Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
21 articles on this Page
Advertising
J LTD: WEN OWEN SPECIAL VALUE in SCARVES suilable | Xmas Presents. ♦ 'I ( 1 t t j -I 4 t ( few iii Xk o, ide '^iiarv scvfr;l' designs to choose from. Colours ^Qsi a j'\ ^reeu Green ;md White 'I f \USER sm^r&GEDy 21/6 0 WEN, L td. ODON Rd., LIVERPOOL -== Georare Ballantvne. ihiei* a"'burton olace, Gala I J-a\vp^yui *,wn a vssrrifenna; — ?'n fv nJi .b'wyddyn yn ol brathwyd ft ">l«,vdrfv'?. ?s °:lrl S>. a bhvyddyn ar ol jydd, a,V dolur allan o'r ncw- S'n rid^i ac'" rhannau era ill o'm cocs ryw f "r'Js. Khoddais bravvf ar am- Jn K„ ^'Siniaethau. a bu'r meddyg tycio "1 nid oedd riiin yn ry<] ''brill, i9i5_ deetireuais gym- i' !»otri.i 8 Mixture. Givnaeth oetfij f,, Kyntat' ohono les mi—yr chwvrM -v<* Jn we'!l a dechrcuodd Calono«-«rt2 ,yn f)' nShoes ostwng. hyd fi° w fi i ddal i'w g-ymryd ac crhvn fe,lefin °r Bwyddyii honno, fyd „U-utiy yr oeddwn wedi cym- oedd rv t»°telaid. Y panlyniad hapus iiW iJ''lcdsv-vrM ~vn a^' ail-afae! yn fy U tyinaint' „ac «'«ii colli 0} Mae Vn duvrnod fytli er hynny. Hid or« avyr «ylh mis er hynny, ac tfor am "n yw artvydd fod yr anhvryl- Wo,'i mvr c'lvv'vc'- ISae'r chwydd Hn dyn." ac wjf y" yr -a" I;n -hllil I), ark-e'g Blood Mixture y fath ■: j> aino j o!fr 01 fel a# y ifellir dibynnu >« *ehosi!jn r. unwaith ac am b.vth r '■ •rddiad-,„VtJr°en £ ,wyf. Scrofula, An- > ^d.viiod ?r fau I'rwP> Doluriau, Pcn- 3 Sr°t'M o hikrisda"- ac Anhwylderau'r _i ChwyddjA rl»yw fath, yughyda Pilss, ^out JJ. „ ""•turiol, Crydcymalau, -PymrVd n y ynlac" Yn hawdd ei 1 'jofyrnv.-i, ddim niweidiol ynddo. ,| am a gofelwch eich bod yn caei '^ke's Blood Mixture G«n' PU*YDO QWAID pAWB." K I L Jcuho" fferyllwyr, ac yn y I I J hbonit» 2s 9c y hotel. | I ("Ikti yr holl Fteryllwyr, ac yn y I J hbonit» 2s 9c y hotel. | i ^— Mi — A Sman?| BAISAM I ^38wch«Anwydl mllrisi»dwy fyda phlant G Poteli I /a <\ BOB A GROSIR l'r J. F,IltJ,et. G;pHnit. -EiiJIi'æI "DEE & ES COCOA I ESSENCE H £ MOST PERFECT FOOD IVES BEVERAGE. STRENGTH TO ENDURE |a b» »H Cractri. a»'"«ctUyed hy AZAWATTEE TCA CO., LTD. t:enEl' M MADE BREAD, nfJW seal CAKES, PUDDINGS and PIES, Jf est BAKING POWDKR In Iv | tho World is ■ ,¡ I j lORWICKy ./SLgl L'wyllys gadawodd y diweddar Mr Hobo-rts. tyfreithi wr, Porth- hann,i_'r can' puiit i Glwb Golfif dog-, ynghyda 10p tuagat gwpaji n wobr. Mr Roberts oedd un o'r fydlodd y clwb. VMMHMN & JaIES, (Diweddar HAMILTON & JONES). Apothecaries' Hall, BANGOR. Ein gwaith ni- Proli'r golwg a ffitio gwydrau. Eich dyledswydd chwi- Manteisio ar hyn heddyw.
