Y Clorianydd

STRAEON ARDAL PENDAFAD. (Gan. TWM IFAN.) Y BACHGEN BACH AMDDIFAD. Be' sydd yn gneud rhai Dobol yn gas wrth bawb a phobpeth? Yn gas heb achos, 'rydw i yn feddwl. Ma Ihyddid i ddyn fod yn gas in 06 sathrweh chi ev g-orn 0; ond pa'm ma. ambyll i ddyn ac anil i ddyn as yn barod i ch bratiiu dii am ddim byd? Dyna jrwestiwn sy' wedi pyaio Uawar arna i. A rydw i wodi trio solvio'r pro- blem lawar gwaith, ond wedi mcthu dwad i rhyw un matih o egluriiad. Westiiia. mi fydda i yn ciedu fod na rhyw ran mewnoi o gorff dyn yn dyianwadu ar y t-nw, ac os bydd gin tkhn rhyw afiechyd ar y. rhan hwnmw mae o yn siwr o fod fei ta-rw gwyilt. Os fc4 yna ma esbonio'i" pwnc mi fydd raid i mi cdrach ar dempaor drwg fel math o afieohyd poenus, ac nid fel baå. Ac yn lie dondio pobol anl ddangcts tempar g-wyilfc mi ddyisem yru am yr am- bulance a mynd a nhw ar frys gwyllt i'r hospitai. C>nd thai hi ddim fel yna. cJiwait<hi aciioe trosadd a baa a phetihod ydi tempar drwg. Fally'toes dim iws trio eeguaodi pobl trwy ddeud ma sal well sy' arny nhw. Welwch chi. ma na bobol yn y byd ma yn wynebu anhaw^dera a gotidia sy'n ddxgoii i yru dyn yn wallgo', a thrwy r cwbwJ IDa nhw yn actio yn foneddigaidd, yn trio gwenu yng righanol yr holbul rhag poeni pobol o'u wmpas hefo'u holyntiosi. A ma na siort arall o ddyn a dynas, os digwydd v peth Ueia fynd yn groc.s ma nhw yn gwichiaii fel incxJiyu ar ddiwrnod lladd, ac yn syfrdanu pawb heJo'n cwyn. Dyna'r siort sy'n gals gin bawb, a phe taswn i vn oao! fy ffordd mi faswti i yn dipio pobol feu yna yn yr afon i oeri tdpyn ar eu po-na nhw. Ma na wr a gwraig, pobol ganol ood. heb ddim plant, yn byw ar ffarm feohan yn agos i'r ardal aew, ac os buo na ddau mwy blin a drwg eu tymor na'r ddau yma. wol, biti trosty nhw a'u cvmdogion. Shon Jos a'i wraig, Boti Jos, Ty 'Rafon, ydi'r ddau rydw i yn cyfeirio aty nhw. Taaa'r 'Steddfod yn cynnyg gwobr am deinpar drwg mi fasa Beti yn oa-al y ffyrst preis, a Sion yn agos iawn yn gyiartal a hi. Am wn i na fasa'r ddau yn oyd-onnill oni bae fod Shon yn diodda tipyn o wrth yr asthma, a ma'i wynt o dipyn yn fyradh na gwynt Beti, ac felly fedar o dddm grwmblan W- wn cymaint a hi tasa chi yn rhoid pum munud i bob un. Wn 1 ddim pam ma Shon a Beti yn ddau mor flin. Ma gyny nhw ffarm bach eitha taclua. hefo digon o dir a stoc i ncud bywoliaeth, heb fod y gwaith yn gofyn am rhyw ladd garw. A chan nad O('JS na blant yno, toes na ddim Bafur mawr i gadw pOOha i fynd, a ma pawb yn gwybod fod gin Shon bentwT reit dda. o bres yn y bane, a dau gant o bunna ar Jog ar y oapaJ. Ond fel y deudis i o'r blaen 'toes na ddim dau mwy gTwgnacfaiyd na nhw clan haul, a pheth arall, ma r ddau mOor gybyddlyd fel na dhymera nhw ddim oar i fynd i'r farchnad. Talu grot am gario'r wya a'r me-nyn, ae arbad y ddwy geaniog arall f a.sa 'n talu am y lift i'r dre. Pan adawyd Me bach y Rhos hb dad na mam na pherthynas o un math mi g^frnctrwyd ei achos i fyny gin bobol y oapa! acw. gyda golwg ar gadw'r baohgan o'r tlotty. 