisieu oedd yr hawliau a fwyn- heid gan eu cydweithwyr Seisnig. Yr oeddynt eisieu yr hawl i gyduno fel gweithwyr (cymer- adwyaeth). Nid oeddynt yn cael caniatad yn bresennol i gasglu at en hundeb yn ystod yr awr giniaw (" cywilydd ") Eto, yr oedd y dyn- ion yn dymuno sefydlu cyflog byw, mabwysiadu cydweithrediad er gwneyd i ffwrdd, &'r gyfun- drefn gas o ail-osod gyda chontracts, a lleddfu rheolau presennol y ddysgyblaeth. Mewn geiriau ereill, yr oddd y dynion yn dymuno cael ymddwyn tuagatynt fel dynion, ac nid fel plant I (cymeradwyaeth). Terfynodd Mr Jones gyda dyweyd fod y fasnach yn ardaloedd y chwareli wedi ei handwyo, ac yr oedd ef yn apelio at y bobl i gynnorthwyo y chwarelwyr yn y cyfwng yma (cymeradwyaeth). Cynnygiodd Mr Keir Hardie, A.S., "Tra yn cydnabod fod chwarelwyr y Penrhyn wedi I gwneuthur yr ollyn eu gallu i derfynn yr helynt yn Methesda, drwy gynnyg fod eu hachos gael ei osod i gyflafareddiad, a thrwy en parod- I rwydd i osod eu hachos o flaen y cyhoedd, fod y cyfarfod hwn o'r farn fod yr holl gyfrifoldeb yn gorphwys ar ysgwyddau Arglwydd Pen. rhyn." Dywedodd yr areithydd fod ymddygiad Arglwydd Penrhyn yn cynnorthwyo achos y dynion yn ddirfawr. I Eiliodcl Mr Isaac Mitchel y penderfyn- iad, yr hwn a gariwyd yn nghanol cymeradwy- aeth. Dywedodd Mr D. B. Daniel (ysgrifenydd Undeb y Chwarelwyr), ar ran y dynion, eu bod yn ddiolchgar i Undebwvr Gweithfaol Llundain am y cynnorthwy a roddwyd. Dangosodd hys- byslen, yn Gymraeg, a gyhoeddwyd gan oru- chwyliwr y chwarel, yn croesawu y dynion yn ol. Dywedodd mai yr unig beth yr oedd y goruchwyliwr yn addaw ydoedd hanner di- wrnod 0 wyl mewn mis (chwerthin). Nid oedd yn rhyfeddu eu bod yn gweled rhai dynion mor wan ag i ddychwelyd yn 01, ond yr oedd ef yn credu y buasai y mwyafrif o'r chwarelwyr yn sefyll allan hyd y diwedd am egwyddor (cymer- adwyaeth). Yr oedd y demtasiwn yn fawr, canys yn yatod y misoedd diweddaf bu curad- iaid, neu rhyw bersonau ereill, ar ran y goru- chwyliwr a'r meistr, yn ymweled a chiartrefi, gan ddyweyd wrth berthynasau y dynion mai hwn oedd y cynnygiad diweddaf (" cywil- ydd "). mai hwn oedd y cynnygiad diweddaf (" cywil- mai hwn oedd y cynnygiad diweddaf (" cywil- ydd "). Ar gynnygiad Mr Pete Curran, paaiwyd pen- derfyniad yn mhellach, yn cydnabod cyfiawnder achos y dynion, ac yn galw am ganiatad i am- j modau gwaith a ellir eu derbyn gan weithwyr Prydeinig. Attegwyd y penderfyniad hwn mewn araeth I rymus gan Mr W. J. Parry. Bethesda. Galwodd sylw arbenig at y ffaith fod y gwahodkiiad di- weddaf i weithio yn son am ryw reolau newydd oeddvnt wedi cael eu cymenadwyio. Yna, aeth Mr Parry yn grynb dros helynt chwarelwyr Mr Palrry yn grynb dros helynt chwarelwyr Bethesda er 1874. Ar ol y streic hono, cymer- wyd v dynion yn ol gan y dweddtar Arglwydd Penrhyn, fel Undebwyr. Eglurodd hefyd safle v Clwb Oedfion a'r swm o 2494p y bu helynt am dSano. Danposodd fod, yr arglwydd presennol wedi aiwddifadu'r chwarelwyr yn 1885, o'r hyn a ganiatawyd yn 1874. Sylwodd yn mhellach ar ormes y "contracts Nid gonnes "anweledig" oedd v trefniant hwn! Cyn T streic ddiweddaf, trowyd 72 o aelodau'r pwyllfeor i ffwrdd. Yn 1870, trowyd 90 ymaith-—dynion da, Ymneilldu- wyr egwyddoTol, Rhyddfrydwyr cadarn, penau teuluwdd1 crfnlol. Ae>h Mr Parry rhagkldo, ac aclnoddes tianesyn toddtedfig iawn am Griffith Williams, un o'r merthyron. Diwfcddodd Mr Parry emeth hymoi gref drwy apel rymus am gynnorthwy.