Z)L Rhys Dafydd Sy n Deya
Z) L Rhys Dafydd Sy n Deya Nad y\v yn inedru gwncud i>ei) 11a chyiv ffon or tri tudaleu IIIcwn inc gias, lie y sonnir am iy\v g'ariadon yn y Uog Show yn Llangefni. Nad yw awdur y gan i'r Miller wedi anfon 01 ellW, folly na ellir ei chyhoffJcii. Y rhaid fod gan y ddau ddvri ieuanc hynny motor-beics tebyg iawn igilydd cyii y buasal iiii N-n do(I atiref ar gef-it peariant y llall. \Ia.' with drol yi) yiieliaf*' y canfuwyd y canigymeriad, ac inai prysuro yn ei ol. yn ol pob tebyg. wnacth yr olwynwr ddpeth gyntaf o gwinni pleserus ei gariadferch dlos. Fod ft'ordd liewydd o yrru 'Move ]('tters" wedi ei ddaiganfod yn ardal B Fod! y fetch ieuanc men j>enbleth sut y gyrrai y llythyr i'r chauftcur." Iddi ei roi i blent yn o'r ysgo' i'r plen- tyn oi roi i'r railway porter; ac i liwnnw ei drosglwyddo i'w berchemiog. Ei fod ef (Rhys) yn meddwl niai prynu stamp yw y pcth rhataf a dirgelaf. jSIai gre-yn oedd i'r tair merch adaol y paj'sel yn y tn':1 iios Sadwm i fynd i (Jaer- gybi. I lane ieuanc ei ddanfon fore Su!, gan ei fod yn ineddwl nniii deunydd cimo s S JI oedd. -Vail iiilvy 0 wedyn I tillt tair gael gorchyniyn i anion a.m bar o g!ocsiat>, ac ar yr un pryd ysgrif- ennodd air i'w cbariad, ac yn ei phrysur- (Icb Hnfonodd y JJyhyr scrch ïr clogsiwr a'r order am glocsiau ïw chariad Mai yn* mhig y gigfran ar ynys Cybi y caed y gan hon;- Thomas Jones, o llentre C'ynfal, Sydd yn gogydd lieb ei fa,th; Doniol. gonest yn ei gwrnni, C'yfivni ar ei drocd 111 ci: Pau' fl"r mwg yn cau ei lyga,;d, 'ntau'lJ methu cynneu'r fflam, Pwy wel fai ar Thomas weithiau Am gyftroi jn iaith ei fam.' Robert Joijes, y creigiwr enwog, Expert yw ar dorri r graig; Kid j^v'r graig yn dealt Sae^neg, Ebai'ef—dim oiid C'ymraeg; Robert Roberts o Lallfaelog, A Hugh Jones sy'n handho'r gyrdd; Ac fe glywir swn y taro Megis clychau hyd y iiyrdd. ,NV,lillajii Jones o Plascoeh ydyw r Dyn sy'n trafod stwfF y bardd; Ioses Thomas gyda'i gerrig AitT yn gyflym drwy yr ardd; Hugh y Bout, hen gwinni diddan Geir I gario at y wa; Ac mae (Jven West mor gyflym N es bo'r gwynt yn fïaeu i ddal: Thomas Jones, saer iiiaen o Fryndu, Do drwy'r byd Ce:r amgon siorte Edward Roberts, Pengarnisiog, A Richie sydd yn llefain "Mort." Robert Williams geir yn gymwys ru i gario'r gwaith yrnlaen; Thomas Parry. Moses Valley — Dyna'r celfydd seiri maen. .William Parry'r saer yn geifydd, \Yl,itlria'n <.Iawcl yn ei lOp; A Hugh Owen, o (Jaergeiliog Gyda'i driwel blastl'a'r top: Ac mi welais fardd chwe cadair Bron a rhynu ar y nen, A Hugh Jones yll neidio o i gwnipas Ac yn llefam iierth cibc))! Thomas Rowland^, hawddgar 1'onios I (Jeir i lonni'r cwmni 'navrr; (Jwyr pa both yw cwmui angau Erchyll yn y lhyfel inawi L'11 o hogiau Pengamisiog Sydd yn glod i'lI hannwyl sir, Wnacth' wryhdri yn y frwydr Bery'11 uinlwg oosau hir. Owen nlx-rttf. cartar diddan, Geir i gludo yn ddidwrw Hefyd cartar ind y Valley- Drwg gen i nas gwn ii enw; Hefyd cartar arall iiie(irus- Dynar cwmui ceifydd, diddan, Y11 flfirm enwog Tanyrefait, Geir yn byw ym mig y gigfran. -S.P.J ..J:
PYSGOTWYR PWLLHELI.
PYSGOTWYR PWLLHELI. Mew 11 vnadJys arhcllllÎg ym MhwUlieii, ddvdd Gwener, gerbron Mri J. G. Jones (cadeirydd), C'. H. Lloyd Edwards, J. Hughes Parry, a Dr. S. W. Griffiths, gwr- u ndawyd ac)u>s o ddiddordeli iiia.wr i bys- gotwyr. Cyhuddwyd pump o bysgotwyr y dref o ddefnyddio rhwydi o fesur rhy fych- ail i bysgota o fewn y terfyn gosodedig. Ymddangosodd Mr S. R. J )l'WJ Bangor, i erjyn ar ran Bwrdd y Pysgotfeydd, ac ant- ddiffynwyd gan h W. Cradoc Davies. Y diffynydtiion oedd Richard Wright, meistr y "Winnie Freda Thomas I rhydlyniog, meistr y "Nora;" Evan Har- ris, Sand-street, meistr "Ellen Ed- Ward Davies, Peuxnoiuit-square. meistr y "Polly; a Will" Wright, Aberystwyth, meistr v "Thora." Dadleuid dros y dynion fod y Llywodr- aeth wedi, pwy-o am ymdrech arbennig ar eu l'han. ac yr oedd rliai "lionynt na wydd- I dd(,Iti%(Id enr, fod y cania(ad a roddwyj i ddelnyddio rhwydi a dda.ieiit 1>j sgod liai wedi ei dyu- iiu'11 ol. Wedi ymneilituo am belli am~cr dywed- odd y Cadeirydd eu bod wedi penderfynu yinddwyn yn dyner at y diflynyddion gan eu bod wedi gwneud eymaint er cynorth- wyo ell' \iad yn ystod y .rhyfel, óI.(' 111 osodid ond dirwy o lp yr mi.
RHODI) DDA IR IIEN YMWELY1)]>.
