Yr Herald Cymraeg

"OlEW MORRIS EVANS," I Ysgrjffena Mr Mprns Jones* Nernthirion, llanerfyl, i'r wasg, i ddwyn tystiolaeth i rin- wedd "Clew Morris Evans," a. hysbysebir yn ein colo%au, at wella gwartheg \fo'n dioddef dan y darfOldedigaeth, a dywed y gwyr am amryw ani- feiliaid yn gwella yn ffairiol dan y driniaeth, a geilw ar ffermwyr Cvmreig i roi prawf ar feddyg- iniaeth glodwiw eu cydwladwr medrus.

BWRDD CANOL ADDYSG CYMRU. CYFABJPOD 4YR PWYLiLGOR GWEITHIOL. Cyfarfu y pwyllgor -ueliod yn y George Hotel, 'Amwythig, ddyddiau Gwener a Sadwrn, Mr A. C. Humphreys-Owen, A.S., yn y gadair.—Der- fcyniwyd gohebiaeth oddiwrth glerc tref Caer- dydd, yn gwahodd Swyddfa'r Bwrdd- i er- dydd, ac yn cynnyg, cs derbynid y gwahoddiad, le o chwart-er acer yn Cathays Park, am ddim.— Diolchwyd! am v cynnyg, a dodir ef gerbron y Bwrdd yn j j fiiriidl »e^af.

Bwrdd Pysgota Afon Dyfrdwy, Cyfarfu'r bwrdd yn Nghaer ddydd Sadwrn, Mr John Thompson yn y gadair. Ar gynnygiad Mr J. Hall (Fflint), a chefnogiad Capten Con- greve, ail-etholwyd Mr J. Thompson yn gad- eirydd.—Dywedodd y Cadeirydd fod y gweddill o 259p yn 1899 wedi ei leihau i 147. Y llynedd defnyddid 60 o rwydau yn yr afon, gyferbyn a 45 yn 1899. Parthed pysgota y mor, pender- fynwyd myned' yn mlaen gyda'r dull brofodd yn llwyddiaimus hyd yma. L

Pysgodfeydd Mor y Gorllewln. CYNNADLEDD YN NGHAERNARFON. Cyfarfu yr is-bwvllgor a apwyntiwyd i gyd- weithredu a chynnrychiolwyr y pysgotwyr partbed gwelliant mewn Deddfau Bwrdd Pys- gota Mor y Gorllewin yn Nghaernarfon ddydd Mawrth, Mr John Fell yn y gadair.—-Yn y ddadl ar y manddeddfau, cyfeiriodd Capten Lloyd, Mr Ira Gardner, Mr Parkinson (Conwy), a Mr Alfred Ivor Parry (Pwllheli) at wahardd defn- yddio rhwyd o dan saith modfedd o dan am- modau neillduol. Dywedodd y diweddaf fod pysgotwyr Pwllheli yn ystyried y pysgota yn y Dosparth Gorllewinol yn gwahaniaethu oddi- wrth bysgota yn Nosparth swydd. Lancaster. Yna sylwodd y Cadeirydd y buasai y budd yn dyfod i'r pysgotwyr Cymreig. Dywredodd Mr Parry y dylai v pwyligor fod yn gwybod y gwahaniaeth.—Ystyri'wyd y gweddill o'r man- ddeddfau bob yn un.

Ynadlys Bwrdeisiol Caernarfon. TYDD ELUN.—Gerbron J. Rot Pritchard, y SV., a.c yuadica ereiil. MEDDWDOD HONEDIG.—Dirwywyd John Jonet, Gelertrsireet, i 2s 6c a'r costau am feddw- doo, John C. Roberts, Well-street, i 5s a'r C{)(IIt;.u; N^thsaiiel Samuel, High-street, i 5s a'r costau; David Thompson, Bank-quay, i 28 6c a'r costau; Robert Roberts, Waenfawr, i 2a 60 a'r costau; John Huxley, Bontfaen Mill, 5s a'r OOSAU. Cyhuddwyd John. Pritchard, Caeglas, IJanrug, hefyd, o fod yn feddw. Tystiodd Dr Parry ddaxfod i'r diffynydd alw gydag ef am un ar ddeg y noson hono, ac nid oedd yn feddw yr adeg hono, ond yr oedd arogl diod arno.— Taliwyd Yr achos allan. EHWYSTRO'R HEDDGEIDWAID. — Cy- hu^dwyd David Edwards, Caernarfon, o heddgeidwaid i gyflawni eu dyled- swyddau.—Anfonwvd ef i garchar am bythefnos. YMLADD. Cyhuddwyd William Moore, morwr, o ymladd gyda dyn o'r enw Evan Evans. Yr oedd Evans wedi gadael y dref.—Dirwywyd; Moore i 2s 6c a'r costau. TRWYDDEDOL.—Gwnaed cads gan Mr H. LI. Carter aan drosglwyddiaid trwydded y Sportsxaan Hotel i Mr J. K. Crispin.—Caniata- wyd y cais. CAU TAFARNAU. — Cyhuddwyd David) Jones, Red Lion Inn, Caernarfon, o gadw ei dy yn agored am chwarter wedi un a.r ddeg yn yr hwyr ar yr 2il o'r mis yma.—Erlynio'gan Mr J. T. Roberts, ac amddiffynid gan Mr H. LI. Carter.—Dywedodd Mr Roberts ddarfod i ddau swyddog, ar y noson dan sylw, weled y drws yn agored am chwarter wedi un ar ddeg. Aeth- unt yno, a gwelsant dri dyn yn y gegin, ac yr oedd cwrw o'u blaenau. Enwau y dynion oedd Evan Rowlands. Llanrug; Robert Griffith, Llanrug; a Michael Morris, Caernarfon, a chy- huddid hwythau o fod yn y ty.—Dywedodd Mrs Jones fod y cloc wedi stopio, ac yr oedd y dynion ar gychwyn allan pan ddaeth yr hedd- geidwaid i mewn. Nid oedd yn meddwl fool yr amser wedi pasio mor fuan. Yr oedd y dynion wedi yfed y cwrw i gyd ao yn scwrsio cyn cychwyn adref. Diofalwch oedd y rheswm iddi beidio a'u gyru allan.—Credai y Fainc fod y diffynydd wedi bod yn esgeulus, a dirwywyd ef i 10s a'r costau.—Dirwywyd y dynion oedd yn y ty i 2s 6c yr un a'r costau.

Ynadlys Llandudno. DDOE Idydd LlUB) gerbron H. Kneeshaw, Ysw., ao ynadon ereill. — Cydymdeimlwyd a theulu y diweddii.r Mr C. F. Wooial 1.—Cy- huddwyd Feter Jones, landlord y Tudno Vaults, Llandudno, o wert.hu chwisci i ddynes feddw. Erlynwyd) gan Mr J. J. Marks, ac ainddiffyn- wyd gan Mr R. S. Chamberlain.—Dirwywyd y fhfynvdi i lp a'r eosu.-David: John Evans, 10. Pleasant-street, Craigydon, a wysiodd Her- bert Jarvis, Bodafon-row, aID ymosod arno. Mr R. S. Chamberlain dros yr erlyniad.—Dirwywyd Jarvis i TOs a'r costau — Dirwywyd William Griffith, Bay View-terrace, Llandudno, am greu- londeb at ful, Robert Davies. Pentre Iasf Farm, Llandudno, am weithio ceffyl mewn cyflwr an- iddas, a H. Robert Owen, aan achosi y cyfryw i g-ael ed weithio.

Ynadlys Llangefni. DDOE (ddydd Llun) gerbron 0. H. Ffoulkes, Ysw., ac ynadon ereill.—-Dk-wywyd y rhai canlyn- ol am feddwi:—Thomas Roberts, Shop Bach, Llangristioius, 2s 6c a'r costau; W. Thomas, Pare, Talwm, 5s a.'r costau; W. Hughes, ieu., I' Glan'rafon, Gwalchmai, 2s 6c a'r costau; Hugh Price, Pare lsd, Bodwrog, Is a'r costau; a Robert Roberts crydd, Brynsiencyn, 2s costau.—Richard Thomas, Half Moon, Gaerwen, a dtdirwywvd i 5s &'r costau am ollwng ergyd o wn ar y ffordd fawr.—William a Margaret Owen, 'Rorsedd, Penmynydd, a gyhuddwyd o es- nluso eu plant. Mr Pentir Williams yn erlyn, I ar ran y Gymdeithas er attal Creulondeb at Blant G'ohiriwyd yr achos am dri mis, am. fod! gwell- iant wedi cvmeryd lie eisoes yn nghyflwr y plant. I Elizabeth Hughes, ar hyn o bryd mewn gwas- anaeth yn Palace-street, Caernarfon, a. gyhudd- wyd gan Mary J. Williams, Nenadd Wen. Llan- ddyfnan, o fod wedi cadw oriawr aur oedd yr olaf wedi golli ar y ffordidi rhwng Neuadd Wen a Chapel y Talvrrn, yn Medi, 19eg, 1900, tra yr oedd) yn gwybod pwy oedd! ei pherchen. Tai- 1wy<1: yr achos allan.—Gohiriwyd cyhuddiadau yn: erbyn. rhai am esgeulusoi gyru eu plant i'r