'l\>edd o ddim ODd rhyw wyth oed. a<, yn watch bach clon ofnatean. hefo gwynab siriol a hapus nes daeth y clefyd j'w gajrtra a ohifxio ymaith ei rieni. OHWILIO AM GARTRA. Roedd o yn rhy ifanc i'w brenfcisio, a'r peth ddani'r pwyllgor benderfynu gneud oedd chwilio am gartra iddo hefo teulu caredig. a gofyn am danysgrifiada tuag at roddi Ayw ohydig yn flynyddol at ei gadw Ji-fef bafla t badlgan yn tyfu yn ddi- gon ory a hen i onnill ei rasiwns ed bun- an. Ond rywsut 'toedd na fawr neb yn. yr arrfai yn barod ne yn fodLon i gymwyd Die bacii. Roedd na rai hofo teuluoedd go fawr, a roedd riiai erill heb fod gyny nhw blant yn an fodlon i gymeryd aiare yn bach ttawd. Toedd y pwyllgor ddim yn golygu talu llawar, am y gwydd- ant na fama fo yn both hawdd oaoi y pres, ac fcily toedd na ddim llawar o dompfeab- iwn i neb. i'>41o I" Unajodd bit ion Jones a i wraig ddim cynnyg. Roedd y pwyilgor yn gwbod gormod am y ddau i adai i bleiibyn fynd I, w gofal. "Mi fasa'r crwtyn yn llwgu, medda. Ned NV Illias, oadeirydd y pwyligor. Mi lwgith os na chawii ni le yn rhywla iddo fo," medda Jots y Sew!. Y noetwi hoeio aoth Shon Jos at Ned Willas. Ryda (ili yn ohwilio am gaHra i'r badigan baoh amddifad o'r Rhos?" medda fo. Ydw. niodda Ned, gan ddeud wrtiio'i hun fod Shan Jos yn un rhyfadd i son am gartra i amddifad. WC4. ma Beti acw yn biti ofnatam gyny hi drot3 y bach gan, a ma hi wodi ngyru i i ddeud y gnoith hi raid yxngeJadd iddo fo gystaJ a r iiuti ora ya y byd." Wel," medda Ned, yn Usuulo ei hunan mewn congol. wn i ddim ydi'r pwyll- firor wed; peadorfynu rwbath ai peidio. Chid lui TO i y A cynnyg chi o'u biaena nhw 'fory, Shon Jos." la, wir, gnewoh," medda Shon. "A cbofiwori fod Beti acw wedi rboid ei &&ion at g(.Æ'1 Die bach. Fuo gyny hi riocd hler/yn ei hunan, ond ma natur mam yn gry: y ri-i hi, a 'toee gin i ddim dowt 'na. fa«a <?ael crwtyn bach o gwmpao y ty acw yn gysur mawr iddi hi yn et hunigrwytid." "Sut 'ryda chi yn teunlo gyda golwg ar y pw«c ?" gofynJOdd Ned iddo. Bdryohodd Shon braitid yn anghysurus, M pe Wwa. fo ddim yn licio deud yn blacn be' oodd yn ei feddwl, ac heb gae! amsa.r i gysidro be' arall i ddeod. ,Ro("dd Ned yn gwbod yn eitha da pa m 'r(),pod ShOll a Beti i8io'r bacbgam. Roedd y tipyn pros am ei fwyd a'i ddtttad yn eu tomptio. ond gan na fedra'r ddau gadw na morwyn na gwas Iwoh 'roedd cael crwtyn i redag ne^eaa a gneud man job eM o ga-nipas y ty yn siwtio'r dda.u i'r dim. rdftg igin i ddim pwrthwynebiad/' medda Shon. "Wrth gwrs, 'rydw i yn gwbod y bydd y hachg&n yn gryii gyf- rifoldeb i JJi. ond gan fod Beti wedi rhoi ci bryd ar ci gael, mi na i fy ngora trotto fo, a chaiff o ddim cam." 'Toedda ni ddim yn trefmi i'r bach- 3a& fynd at neb and y rtnti sy'n barod i gymeryd y oorfrifoldfeb," modds Ned. "Wrth cowæ, mi fydd y lgor yn dttt i gymeryd tAddoMeb yoo fo nes daw o t oed. Mi a4iwi i y pwyllgpr at eu gdydd 'tory, « mi ro" i y matar ger. Y PWYUGOR MEWN PENBLKIH. Fat mata-r o ffaiih. csfodd Ned gyffa i alw'r pwyflgor y noeon honao ar ol y Seiat, a jami ddeu4odd o 100 BetL Jm a'i gwr isiw cael Die mi fUo 'na gryn ddifyrwcn" "Ar yr uii pryd. gyfeillion, medda Ned, "r;>;uAl j <bi ffotio iMtid 0Ø8 gyna na gyn- Kygiad a-rall gerbron, a 7toon gyno ni ddim htw) gwrthod cais Shon Jos heb eglwro wTtho fo a'i wraig pa'm. "Pasa gyno ni fynnyg gwe'll mi