RHODI) DDA IR IIEN YMWELY1)]>. Cyflwynwyd tysteb i'r Parch John Evans, Lerpwl, sef 600p. fel cvdnabydd- iaeth am ei wasanaeth gwerthfawr ain ddeng mlynedd ir, htiga-iii ynglyn a,g ysbytai Lerpw 1. Mate Mr Evaiis yn arfer gwneud ar gyfartaledd oddeutu dwy fil o ymweliadau bob blwyddyri a chleilion Cymreig yn ysbytai'r ddina?.
[No title]
Yn Nolgellau;* yn 65 mJwydd oed, bu farw y Parch David Thomas, prcgethwr, bardd, a darlithydd, )x-rthyno] i'r Weslc- a'd, gyda'r rhai y bu yn gvveinidoga«.thu am ddleugaiii mlynedd. Oollodd fab yn y rhyfel ddwy flynedd yn el,
r DYNGHRAIRCENIIEDL OEDD.
DYNGHRAIRCENIIEDL OEDD. FEtL MODDION I ATAL RHYFEL. (Gan y Pa-rdi Morris Robert*). III. Atawr fu'r son am ddinisitr riiyfeloedd y gawrif o'r blaen. Ond gosodor frwy ochr vn ociir a'r rhyfel ddiweddar, ac, 0, fel y gvrohvaait: Oollodd Aivgtria 126,600 yn Rhyfel y Saith rrrlynedd allan o 400.000. Aotih Napoleon i Rwfda gyda 363,000. a dhollodd yr oil ond 8000. Yr oedd cotll- edion y Garllewin yn y Crimea yn 428,000, a'r Rwsiaid a gdlflasaiit 325,000. Y11 y rhyfol rhwng Ffrainc a Germain yn 1870-1, aeth yr olaf i'r macs gyda 1,146,355 o wyr. Lladdwyd 11 ou bu farw ar faes v gwaed 28,278 ohonynt, ohryf- wyd 88,545. a bu farw 12.147 o Hldydau a dannveiniau. Amcaii £ "yfrili.r i Ffrainc golii yn agos i 139,000 o wyr, hob soii am ei (Jlhvyfftdigion. Dyna"r cyfffi:ria,d cyntaf o ba un yr ed- ryohwn ar v cwestiwij ac; yn siar. y miue'r olwg yn ofWdwy o ddychrjiillyd. Ond deliwn, ac cdrydhwn ar ryfcl yn oi rhwysg gwaedlyd o 1914 i dirwedd Tad1, 1918. Oc;ra'll gwaed wrth odrych ar y ffigyrauWele gyfo-if swyddDgal y.11 oan- ly 11-Lladdwyd 836.743 o filwyr Prydain, neu gymaint a holt bobloigaeth Cymru, yn wyr, gwragedd, a phuant, ag eithrio Gwent a Morgannwg Lladdwyd o for- wyr PrvdaLn 32,281. Lladdwyd o awyren- wyr Prydain 2680. heb son am 1500 o drig- olion Prvda.in a laddwyd o'r awyr. Lladd- wyd gan submarines" y gelyti 20.620 o bob! a.na.rfog. Gwna hyn yn agos i naw can mil o laddedigion Prsdcinig I OoJl- odd Ffrainc yn yrnyl 1.400,000, ac Itali 800.000. Os ychwanegir at. y rhai uchod y rhai a ladduyd o ddeiliaid y gwledydd eraill a ymladdodd gyda ni yn erbyti (;-or- mani oeiir cyfanrif aruthrol o bum mil- iwn a harm or Oredir i'r gelyn golli tair miliwn mewn bywydau gwertlifawi-. A pha beth am yr Armenia id, Syriaid. l- cwon, Serbiaid. a Gro(-crladd, a lofrudd- iwyd mor ddi-drugaredd? Amcangyfrifir fod eu l'hif uwohlaw chwe' miliwn. l,lad(l(,,dl glotl yn unig a geir UdlOd, Oc-dir i Brydain golli dwy hliwn mewn clwyfedigioJi a rhai "ar goll." Dywcc1 un awdiudod meddygol enwog i'r rhyfel, rhwng yr ymladd a'r tiflu- enza," gos.tio i'r byd uwchlaw deunaw miliwn o Nvvr ieua.inc. heb gyfrif v bobl mewn oed. a'u gwragedd a'r j>laait. Os fclly, rhaid fod oddeutu deng milivrn arall o wyr ieuainc wedi eu hanalluagi i waith a bywoliaeth. A wyth miliwn ar hugain o ddynion ieuainc. gobaith v bvd, wcdi eu difetha gan y i-b-fel Duw a gymero drugaix'dd ar ein byd Sonia Syr Edward Grev am "motive power" digon nerthol i weithio r poiriant a byrddia ry- fel allan o'r byd. Ai tybed nad yw'r uohod yn ddigon i greu'r "power" os nad oedd yno o'r blaeji? C'ro.dwn yn one.st fod livd yn oed Turkey a Germani wedi oael mwy na digon ar ryfela. ac rrtai da fydd ganddynt gael noddfa yng "Nghynghraix y Ceohedloedd," a'u hachub rliag eu tra- ha eu hunain. Ond, os nid digon yr uchod i droi ol- wynion poiriant iachawdwriaoth y byd, edrycher i'r dvfodol. CVisiwn ddyohmvgu rhyfel araH wedi torri allan. a Phrydain, Ffrainc. Gormani, Awstria. America, Itali. Rwsia, unwaith oto dan arfau (Jeisier meddwl am yr arfau mwy dinisfcr^ iol fil o weithiau nag p-rioed. y llongau awyr