ABBRDYFI. CYNGHERDD.—Cynnaliwyd cyngherdd y nos o'r blaen, yr elw yn myned at y Clwb Cricet. Cadeiriwyd gan Mr Lindner, Braichycelyn. CYDNABYDDIAETH.—Mae cyfeillion Miss Rowlands, organyddes, sydd bob amser yn barod i gynnorthwyo pob achos da, yn myned i'w hanrhegu a phwrs o arian fel rhyw gydnabydd- iaeth fechan o'i Uafur a'i hunan-aberth. Y BWRDD CLADDU.—Cynnaliwyd cyfarfod o'r bwrdd ddydd Mawrth. Ail-etholwyd Mr Humphrey Jones yn gadeirydd. — Galwodd y Clerc sylw at y ffaith ei fod wedi galw cyfarfod ddwy waith, ond nad oedd yr aelodau yn dod yno. Galwyd sylw hefyd at absennoldeb par- haol y ficer a. Mr Lewis Edwards, a phenderfyn- wyd delio a'r mater yn y cyfarfod nesaf.-— Etholwydi y Capten John Evans yn is-gadeir- ydd.

ARTHOG. AELOD AR Y OYNGHOR SIR—Mewn cyfarfod o'r Gymdeithas Ryddfrydol nos Sadwrn, o dan lywyddiaeth Mr David Jones, Ba.rmouth Junction, ystyriwyd dewis aelod i gynnrychioli y plwyf ar y Cynghor Sir. Teimlidt y dylai yr etholiad gael ei gario allan ar linellau gwleidydd- ol, ac y dylai Rhyddfrydwyr y plwyf ddewis RhyddfrydwT i'w cynnrychioli, ac f hyn yn anmhosibl mewn cyfarfod cymysg a drethdalwyr oedd wedi ei alw yn Llwyngwril, ond a chan- iatau mae priodol oedd gafw cyfarfod cymysg o drethdalwyr i ddewis aelod, ystyrid fod galw dim ond un cyfarfod i'r holl blwyf yn anfoddhaol ac yn anheg a chorph yr etholwyr, a phenierfyn- wyd i wrthdystio yn erbyn y cyfryw drefniant. Penderfynwyd i anfon y datganiad uchod i gad- eirydd cyfarfod Llwyngwril, ac yn wyneb y ffeitliiau a nodwyd eu bod yn teinilo yn hollol l lydd i weithredu fel y gwelid yn oreu, a fod y I datganiad hwn i'w anfon yr un modd.

COLWYN BAY. Y GWAITli NWY.—Trwy fwyafrif bychan y mae trethdaJwyr Colwyn Bay wedi penderfynu pwrcasu y gwaith nwy.

CAERGYBI. YMDDISWYDDLKD Y LLYFRGELLYDD. ■—Mewn cyfarfod arferol o bwyllgor y lyfrgell rydd, anfonodd Miss M. Griffith, ,y prif lyfr- gellydd, ei ymddiswyddiad i law. Deallir ei bod yn symud i Ddeheudir Affrica i safle gyffelyb. YR YSGOL GANOLRADD.—Nos Wener, yn Ysgoldy y Park, cyfarfu y Bwrdd Llywodraeth- ol Lleol o dan lywyddiaeth Mr J. Lloyd Griffith, M.A. Yr oedd y meistr newydd yn bresennol. Caed dadl ar y cynlluniau newydd.

CLYNNOG. BYDD R. Branton Tasker, deintydd, Marino, Caernarfon, yn Nhy'r Ysgol, Clynnog, y dydd Linn diweddaf 0 bob mis, o 11 hyd 2 o'r gloch, ac yn Sea View Terrace, Trefor, 0 3 hyd 8 o'r gloch.—Advt.

FFESTINIOG A'R CYLCH DOSPARTH DEML.—Dydd Sadwrn, cyn- naliwyd Dosparth Demi Meirion ac Eifion, pan y llywyddai y Dosparth Demlydd, R. G. Prichard. Ail-etholwyd y swyddogion bron i gyd. CYFARFOD DIRWESTOL.—Cadeiriwyd yn yr ucnod, nos Sadwrn, gan Mr E. Cefni Thomas, Tanygrisiau. Cafwyd anerchiad gan Mr Rees Evans (Uwch Brif Demlydd Cymru). Adrodd- wyd gan Mr Williams, PeBrhjyndeudraeth. Canwyd gan Mr Lewis John Thomas. CYWIRIAD.—Deallwn na phasiwyd pleid- lais gref o gondemniad mewn cyfarfod brodyr yn Ysgol Sul Maenofferein ar weinidogaeth sef- ydlog y cylch. Bu amryw o gyfeillion yn siarad, ac awgrymu ar y mater, ond ni ddaeth y dra- fodaeth i ffurf cynnygiad na chefnogiad, chwaethach penderfyniad. LLWYDDIANT CERDDOROL.—Daeth am- ryw* o gantorion lleol a gwobrwyon yma o gylchwyl lenyddol Maentwrog, nos Sadwrn. Parti Cymdeithas y Gwyr Ieuainc a Pharti Graigddu oedd yn gyfartal oreu allan o bedwar. Mr Ted Lloyd, Manod-road, oedd y goreu am yr her-unawd; Mr Hugh Roberts am yr unawd bass; a Mr Evan Morris, Brynawel, ar yr unawd tenor. CYNGHERDD.—Cynnaliwyd yr uchod nos Iau. Cadeiriwyd gan Mrs Morgans, Park- square, a llywyddwyd gan Mr J. Jones Morris. Cymerwyd rhan gan Gor loan Alaw, Mr Rich- ard Roberts, Tanygrisiau; Miss Mary Lewis, Tanygrisiau; R. Jomes, Tanygrisia-u-terrace; ac hefyd Miss Janet Garnet, Pontypridd. Ad- roddwyd gan Mr J. G. Roberts, a chyfeiliwyd gan Miss A. E. Owen, Benar-road. CYMDEITHAS BETHESDA.—Yn yr uchod, nos Iau. dan lywyddiaeth Mr J. R. Williams, darllenwyd papyrau gan Mr J. T. Jones, Cae- clyd, ar ''Y ganrif ddiweddai yn addysgawl," a'r llall gan Mr Cadwaladr Morris, Manod- road, ar "Y ganrif yn gymdeithasol." Cafwyd can gan Mr T. Jones ac aodroddiaal gan Mr I Richard Edwards. Cymerwyd rhan gan Mri H. E. Hughes, O. D. Jones, a H. W. Davies. DARLITHOEDD GILCHRIST. Traddod- wyd y drydedd ddarlith or gyfres uchod nos Wener. Cadeiriwyd gan Mr R. Roberts, U.H., Dolawel, yn absennoldeb Mr Oabeley, Tany- bwlch, y cadeirydd penodedig. Traddodwyd ar "The pond and its minute inhabitants," gan y Parch W. H. Dallinger, B.Sc., &c. Eglurai ei sylwa,dau gyda darluniau gyda'r hudlusern.-Y, Cadeirydd a roddai annogaeth gref ar i'r bobl ieuainc ymroi mwy i ddysgu yr egwvddor o fwngloddiaeth, er cyfaddasu eu hunain ar gyfer v gystadleuaeth dramor.—Diolchwyd i'r darlith- ydd'gan y Parch D. Jones, Bodefryd, a chefnog- odd Mr E. H. Powell, Dorvil-street. a phasiwvd. Hefyd, diolchwyd i'r cad.eirydd ar gynnygiact y darlithvdd.

GWALCHMAI. MARWOLAETH Y PARCH DAVID MARWOLAETH Y PARCH DAVID ROBERTS.—Bu yr Hybarch David' Roberts farw am 10.20 boreu Sul. Cymer y gladdedig- aeth le yn Ngwalchmai ddydd Gwener.