OLD FALSE-TEETH BOIT" Full value in cash or offer per r R. D. & J. B. Fraaer, Ltd., Prir The! — MBII-II mini 11 mm 11 *Y<. *Lf, t-!t. The cliarm of I kl .H ti J A Vfl Moihers and daughters could add to the charm of tea-time, if they knew how easily and quickly ths most dainty and tempting I little tea S;:OT.:S and light cakes can be with the help of Brc'vn Po\on*s Paisley Flour. It is used mixed with ordinary flour as a rising agent for home- I baking of all kinds. Paisley Flour makes bread/scones, and cakes very light and digestible, and, unlike yeast and baking powder, it is always certain in its action. Brown & Poison's Paisley Floor Makes ar. inviting Tea-table. «- Q t4 !Xl ::II Eo! :c 9 Q <l1li ø; E-t ACRCBWCH EICH PLANT drwy d defnyddio ANTI-CONVULSION & WORlT DROPS y diweddar Doctor Jones, LlanUyfni. Paratoeciig yn unig gan un o'i DRUSTUS adk. MR WM. HUMPHREYS (ELIHU), BLAEXAU FFKSTINIOO. DTMA'R FEDDYGINIAETH oren at boh math o atih wilder an ar bl&nt, yn fDwedig FFITIAU 0 bob nator, LLTNGTB, BRONCHITIS, Y FEECH GOCH, COLIC, MK GNOFA yn yr YHYSGAROBDD a chwal&nt bob math o "WYNT o'r CYLLA. Ni ddylai yr vat teuln lie mae plant tod heb j DROPS digym- bar hyn wrth law. R H Y B U D D. 0 daD EWYLLYS y diweddar DDocroat JONES ni fedd neb lip-vl i ddefnyddio ei enw ef yn nglyn a r II B, h. cnvsoi" a'r «• ANTI- CONVULSION AND WORM DROPS (llawer lIai L gyda dynwarediad twyllodrus ohonynt} oak yn nnig y TRUSTEES—y MRI STBPHBN JOKBS, BORTH, PORTHMADOG (gan yr hwn y geUifrj cael y BALM), a WM. HUMPHRBYS (ELmv)&,I. BLABNAU FFESTINIOG, gan yr hwn y SDUR; cael y DROPS, a'r hwn yw yr nnig on a ader- byniodd y oyfarwyddyd at en paratoi gaa, DOCTOR JONKS ei hon ychydig ddyddian ej*. ei farwolaeth. GOCHHLWCH DDYNWARKDIAD. —Os am yi Feddyginiaeth wirioneddol (genuine) antes-* web at j TRUSTBBS, neu eu t*oi&vcnwnvm, am dam. AGENTS yn Eiaen.—Tmolyner a W^ou. Biuaphreys (Elihu), Blaenaa Fieatink*. .!8Ir ft WATS* A SHAiK POB Ml DAY? WORK | X ThATKD WATCH, UL OBAIK U4 JNI'ML ML C&AXH m Mi&Bt 1| dem ff.'V4l IWQft M NHMM mk. tai 7*ar BT. „ Zl| V# hi inili. lMfu4ta( uw «f Const*, m/lxJVl |f Mvy IMU, «• wflTwwer* BlaiM. I rmo It 1;1 &STEEL w- L,LS-, FEMALES. t QTHCS.T CCIRUZCT ALL IEBX6TTXJLBIM>, UKOTX AL16 t OBSTRUCTIONS, and relieve W "bwsokg tympUymt m t prevalent with the sec. Boica4/li A 3/9 (oon«fcins three t t times the quantity), of all Chomisin. Bent any where t on receipt of 15 or 34 stamps, by B. T. TOWLE A. Go^ t il^aiactnrers, Pryaen St., NottingbamL Tf"'L"('J.JO Of ;H J1¡n1> t;u. czncI HEALTHY HOMES BY REGULAR USE OF CALVERT'S No. 5 CARBOLIC SOAP. A Dure Soap, combined with the strongest Disinfectant known, and its regular use for all ordinary household purposes will prevent Infectious and Contagious Diseases. It washes readily with any water. and no other Soap is so effective in sweetening and whitening flannels, bed-linen, clothing and towels. Sold in 12 oz. and 1 lb. bars by Grocers, Chemists, Stores, etc. F. C. CALYERT & Co., Maflchesttf. EASINE Will em Headache, Neuralgia and Toothache il A f8- mdant" I MAN EASINE YN ;SICR 0 WBLLA JUR OWN PZN, NTWBALGIA, DDANNODDl, A PHOB HATH 0 BOZN KSWX Ps* UXWN TOHTDIO FTMTDAU. Derbyniwyd ldloedd o Dyetiolaetea* Fwysig. ANFONIB IA SINK" DaWY T P062 AJI IWLIÆ. >, Paraloir yn mig gut I lr-T- JONES a OMOEMT4 ULL. irrol-