oryfach, a ohyflymach. y "gas" mwy marwol. y .submarines" mwy uffornol, y gyimau mawrion a cliwvthant bentrefydd teg o'u bla-.Mi fel dail Hydref. ynghyda holt ddyfeisiadau gwyol.Jiiaeth ddiwedd- ar. Gwelor y byd jn berwi mewn och- ain. griddfan. a gwae. Beth! rhyfel eto? A ddywed neb nad yw'r byd eto wedi caol digoJl ar rvfela? A watigofwyd y byd gan lid yr Anfeidrol? Bu'n dioddefiad- au yn baa'od tuhwnt i ddychymyg." medd Syr Edwa.rd Grey. "A ydym i dybio fod y natur ddynol, cyfan mor ddi-dderbyn-dysg, mor gated ei ehalon ar ol yr holl fTwrne.ifaau poetfeion yr aeth tnyyddynt fel ag i ballu ncwid ei lJleddwl am ryfeil a'i thryohinobau. 'Adeil- adwn ein hachos ar y gred y bydd y byd, a.r ^>1 y rhyfel, a,r ol yr hyn" a brofodd a'r hyn a ragwel or dyfodol. w('1i ei argy- I hoedili mo>r llwyr o ddrvgioni liiyl'el fel aiw y"t,yried yn drosedd (oriinei a thryc-hineb i beidiio defnyddio pab modd- ion. oostied a gos-tio, i gael vniware<J byth- ol a hi." "Ninnau sydd yll y deynm.s hon, ar ol Yr helynt echnslon, Ar lebhu dan orlwython—trwm ("chrys, Dylodion erys i diodi'n hwyrion. Paham yr ymrwystra'r America? Am 11a ddioddefodd fel y dioddeifasom ni. Ni fedd ddigon o r "motive power" y sonia Syr Edward Grey am tiaiio. Dywedodd Major D. Davies. A.S.. wi-th siar ad ar Cynghrair y Ue.nhodloodd yn EglwJs Llanyblodwel. nos Sul. Tachwedd 16eg, fel hyn Hhaid edryc4i ar ryfel fel 'crime' yn erbyn gwareiddiad, yn er- byn dynolryw, ac yn tirbyi 1 Oristionog- aoth." Ac meddai:—"The Uliurch has a glorious opportunity at the present mo- ment, when the conscience of mankind could be stirred and appealed to. to unite in every country, people who call them- selves OhrisWtms in a great crusade against war."
I YMREOLAETH I GYMRU.
YMREOLAETH I GYMRU. HAWLIAU R DDWY GAER I R SENEDD. Yn yr Amwybhig, ddydd Mercher. cyn. haliwyd eynhadledd i ystyried gwahanol faterion yn dal pert.hynas ag Ymreolaet.h i Gymru. Llywyddwyd gan Arglwydd Aberdar. Dywedodd Mr J. Hugh Edwards, A.S., nad oeddvnt mewn safle i rdddi unrhyw gyfarwyddyd iienodol ar y mater paTthed jx'nderfyniad y Oomisiwn oedd yn ystyried y cwe-stiwn o Ymreolaeth. gan nad oedd- JIlt wedi gwneud dim yn derfviiol, ond nid oedd alaheuaeth nad allai fod yn un Senedd i Gymru, gyda Phrif Wemidog (.,Ynlr *Yr oedd wedi oael ar ddeaid yr lioffai Sir Amwytliig (gyda thref Am- wythig feJ ei ljiirif ddina,s) ddod i mown am dani. (Llais: "A Henffordd"). Yr Amwythig oedd prif ddinas hen da,la,ith Pow ys. Dywedodd Arglwydd Faer Oaerdydd fod gan .Gaerdydd ryw fath o haw I bycnaai i'r Senedd-dy Cymreig, ond dywedodd cyn- Faer Caernarfon (Dr. Parry) y byddai'r awdurdod derfvitol gan y Prif WeHnidog, ac ychwanegodd na. dtdylid edryrfi dros ben hawliau Caeniiirfcwi hyd yn oed yn erbyu hawliau Oaerdydd. Dywedodd Mr J. Hugh Edwaids eu bod wedi gofyri w adroddiad ariannol yn dangos befcli oedd y berthynas rhwng Lloegr a Chyraru. Nid oedd amheuaeth na ddioddefai Cymru yu ai-laiitlol oddi- WTth yr ymraniad. ond fe dddoddefai yr Ysgotlainl a'r Iwerddon yr un fatb. Fodd bynnag yr oedd y gwledydd yna yn barod i wneud yr aberth, a gobeithiai y gwnai Cymru yr un modd. Os nad oedd Cymru eisieu Senedd. yna bvdda.i y Dywysogaeth yn glvmedig wrth Loegr.
L'ARTREFI BONTNEWYDI).
L'ARTREFI BONTNEWYDI). Yilg ghyfadod Alisol 1\J,c, Lerpwi. pasiwyd yn unfrydol ar gyijyglad, v Llyw, ydd (Mr John Hughes), ac eilio y Parch R. R. Hughes, i godi cronfa o 5QOUp tuag- at (Jartreli Amddifaid Bontnewydd, ei- eof am forwyr a mil wyr perthyiml i Henadur- iadh Sir Gaerhirfryn, a fu farw dros eu gulad. Bwriedir defnyddio 5000p tuagat sefydlu cronfa brentisiaet.il i'r plant, lie hefyd brvnu cartref lie y gallant dreulio eu gwyliau.