HARLECH. CYMDEITHAS Y GWEINYDDESAU.— Mewn cyfarfod o'r aelodau, a lywyddid an Mrs Holland, yn Llanbedr, cydymdeimlwyd a r Teulu Breninol. TEMLYDDIAETH DDA.—Nos Wener, pan y llywyddai Dr R. T. Jones, U.H., caed anerch- iad campus gan v Parch Rees Evans, Uwch Brif Demlydd Cymru. DARLITH.—Yn vestry-room y Tabernacl, dan nawdd Cvfrinfa. y Temlwyr Da. traddodwyd darlith gan y Parch D. Davies (Dewi Eden), Harlech, ax "Dewi Wyn o Eifion." Cadeirydd, Mr Rees Roberts, Bronwen-terraee. Mr Rees Roberts, Bronwen-terrace. BWRDD YSGOL.—Nos Iau, cyfarfu'r bwrdd. j' Mr E. Griffith yn y gadair. -Pen derfyn wVd gwobrwyo y plant am gysondeb. Golygid an- rhydeddu yr ysgolhaig goreu yn mhob dosparth. Pasiwyd i wahodd rhai fu yn yr ysgol i wa«an- aethu fel dvsgyblion athrawon. *Bu ymdrafod- aeth faith ar yr hyfdra sydd yn mhlith y plant gyda golwg ar adeiladau y bwrdd ac yn y dref. gyda golwg ar adeiladau y bwrdd ac yn Y dref. Ofnid fod dirywiad mawr yn hyn. a phasiwyd fod y meistr i rybuddio os delir rhywun yn euog eto y bydd i'r cyfryw gael eu cospi.—Pasiwyd i wneyd cais at y swyddog etholiadol, os bydd cydymgais, am fod dfdd y dewis i fod ar y Sadwrn.

LLANDUDNO. "PELLEBRU HEB WTFRAU" ydoedd t.estya darbth ddyddorol gan Syr William H. Preece. Cymerwyd y gadair gan Mr W. Bevan. cadeirydd y cynghor dinegig.

I LLANBERIS. ? • YNGHERDD.—Nos Iau. cvnniiliw\<l cvng- nerdd er budd Mr William Owes, sy n wael. Llywydd, Mr Henry Williaans, carel Glynrhonwy. Cantorion: Mrs Hen- cerson Jones, Talysarn Misses C. Williauis J. Williams, L. Roberts, a Cloe (ar y crwth). Mri J. H. Lewis a W. Williams, Cora-u Gorphw-rsfc* a Glynrhonwy. Cyfeilwyr, Pencerddi Peris a Mr William Thomas. Y CYMDEITHASAU Yn Nghvmdeithas Prefi^vylfa, dan lywyddiaeth Mr R Piitchaffld, caed anerchiad ar "Gyfaddariad." gan Mr T E. Roberts. Capel Cocb: Caed anerchiad' ar "Ddaeareg," gan Mr David Roberts. Mr T. P. Davies yn y pada-ir.Cymdeitbag Eglwys St. Padarn Caed papyrau ar yr Ysgol Sul, Mr R. R. Roberts yn y gadair.Gorphwycfa • ( yy>i papyr gan Mr W. Davias. Llain Wen, v Pndlt G. Tec wyn Parry a, lywvddai.—Nant Padam Caed da £ a ag -rwyd gan Mr R. G. Jones a. Mirs M. E. Williams

LLANDWROG. UCIIAF CLADDEDIGAETH.-Dydd I.u, eiaddwrd Mr Cadwaladr Roberts, Llys Llewahru, Carruel. Gwasanaethwyd gan y Parch W. W. Jones, y gweinidog. Dasth tyrfa luosog yn nghyd.

LLANFAIR P.G. ACHOS DIFRIFOL.—Mewn ynadlys arbeijig a gynnaliwyd yn Mhorthaethwy, ddydd hu, gerbron T. Williams Jones, Ysw., a J. Davies Jones. Ysw., cyhuddwyd clyn ieuanc o'r enw John Horace Humphreys, a dybid oedd yn frooor o Lerpwl, a gael bwyd a llety gwerth 6s trwy dwyll, gan Francis D. Llewelyn, trwyddedwr y Railway Hotfl, Llanfair P.G., a dau øwllt o daa amgylchiadau cyffeiyb gan Griffith Thomas, teiliwr. Oxford House. Llanfair P.G.knfon,- wyd ef i garchar Caernarfon am 14 niwirnod.

LLANGEFNI LLENYDDOL.Yr Ysgol Sul" c-eda testy a Mr R. Davies, Board School, yn Nghymdeitliafc Lenvddol Moriah nos Wener. QOLEU TRYDANOL.—Talodd; gwr cvfar- ydd ymweliad: a.'r dref yr wythnos ddiweddaf, ar gais v cynghor dinesig, er gwneyd adrod4- lad parthed goleuo y dref, &c., a thrvdan TEMLYDDIAETH DDA.—Llwydd a. ebr-n- nydd sydd ar y deml gychwynwyd yn ddiWdd- ar. Cyfarfod cyhoeddus oedd eu cyfarfod di- weddaf, a gwnaeth amryw frodyr a. chwiorydd eu rhan er ei wneyd yn ddifyrus ac adeiladol, T.B.D. G. Garland yn llvwvddu. CERDDOROL.-M.ae Mr George Hugl.s» wedi ffurfio cor, ac yn prysur ddysgu darr. cysta-dleuol Eisteddfod y Pasg.-Aeth M.r J. W„ Evans, ironmonger, yn. llwrddiannua drwy ta- holiad pwysig mewn Sol-ffa. Mae ei frvd enill A.C.—Bu y ddwy chwaer, M^gie'W^il- liams a Josephine Wifliams, Mona House, ya fuddugol yn nghylchwyl Temlwyr Da y G.-ex- wen.

LLANRUG. MARWOLAETH CAPT. HUDSON.— ddoe tdydd Llun), yn Llanrug, yn nhy ei ferch. Mrs Roberts, bu farw Capt. Hudson. Yr oexJdl tua 78 mlwydd oed.