fasa'n hawdd i m gaet ordd allan o'r anhawsdar, ond lei ma petha 'rwan, wn i ddim be' i ddeud. Ryda chi yn eich lie, Ned," medda Mr Jos y scwl. -"TV.Iw i ddim yn medru maddwl am Ty 'Ra.fon fel oarbi-a cysurue i fachgan bach amddifad. Ond ella fxl 'na well natur yn Beti Jos na ma pobol yn me-ddwi, ac ella basa hi yn eynesu Itt y baehgan ac yn gneud eitha mam iddo fo. "Fedra ma' ddim meddwl am Beti 'el mam/' meddvi Wmffra Parri, "ond rydw iua yn cixnii fod yn ddyledswydfd arno ri dderb.Mi y cynnyg yma gan nad oes na un gwell wedi dwad i law." Y Ilivvaodd fu i Die gael ei raid dan « £ a-I Sion & Beti J.6tr yn Ty 'Rafon. Wrth gwrs. "roedd y bickgsJi i fyad i'r "get fel o'r blaan. Yn ystofl yr wytbuo^a cyo- ta, 'roedd a<cloda r pwyt^or vri qadw ,If&! erell ar fcetha, Kr 'na-Wl-Wr llaSl yn boiilr bachman pen fydda pelgweld eüt 'roedd petha yn trei ..irolon, y A 'roedd Die bob amsar yn deud ei 100 yn berffaith hapiu, ac, yn cael amaar difyr ofnatsan yn Ty 'Rafon. 'Roedd o wedi oael gorchymyn i alw ei rieni newyd<J jn ewyrth a niodryb, a 'roedd o yn deud ei fod yn fwy hapus na fuo fo 'rioed yn ei fywyd. "Ma hyna yn eitha da gin bellad a ma' petha yn mynd," medda Ned wrth WmfFm. "Mi gaiff Die le campus am spel, ond coelia di fi, mi fydJl 'na gytnew- ldiad rhyw ddydd A dyna r amsar y bydd yn angerrrheidiol i ni edrach. ar ol y boi." Ond, or syndod i bawb, 'toedd gm Die ddim cwyn ar ol i ddau fie ne dri basio. Pen ofyni-d iddo sut 'roedd o yn licio ei gtaa-tra' jiiewyc|d 'roedd o bob amnsaf yn deud ei fod yn berffaith hapus. Roedd- wn i yn dwad i gyffyrddiad a Die yn bur amal nohos fod 'Ra:f on ar gwrr if arm fy nhad. A 'roeddwn i yn sylwi, yn graft" ar Die had), ac ymhen rhyw dri rms mi feddylis fod 'na rhyw gyfnewidiad yn cymeryd lie yno fo. 'Roedd o yn siriol fel o'r blacn, ond rywsut Itoedd 'na Wim YT un yryd yno to, 'roedd o yn oerddad yn He sponcio fel oen, a 'roed*iwn i yu meddwl fod 'na olwg mwy tena ar ei wynab. "Wyt ti yn cael lie da ww, Dicl" gof- ynis iddo un bro. "Ydw, Twin," oedd ei atab. "Digon o fwyd?" "Llawn digon." 'Rooddwn i yn ista ar y clawdd yn byta fv luixah ar 01 bod yn torri yagaH In y cao peila', a mi wedwn Die yn taflu ei lygad ar y sandwiches hajn oedd mam wedi ei lapio i mi, a'r dtarn mawr o da-rtan afal. Mi benderfynis gael ailan ar y slci cut fyd oedd Die yn gael. "Darit," meddwn i. "Fedra i ddim diodd& ham oer a thartaja afal., Ma rwhath y matar hefo fy 'stymog i hieddyw. Ma'n biti wastio'r bwyd hefyd. Gvmeri di nhw, Die?" 'Roedd y bachg-an yn trio ei ora las edrach fel pe tasa fo ddim isio'r bwyd; ond mi welwn wrth fflachiad ei lygad fod am gael y tamad yn goly.gu plesar mawr iddo fo. Perewadiais y badhgan i gymeryd y sandwiches a'r gacen, a welis i neb rioed yn bwyta pryd hefo'r fath blesar. 'Roeddwn i yn gweld ar unwaith nad oedd Die druan ddim yn oael hannax tligon i fwyta., a'r tebygolrwydd oedd fod y ffiarmwr a'i woaig wedi ei fygytHio a'i ddychryn a'i fforaio i ddeud wrtJi bawb ei fod yn hapus ao yn oael byd braf. Yr wythnos nesa mi ddeuda i wTtha chi cut y oefis i allan sut 'roedd petha mewn gTvrrionaidd hefo Die, a sut y buo i mi ei helpu i gael byd gwell.