YR A.S. IEUENGAF.
YR A.S. IEUENGAF. Mr Esmond Harmsworth yw'r A.S. ieu- ellgaf. Nid yw end un ar hugain oed, ac enitlodd ei sedd yn Thanet. R.lioed croeso nia.wr iddo yn y Ty ddydd Llun. Yr 0(?(I(i yn dalach o'i ben lIa ï osgorckl, a thvbir niai ef fydd yr aelod talaf yn Niiy r Cyiiredin,
,YMSON ("A THOUGHT").
YMSON ("A THOUGHT"). I rai, y bywyd tawel, IIawn o Kef Prydfcrtiiwch byd a Greodd Duw, a'i (heddj I eraill, ing y ddrycin groth ei ILef, Y our, a'r bedd, I rai, llawenydd llwyddiant ymhob man, I enaill, ddagrau heilltioai ioom o hyd A wdo 1 Dduw—p'run bynnag ddaw i'w O, gwyn ei fyd (ran- Llanelli. Enid Ungues.
ANGHENION CYMRU.
ANGHENION CYMRU. ARAITH GAN SYR R. J. THOMAS, Bu'r A.S. adaabyddus bod yn siarad yn ei cbholaeth (Rhanbartfli Gwrecsam) yr vryt'hnofl ddiweddai. Dywedai yn y dref ihonno mai y dhrrnod cyn yr e.tholiad yr ymgyfarfu a'i etlioi'wyr ddweddaf yn yr ystalell honno, ac yr oedd y brwdfrydedd gymaint fel ag i s-icrhau mwyafrif pyi- weddcl i'r Coalition, ond ni fiia.?aa neb, hyd yn oed y diwrnod hWJmw, yn pro- ffwydo am fwyafrif mor ysguboi a 14,000. 'Nid oes geimyf," ychwanegai Syr Robert, ''ond gobeithio nad ydveh yn edi- farnau. Nid wyf fi ar 01 deng mis o brof- iad yn barod 1 ddweyd fod y Llywodrae,th yn berfi'aith; ni ohlvwais eto am Llyw- odraeth berffaith; ond dyweclaf hyn, a gal: onrhyw un roddi prawf n.rnf), fod y Liyw- odraet.h hon wedi gwneud mwy mewn dcng mis nag a wnaet'h unJihyw u.n arall, Toriaidd na Rhyddfrydol, mewn pum nilyn- edd. Ac mae v rheswm am hyn yn_ho'loi gynil. Yn lie gwrthwyncbiad yn Nny yr ArgJwyddoi i bob mesur Rnyddfrydol, mae pob un anfonwyd gan y Coalition wedi dod yn ddeddf gyda'r cyftymder mwyaf, a hynny am fod y ddau barti mawr tu cein iddynt; fel y gellir dwcyd fod y Coalition wedi dadry.s cwestiwn Ty'r Aighvyddi." Yna aeth y siaradwr ymlaen i nodi'i' amryw fesurau l'hagorol a basiwyd. In oedd v MESUR IE-CHYD, Yn sicr dyma un o'r metsuran gorei; bas- iwyd yn ddeddf yn ystodl y flw yddy 11 hon. Ond cododd cryn ddadleu o barth iddo yng Nghymru, ac ymcsod.iadau di-brin ar Dr. Addison a'r Blaid Gymreig yn y "Liverpool Courier." Difenwid Dr. Ad- dison am y ii'ordd aa! yx yinwuaeth a Chymru. Gwneid gwa,wd o r dootor a'r gwleiidyddwyr enwog am ei wait.i yn rhoddi "dose of Dr. Addison's Sootmng Syrup" i'r aolodau Cymreig, a thrwy hynny eu hanfon i "wlad iiod" tra y gwnai ef fel y m'nnai a "Hen wtad em tadau." Meddai'r "Courier: —"Tho on of a Welsh Board of Ilea.til which has no mori) force than a marion- ette show lias served to reveal afreh the gross derelic,tion of duty on the part ot Welsh members who have so tamely ac- quiMced in Dr. Addison's propolis. Ond betn oedd y ffeithiau? Gwir nad yma ddvgwyd at, Gymru fe! at Scotland a'r Iwerddon, ond nid bai Dr. Addison oedd hynny, na chwaith bai y Llywodracth br-eseiuiol, ac yn sicr nid bai y Bla.id Gym- reig. Yr oedd Cynir-u a Lloegr yn u.n yn ol y Cyfansoddiad Prydeinig, a chyn y gel'id yinddwyn at Gymru yr un fath a'r Yfgotland a'r Iwerddon byddai raid newid cyfansoddiad y wlad, ac ni ellid gwneud hynny mewn Mesur Xeeliyd. Y "Courter" oedd wedi bod viuit. ngawsg. CyrHaedd- odd braidd yn liwyV er y dydd fel "pioneer of progress." Dyma'r "Courier" oedd wedi bod yn, liuno am yr holl