yr egrlwys 2665, 1959 4624; o'r byd 1578, 2109, 15687; trwy diocyna* 9649, 4777, 14,326; cvfanrif 13,792, 8845, 22,637; eollwyd o gymundeb-trwy farwolaeth. 1564, 1079, 2643; trwy docynau 10,023, 4458, 14,481; trwy ddiarddeliad 475, 272. 747; trwy wrthgiliad 1187, 1691. 2878; cyfanrif 13,249, 7500, 20,749 Ysgolion Sabbafchoi 930, 734, 1664; swyddogion, &c., vnddTnt 15,060, 10,527, 25,587; cyfanrif aelodau yr ysgolion 115,952, 85,814, 201,766; gwrandiVWYT 170,996, 148,265. 319,261. Casgl- iadau at v weinidcgaeth, Gogledd 54,365p, Deheu 42,145p. cyfanswm 96,511; at nthau- tramor. cartrefol. achosion Saesneg, a'r symud- iad ymosodol 8043p, 3999p, 12,042p at drysorfa eynnorthwyol a lleoeddi gweiniaid 2260p, 899p. 3159p i'r tlodion 2348p, 828p, 31T7p at ddyled capelau. &c., 38.649p, 40,762p, 79,411p; at yr Y sgol Sabbat hoi 4225p, 4203p, 8428p; at Gymanfaoedd a. Chylarfodydd Misol 853p, 1373p. 2226p; at achosion ereill 23,475p; 27 761p. 51.236p; ardreth eisteddleoedd a tnai 18!l23p. 9584p, 27,708p; eyfanswm 152,345p, 131 557P. 283,903p; dyled bresennol y capelau, &c. 148.715p, 194,574p, 343,290p. MEDDIANNAU. Cyflwynwyd adroddiad y pwyllgor Seneddol a imeddiannau y cyfundeb gan Mr Peter Robercs- Yr miig benderfyniad 0 'bwys a gymeradwyid ootid: "Ein bod TO parhau i ystyried v Jyi-m gael deddf i orfodi tirfeddiannwyis i wferthu tir aU adeiladu capelau; He y byddo angen am nyny, a hefyd i werthu y rhydofeddiant o diroedd a ddelir yn awr getiym ar ac y dy- lem arfer pob moddion o fewn ein evrliak,dd er sicrhau hvny. Hefyd, ein bod yn. sjofyr am gyd- weithredlad KoTl enwadau YmneiiMiiol Cvmru yn yr actios ac yn neilldTioI yn dymuno ar yr ae<!od- au Seneddol dros Gymru gymeryd y nw/ter ( fyny gyda difrifwch, a fhrefnu 1 ddwvn i DIITO i'r Senedd fesur, neu fesuran, yn esityn i ni fel eglwysi Ymneilldiuol yr hawliau fhesfrmol hyn Derbyrviwyd yr adroddiad. YR ARHOLIAD cmThlDEBOL. Ovflwynwyd adrodcliad yr arholiad cyfundeb gan v'Pan,;h Edward Parry, Drefnewydd. OY- wedodd fod 79 wedi cynnyg, a 74 fVedi pasio. Yr oedd yr boll baepyrau wedi eu gweithb allan yn ardderchog, a chafodd 22 ohonynt -Iros 150 o fareian allan o 200. Y tri goreu oedd J. R Evans. A-berliefeni (188), J. Q. Jons. P-eniei, IBrydheiniog (178), a Hugh Hughes, Llanrhydd- lad. Mon (177). Ychydig mewn cym^anaeth oedd wedi treio, a dim ond pedwar yn Aifon. Oynsygiodd Mr Edward Griffith dderbyn yr adroddiad. Gobeitmai y Oadeirydd y gellid gwneyd rhyw- beth i gynnyddu nifer y rhai oedd 3m ymgf-ls:o. Dywedai Mr Morgan Ellis ei fod yn credi fod y cwe«tiynau yn rhy anhawdd, ac mai ''a fyddai goBod yr un safen i'r arholiad yma Fl a riddii i'r arhobadau siroft.. [