DIDDOROL YNTE DYDDOROT.? Mewn atebiad i eyiwr Parch E. P. Howell, M.A., PenAcaeth, yn y "Llan," yegrifenna Mr S. J. Evans, M.A. :— Dywed Mr HowH fod Dr. Owen Pug-he, Dr. fMih'an Evans a W. Spurrell yn eu geiria.duron yn cytuno mai "dyddoml" sydd gywir. Gair go newydd yw. Nis ceir yn y Beibl. Nid yw chwaith yng ngeririadur Dr. John Davies, o Fallwvd, 1632, ond y mae "diddawor" gamddo, a. dywed am hwnnw ei fod yn gytyefcyr a "dawr," sef "refecrt,"—"it interests." Felly, yn oJ Dr. Daviee. yr un ystyT yn union sydd i ymadrodd fel "ni'm diddawr" &g sydd i "ni'm dawr," eef yw hwnnw— "it does not interest me, I am net con- cerned"—ao amlwg yw mai "ni" yw'r negydd, ac Did y blaenddod di. Oetr perthjnas agoe iddo hefyd yn "dithloryot" y Brutiau, axgraffiad Dr. Gwenogf ryn EvajiF, tud. 216 :"Ac»y diddorvnt py dam- wein y dygwydynt iyndaw"—"ajid thev cared not into what (evil) chance tiiey fell* Yn y fan hon cyfyd y cwestiwn yn nat- uraol ynghytch ystyr di- a dy- fel blaen- ddodjaid. Dyweair yn ami mai negydd yw di-, a gellir dwyn onghroifFtiau ddi^on i ategu'r gojsodiad, megis di-les, di-dduw, di-og, di-ymiadfertii, a llu eraill a gyfyd yn barod i feddwl pob dajolienydd. Ond ymhlith eiraill ceir geiriau fel dihareb, dioddef, dial, dinoethi a dilyn yn ymgyn- nyg, a rlxaid eu gwrtho<i am en bod yn torri'r rheol. Gwelodd Dr. Pugbe yr an- hawctor vn "daddawr." ac i fod yn gyaon a'i ddamcaniaeth am di- a dy-, dyry a ia iddo'r y»tyr "without concern," yn gwb-i gioes i'r hyn a ddywed y Dr. Daviee. Y gwir yw fod mwy nag un ystyr i di-, gan ymdebvgu ofooJio yn hyn i'w ber- bhynas agos y de- Lladin. Ei yst-yr gyn- taf yw yinaitii, i ffwrdd, air wahan, rrtegis yn didoli. Felly yn union oeØd ystyr gyntaf de-, yn Saesneg "defend" (o'r Lladin), aef "ward off, keep a.way, repel from." Yna daeth i 4-vgu "yn gyfan gwbl," "yu wyr," "yn holk>3," megis yn ddieithr, dinoethi. Yn y fan hon eto geilir cymharu de- yn "decide." "de- nude." Ac yn y trydydd tie daeth di- yn negyddol fel yn yr engh-reifftiau a gry- bwyllir yn uwoh i fyny, ac fel de- yn Soyesneg "derail." Dyma ystyr fwyaf cyffredin di-'r Gymraeg heddyvv, ac y«i wir ei urtig yatyr fel bhwwidod byw: itynny yw, dyna' Iinnig yatyr pui impir ef i mewn i air am y tro eyntaf yng nghyfno<l di- woddar y G. But y aaif diddoro4 neu dyddorol yn y goleuni hwn? Nid oer dadl nad yvg[ nghyfnod y di- negyddo] y ffurfiwyd y gair, ac felty os o dawr yi gwnaed naturiol oedd eau allan y ffurf di-ddorod. O'r oclw arall gwyddai pawb mai cryfhaoi oedd dy- fel rheol. Yr un yw o ran ei darddtad. a'r giair "to" yn Saeeneg, a'j yetvr gyntaf yn Gymraeg oedd "to," "to- gether y mae ei rym cryfbaol presennoi yn tyfu'n naturiol o hyuny. Feliy gwel- wn yn eglur sut y daeth gwneuthurwr y gair i'w yagrifennu yn "dyddorol." Ond tybed, ebe rbywun, ai o "dawr" y ffurfiwyd y pir? Onid o "dxkiawir" y daeth Credaf mai hynny sydd gywir. Ac os felly, mid oedd acuoe i neb vmyrru a'r di- yn ei ddedhreu. Credwn feUy mai camsgrinad oedd yagrifemau ciyddorol ac nid diddorol ar y cyohwyn. Ond eor hynny, enilLodd ei le yn Donydchaoth y bed war- I-garuif-a.rt. ac nid o& fwy o rf'wm dros gondenuiio dyddtwoi a'u gau all an nag sydd dros ysgymujio "eocnt" o'r Enesneg am wybod ohonom mai oamsyniad oedd Uusgo yr "e" i HKPim i'r pur. Y mae "ecent" yn driohant oed a dyddoroi fealki yn gant. Dyna'r unig wahaffuiae<Ji. Diohon mai'r oynllun doe" fyddai rhoi eu Ue i dyddoroJ a diddoroi.