NANTLLE AR CYLCH MAE pobpeth wedi eu haiifarcio yn ystoc7 y Sale gan Bradleys, Caernarfon. Cofiwch dalu ymweliad.—Advt. YMADAEL.—Deallwn fod Capten 0. B. Pri- chard, sydd yn edn hardal er's dau fis, yn bwr- iadu hwylio yr wythnos hon am San Fra-iie;M*>. MAE'R Mona Cycle Works wedi newid dwy- law. Prynwyd y stoo a'r gwaith gan y Mri E Jones a'i Fab, Castle-square a Bangor-street.- Advt. CYMDEITHAS SARON, PENYGROES.-— Nos Fawrth, o dan lywyddiaeth Mr John cafwyd papyrau gan Mr LL G. Williams a Mr Owen Jones. ADL,ON-IADOL.N,o,s Fercher, ho cyfaifod adloniadol bywiog a phoblogaidd yn addcldy Bedyddwyr Penygroes. Enillwyd y wobr ar yr unawd gan 'Miss Dora Williams. Llanllyfni. CHWARELWYR BETHESDA. Dea-l^n fod y ddau frawd fa yn Uanllyfni vn casglu at y cyfyngder mawr sydd yn yr ardal uchod wedi casglu dros bum' punt rhwng y caagliad a g-- sant yn Salem. DADL.—Testyn dadl yn NTghymdeith- Len- yddol Baladeulyn, nos Wener, ydoedd, "A ddybd dwyn Beibl i'r ysgolion dyddiol." Agoi-yd tw yr ochr gadarnhaol gan Miss Davies, Ysgol y Bwrdd, a'r nacaol gan Mr W. M. Jones. YN OWELLA.-Oddeutu pymtbeg mis yn 01 cyfarfu Owen Hughes, Hyfrydie-road, Talysara, a damwain yn Chwarel Coedmadog, drwy yr hon v malodd esgyrn ei goes. Gweinyddwydl arno gan Dr Robert Owen, Penygroes, ac y rnae wedi bod yn alluog i allu ei gweila, fel y mae Hughes yn awr wedi dechreu gwedthio. Mae hyn yn glod neillduol i'r meddyg ieuanc.—Advt. CYMDEITHAS CALF-^A.—Nos Fercb*, o dan lywyddiaeth y Prifathraw Pryddersh, B.A., caed cyfarfod adloniadol. fenillwyd cwpan arian am yr unawd gan Miss Dora lrj- liams, Llanllyfni, a medal arian am adrodd gaa Master Willie Rowlands, Penygroes. Mr Ro- bert Williams ac HAwen Wvl," oedd y ddaw gyfartal oreu am gyfansodidi tri pennill i'r Ysgol Ganolraddol, a Mr J. R. W. a'i gyfeilii o Rhostrvfan, emillodd ar y ddadl. ENWAIDAETH A GWLEIDYDDIAETH. — Yn Nghymdeithas Lenyddol LlanHyfm, nos iwi. cafwyd dadl fuddiol ar "A ddylid dwyn enwaii- aeth a gwleidyddiaeth i etholiadau lleolf' AgQP- wyd gan y Meistri R. R. Ellis a R. G. Roberts. Hefyd. cafwyd crynhodeb rhagorol o helynHfen. yr amseroedd gan y Parch G. Oidiog Robeil*, llywydd y gymdeithas. Plwyf Llanllyfni ydyw y mwyaf pofclogaidd yn Eifion. y mae via Da- turiol fod ei etho-liadau vn tynu svlw mawr ETHOLIAD BWRDD YSGOL —Mae yr -eth- oliad uchod i gymeryd lie ar yr 28&in o'r 1W8 hwn. Naw ydyw rhif yr aelodao. Mae yr hen' fwrdd wedi anion tallen a'r eyfrifou am y 4Mb blynedd diweddaf i'r oil o'r trethdalwyr. 1489 yn y plwyf bedair o ysgolion, yn rhoddi aadysr i dros ddeuddeg cant o blant. Yr oedd yr hofi arian a dderbyniwyd at ddwyn yr ysgolion iiyn yn mlaen yn vstod y tair blynedd yn 8113p, <#r "taliadau yn 8029p, gan adael gweddill 0' 84p bwrdd. \IAP MARWOLAETH SYDYN.—Boreu ddydd bu Mr Humphrey Davies, Efail y Ber-fb (Bod Ychain, gynt), farw, heb ond yehydig o orinu 0 salwch. Yr oedd yn siriolacb a llawenach nag arfer y noswaith gynt. Gwr gweddw ydoedd, oddeutu 70 mlwydd oed. ac yn fab Doirvndd*, Llanrug. Nid oedd ganddo blant.—Yn Hatt- llyfni, ddydd Iau, yr oedd angladd hen chwaer oedranus o'r enw Janet Thomas, Talysaro,, ym 90 oed. Rhifai ei hwyrion 29. Yr oedd ei coei vn hynod o gryf hyd ddvdd ei marwolaeth. CYNGHOR PLWYF" LLANLLYFNI.-Jto Fawrth, Mr Rowland Williams yn v gadair.—* Darllenwyd cais oddiwrth Gynghor PIWTi llan- dwrog am i'r cynghor eu cynnorthwyo i gaffii ^ylw y Cynghor Sir at beryglon y ffordd gy- hoeddus rhwng Nantlle a Nrwsycoed, ac ?7" syn- nygiad y Cynghorwr Richard Jones, ac eiliad y Cynghorwr Humphrey Williams, pasiwyd yn un- fryd i roddi pob cynnorthwy dichonarlwyt—-Yr oedd deiseb wedi ei derbyn oddiwrtt) berchenop- ion tai Church-road, Talysarn, yn gofyn sylw J cynghor at y ffordd sydd yn pasio eu tai, ac ym hysbysu nad oedd dim cost wedi ei roddi r,rru, «r o ei bod wedi ei chyllwyno i'r cyhoedd er's aqos i bedair blynedd. Ar gynnygiad y Cyn^borWr John Parry, ac eiliad y Cynghorwr R;oharti Jones, pasiwyd i anfon y ddeiseb i'r cyngboT <*0*- pa.rth.Cymheilai y pwyligor claddu stfaHi gofynion Deddf Newydd y Claddu heb eu ffwrdd hyd nes y deuai y cynghorau newyd'cSMt i rym, ond nid oedd y cynghor yn cydweled a; hyn, rha y bvddai i rai pethau ae-ent effeifMa ar y plwyf gael eu cymeryd oddiamynt. a phas- iwyd i'r pwyligor gael ei alw yn ddioedi fel y geliid yn y cynghor nesaf gadarnhau eu ha"ym- hellion.—Hysbyswyd fod llwybr Hj"frydie i gaal sylw pellach gan bwyllgor y llwybr an, ac ▼ gwneid trefniadau buan i gael gosod IT otto Weirgloddnewydd i'w pharatoi at ei derbyn ga* y cynghor dosparth.—Nid oedd y Cynghorwr W. Parry yn foddlawn ar adroddiad y pwyllgcr ytC nghylch llwybi* Penbryn Bach, a phasiwyd i<OT» cnel sylw pellach gan y pwyligor, ac adclawoJd )1., Parry gynnorthwyo.—Yr oedd pwyllgor y llwybrnu hefyd yn cymhell ail codi achos 50" newrdd heibi. yr Ysgol Ganolraddol i gyiViriad Mynwent Macpelab. Oedwyd symud vn nibeg- ach gyda hyn hyd nes i'r clerc chwiiio y cof- nodion am yr ymdrafodaeth yn y ^orphervol.—. Daeth dyledswydd y cynghor yn nglyn ag etholiad y bwrdd ysgol dan sylw, a phenderfyn- wyd cael cyfarfoid cyhoeddus yn Yf^c.lcy y. Bwrdd. Penygroes, i geisio dyfod i ddeadtwr- iaeth. a cheisio osgoi etholiad. os bydd medd.— Gan fod y flwyddyn bron a therfynu ag arnser yT etholiad aelodau y cynghor plwyf revryd i too, pasiwyd i ddarpar adroddiad mewn undefo ac aelodau y cynghor dosparth.

Yn Adran y Morlys, ddydd Iau. dyfarniad imewn cynghaws yn codi o wrthdataw- iad rhwng y llong "Dwoni«»" (o Leyiand) s**r. Pong Norwesraidd "Veritas," yrhyn. a ddigwyd^- T" F?r«*rv ar Hydref 12fed Darfu i'r llys farnu fod y ddwy lorg i'w beio.

OUR WHOLESALE AGENTS are Messra W. H. Smith and Son, Dale-street, Liverpool; Messrs C. Conlan and Co., Croeshall Street, Liverpool; Mr J. C. Aston, Smajllbrook StNet. Birmingham; Messrs Everett and Sons, Bell's Buildings, Salisbury Square, London.

Y BRENHTNTR SENEDD Agorwyd Senedd gyntaf y Brenhin Iorwerth gydai llawer o rwysg a. rhodres ddydd Iau. Aeth y Brenhin, y Frenhines, a goegordd wech o swyddogion y llys o Balas Budkingham i Dy'r Arglwyddi mewn gorymdaith; ac er fod y tywydd yn hynod auafol, yr oedd miloedd iawer o edrychwyr wedi ymgasglu. Yn Nhy'r Ar- glwyddi, cymerodd y Brenhin y llw o fEyddlon- deb i'r cyfansoddiad; a llawnododd restr pen- aduriaid Prydain. Gwnaeth hefyd y dadganiad arferol ei fod yn gweudu ac yn ffieiddio yr athraw- iaeth Babaidd o draws-sylweddiad. Gan mai Pabydd selog yw y Duo Norfolk yr hwn, fel Ar- glwydd Y stafelloedd, sydd yn trefnu defodau y llys, y mae'r datganiad wedi peri i brif Babydd- ion y deymas wrthdystio yn erbyn datganiad fel un afreidiol, anhymig a sarhaus. Darllenodd y Brenhin ei araeth o'r Orsedd yn soniarus a. hyglyw; ac ar ol iddo ymadael, bu tipyn o ym- ddyddan yn y ddau Dy ar yr ateb y dylid ei roi i'r araeth. Cyn ateb, rhaid cael rhywbeth i'w ateb. Dod- odd y Weinyddiaeth lawer o eiriau yn ngenau y Brenhin; ond er fod y geiriau yn ami, nid I yw yr ystyr yn helaethlawn. Ara.eth y penadur yw rhaglen y Senedd-dymhor; ac anhawdd fyddai dyclimygu am ddim mwy gwagsaw. Troed caredigion "heddwch, cynnildeb, a diwyg- iad" ati. Ar ol ei darllen yn fanwl, ofnwn mai "Does yma ddim i'w gael" fydd y dyfarniad. A oes heddwch? Nac oes; namyn rhyfel blin I gwaedlyd, trychinebus ac anghyfiawn. Rhyfel, a son am ryfel yn Ashanti, China, ac felly yn y blaen yw prif bwno yr Anaeth. Dywedjir pethau rhyfedd ac ynfyd am ryfel y gwerinwyr yn Affrica: "Drwg iawn genyf am y colli bywydau, a'r gwario trysor a acho&ir gan y man frwydro di-fudd a. attegir gan, bleddwyr y Boers, yn y tirogaethau a berthynent gynt i'r ddwy Weriniaeth. Tra. dymunol, er eu lies eu hunain, fyddai iddynt ymostwng yn tuan; canys cyn y digwyddo hyny, ni bydd dichon i mi sefydlu yn y trefedigaethau sefydliadau a sicrhaont hawliau cyfartal i'r holl bobl wynion, yn nghyda. nawdd a chyfiawnder i'r brodorion." Mae bron bob gair o'r paragraph hwn—geiriau Arglwydd Salisbury mewn gwirionedd, cofier — yn Hawn haerllugrwydd a gwrthuni. Nid oes un Pryd- einwr gwerth ei halen yn credu mewn gwirion- edd y dylai cenedl ymfoddloni i golli ei hannibyn- iaeth cyhydi ag y gailo frwydro. Ond a gadael hynyna, pa. ystyr sydd i'w roddi i'r erybwylBad am sefydliadau newyddion? Dro yn ol, fioniai Arglwydd Salisbury am gadw'r gwerin- iaethau o dan awdurdod filwrol am rai cenedlaethau! Myned i ryfel er gorfodi y Boers i dderbyn Prydeinwyr yn aelodau o'r Werin- iaeth; gorphen drwy ddodi'r Boer a'r Prydein- iwr dam sawdl y milwr; ond yn y cyfamser brygawthan am "sefydliadau rhydd" ao am gyfiawnder i'r brodorion, gan anwybyddu fod newyn a chaethwasiaeth yn sylldremu arnynt o safle beryglus o agos! 0, ddallineb barnol! 'Does dim heddwch felly. Beth am gynnildeb ? Gwyr y call fod rhyfel yn gyfystyr a. gwastraff, a. bod gwastraff yn golygu trethi try mi on, mas- nach farwaidd, cyflogau ansefydlog a gostyngol, a phrisiau uchel am gyfreidiau bywyd. Nid oedd, gan hyny, ddim i'w ddisgwyl yn Araeth y Brenhin ond son am drethi newyddion. A chofier, nid trethi i dalu am y rhyfel yn Affrica fydd y cwbl. Er cynifer o filiynau a werir ar y fyddin er's blynyddau lawer, ac er fod y Toriaid yn ystod y chwe' mlynedd diweddaf wedi ych- wanegu baich anferthol at y trymbwn blaenorol, eto ni ddigonwyd "merch y gele." "Moes, moes," yw ei chri o hyd. Tra bo'r Toriaid mewn awdurdod, ofer fydd disgwyl am ostwng y trethi. Ond gellir gyda sicrwydd edrych yn mlaen at drefniadau a fyddont yn dodi y beichiau trymaf a'r gefnau y werin, a'r beichiau ysgafnaf ar ysgwyddau y gwyr mawr. j Beth am ddiwygiad? 'Does1 dim son am damol Aed. yn nghyd a diwygio'r Transvaal gydag aidd dihafal; ond pa Ie mae'r sel dros ddiwygiadau cartrefol? Ni wiw disgwyl i Dori- aid Eglwys, na gwneyd cyfiawnder a'r ffermwyr, nac unioni cam. y rhai sy'n dal 1/Tydlesoedd yn y trefi; na ffrwyno'r fasnach feddwol. Ond beth am yr addewidion helaeth a deruadol a wnaed ganddynt er mwyn dar- bwyllo'r etholwyr i fotio drostynt ? Pa. le mae'r blwydd-dal i hen boM? Pa Ie mae'r trefniant i alluogi gweithwyr i berchenogi eu tai eu hunain? dim siw na miw am danynt. Dydd Mawrth, pan yn derbyn cyfarchiadau yr Ar- glwydd Faer a'r Cynghor Sir, mynegodd y Bren- bin ei obaith am wella aneddau y bobL Ond un peth yw araoth o waitli y Brenhin ei hun. Peth arall yw aratth o waith Salisbury a ddarllenir ganddo. Caddugol yw yr argoel. Os rhywun, Ar bwy mae'r bai. mae'r ateb wrth law. Mae'r bai penaf ar y gweithwyr ehud a hygoelus sydd haroted i gymeryd eu twyllo gan weniaeth- wyr fiug-wladgar, ac i dderbyn llwgr-wobrwyon landlordiaid a thafarnwyr.