lent gryn sicrwydd y caent hwynt. Nid oeddynt eto wedi cael, addewidioa am y swm yma., ond pan gyfarfu y pwyllgor, cawsant fod 60,000p wedi eu haddaw, sef 40,454p yn y Gogledd, a 20,209p yn y De. Nid hyny yn unig a wnaeth- am ychwaith, oherwydd yr oedd llawer o 'bool nad ad da. went ddim, eto rhoddent. Diamheu na chaent addewidion gan lawer o eglwysi, ond caent gas.g:iad da ganddynt, a gwnai hyn iddynt deimio yn dra chalonogol v caent y swm a geisid. Addawodd y gwahanol Gyfarfodydd Misol fel y canlyn yn barod —Mon, 3636p Lleyn ac Eifion- ydd, 1113p; Arfon, 4072p; DN-fli- n Conwv, 1601p; Dyffryn Olwyd, 4837p; FfLnt, 3848p; Dwyrain Meirionydd, 1967p; Gorllewin Meirion- ydd, 3691p; Trefaldwyn Uchaf, 5542p; Trefald- wyn Isaf, 951p; tlenaduria.eth IVefaJdwyn, 300p; Henaduriaeth Lancashire, 1333p; Ler- pwl, 8000p; Gogledd Aberteifi, 3000p; Penfro, 500p; Caerfyxddiii, rhwng 2000p a 3000p; Gor- llewin Morgan wg. 3200p; Dwyram Morganwg, 4469p; Morganwg Seisnig, 1113p; lynwy, 2470p; Brycheiniog, 3300p; Uuadain, 1500p. Gweiid, felly, fod gwaith mawr wedi ei wnevd i osod y peiriannau ar Waith, ond yr oedd llawer Sawn eto i'w wneyd. Y symiau a dderbyniwyd oedd 12,198p o'r Gogledd, a 2300p o'r Deheudir Oredai y pwyllgor v dylai rhywrai weithio vn galed os oeddynt i orphen yr hyn oedd wedi'ei ddechreu mewn ffordd ajBrhydeddus. Codai rhwystrau yn ami o bryd i brjd, ac un rhwystr oedd fod cyfeillion yn gosod" nod rhy iselVu Olaenau, ac yn cymeryd yn ganiataol yn rhy fuan nas galient gasglu llawer iawn yno. Rhwys- ftTai hyny alluoedd yr eglwysi i ymdiiatlbJygu, oherwydd .gan na oeodasant nod uchel o'u bTaeii md oeddynt yn ceisio gwneyd yr hyn alient.' ivnwystr arail i lwyddiant y casgliad oedd penod- iad ^mon yn gasglyddftn nad oeddynt yn gallu easglu. Braidd yn oeraiidd, hefyd, oedd rhai o'r swyddogion yn nglyn a'r mudiad. Bydded iddfut gymeryd esiampl oddiwrth Frvch'einiog er engraipht,. He yr oeddis wedi derbvn "addewid- ion gymaint a 30s y pen am bob aelod. Dywed- ai y Proffe^wr iParry WZldams fod hyn i'w briod- oli ir ffaith fod cydweithreddad amlwg rhwng T gweinidogion, y b'ltaenoriaid. a'r cyfranwyr Mewn Ueoedd ereill, saiai swyddogion rhwn.=r'Tr aelodau ar casgliad. a ncdweddlid rbai o'r ar- weinwyr gan gybydd-dod dievmysg. Xid yn umg ni weithiai yr arweinwy^ eu hunain, ond rhwystrant ereill 2 weithio hefyd. mheflach gan "y Parch Griffith Sd yr Wn a fod rr adrodd- »ad yn■ dangos gwaith blwyddyn p/naw mis. Dyma Hfe y safent heddyw. Ofnai wneyd i bobl r 0nd cre<3ai ddi 'sgog JI 100,000p ddyfod i law Eto n' d wSjeC^?rneyd Jr h-vn d<ylas n: fod wedi ?on nn^k •v Ti eu fod ™ 100,000p erbyn hyn. a dylai yr holl arian fr,d mmvn Haw cyn diwedd y flw-rddyn. Yr oedd ynt wedi dodi eu dwylaw ar* yr'aradr, ac nid oeidd tix>i yn ol i fod mwy. Ni? gallent adaei! ymater yn He yr oedd. Rhaid iddynt rai- egni-o. Ni ddylai un rhanbarth fod vnVwn'evd mwy na rfiyw ranbarth araE, a chredad y dvlad rh^ ardyiJoedd wneyd yn llawer irwell na>^ Tr oedjdvnt wedi gnvneyd. Teimlai yn falch mwn fod un or rhanau gwanaf yn Dywrsogaeth yn ar ben y rhe^fcr. Yr oeddwn %<«o aiian. Yr oedd ganddo