———— MOTHER OOWT TAKE CHANCES IF CHILD'S TONGUE IS COATED. IF COtOftS, FEVERISH. SICK. BILIOUS, GUBAJN llIrrTLÆ JJVER AND BOWELS. A laxaiive to-day saves a bilious dhild to-aiorrow. Children ain^iy will not take the time from play to ompty tjio bowels, which become clogged up with wsate; then the liver grows sluggish, and the stomach k disordered. Look at the taogue. :Mother If eoat- ed, or your child is IÍSIie86, cross, fever- ish. with tainted breatfi. reetloas. doesn't eat heartily, or hw a oold. aore throat, or any other children's ailment, give a teaapoBoful of California Syrup of Figs," then don't worry, bomuse it i« a perfect- ly harmieafi dooe, and in a few hours all tiii& oon.%Wpobm- i. sotw bile and pow" fermenting wa^te-m^bter wiU gently move out of the how eta, and you will have a hcaifehy. pAayfud ohiki, again. A thorougfl inside cleansing" is oftiimes all tihat is n*. It should be the f-ira treat- ment given in any siukneas. Beware of substitute tig syrups. Ask your chemist for a of fialifqaaiia SypUp of f'i^iL,'1 wiiitii ha* fuli diroctse^a jtor babies, children ci# all age* and for •grown up* pl**»iy pmAed or the bottle. and 6ee that- it is made ihv 1ke "(Mifemia Fig Syrup Company." All obamiftt* ^eH S^rmp erf Figs" at Is 3d and 2s per bottle.

NODION TREF A GWLAD. (Gan SEM PUW). CENNAD NANTGLYN. Ac efe'n ymyl ei ddeg a phedwar ugain mlwydd oed daeth gyrfa hynod y Paavh Isaac Jones, Niantglyn, j'w fcberfyn yr wythnos ddrweddaf. DefnycklAT y gair "hynod" yn ystyrio!, achos gwr toel-ly oedd yr ymadawedig. Prin yw dynion o'r fath y dyddiau hyn, yn earWdig> yin yr hynodrwydd hwnnw a. nodweddai yr ofen- in Iydd poblogaidd o Naiitglyin. Yr oedd "Isaac Jones" yn enw teu<hiaidd mewn Ilia wet cwmwd yu y wlad, ac 08 cedd rhyw- un o'i enwad heb fod yn gydnabvddus ag ef douai pobl i'r oasghad fod rhywbeth o'i JIC n eior yn hanes y dyn hwnnw. Nid wyf h-eb ameu na oholcddai rhai pobl synsadau rhyfedd am y diweddar Barch Isaac Jones. Yn wi)-, clywaie a'm clustiau farn rhai dymjjtr am y cenrtad o N«tntgi»yn, a chyn beHad ag y gwelwn i mai "dyn od" oedd Isaac Jones i'r oyfrvw, a dim aarall. Cyfyng iawn yw gwelectiad ambell ddyn. a hynny o enaid sydd giamddo yn cre- bachu'n ddyddiol o ddiffyg "elbow room." Ofer gwadu nad oedd yr yma- dawedig yn "ddyn od." Nid wyf yn eicr nad dymon felly yw dyniosi mawr bron i gyd. Efaiiai nad oedd Isaac Jones yn ddyn mawr yn ystyr gyffredin yr ymad- rodod, ond yr oedd yn wr ainghyftredin iawn o ran meddwl, syniadae&h a bywyd. Pregetliai'n wahanol i bawb arall, ac yog nghaaiol rhyw fath o gymyagedd ceid y gemau tecaf, a gwn am lawer UIll tu'n byw'n ddedwydd yn eu disgloirdeb am (Idy,ddlau. Yr oedd yn bert ac ambaidd iawn ar adegau, ac i ambell Grrstior go gToesa-deneu dichon i'r pertrwydd fod yn annerbyniol. Nid wyf yn meddwl fod Isaac James yn mailio dim am groen deneurwvdd yr un crefvddwr. Da y cof- iaf ei oedfa mewn tenil feohan vn y wlad rui blynyddocdd yn oil. Xid oes arnaf gvwilydd gyfFosu nad oeddwri i yn ly nyblau era meityn, ac yn meddwl na cklywaia y fath. "humour'' ers llawer dydd. Oild yn anffodtis yr oodd yrio flaenor a mwy o swyddogaeth yn ei galon na dim araH-y math hwnn w q flaenor ag yr elai dyn ar el lw mal traethawd a gni- odd i'w ginio, a'i fod yn edrych ymlaem am un araM at ameer te! Oodfa "drymaidd a fu*r oedfa i'r blaenor hwnnw, a gwydd. wn ar ei wedd yn ystod y g-Aasanaeth nad oedd "humour" Isaac Jones, Nantglyn, vn dygymod o gwbl a chvlta ei enaad ef OEDFA GER RHYL. Ie, dyn hynod iawn oedd yr ymadaw- edig. Deuai'r hynodrwydd hwn hyd yn oed i'w wedjdiau, "Ieaac Jowee" oegid yn y gweddiau, ac nid rhyw ddyn bentohyg am ddeng murrud neu chwarter awr. Cof- iaf yn dda ran o'i weddi rrcewn oapel hob fod gan miMtir o Rhyl ar fore heuSog ym Mai. Yr oedd yn tynnu at yr "Amen" pryd y daeth teulu llliosog i roewn, i'r addoldy gyda chryn fwstwr. "Cofia m'r bore 'ina, Arghvydd mawr," gweddiai Isaac Jones, "achos os na cbofi Di ni chofi'th neb arall mohonom. 