PERSONAU A PHETHAU. | Trefna y Parch Hopkvn Rees, y cenadwr, i ddechwel i China ar y 25ain o'r mis hwn. Ddydd Iau, bu Corphoraeth a Chynghor Sir Llundain yn cyflwyno anerchiadau i'r Brenhin ar ei eegyniad i'r Orsedd. Y mae Deon a Glwysgor Llanelwy wedi penodi Mr Cyril B. Bootham, Mus.Bac. (Can- tab), yn organydd yr Eglwys Gadeiriol. Dydd Iau, yn Llangefni, dan lywydd- iaeth Mr Thomas Evans, Gaerwen, bu cyfarfod o blaid cael cofadail i Ap Ffai^mypr. Penodwyd pwyligor gweithiol i wneyd trefniadaui. Mewn cyfarfod o Gynghor Caerdydd, ddydd Llun, penderfyiiwyd yn uiiol rhoddi an^rcliiad o longyfarchiad, wedf ei wneyd ar femrwn. i'r Brenhn ar ei esgyniad i'r Orsedd- Bydd yr anerchiad yn Gymraeg a Saesneg. Bu Mr T. Beecham, cantwr Cymreig enwog, farw yn un o yspyttai Llundain ddydd Mawrth, ar ol niweidiau a gafodd trwy i gerbyd fyned trosto. Deng mlwydd ar hugain, a brodor o Casnewydd ar Wysg, oedd efe. Caed llythyr o China oddiwrth y Parch Dr Griffith John, y cenadwr, yn dyweyd fod y wlad yn ymdawelu eisoes wedi'r cyffro mawr. i Chwarddaa pobl am ei ben, ebe fe, pan ddywed- odd efe ar ei laniad yma y bus<sai'r cenadon wedi dychwel yn mhen pedwar mis, end y mae ei bro- ffwydoliaeth wedi troi'n wir. Gerbron aelodau Cymdeithas Genedlaethol Gymreig Lerpwl, nos Wener, Mr Peter Cowell yn y gadair, traddodwyd anerchiad ddyddorol 'I gan Mr John Ballinger, llyfrgellydfli Caerdydd, ar "Rhai o bethau hynod Llenyddiaeth Gym» reig." Dyry adroddiad awdurdodau Arddangosfa. Paris glodl uchel i'r corau Cymreig fu'n canu yno, yn enwedig cor y merched. Yr unig fai ar y cor meibion oedd iddynt ddewis cyfeiliant ar y piano hefo darnau wnaed i'w canu heb y cyfryw., Ddydd Iau, caniataodd y Barnwyr Kennedy a Channell yr apel yn erbyn etholiad Mr Barker, yr aelod Rhyddfrydig dros ranbarth Maidstone, ar y tir y bu llwgrwobrwyo, ond caed nad oedd Mr Barker yn euog o lwgrwobrwyo, nac o ddim o'r cyhuddiadau a ddygid yn ea erbyn ef. Claddwyd gwedidillion y diweddar Frenhin Milan -ddydd Sadwrn yn Mynachlog Kruschedol. Cyhoedda "Temps" taxis lythyr oddiwrth y cyn-Frenhin i Frenhines Natalie yn addef ei ddyledion, ac yn awgrynru ei fwriad i ladd ei hun. Ysgrifenwyd y llythyr yn nechreu 1893. Yn adran llys y llynges o'r Uchel Lys, ddydd Sadwrn, gerbron Syr F. Jeune, ceisiai Mr W. Horton. Bryndinarth, Colwyn Bay, iawn oddiar Mr William Ward, am gymeryd meddiant o long yr honai'r achwynydd ei fod wedi ei llogi at redeg ar bleserdeithiau rhwng" Lerpwl a. Llan- dudno, &c. Gohiriodd y Barnwr ei ddyfarniad. Mae Esgob Bangor wedi penodi y Parch W. D. Roberts, curad Llanidloes, yn rheithor Llan- ddyfnan a Llanfair M.E. Etholwyd y rhai canlynol i gynnrychioli yr esgobaeth yn Nhy'r Lleygwyr :—Arglwydd Penrhyn, Mr J. Lloyd Griffith (Caergybi), Mr J. E. Greaves (Ar- glwydd-raglaw sir Gaernarfon), a'r Mjlwriad Sackville West. Gwrandawodd y Barnwr Lawrance, yn Adran Maine y Brenhin, ddydd LIun, achos Smith yn erbyn Cynghor Sir Aberteifi, yn mha. un y ceisiai Robert Geddes Smith, cyfreithiwr, Aber- ystwyth, am iawn am niweidiau a dderbyniodd trwy esgeulusdra y diffynyddion wrth adael cerig ar ochr y ffordd Dodwyd dyfamiad o blaid y diffynyddion. Y mae Cymdeithas Gyrftreig Winnipeg, wedi trefnu i ddathlu Dydd Gwyl Dewi. Ymddcngys fod Mr J. J. Roberts (Corwen), yr is-gadeirydd, wedi addaw cyflenwi yr aelodau ag arwydd- nodau ar gyfer yr amgylchiad. Aelodau ereill o'r GymdeithavS yw Mr T. Davies (Mold), y Parch Mr Thomas a Mr H. E. Jones, Blaenau Ffestiniog. Hynod o ffodus yw "Ab Trebor," ail fab Trebor Mon, yn ei ymgyrch gerddorol. Ddechreu'r flwyddyn o'r blaen cadd fathodyn arian mewn Eisteddfod yn Llanelwy, yn Eis- teddfodJy Rhyl, gwyl y banciau, y flwyddyn hon, aeth a'r brif wobr am ganu, ac yn nghylch- wyl lenyddol Newmarket cipiodd fathodyn arian arall oddiar gystadleuwyr. Nid yw ond tair ar ddeg oed. Dydd Mawrth, claddwyd gweddillion y di- weddar Is brifathraw Thomas yn Mangor. Yr oedd athrawon y colegau, yn nghyda. lluaws mawr o wyr cyhoeddus o bob parth o Ogledd Cymru, yn gystal a holl efrydwyso y Ooleg Normalaidd yn bresennol. Cynnaliwvd gwas- anaeth yn Nghapel yn yr hwn y cymerwyd rhan gan amryw o weindiogi'on y ddinasu Gyrodd Gwilym Cowlyd, "y Prif-fardd Pen- dant," i ni res hir o englynion a "Alwad ar Chwarelwyr." Cynghorion i chwarelwyr y Penrhyn ydynt, cyn belled ag y gellir eu deall. Dyma'r egluraf ohonynt, ac y mae'r lleill o'r un don:— "Edifarhewch, cewch bwnc can—oeda'r blwng, Geidw'r blaidd o'r cabon; Pob un ei les ei hunan, Aed cardiau'r Undebau'n dan." Yr ydym wedi derbyn copi o argraphiad ar- benig i Ddeheudir Lloegr a. Chymru, o'r "Fanners' Diary, account book, and directory," a gyhoeddir gan y County Live Stock Insurance Association, Ltd. Y mae yn llyfryn brchan pur ddefnyddiol, a gallwn ei gymeradwyo i n darllen- wyr. Grellir cael copi yn rhad oddiwrth Mr Greenwell, 295, Cowbridge-road, Cardydd. Y inae y gymdeitluis yn cynoeddi hysbyslen Gym- reig hefyd, a byddai'n dda i amaethwyr trwy ei darllen. Gwelodd Alltudf Eifion adeg esgyniad pum' teyrn i'r orsedd, nid amgeny trydydd a'r ped- werydd Sior, y pedwerydd William, Victoria., a'r seithfed Iorwerth. Y mae'r hen fardd hybarch yn tynu at ei ddegfed flwydd a phedwar ugain, a chyn hoywed ag erioed. Urddwyd ef yn Eisteddfod Beaumaris, pan oedd Victoria yno'n eneth ieuanc. Mae efe wedi canu can Qymraejr newydd, "Duw gadwo'r Brenhin, ac fel y barddl hynaf, gyrodd' dorch at gladdedigaeth Victoria. Dyma ei englyn ar ol ei diweddar Fawrhydi: — "Noswyl ein hanwyl Frenhines-a. ddaeth Ddethol bendefigos; Mae enwi hyn, i'n mynwes,—o anfodd, Ond diau'r hunodd, rhaid credu'r hanes." Fel y canlyn yr anerchodd "B. T." bleidiwr gwresog i'r helynt presennol yn y Transvaal 0, folwr rhyfel, arafa—fwrw'th Glodforedd i'r traha; Cyfiawn, nid mono cofia,—i'r blerwch, Aiiangarwch yw yr enw gora.. Y wane am aur biau'r camwri,—rluiib Cecil Rhodes a'i gwmni; Nid i fwynhad daw ef a ni, Na,eithr i boen a. thrybink I waradwydd y daw Pryda.in hyn Ei chan mewn wylofain; 'E ddaw o'i rhwysg cyn hir ddrain—■ Arafed, cofied Rufain. Swn ochain sy'n uchel—hyd ein gwlad,— Hen glwyf cledd a magnel; Arafer gwaedgwn rhyfel, A rhoer Joe rhwng muriau'r jel.