yn ea l^gell lyfryn bychan yn cynnwys addewidion ™ ?2P. a phe rhoddiai efe rai ffeithiau iddynt rhm o'r addewidion hyny. bvddenrt yn dda(gon i wneyd i'w calo-nau feddklha.u crvn iawer Dangosaa fod y werin bobl yn lUwn iawer Dangosaa fod y werin bobl yn lUwn awrrdtdl am weithio. a gobeithio y teimlai vr ar- ™nw yrun aivrdd ar ol i'r *Gvmanfa*fvned heiibao. Os edrychant ar y ffigryrau o Ddeheudir Cvmru. gwelent fod hwn vn fater o fywyd neu wwoiaeth i'r cyfundeb: ac cs na wekhient yn llawoc in-wm egniol, gallent. fentro na fyddai gan- ddynt yn aelodau o'r cyfundeb bedwar o bob cant o boblogaefth enfawr y Deheudir Siarad'odd y Parch T." Levi hef^, ac yna derhwniwyd yr adroddiad. ANNIBYNWYR A'R METHODISTIAID. YR ANNIBYNWYR A'R METHODISTIAID. Er s rhad blvnvddhu beliach. bu pwyllgor un- edig o r Annibynwyr a'r Methodi^tfeid yn cyd- weatiiio, ac wrth gyflwyno adroddiad' v pwyllior h.wn, dywedodd y Parch Griffith E#is yr hwn, dywedodd y Parch Griffith BJ'il.:ïs fod yr adeg yn awr wed dyfod nad oedd raid WJih y pwyUgor yma. ac felly, cynnygid fbd y gwaith ir dro^glwyddo i'r Cynghort-u Ymnealldiuol, ac fod cais i'w anfon at eglwysi y ddaiu^etrawad, yn 2K>fyn iTldynt roddi eu cynnorth- wy a'u cefnogaeth i'r CyllghoTIlu yma. "Pender- fynwyd hefyd geisio gan y Gymanfa Gyffredbiol ac Tjn«Ieb yr Anndbynwyr, wahodd siara<<iwyr o r ddau enwad iV cyfarfodydd yn achlvsuBoiL Derbyniwyd yr adroddiad' Derbyniwyd yr adroddiad' Y SYMUDIAD YMOSODOL. Cyflwynodd y Parch Lewis Ellis, Rhyl, ad- roddiad pwyllgor y symudiad ymosodol, yr hwn a ddangosai fod cynnydd 8) 460 yn rhif y cymun- wyr, Y rhai yn awr a rifent 2549, gyda" 15",000 o wrandawyr, a 6000 o aelodau yJI. yr Y s-gooon Sul. Agorwyd wyth neuadd newycW yn ystod y flwyddyn ar draul o 15,000p. ae yr oedd ynddynt le i 6320 o bersonau i eistedd." Cymeradw'yai y pwyllgor syniad y Parch John Pugh am "self- denial week." Cynnygiodd Dr John Roberts. Porthaethwy, fod cais i'w anfon at lywodraethwyr y mudiad yn gofyn iddynt sefydlu eu lleúedd addoliad yn eglwysi cyfundebol, a dangosodd fod y drauf o adeiladu yr addoldai i'r mudiad yn eynnyddu wrth y radd o 6000p y flwyddyn. Nis gellid dis- gwyl i arweinwyr y mudiad, y rhai oeddynt ddynion llawn tan a brwdfrydedd, edrych ar bethau materol fel yma. Cwyrfai Mr Augustus Lewis fod y svmudiad ymosodol wedi myned i Gastellnedd heb son gab* wrth yr eglwys Seisnig oedd yn barod wedi ei sefydlu yno. Dywedodd y Parch John Pugh, D.D., fod yr addoldai yn cael eu gwneyd yn eglwysi pan ddeuent i gynnal eu hunain, ac yn dyfod yn j eglwysi Mfethodistaidd. o Cod odd Mr H. S. Davies i ateb Mr Augustus Lewis, ond tynwyd y ddadl i derfyniad gan y ¡ llywydd, a derbyniwyd rr adroddiad. Y CYMRY All WASGAR. uynwynooa y i'arcn John Uwen, Wyddgrug, dd^fed adroddiad pwyllgor y Cvmry ar wasgar, vr hwn a ddywedai:—"Anfonodd y diwoddar Bar oh Owen Edwards, B.A Melbourne, gyfrif lied fanwl i ni o nifer y Cymry yn Awstralia. Tybiai ef fod' eu nifer oddeutu 5000, er nad oedd yn agos yr oil Vr rhai hyn yn alluog i siarad