0, ie. cofia ni'n airbennig y bore "rna, ac yn wir, AT glwydd, waeth i Ti gofio y rhein sy'n dofl i mewn rwan run pryd Faint o effaith gafodd ymhil y ppegettiw* ar y teuhi Did wyf mown safle i ddweyd, ond mi wn yn dda yr effaith a gafodd arnaff fi a'r gwedd- ill o'r cynhuliiad. Chwrth fydd nwxidwl am Nantglyn a Sir Ddinbyoh neb y Paroh Isaac Jonos- Erys yr atgof ohono'n hir iawn. Nid dyn i'w a-oghoiio yfory oedd yr ymadawedig; bydd efe byw yng nghof a myfyrdod llawer ohonom wedi'r ek. ei feirniaid i angfcofrwydd bythol. DARLITH MARCHOG. Cefais gyfle dro'n ol i wrando Syr J. Morris Jones, Bangor, yn darlithio ar "Williams Pantycelyn." Y mae westh ian rai biynyddoedd ers pan y gwelais ac y oiywais yr Aihro gwladgar o Lanfair. Prin yr oedd ymdaith y btynyddoedd wedi newid dim arno. Yr un yw ei wa/Jt o hyd, a chefais yr oslef yn ei lais fwyned ag erioed. Nid yw bywyd prysur wedi cyinylu ei bryd a'i wedd o gwbl, nac an rhydedd y Broniri wedi ei wneud yn llai naturiol a ohartrefol. Er mai darlith ar "Bantycelyn" gyhooddwyd ar yr achlvsur dan sylw, tued-did dyn i ameu fwy nag unwaith ai aid mewn seiat yr oedd Nid hawdd fydd anghofio'r Athro'n adrodd ac yn darlleai rhai o emynau -Williams, yn enwedig yr emyn hwnnw: Mi dafla 'majch oddiar fy ngwar, Wrth deimlo dwyfol loes, Euogrwydd fel mynyddau'r byd Dry'n ganu wrth y Groes. Yr oedd ambell un yn y cynhulliad cryno oedd yn bresennol yn agor ed lygaid, ac yu edrych yn chyfedd, wrtli glywed em- ynnau oyfarwydd yn cael eu darLlen mor effeitliiol. Gan mor llipa a di-enciniad y rhoddir rhad o emynnau galudog "Pant- ycelyn" allan i gauu gan aii3bell i bre- gethwr, yr oeddynt yn ymddangos yn newydd hollod o glywcd gwr yn eu dar- non fel ag y dylid. Gresyn o'r mwyaf ydyw esgeuluso'r rhan yma o foddion capel a llan. Aiff ambell bregethwr- drwy'r emynnau yr un fath yit union a dyn yn mynd drwy ystadegau neu gatajog-heb rithyn o eneiuiad. Y mae'n bryd p!l!i sylw amlach at aneffeittrioJrwydd y rhan yma o waaanaeth crefyddol ein cenedl. Nid yw hyn yn wir am bob pregethwr, wrth gwrs, ond y mae lie i ofni ei fod yn wir am nifer mawr ohonynt. Nid dwl o beth fyddai cap! Syr J. Morris Jones i ledio emynnau ar ambell Sul yma ac acw drwy'r wlad YMWELWYR FFESTINIOG, Ryw wythnos neu ragor yn ol peuder- fynodd Cyngor Dinesig Ffestiniog loG croeso tywysogaidd i ddeg o ncwyddiadur- wyr oedd yn ymweld a'r fro. Amcan yr yuiweliad, os y coliaf yn iawn, oedd adfyr- teisio rhagor ar y cwmwd rhaninatu-s hwn yng nghlyw y Saas ac eraill. Purion poth. Ond yr hyn ag y cajrwn i "gael goleu" arno, chwedl Luc Owen, yr Haiod, ers talwm, yw pabam y trefnwyd gorymdaath y newyddiadurwyr i Ffestiniog ar adeg mor anffafriol o'r flwyddyn. Deailaf y bwriedid mynd a "gwvr y wasg" i fyny i'r mynyddoedd ac i lannau'r Gamailt a'r Morwynion. Buasai crwydriadau o'r fath yn swiiio n arddercbog ynghanol bal. Y mbJe y cewch oriau hyfrytach i feddwl ac ysbryd nag for lethraij'r Moelwyn neu finion y GamaHt? Ond yn enw pob rhes- wm gofaiweh fynd yno yn yr haf Gwvdd- is yn dda am niwl a mac law 'Stiniog yn y gaeaf, ac aui tai o'r tymhewtkwdd- hytmy- sy'n kofli dod vuo i SU.yu tobyrddau ac i sobri bywyd y fro. Nid ryw third-ra" actors" geir ar Iwyfannau ystormydd Ffes- tisiog, oofier, ond pigion athryKth nator Pam, tybed, y trefnwyd