flynyddau. Paiiain na fuasai'r papur hwn wedi hyr- wyddo iwhos Cymru yn ei golofnau a gofyn am-iddi gael yr un breintiau a'r Yf- gotland a'r Iwerddon, ac felly baratoi y ffordd i'r gwelliantau mawr i'A UN O'R DDAU ? Cyn y gellid ymddwyn at Gymru. lei yr Ytgctland a r Iwerddon rnaid 1 un o ddau beth gymryd l'e. U11 ai rhaid 1 '11 gael ymreolaeth neu "Secretary of State. Nis gal Lai yr un o'r pethau hyn fod neb ddeddf gad ei phasio drwy'r Senedd. Al fater ymreolaeth gyffredinol ceid Comis- iwn Brenninol yn eistedd yn awr, ar yr hwn y cynrychiolid y Blaid Gymreig. ac etholodd y Blaid Genedlaetiiol Gymreig is- lnvyllyor," ac y rhoddwyd iddo cf yr an- rhydedd o fod yn Uywydd iddo, i a6tudio pwno YTmreolaeth i Gymru. Wynebi<i y pwyllgor hwn gan broblemau annawdd. megis y pwnc ariannol. Rhaid iddym allu gwahatiiaethu rhwng cyllid Lloegr ag eiddo Cymru i gael gweled a itilai Cymru ddal baieli Ymreolaeth. Yna deuai cIYes- tiwn cynrychiolwyr mewn Senedd Gymreig -pa un a ddewi.sid yr aelodau iddo yn o nifer y boblogaeth yntP arwynebed y tir. Os mai y boblogacth fyddai yn setlo'r pri- rychiolaeth, ,a oe.cldynt yn foddlawn ca,e: eu llywodraeth.u gan y Deheudir wf,ith- faol, poblogaeth gj mj'Bgry w ? Yr oood poilloga,otii Sir Forgannvvg ei hun yn fwy na chwe' sir y Gogledd gyda'i gilydd. A rhaid coflo fod rhan hc^yeth o Ffrgannwg. nid yn unig heb ftxj. yn Gymreig, na hyd yn oed Seisnig, ond yn drigle tramorwyr. a thramorwyr sal at hynny. Ynt-e, a oedd dwy Sienedd i fod yng Nghymru, un i'r Gogledd ac un i'r De"I Nid oedd am geisio rhagflaenu y pwyllgor, ac ii.wl oedd ond yn unig grybwjfll y problemau oedd i'w hwynebu. Cyn i'r Comisiwn B eii- hinol gael ei apwyntio, yety riai y Blaid Gymreig y priodoldeb o gynnyg nwwr i'r iSonedd i greu '"Secretary ef State." i Gym. ru. Yr oedd y mesur hWIl wedi ei bara- toi, a by(}dai'r' Blaid Gymrc.g yn pendvr- fynnu ymhen vchydig ddyddiau pa un fyddai oreu, ai dod a,g ef ar un wait.i i'r Senedd ynte aros hyd y oeid gwcled beth fyddai adtQtldiad y Com.i.siwn ar YTmreoI- aeth GvffrtMlinol. DWY ESIAMPL. Yna cvfeiriodd v fiaradwr at y modd y pleidleisiodd gyda golwg ar orfodaeth fii- wrol. Bearrnadwyd ef braidd yn JIoym gan ran o'r glowyr, ond credai fod ycanx- argrafF yr oeddvnt. dano wedi ei feymud. Credai eu bod yn awr yn sylweddoli fod yn rhaid i ni er mwy-11 cario allan delerau yr heddweh gael nifer digonol o ddynion yn y fyddin, ac 11 i wnaed dim mwy na hyn. -id oedd gorfc-daeth yn bolisi sef- ydlog y wlad hon, ac ni fyddai chwaith. Wrth derfymiu, ceisiai ganddynt beidio disgwy 1 i'r Senedd wneud popeth. Da fyddai dangos tipyn o ysbryd y dynioai fu yn ymladd ac a fu farw drosom. Gwnaeth Cymru yn odidog yn y rhyfel gadawer iddi eto Vrmptid cystal yn yr "ail-- adeii'ladu." Ceiled 1 Biwritanaidd oedd y Cymry, a ganddi ryfel, and gwnaeth ei dyledswydd yn y rhyfel, a chredai of y gwnai ei dyledswydd lllCwJl eu-rhau ffrvvyth buddugoliaeth. Nis arhosodd y dynion fu yn ymladd i Ofyltl ..th "ydd i ni-pa. ennill ga w n ?" Y ffordd i a nr. hyd- eddu y marw oedd i bawb wneud y wlad yn well gwlad i fyw ynddi. Bydded 1 bawb roddi ei enw yn "Labour Exchange dynoliaeth, a gweithretla yn 01 eyngor y Meistr Mawr: "Rhoddais i (:bwi eeiampl fel y gwneloch oliwi megis ag y gwiw^utli- um innau.