Cypiraeg. Derbyniasom hjsbysrwydd drwy law y Parch D. O'Brien Owen fod gwalsanaeth *Cym- raeg unwaith bob Sul vn Sebastopol, Victoria, ac Ysgol Sul yn rha,nol yn Gymraeg. bob Sul. Y maent wedd adeiladu addoldy cerig ean^. gwert-h dros 2000p, a'r oil o'r ddyled wedi ei thalu. Cwynant yn fawr o eisieu gweinidogaeth. Dymunent yn fawr gael gweinidog o Gymry, fyddai yn gyfarwydd a'r ddwy iaith, i lafurio yn eu plith. Nid oes angen dyweyd fod' y rhyfel wedi chwalu Ilawer ar ein cyd-genedl yn I Neheubarth Affrica, ac y mae nifer lied fawr ohonynt wedi dychwelyd i'r wlad hon. Da genym ddeall fod Ysgol Sul gyson yn Cape Town, ac y mae amryw Gymry wedi ymfudo yn lied ddiweddar sydd o gynnorthwy mawr i'r achos. Yn lied' ddiweddar y mae vchydig deulu- oedd Cymreig wedi myned i fyw i Valentia, ynys 0 fewn ugain milltir i Killarney, i agoryd chwarel lechau yno. Yr oedd y goruchwyliwr vn swyddog gyda'r enwad yn Glascoed. sir Gaernar- fon. Ceir fed liawer o Gymry wedi ymsefvdlu yn Bristol ar wahanol amserau. Y mae yno un achos Gymreig yn y dref,, a'r cynnulliad yn rhifo oddeutu 80 Dywedir, er fod y rhan fwyaf o'r Cymry wedi ymaelodi yn eglwysi Ymneillduol Seisnig, eto fod nifer lied luosog wedi syrthio i esgeulusdra mawr; ond fod y rhai hyn yn was- garedig dros y ddinas fel mai anhawdd yw cael gafael arnynt. Hysbysir fod nifer o Gymry yn Weston-Super-Mare, yn Gloucester, ac yn Bath ond nid' yw eu nifer yn ddigon i gyfreithloni gwneyd un ymdrech arbenig. Y maoe gan y cyfundeb achosion lied lewyrchus yn Middles- borough, Stockton-on-Tees, West Hartlepool, Spennymoor, Sunderland, a Wheatley Hill. Symudodd nifer o chwarelwyr o Flaenau Ffes- tiniog i'r lie hwn yn ddiweddar, ac y maent yn gweithio yn rhagorol gyda'r achos Cymraeg yno yn ogystal a Spennymoor. Yn ddiweddar cyn- naliwyd gwasanaeth Cymreig yn Newcastle-on- Tynei. Ceir achosion Cymreig yn Leeds a Sheffield. Gwahoddwyd Cymry Leeds yn nghyd i gynnal gwasanaeth coffa Cymraog am y Fren- hines Victoria, a daeth yn nghyd o ddau i dri chant. Wedi gweled cynnifer, trefnwyd i gynnal moddion Cymreig bob Sul a daw oddeutu 60 Tn nghyd. Yn Sheffield y mae moddion Cymreig a r nos Sul er's ryw dair blynedd. Achos anen- wadol ydyw, ac adwaenir ef wrth yr enw "Gym- deithas Gristionogol Gymreig Sheffield." Ceir cynnulleidfa o ryw 50 yno. Ceir eglwysi Cym- reig yn Workington, Millom, Dalton, a White- haven, y tair cyntaf wedi eu sefydlu er's llawer o flynyddoedd. yr olaf y flwyddyn hon. Y mae nifer luosog o Gymry wedi ymfudo i Whitehaven yn ystod y flwyddyn, a chynnelir Ysgol S»I Gymreig, yn nghyda, moddion Cymreig ar nos Yau: a nos Sul. Derbyniwyd yr adroddiad. DARLITH DAVIES. Traddodwyd Darlith Davies yn N ghapel Shiloh nos Iau, pryd y cvmerodd v Parch John Hughes, Larpwi. "The Christian Consciousness" fel ei destyn. Yr oedd. vr adeilad: yn Drlawn. Yn yr hwyr pregethwyd yn ngwahanol addoldai v dref gan y Parchn. W. James, Aber- dar; S. Rees, D D., Cefn; y Priafthraw Prys, John Roberts, Taihen; a W. Jones, Felinheli. Pregethwyd hefyd drwy ddydd Gwener.