yraweliad y newyddiadx rwyr crybwylledig ar fit mor- anffafrpl o'r flwyddyn? Os y caiodd "gwyr y WtMB," djrvan, wlaw Stiniog at eu crwyn a niwl y mynyddoedd i'w gyddiau, prin y gellir disgwyl adroddiadau disglair iawn ganddynt ain y lie fel (yreh- fan yrawelwyr. At nid misoedd yr hai fuaMur adeg oreu iddynt ymwetd arar cW Efallai fod rhyw reswro, ood md hawd4 yw ei ganfod. Y mae rhai golyg- feydd yn y cwmwd enwog hwn nad oes eu hafal vne Nghymru, ond phaid ichwi gofio mai nid ym mis Tachwedd a Rhag- fyr y gwelir liwy yn eu gogoniant, mwy nag ami gwmwd ^araU. DEWRION EIFIONYDD. Wrth droi a throsi hen wytfuxosolion Cymreig deutluiui ar draws y paragraH a ganlyn dan y penawd "Marwelaeth Nel- aon" •—" Fel y gwelir yn ei hanee, oael ei aaetbun fwriadoi o 4figgilig, y geiyn a, gafodd Nelson; ae Juor gyutud ag y syrth-, iodd Nelson i lawr, a chyn peuy pum' munud. yr oedd y ilofrudd yn syrthio i lawr o'r 'rigging yn farw. Yr oedd Lieutenant Hugh 'Parry. inab Tyddyn-y- Dolbenia^aeti, ac vw wail ebww- som oi enw) o btwyf Llanfihangel, Eifion- ydd, In.()dauo'r pujoup a gariodd y General No!son ar ol ea»l ej «ae*hu, i'w ystafeH wely y*» y 'Victory.' Bu yr hen Robert WUMMM. TaMrhjwMu, Oieieth, yn hwytiio am itymy, o daD NeJaon."

<, ¡ i. r 9 YO :) h f7 'Jf1e firee Wise I —an historical ~note: | 1\ /[ OST people enjoy a Mince Pie, and many are content to enjoy it without j h/V |V1 asking why we eat it at Christmas time. It is a custom which has come KX down to us from very early ages; but the first Mince Pie was not quite fScS like the one we hope to enjoy this Christmas. It was not round, but was shaped j /Q\ something like a cradle, and was eaten at Christmas in. remembrance of the j /Q\ Manger. The spices inside it represent the gifts of the Three Wise Men—or j rScS I Magi, as they are sometimes called. *V It is said that if you eat a Mince Pie each day from Christmas OC Day to Twelfth Night you will be sure of Twelve Months' Happiness. /Qj —START NOV7! Ask your Grocer to-day for j/Sj ROBERTSON'S G°ld £ j"*d" MINCEMEAT § Be sure you get ROBERTSON'S. down to us from very early ages; but the first Mince Pie was not quite fScS like the one we hope to enjoy this Christmas. It was not round, but was shaped j /Q\ something like a cradle, and was eaten at Christmas in remembrance of the j /Q\ Manger. The spices inside it represent the gifts of the Three Wise Men—or j rScS I Magi, as they are sometimes called. *V It is said that if you eat a Mince Pie each day from Christmas OC Day to Twelfth Night you will be sure of Twelve Months' Happiness. /Qj —START NOV7! Ask your Grocer to-day for j/Sj ROBERTSON'S G°ld £ j"*d" MINCEMEAT § Be sure you get ROBERTSON'S. Aflr

"RAS MERLYN0D" YN LLANGEFNI. Cauvif yn ol. sef yii y "North Wales Gaio^t^" am llihagfyr 9fed, 1810, oo«f- nodlr yr hanes hwn:— Dydd Iau bu ras merlynod. 13 dyin- fedd. am 'wager" o lOp, rhwng John Ellis, Park Lodtre, gcf Amlwch, a Mr William Owen, LLaogefni, y dd&u yn marohog eu merlynod eu huaam. Y ffordd gyhoeddus xhwn« Gwindu a Llangefrw a ddewiswyd i'w medeg. pellter o bum' mdil&ir bron, a gwnaed y daith mown dau funud ar bymiiiog'. Yr oedd aonryw gyfeiHion i'r ddau fajrcbogwr yn ommo 'u dilyn, ond yr oedd y buanaf o'y rheiny ddeng munud ar ol y meerh-nod yn cyrnedd Llangefni. Agoaed oedd y ddau byu i'w 0kly(ki fel y mothodd y beramiaid a pbenderfvivu'n bendant i ba un yr eiair degpunt. "t'tJly pajvwyd i ddy-chweiyd yT, Brian, a'r ddau farchogwr, yn lle'r anan, i wahodd eu nyfeillion i guno yri y Bull's Head Inn, L^U)g«fni. Euteddodd 14 i ginio tra rhag- oroI, a titrouliwyd yr hwytiwe yn yr hwyl oreu posibl."