Cynghor Dosparth Penlfyn. DYDD SADWRN.—Mr L. J. Davies, U.H., Fn Y gadair.—Ar gynnygiad y Cadeirydd, ac eiliad Mr R. Thomas, cydymdeimlwyd a'r Brenhin a'r Teulu Brenhinol.—Pasiwyd fod llidiart ar ffordd Gydroi i'w gadael lie y mae yn awr, ar yr ammodl iddi gael ei gwneyd i foddlonrvvydd yr arolygydd.—Darllenwyd llythyr oddiwrth Gwmni y G. W.R. yn hysbysu nad oedd y tren o BIaenau Ffestiniog yn talu yn ddigon da i'w redeg yn y gauaf. Anfonasid cais at y cwmni ar iddynt redeg y tren i'r Bala, a dyna-'r atebiad.—Pasiwyd i ofiiro y mater o godi cyflog yr arolygydd'.

lIys Sirol Dolgellau. DYDD SADWRN.—Gerbron y Barnwr Wil- liam Evans.—Hawliai Miss""Davies, 1, Victoria- place. Abermaw, 14p 14s oddiar y Parch Harry Smith a'i wraig, a drigent yn Nghaergrawnt, fel rhent y ty am bythefnos, a hawliai y diffyn- yddion lOp 10s o iawn am fod bugs yn y ty a dwfr yn dyfod drwy'r to.—Mr A. J. Hughes, Aberystwyth, dros yr achwynydd, a Mr E. J. Griffith (clan gyfarwyddyd Mr Oswald Davies) dros y diffynydd.—Rhoes y Barnwr ddyfarniadi o blaid yr achwynydd am y swm a hawlid, ac ni chaniataodd yr wrth-hawl.

:BETHESDA A'R CYLCH CYMDEITHAS CAPEL BETHESDA.—Nos Fercher, cafwyd dadl fywiog ar y testyn "A ellir cario masnach yn mlaen yn "llwyddiannus ar wa- han i gyfundrefn y coel." Daidleuwyd dros yr ochr gadarnhaol gan Mr Richard Edwards, Coetmor-terrace, a thros yr achr arall gan Mr Isaac Davies, Elfed-terrace. Cymerwyd rhan bellach yn y ddadl gan Mri William Thomas, Tabernacle-terrace; W. Elias Williams, Pant; Lewis Jones (Y Llew), Gordon-terrace a'r llyw- ydd, Mr D. J. Williams, prifathraw yr Ysgol Sirol. Cafwyd mwyafrif mawr o'r farn nad yw yn bosibl i fasnach Iwyddo ar wahan i gyfun- drefn y coel. Etholwyd Mr Moses Jones, Glan- gors, yn gritic a.r gyfer y cyfarfod nesaf. CYNGHOR DINESIG.—Nos Fercher, yn fwyddfa y clerc, Mr D. Griffith Davies, cynnal- iwyd cyfarfod arbenig o'r cynghor, dan lywydd- iaeth Mr Hugh Thomas, Llanllechid. Yr oedd y cyfarfod wedi ei alw i'r amcan o basio pender- 'fyn'iad i geisio dod a'r anghydfod presennoi rhwng Arglwydd Penrhyn a'i weithwyr i der- fyniad. Credai y c-ynghoc y dylent gymeryd ryw gamrau yn y cyfeiriad hwn gan eu bod yn cyn- nrychioli yr ardal yn gyffredinol. Bu cryn siarad ar y mater, ac yn y diwedd pasiwyd fod i'r clerc anfon lVythyr at Mr Young, a dirprwy- aeth y dynion, yn enyn ar iddynt wneyd rhyw drefniadau i gael ail-gyfarfyddiad 0, thrafod y gwahanol bethau yr oeddynt yn methu cytuno a'u gilydd arnynt.—Pasiwyd hefyd i anfon deiseb at ei Fa.wrhydi y Brenhin yn erfyn ar iddo bar- liau v teitl "Tywysog Cymru." PRESENNOLDEB YR YSGOLION.—Cyn- naliwyd cyfarfod misol pwyllgor presennoldeb yr ysgolion nos Wener, dan lywyddiaeth Mr Wil- liam Williams, Neuadd Newydd. Cyflwynodd y swyddog gorfodol ei adroddiad, oddiwrth yr hwn yr ymddengys mai nifer y plant ar lyfrau yr holl ysgolion oedd 1276, ac yn bresennol ar gyfailaledd bob dydd, 993.1, neu 78.4 y cant. Safai y gwahanol ysgolion yn y drefn ganlynol: —Ysgol Genethod Glanogwen, 81.6 y cant yn brfsenno1 ar gyfartaledd bob dydd; Ysgol y Gerlan, 81 y cant; Ysgol y Bechgyn, Glan- ogwen, 80.3 y cant; Ysgol Frytanaidd, Llan- llechid, 80 y cant; Ysgol y Cefnfaes, 77 y Cant; Ysgol Genedlaethol, Llanllechid, 75 y cant; ac Ysgol y Carneddi. 74 y cant. Y PLWM PWDIN.—Mawr y dyddordeb gymerai y trigolion yn nghyrhaeddiad yr anrheg gyflwynodd y cwmni adnabyddus Mri John Hill a'i Fab, Asliton -Under-Lyne, i deuluoedd pawb o'r rhai sydd VR sefyll allan O Chwarel y Pen- rhyn. Cvrhaeddodd oddeutu tair tunell o'r pwdin i orsaf Bethesda, ddydd lau, mewn 27 10 gistiau mawrion. Aethpwvd a. hwy i Neuadd y Farchnad', i'w hagor a'i dosparthu. Dydd Gwener a. Sadwrn, gwelid cerbydau o wahanol barthau yn yr ardal yn cyrchu am y farchnad am lwyth o'r pwdin. a doniol ydoedd edrych arnynt yn dychwelyd r/artref yn llwythog. Amrywiai y pwdin yn bwysi, jdau bwysi, a. thri phwysi, wedi eu pacio yn ddestlus a dyogel mewn tvniau pwrpasol, a phob cyfarwyddyd yn argrapLedig oddiallan. Tystiolaeth unfryd yr ardal wyr ydyw, fod y rhodd hon, yn sicr yn werth llawer iawn o ugeiniau o bunnau. Ni bu y rhoddwyr yn brin yn eu caredigrwydd, canys, bydd yn weddill wedi rhoddi i bawb o'r streicwyr, a rhoddir o hyny i'r gwragedd gweddwon a'r angenus yn gyffredinol. angenus yn gyffredinol.