YNYS MON AM EINIOES IM'
YNYS MON AM EINIOES IM' CYRRAEDD. EI CHANMLWYDD. Ddydd G wene¥- BJwgfyF 5ed> < (<ynha«ddodd MT-, Elizabeth Owen, Bryn- Ilwyd. Moelfre. oi ohanmlwydd oyntaf! I ,yr achlysur da-nfooodd ei Hftelod sellod" y llythvr liodwtxkliadoi garedig a gaiilyn iddi:— House of Commons, • VlTet'-tmin¡i,¡,;tp,I', S.W.. Rliagfy r ), 1919. Annvvyl Mrs Owen, Oododd ynwyf awydd dianfon i ohwi air bach o anneroh cynnea ar eicji eanfod dydd penbhvydd. 1'y hun nid wyf ond hogvn wedi troi y ^tniugain oed Ond fel pa« b o hogia Cymru rwy 11 ymserohu yn y merched. Mae (nynhawndydd ddu. fel prvn- hawn hirddydd' haf, yn ineddu pryd- ferthweh a swyn o'i ciddo ei hun. a riiyw allu cyfareddol i leddfu lludded y sawl ydynt o hyd yn yr hanuiis. (Jyda theim- ladait felly yr wyf yn danfoJi i chwi fy nymuniadau goreu ar eich dydd pen- blwydd, gan hyderu y ceweh ddiwrnod hapus iawn. a llawer uu cyft'elvb eto. Dymunaf puigau i chwi rodd feclian fel eo'furvvydd am eich canfed dydd ]HII- blwydd,- Yr oiddoeh )'11 gywir. O\YE:\ THOIAS. Mis Elizabeth Owen. Brynllvvyd, Moelfre, Anglesey.
GOHIRIO R SENEDD.
GOHIRIO R SENEDD. Y11 }¡y'r Cyffredin, ddyddj lau, dywed- odd Mr Lloyd George y gobeithid dod a'r Senedd-dymor i ben ar y 23ain 0 Ragfyr. a 9611, 1Seiiedd hyd yn gynnar yn Chwefrol. Bydd I Fesur yr Iwerddon (a fwriedid ei ddwyn gerbron y Senedd yr wythnos nes- af), Mesur Oriau Gwaith, Mesur yr Erlyn Dympio. a nifer o fesnrau C'rai!l a alient Pi godi dadl, gad eu gohirio hyd' y tymor nesaf. Amheuai'r Prif Weiaidog a geid amser i ddod a Mesur i Reoleiddio'r Fasnach Fedd- wol a Mesur Anaaethyddiaeth. gerbron v Ty cyn y gohiriad.
I ADGOFIOX E1STEDD-I FODOL.
ADGOFIOX E1STEDD- FODOL. is Yn un or eiste-ddfodau hyn y gwelais Dyfed am y tio c-yntaf. iJefnyn ieuanc difarf ydoeddj a'r ddannodd wedi ch^yddo un ciern iddo fel pledren. Yr oedd yn etnjjJl ar gywydd "Y Nant." ac un neu ddau o betiiau eraill. 0 blitii y beirdd oedd yu cystadlu ac yn ennill yn yr eis- twddfodau hyuny, nis gaHaf polio am neb ond Dyfed a minnau yu weddillion ha mi or oanrif heddyw. Yn yr eisteddfodau yr wyf wedi son am danynt, yr oedd Gwilym Gwent yn cipio y g\vobi \N yon cerddorol; wyf wedi son am danynt, yr oedd Gwilym Gwent yn cipio y g\vobi \N yon cerddorol; a'r "Coohyn Bach." Hywel Cynon. Daf- ydd ci frawd, a "Die v Cloe," yn cipio y gwobrwyoll ar yr una wdau. Tua'r adeg yr wyf yn son am dani yr oedd y peth a elwid yn "Engiyn Talcen JiD" mewn bri. Yn un o eisteddfodau AJban Hetin yr oedd Thalamus yn gwisgo heC wellt ag ymyl anferth iddi. a Minyn ooch am dani. Beth wnaeth un o hog- iau'r dre" ond cynnyg coron am yr englyn taJcell slip" goreu iddi. Dyma" un buddugol:— Atolwg wyr, dynia het Ltohorn,—yn dn llliw. Yn dair llath o'i pheii blaen i'w phen bon 'Does dim o'i bath o Sir Gaer i Sir Foil. Mat'n ddigon i ddvehryn dynoï scidiau. Nid yw y Graniadeg Mawr yn i-hol enghraifft o beth ddyiai y fath yma o fardda fod; a rhaid ini foddioni ar y> ffurf a farnem yn iawn hanner oanrif yn oJ. Yr oedd gwahannol farnau a thybiau y pryd hwnnw am reol safonol i'r Tal- cen Slip." Fel rheol. cynghaneddwr a ehampwr ar ei waith yn gwneud eymaint ag a a o ledehwithdod yn ei rigwm. a wlldai y gwaith gcreu yn y dosparth hwn o farddas. 00 dyna y rheol. mae 3 i- ebychiad i het Thalamus y 11 th. Yr wyf yn meddwl mai o'r (Jogh-dd y daeth y fcdeen slip" gyntaf: — Ty Dafydd Go<h Gwta, A'i ft'rynt yn ei gc-fi),- Asgwrn cefti osgo. A thaleen slip. Oisiodd un o feehgyn y Deheudir roi ffui-f a phwynt mwy urdda-o! iddo trwy ei wneud yn bei-flaith gyiighait(-.(Ido; (ond yn hollct esti-onol i farddoniaeth a nyn- nwyri fel hyn: — U11 noson yn Mai ne>sa" yr oc<idii ii Mewn breiuldwyd vsriiala- Y n gweled blcdyn Gwalaa— Betty Ffow c yll bwyta fra, Dy 11a. het, Thaiamu- wedi mynd a ni yn d.d,lgoii p.:i yn y eyfeiriad hwn. Yn 1872 y buddugoliaethodd Cor lawr" CJaradog yn y Paias Grisial: y flwyddyn ganJyncl yr oedd y fuddugol- iaetli yu brif destun bardciol un o eistedd- fodau Alban Helin Wateyn Wyn a orfu. Credaf fod y penni!! agoriado! hel hyn:— Yit Al>erdar y gan wyd Y Cor Mawr YI1 Aberdar y magwyd Y Cor Mawr Yn Aberdar. gan hynny. Yr wyf am ddechreu cajtu; Ac yno'r wyf yn cretlu Y gwnaiff y gan ddibenu 1'1' Cor ilawr. Argrafiwyd y cyfansoddiad, a bu gwerth- iajit pwy lit arno. Tebyg fod (opiau ar gael ar hyd a lied v Deheudir yma. — Brynfab yn "Y Geninen."