YR EDEU WEN YN ACHWYN. Trad<k>dwyd John Morgan, Gowrdy, Uangnrig, i'r Frawdlys ar gyhuddw o ddwyn daiad. Dywedodd Mmimoe Jonoe. Glandulas, LLanidloee, en fod wedi 001.1 a cUJefaid yn ddiweddar o'i ddeadeil o 1600 a borent ar y bryniau gee ty Mor- gan. Gan ameu'r diffyxiydd treinodd yr heddws ac vntau i rwymo edeu ar gynffkm nifer o'r defaid dan y gwtan. OcjlLwyd daiad wedyn, a chaad fod Morgan wedi gworthu aroen yn LlaauSoea. Aod i'w edrych at dhaed edou air y gyrigm A<kWai'r dyn ei fod yn euog, gui ddweyd mai tdodi barodd iddo ddwyn y ddefui.

GOFALUS, OND TROSEDDIJ WEDYN. Gt W. Williams, cigydd, yn ynad- lye, Bangor o werthu pwys o gig 1 gwsimv nad oedd ei ejiw ar ei lyfrau. l)ywedwyd 1 wodygydd dan y Swycktfa Bwyd ajw yn y gliov a aotfyn am bwys o gig y Iwyn, s'r dinyjtydd yn ateb: "N^d yw'ch max geenyf ii.11 Trodd y gWT dieiihr i fynd, ond gofjuoodd iddo ai ymwd-, ydd a'r dref oedd: os felly y cawaai bwyoi ac fatlv y bu. Ni roed ond. dirwy o bunt, a a taii Mr Ilorastao Joaea (oedd vn efly^} am cWo

INDIGESTION ? Then You Waal BISURATED Magoeaia. Never mind what you have tried before without result—take Bdmuated Magnesia while you have the pain and you wril get wiiei wiifchm five imabuteo. Saturated Magnesia, though perfeody safe and harm- lew, is wonderfully quick in its effects be- cause it neutralises the acids whikb ie the oauee of your troubie. Keep Bisurated MagtM*a by you, use as direoted, and you wLH find that you oan eat just whatever you fancy without fear of any painful or "un<5omforiiabie after-oflecits. People who liave bt.-eii chronic d for years say that owing to Bisuratod Magnesia thejy diet is no longer restricted and that now they oan thoroughly eujoy a hearty mea.1 and expesienoe no reaction. Beuaated Magnesia is obtamabie in powder farm at 3s pes- bottle or in handy naefce of tablets for le 3d and & 6d. Every package oon- tetiixs a bindmg guarantee of satitrfaocion or iuouey back, so you risk neither <lis- appointment nor loes by trying B«iurafced a, the Antacid and Food Correc- tive wivich wft soon atttke you kwsvtwfuu mdigMtioB ie.

OWEN OWEN L TD; Exceptional Value IN Overcoats. j fyl KN'S OVERCOAT juadc of heavy tweed, winter weight in mid-ftrey, also CU-rical smartly cut and well finished, with a,n. ti set 65/- in sleeves. Sizes 30. Hfciit. I'hit. VAST QWHTMI KMRXVMBV- -OWEN OWEN, MM., LONDON Rd., LIVERPOOL THERF.;1.4 A LONG, LONG TRAIL Fleas, Flies, | Beetles, HmmKitoes I etc., all killed h f flLKEATING'S .-110-. "OTE NEW PRICES "fIE.ë TO( fief., 1/1, lit, 1/ Post ad. UARLRY. cheadia. FIBRTN I Local Ageota:—R. R. Jones, CbenicW Llangefni aod Amiwji; & 4. Ktfana, Q^uikt,. Pfttdioor mc. and Reea Koberts. hnm'tt. Menai Rriilffc ChriStmas Cakest O't Defnyddiau goreii. Prysurdeb anarferol Birthday Cakes, gogyfer a'r Nadolig. Rhoddii sylw nwnwi i bob Order, ac \\7 J II" 1 anfonir yr oil allan wedi ulu eu iludiad W x^/alC^eS Passenger Train neu Motor Van. P Antonei ar unwaith er rnwyr. bod mewn pryd. T. G. OWEN & SONS (of Williams & Owen), WHOLESALE BAKERS, j Gronant Cake Factory, j CARNARVON. ¡ :< -= t V 1 Wen, my boy, I've done the best I can for you!" ¥ TNLESS y«* provoiM to gp*e bua, » he grows Bp, a totard educMwn——n iag, tedmical training, prqfestMpal wnrrrt. m the case may be—you wont be able to look your boy in the face and say. I've done my best—it's up to you ■ow, nay son, o tmake rami I" A good training will double your boy's chimm.,4 ,.f auccess in life: he deserves it—you want him to have it. Make steady proyision now for the Upente8 which will come later. Set aside 9 little each week, or each month, and invest it in Savings Certificates. Then, when you A it, the money will be at hand, with this difference-that for every fifteen shillings and sixpence you leave in for' ten years you will be able to draw out One Pound Six Shillings. # smm. jgtouwgc nam Ammcrt- ?2P- er Bank, Money unir Pmai Booing* Stamp* mnd a card cm to stick th*m t "ill