CORRIS. HELYNT Y PENMYN.-BU dau o hen weithwyr Chwarel y Penrhyn ar ymweliad a.'n hardal yr wythnos o'r blaen, yn casglu at leddfu angen y rhai sydd yn dioddef oherwydd yr helynt. Cawsant dderbyniad calonog a rhoddion sylweddol. CYNGHERDD CYSTADLEUOL.—Cynnal- iwyd hwn dan nawdd y Bedyddwyr, enillwyd ar yr unawd eyfyngedig i feibion, a'r her-unawd gan Mr Ellis Jones (Madoc), Penygraig, ac ar yr unawd i ferched, gan Miss Jane Anne Davies, Pantycelyn. LLWYDD.—Mae Master Hugh LL Roberts (mab Mr H. S. Roberts), wedi myn'd drwy ar- holiad am fynediad i'r North and South Wales Bank, a Master Leonard a ward Jones (mab y diwedda.r Barch Edward Jones, Runcorn), wedi pasio yr arholiad am fynediad i mewn i was- anaeth y London and Provincial Bank.

BANGOR. AMyPytabws, Blawl, Gwinoedd, Jwrw wed ei botelu, a'r Darpariaethau o'r radd oreu, ym- weler a W. G. Evans, Old London House, Ban- gor. Pellseinydd, 0174.—Advt. YSGOL SANT P AUL.-Mewn cylchgrawn a gyhoeddir o dan nawdd yr ysgol hon, ymffrostir fod wyth o gyn-efrydwyr ohoni yn y rhyfel allan o'r tri ar ddeg a gynnrychiolaat y ddinas ar faes y frwydr. MAEN COF.—Y mae y Milwriad Marshall wedi gwneyd cais am genad i roddi maen cof ar fur dwyreiniol Eglwys Sant Iago, Upper Bangor, er eoffadwriaeth am ei fab, a laddwyd yn Kumasi, y llynedd. DARLITH I'R EFEYDWYR.— Nos Iau, yn Ysgoldy Twrgwyn, traddododd Dr T. Witton Davies ddarlith i'r efrydwyr air "Gytlwr presen- jiol bedrniaidaefthi yr Hen Testament." Cad- eiriai Mr Evans o'r Brifysgol. DAMWAIN I BEIRIANT.-Boreu lau, trwy i bibell perthynol i ferwedydd y peiriant "Row- land Hill" ffrwydro, attaliwyd y tren oedd i adael Bangor deng mynyd wedi naw yn y boreu am Gaer, am ychydig fynydau. Diffoddwyd y tan gan yr ager. CRONFA GLERIGOL Y FRENHINES VICTORIA.—Dengys adroddiad y gronfa uchod am y flwyddyn 1899 fod 505p wedi eu rhanu mewn symiau yn ajnrywio o 10p i 32p. rhanu mewn symiau yn ajnrywio o lOp i 32p. Nid yw y ganghen hon yn gobeithio y gall anfon cymaiht o rodd i'r fam-gymdeithas eleni, ag a 1 wnaeth y llynedd. CYFREITHIOL.—Yn adran Maine y Bren- I hin o'r Uchel Lys, ddydd! Gwener, gerbron y Barnwyr Wills a Bruce, dygwyd achos Williams yn erbyn Jones gan Mr Edwards. Gwrandawyd yr acbos yn ddiweddax parthed. meddiant tir neillduol yn Mangor. Dygwyd yr yn awr er sicrhau ineddiant tir, etc. Nid oedd neb dros yr ochr arall. Dodwyd dyfarniad a blaid yr achwynwyr. Y GRONFA GLERIGOL.—Yn ol adroddiad blynyddol y gymdeithas uchod, a gychwynwyd' vchydig flynyddau yn ol gan y diweddar Esgob Lloyd, er sicrhau cyflog o 200p yn flynyddol i glerigwyr a chyflogau bychain. Y mae gwerth bywoliaethau yr 'esgobaeth wedi cfynnydidu i 350p yn flynyddol. Bu gorfod i'r cynghor adael y rhoddion o lOOp yr un a addawyd' i Llangoed, Groeslon, a Llanrug, heb eu talu. CYNGHERDD.—Nos Fawirth, cynnaliwyd cyngherdd mawreddog vn y Penrhyn Hall, y Maer yn y gadair. Cymerwyd rhan ynddo gan Misses* Edith a Clarissa Davies, M. Augusta Williams, Llinos Bronyddr Mri T. Parry, R. H. Morgan, Tom Davies, Lem. Roberts, a W. Roberts, yn nghyda. Chor Meibion Bangor, o dan arweiniad Mr O. R. Ellis. Gwasanaethwyd wrth yr offeryn gan Mr W. R. Jones. Y GYMDEITHAS ADEILADU.-Cynnal- I iwyd cyfarfod blynyddol Cymdeithas Adeiladu Bangor a, Gogledd Cymru, yn Mangor, ddydd V, Iau, Mr John Pritchard yn llywyddU. Dangosai yr ad-roddiadi fod y derbyniadau yn ystod y flwyddyn yn 1808p. Yr oedd y taliadara am gyfranau yn 1031p, a nifer yr aelodau yn 93. Mabwysiadwyd yr adroddiad, ac ail-etholwyd Mabwysiadwyd yr adroddiad, ac ail-etholwyd Mri John Slater (Beaumaris) a J. Gotts yn gvfarwyddwyr, a pheaiodwyd Mr William Whinnerah, o ffirm y Mri Stead, Taylor, a Stead, Lerpwl, yn gyfrifydd1 arianol. Y CYMDEITHASAU DADLEUOL.—Yn Pendref, nos Lun, y Parch Rowland Hughes, B.A,. yn llywyddu, cafwyd dadl ar "A ydyw yr ysgrifbin yn rymusach na'r cleddyf ?" Agorwyd y daddl gan y Mri Lewis Jones a. Rowlands.— Yn Horeb, y testyn ydoedd "A ddylai cariad neu areswm ddylainwaxlu ar <idyn paja yn d)ewis gwraig?" Llywyddid gan Mr F. Jones.—Bu aelodau Cymdeithas Wesleyaidd Glanadda yn trafod y priodoldeb o gad. un neu ychwaneg o achosion yn y ddinas, a tberfynwyd trwy ben- derfynu mai y dull presennoi o wahanol gapelau ydoedd y goreu. CYNGHOR DINESIG.—Cynnaliwyd cyfarfod arbenig o'r cynghor nos Wener, er derbyn ad- roddiad y pwyligor iechydol a gympradwyai fes- urau neillduol pe digwyddai i ryw glefyd heintus ymweled a'r ddinas. Cynceradwyid hefyd wneyd pobpetb oedd yn bosibl er goohel hyn, a gorch- ymynwyd i'r arolygydd ieohydbl fyned yn mlaen gyda'r gwaith o arolygu yr holl dai yn y ddinas. j —Cymeradwyni y pwyllgor hefyrL fod swyddog newydd i'w benodi i ymwelad a'r ho-ll laethdai a beudai yn y ddinas, ac i archwilio yr b-oll gigfwvd a. llaeth a werthid i'r trigolion.— Derbyniwyd yr adroddiad' a phenodwyd' Mr W Hall Savage i wneyd! y gwaith yma.—Penderfvn- wyd hefyd arfon at Arglwydd Penrhyn i gfcisio ganddo lywyddu Ciniaw Gwyl Dewi Bangor.