) Cred'ai y Parch T. Levi, hefyd, Sod y cwes- I tiynau yn W Thy galed, ond nis gallai y Pafoh Dr lieea gytuno. Derbyniwyd yr adroddiad, ax3 ar s;ynnygiad y Parch Mr James, Nantymoei, a chefn^giad Mr Augustus Lewis, diolchwvd i'r arholwyr. YR ACHOSIOX SEISNIG. Cvflwynwyd adroddiad pvvyllgor y achosion Seisnig gan Mr Augustus Lewis. Deiiii a pbob Cyfarfod Misol ar ei ben ei bun, a dy.vedwyd y gwneid gwaith da yn Nyffryn Conwy a lJyifry.u Olwyd, fod eglwys newydd. wedi ei sefydlu n Mhre^tatyn, ac eglwys *gref yn codi yn L'an- dudno Junction. Cymeradwyid sefydlu gwasan- aeth Seisnig yn vr ha.f yn Mettwsycoed, ac ar- daloedd ereill, lie v deuai Quaws o Sa-eson yn yr haf. Yn sir Drefaklwyn, yr oedd yr adhosion yn llewyrchus, ac yn ystod y llynedd, talwyd holl ddyledion Trefnewvdd ac Oswald-road, Croesos- wallt. Dylid gweithÎJJ yn fwy egniol yn Hena- dnriaethau Caer a swydd Lancaster, a dylai Ler- pWl ymdrechu cyfarfod angenion teuluoedd oedd yn newid eu hiaith. Nid oedd rhyw alwad mawr am sefydlu achosion Seisnig yn sir Caernarfon, ond wrtk droe-d y Wyddfa, ac a.r lajiau y mor pregethid Saesneg yn yr hd. Nid oedd yn Llun- dain yr un eglwys Sedsnig berthynol i'-r enwad, a dylid gwneyd rhywbeth i ofalu am y Cymry oedd yn cael eu Seisnigeiddio. Gwneid gwaith da yn Mon, ac yT oedd eglwys Caergybi wedi dyfod yu hunan-g.ynnorfhwyol. 'Roedd gwas- anaethau Seisnig yn yr ha.f yn Pefnllech, Bull Bay, Amlch, a Rhosneigr. Cymeradwyid cy- hoeddi 'llyfryn bychan yn rhoddi h'anes y cyfun- deb a'i dwf, er'mwyn yr achosion Seisnig. Gwnaed gwaith mawr vn nglyn a'r mudiad un- debol yn ystod y flwvddyn, a gofidiai y pwyll- gor oherwydd colli, drwy farwolaeth. y Parcii, William Williams, Abertawe. Wr'th .gynnyg deroyniad yr adroddiad, dvwedodd Mr Lewis ei fod yn credu fod gw&ith y pwyUgOT yma yn awr ar ben, a dylid ystyried y priodoldeb o'i eth,,¡ neu beidio y flwyddyn nesaf. Yn ei farn ef, yr oodd y gwaitlh a, wnaent yn cael ei wneyd dra- tfhefn gan bwyllgorau ereill. Cytunai y Parch John Morgan Jones, yr fcwn a eolliodd. 'Dywedai yr Henadur J. Jones Griffith, Penv- graig, ei fod yn cydymdeimlo yn hollal a'r hyn ddywedai Mr Lewis, oherwydd yr oedd JIi awr bwyllgorau ereill wedi eu penodi oedd beunydd fn oyffwrdd » -gwaith y pwyllgor yma. Gan yny, priodol fyddai trosglwyddo y gwaith iddynt hwy. Awgrymai Mr 'Lewis mai y Gynnadtedd Seis- nig oedd yr awdurdod debycaf i _gymeryd y gwaith mewn 11aw, a chynnygiai ei fed yn cael ei drosglwyddo iddynt hwy, gyda. gor/aymvn i ddwyn i mewn adroddiad bob blwydJyn. Derbyniwyd yr adroddiad. a -holohwyd yn aT- benig i Mr J. Jones Griffith sm gwait<h a w-,i,&Lth yn nglyn a'r pwvllgo". YR YSGOL SUr, Cyflwynwyd adroddiad pwytfgor y.' Ygo1 Sul gan y Parch Thomas Levi, Abe.rstwyth Ad- roddid fod y cyfrifon eleni eto yn bur anghyf- lawji, ond hyderid y ceid llawer ohonynt i mewn erf>yn y Gymanfa, fel y gellid rhodji adroddiad cyflawn ohonynt. fel mvnegiant Aefyilfa yr ysg- oldon ar ddiwedd y ganrif a batio'lp Cd ç,d adroddiadau dyddorol a, cha-lono^ol yn y pwv'.lgor cyffredinol diweddaf gan y cyriu yrhio;w-yr c'r ymdrechion a wnaed yn y gwaiiavic.l siro'dd, yn vnol ag awgrymiadau a chymhelr'.n y GyaJtinfa, vu y adroddiad y llynedd. Vr oe.d y Than amiaf o'r Cyfarfodydd Misol w v.