CAERNARFON. MAE Sale flynyddol Bradley, Caemarfon, yn cychwyn yr wythnos hon. Gwir fargeinion.- Advt. ANERCHIAD DIRWESTOL. — Iau, traddodwyd anerchiad dirwestol, yn Mori ah, gan Miss Corham, Llundain, y Parch Cadfan Davies yn llywyddll. DARLITH.—Yiry Y.M.C.A., nos Lun, o dan lywvddiaeth Mr T. O. Jones, Stryd y Llyn, traddodwyd darlitb gan Mr S. Maurice Jones, Segontium-terrace, ar "Gartrefi Cymru." CYMDEITHAS ENGEDI.—Nos Wener, caf- wyd papyr gan Mr T. Gwynn Jones, Swyddfa'r "Herald," ar 'Liw a Llun yn Lien Cymru." Mr T. Hudson Williams. M.A., yn y gadair. Y.M.C.A.—Nos Sul, traddodwyd anerchjad gan Dr P. Fraser ar y "Proffeswr H. Drum- mond a'i waith cenadol yn Edinburgh." Llyw- vddwyd gan Mr J. Hughes, Clarke-terrace. EIN GELYNION CUDD oedd testyn darlith 1 Hiidog draddodwyd yn y Guild Hall, nos Wener, gan Miss Curwen Llywyddai Dr Grif- a darlunid y ddarlith gan Mr R. D. Wil- a darlunid y ddarlith gan Mr R. D. Wil- liams Yr oedd xno gynnulJiad mawr. MARWOLAfcTH.—Dlydd Sadwrn, bu farw Mrs Jane Jones, Ishelen. mam Mr T. Wynne Jones. Waterloo Port. Claddwyd hi yn Mynwent Llanfagdalen, y Paorchedigion R. Humphreys, Bontnewydd, a O. LI Williams, yn gweinyddu. CYMDEITHAS MORIAH.-os Fawrth, o dan lvwvddiaeth Parch D. O'Brien Owen, caf- wyd dadl ar "A ddylai llwyrymwrthodiad fod yn ammod aelodaeth eglwysig." Cadarnhaot. i Mr R. E. Roberts; nacaol, Mr T. J. Parry. Yr oedd 13 dros a. 3 yn erbyn. MARWOLAETH.—Drwg genym hysbysu am farwolaeth Mr H. R. Hughes, a gymerodd le ddydd Iau. yn 88, Pool-street, yn mhreswvlfod ei ewythr, Mr Hugh Hughes. Yr oedd yr ym- adawedig yn frodor o Patagonia, ac wedi dyfod i'r wlad hon i ymbaratoi ar gyfer y weinidog- aeth, yn Ngholeg Annibynol Bala-Bangor. RKYFEL y TIASVAAL.Nos Iau, tradd- odwvd darlith ar Ryfel y Transvaal yn yr Ys- gol Genodlaethol, gan Sergeant Marshall, adang- oswyd darluniau yn egluro ddarlith trTda'r^mn- tern gan Capten Ckiffith. Wedi hyn, awd orwy "Freuddwyd Jessie," yn ddariuniedig gan Cap- ten Griffith, tra y cenid y darnau desgrifiadol gan M Rowlands (Blodwen y Ddol). Chwar- ^.i" Miss Pritchard, a llywyddai Parch I Gwilym Lewis vn absennoldeb y Ficer. Daeth cynnulliad lluosog yn nghyd Elai yr elw i gronfa Cor Eglwys 31, Btwi I ANRHEG.—Ddydd Sul, yn Ysgol Sul Siloh Bach, anrhegwyd ilr Hugh Williams (Waen- fawr), gynt o'r Afr Aur, Caernarfon, a fwriada fawr), gynt o'r Afr Aur, Caemarfon, a fwriada ymadael i Lundain, a gwerth punt o lyfrau, fel cydnabyddiaeth iddo am ei lafur a'i wasanaeth I' gyda cherddoriaeth yn y lie. Deallwn fod Mr I Williams wedi ei anrhegu gan ei gyd-weithwyr yn yr Afr Aur hefyd. LLONG MEWN PERYGL.—Daeth hysbys- rwydd i'r dref ddarfod i'r schooner "John Ewing," o Gaarnarfon, tra ar ei mordaith o Gaergybi i Newcastle, gael ei dal mewn ystorm, tua deugain milldir o Falmouth. Torwyd un o'r hwylbTenau, a thebyg yw mai colli a wnaethai, onibai am agerlong ddigwyddai basio, y hon a'i tynodd i Falmouth. Mne y dwyla.w oil yn ddyogel. Y meistr yw Capten Howells, New- Street" PRIODAS.—Ddydd Iau, yn Nghapel St. Pedr a St. Paul, priodwyd Mr Charles J. Kenny, ysgrifenydd Clwb Dramodyddol Caer- narfon, a Miss Beatrice Annie Berrow, unig ferch y diweddar Mr John Gwilym Berrow, Aberystwyth, ac wyres Mrs Berrow, Harold- street, HenffQrdd. Gwasanaethid gan y Parch. Dad Jones. Derbyniodd y par ieuainc niter luosog o anrhegion ac ynaadawsant af ol y briodas i Rhyl. TEMLYDDIAETH DDA. Nos Lun, yn Ysgoldy Capel Moriah, o dan lywyddiaeth y Parch J. Parry Hughes (prif demlyddl, cymer- odd dadl le ar "Pa un a fyddai oreu i'r achos dirwestolewisiad lleol ai ynte gwaharddiad hollol?" Dadleuodd Mri J. Wynn Parry, J. H. Owen, a W. E. Williams, dros y cyntaf, a Mri R. Jeffreys, Miss Evans, a'r Parch D. E. Davies, dros y diweddaf. Ar ymrazuad, cafwyd mwy- afrif o blaid llwyr waharddiad. PWNC Y TRYDAN.—Nos Iau. cynnaliwyd cyfarfod cyhoeddus o drethdalwyr i ystyried cyn llun Mr Peterson, Llundain, i oleuo y dref a'r trydan, ac yn fwyaf arbenig i wranda.w ar y rhesymau paham yr oedd y Cynghor Trefol yn bwriadu gwrthwynebu cais y boneddwr hwnw am Archeb Ammodol (Provisional Order) i fyned yn mlaen gyda'r cynllun.—Llywyddwyd gan y Maer (Mr W. J. Williams), yr hwn a IUrodd symudiadau y cynghor trefol a Chynghor dos- parth Gwyrfai o berthynas i'r ffordd oddiwrth Bont yr Aber at v Foryd. Canlynaid ym- gynghoriad y ddau gynghor fu iddynt bender- fynu gwario oddeutu tair mil i wella y ffordd, ac yn ddiweddarach ceisiasant gan y Cynghor Sir wneyd pont dros y Foryd, fel y gellid cario y ffocdd: i Dinas Dinlle a'r wlad oamgylch. Yn y cyfamser daeth dau ddyeithrddyn i lawr, un o Lundain a'r llall o Fanceinion, a gwnaethant addewidion ddenodd y cynghor.-Ealurodd yr Ysgrifenydd Trefol (Mr j. Bodvel-Roberts) sut y safai pethau yn eu perthynas a Mr Peterson. Pan ddaeth ef i lawr ar y cyntaf rhoddodd ar ddeall fod ganddo o'r tu ol gwmni cryf oedd yn barod i wneyd pobpeth—goleuo y dref a'r trydan, a. gwneyd rheilffordd ysgafn i Ddinas Dinlleond yr oeddis yn awr yn canfod nad oedd gwmni o gwbl. I bob ymddangosiad bwr- I iadai Mr Peterson ofyn am archeb i oleuo y ( dref, ac yna ei gwerthu. Ceid ar ddeall ganddo ar y cyntaf y buasai yn myned yn mlaen gyda'r goleuo a'r rheilffordd, ond erbyn hyn ceid nad oedd yn bwriadu gwneyd cais ond am archeb i oleuo y dref. Ceisiodd y cynghor ganddo ar- wyddo cytujadeb yr elai yn mlaetn gyda'r cyn- llun lei y bwriedid ar y dechreu, ac os na. wnaj ei fod i drosglwyddo yr archeb i'r cynghor trefol am swm neillduol. Pan aafonwya y cytundeb at Mr Peterson i'w arwyddo, dy- chwelodd ef wedi croesi y rhanan pwysicaf ohono allan ^g inc coch, a'r cyfan a ddvwedai ydoedd "Telwch i mi fil o bunnau a enwi gewch yr archeb." Yn mhellach yr oedd yn ddealledig fod Mr Peterson fel yr elai yn mlaen gyda'r archeb i gyflwyno manylion o dro i dro i'r cynghor, ond' ni wnaeth Mr Peterson hyn, a'r peth nesaf a glywai y cynghor ydoedd yr hys- pysebid yr archeb yn y newyddiaiduron, ac hefyd ceid gweled copi yn swyddfa Mr C. A. Jones— oedd yn gweithredu ar ran Mr Peterson—ar daliad swfit. Dan yr amgylchiadau nid oedd gan y cynghor ond gwrthwynebu cais Mr Peter- son at Fwrdd Masnach am archeb (cymeradwy- aeth). Dymunai eu hyspysu fod y cynghor trefol wecti penderfy-nu ceisio eu hunain am archeb i oleuo y dref a'r trydan yn hytrach na gadael i neb oddiallan wneyd hyny (cymeradwy- aeth). Sairadwyd yn mhellach i'r un perwyl gan Dr Parry. Mr J. T. Roberts. Mr Lloyd Carter. Mr John Prichard. a'r Parch Evan Jones, a mabwysiadwyd penderfyniad unfrydol i wrthwynebu cais Mx Peterson yn yr ymchwil- iad a gynnelir yr wythnos nesai.