\t rhoddi &ylw manwl ac ystyriaeth ddifrifol i'r materion hyn yn ystod y flwyddyn, ao ymdrechion arbenig wedi eu gwneyd i gael ga.n yr y.vg>ljon i wtith- redu yn unol a hwynt, a hyny wedi tod yn foad- ion i enyn sel a brwdfrydedd o'r new-vrid yn nglyn a'r gwaith. Penderfynwyd: "(a) Fod annogaeth daer yn cael <\ b^nfon i'r ysgoiicn a'r cyfarfodydd ftthrawon, yn gofyn iddynt fod yn I ofalus i ethol personau cymhwys a plwofiadol j fod yn ysgrifenyddion i'r Ysgol Sabbitho-1; a, I bod yr arolygwr. neu un o swyddog:on yr ec,- i fod yn gyfrifol am gyfrifon yr ysgol gyda'r ysgrifenydd, ac i edrych eu bo<i cael I en gwneyd i fyny yn bi-ydlawn a, chywir, ac "na ) 00 hanfon yn ddioed i ysgrifenydd y cyfarfod ysgolion bob dau fis neu chwarter, ac i yagrifin- I ydd y pwyllgor sirol ar ddiwedd y fiwyddvn/: (b) Na ddy]id cydnabod neb yn aelod o'r Ysgol Sabbathol bydd wedi e-,geu,lu,.Rf) 'ood yn brc- sennol ynddi am flwyddyn o amser; ar yr un pryd, ni dclyli-d tynu aJIan enw neb o yf-r ,Iel(,e- aeth yr ysgol, heb yn gyntaf i'r ymofynwyr a'r atihrawon alw ar y cyfryw dair -waith o ) i geisio eu perswadio a'u cymhell i ddyfod i'r I ysgol drachefn. Dylid coflo, er hyny, nad ydyw y Theol hon j'w chvmhwyso at hers on au lyod j j116^ Jn bresennol yn yr ysgol flwyddyn neu ychwanefe oherwydd eu galwedig- aethau, megis morwyr ac ereill; mae hefyd at rai I fydd w.edi Bietku drwy efiechvd, Jles^edd, irca henaint." Dywedodd Mr Levi ddarfod iddynt bendetfynn 'eymeryd yr Ysgol Sul d(an nawdd y Gymanfa 22 I mJVned yn ol, oddiar 'hvny, yr oeddynt wedi gofalu am ei Henyddiaeth, a pharatoi ei meu^ydd ?a,f.ur;,1Y PwTl^'or, h<yd. a drefeodd pa fodd i ddathlu y can m'wyddiant; tic yr oedd yn dda g«inddynt allu dyweyd fod 700,000 o lvfrau gwerth 21,00$p wedi eu cyltehredeg. Siaradodd'y Llywydd yn uchefam y gwaith rhag»roI a wnaed gan Mr Levi yn nglyn a'r Ysgioi Sul. Eiliwyd dtlrliyniad yr adroddiad gan v Parcti ljTeKn M^ncem'ion. a dywedodd' fod vn falch ganddo ddeaM fod y llanw yn troi unwaith ° wi!ld y sefydhad. CVedai fod ga.nddynt yn 7 -^Sra^ a ^ddogion nag a fu gan- ddynt enoed o'r blaen. g Cymhellai un brawd fod enw Mr Thickens iw ycihwa»egn a.t y pwyllgor. S i Yna, derbyniwyd yr adroddiad. Y cYFARFODYDD CYHOEDDUS -er' c7llnaliwyd cyfarfod cyboeddus V •> T;ibenm<1 ao yn Siloh. 1 Groa^ieth Dramor«oedd testyn yr areithia-u yn v labernacl, a chafwrd «,mtluau hyawdl «i<n y Pa/roh E. J. Evans, Walton, ysgiiifenvdd v ^Badt^-th am y tro, yr hwn o. mddkxld adr'oddiiad o weit.nretfKutau y Uenodaeth Drain or m Snv LflrdWTn' Ca/w^J ^erclnadau hefyd c^na<ion a r oenad&sau juu Y11 sianad ar didiirwefifc a'r y Parchn Ernn Jones, Caernarfon; John Pu^h Caerdydd Seth Joshua, ac ereill °