MAES Y GYFLAFAN.
MAES Y GYFLAFAN. Cyfansoddwyd y llinellau canlynol pan. of-dd yr awdwr yn teithio ar draw, Ffrainc yn y Hwyddyn 1876, ychydig Hyn- yddoedd ar ol y rhyfe! o'r blaen illwng Ffrainc a Phrwsia. ac ymddangoeasant yn y "Fancr" ar y pryd. 0 bosibl y gall- ant fod yn ddiddorol yn aWl", drwy eu cymhwyso at y rhyfel dinveddaf. H.l faes y gyflafan: aiswydus yw th olwg, Tuhwnt i a glywais am danat c-yn hyn Dy hams yng Nghymru, drwy ystod y rhyfel, A droai boh meddwl ystyriol yn syu Trugarcdd pe nad y fath erchyll ddifrod- aeth, Yn caei ei gyflawui dr\Ai,"r l'cdd UII- rhyw ddydd Mae edrych ar olion y creulawn ymjaddau Yn gwneuthur holl deimlad dynoliaeth yn brudd. Dud adeii i'th feddwl am egwyi fy nghyf- a,ill, Cai gyda mi ddyfod ar da.it.h dros v tir; Erch ctiott y rhyfel aTswYt.1u" a we-ii, A dwfn yn dy fynwes sai'r adgo yn hir; Canfyddi mewn partiiau or inaes wrth fynd heibio, Effeithiau'r gwaed dynol a ffrydiodd I i- llawr Niweidiwyd y ddaca.r, gwenwyinvyd y gwr- eiddiau, Fe! na thyf y tudwedd mor brydferth yn awr. Pa beth yw'r talyrnau a welir fan accw ? Maent debyg i irwellt 11 ï dyiiant yn fras; Qud paham y gedy'r an:fail hwy yn lIQlI- ydif I Mall ddefnydd o danynt amhurodd (-it bias: Malurion cnawd niilwyr a'u he^gyrn sydd danytrt, Ynghyda meirch lawer a gwympai n y gad, T1'a:n eiddgar ymdreehu rhoi r gelyn i 'I' g Gan geisio amddiffyn anrliydedd eu gwlad. Pa beth y w 'r earneddau cerrygog ganfydd:r Yn britiio ho'l wyneb y llanerch yn awr? O dyna sy n dangos y lleoedci mae'n gor- wedd, Y gwychion wroniaid a gwynijiwyd i'r ila ,vr: Y tlawd a'r cyfoethog. y gweis a'r swydd- ogion, Y meirch a'r marchogion sy dall yr un earn, Yn grynswth blith di-alhlitli a'u gilydd gorffwvsant Mewn 'heddweh—nes gf.A-ir y dynion i'r fam Gwyr cedyrn, a thadau talgrylion sy n huno, A gobaith teuluoedd a giliodd yn hawdd Gwasgarwyd eu gweddwon a'u plant gan drwm angeu. Yn grwydriaid eu gwelir drwy'r byd heb un 11a wdd: Y mab a ddisgwyliai mereh landeg yn briod, [ A syrthiodtl dau waedlyd archo'lion drwy'r cledd, 1 11 1 A hitiiau gan deinilo diihu1ÎaJ ei gobaith, Dciiangodd yn galon doredig- i'r bedd. Trwy facs y gyflafait ccir ardrem ofnadwy .Wrth feddwl am Juoedtl arfogion ynghyd, Pan ar eu liawn yrfa ddinistriol yn gorfod Ar unwa.ieth wnieLu trom farn yr ail fyd: Y rhuthro} gariamu, y llyrnig ymosod. A'r brwydrol wi-th-ymladd, a ddolwyd yn llwyr; Y balehder ymtfrostga r fu heviol y bore:. Nid oedd ond t'i ol;o;t i'w gael gyda'r iiwyr Pa le mae a.nrliydedd a bri'r fuddugol- iaeth ? Pa ie mae r disgwyliad a ehwyddai bob broil ? Pa. le mae y vhwysg yn yr uiddwisg iil- wrol ? ?*Iae'r oil o dan orchudd y pridd yr awr I1011 O! doder y fagnel ddinistriul o'r neilldu. Y eleddyf a'r fidog —-yn rhwd elollt hwy Tangnefedd Iveddychol drwy r byd fo il v t.eyrna.su; Na floeddied croch udgorn i J'yfel byth nnvv. MECHELLYDD MON.
YSBYTY I BWLLHELI.
YSBYTY I BWLLHELI. Daughoswyd cryn wahaniaeth barn ym Mhwlllieli o berthynas i'r gofeb i'r becii- gyn a syrthiodd yn y rhyfel, a phender- fynwyd cymryd pleidlais y trethdalwyr ar y cwestiwn ai sefydliad coffa (institute) yn- tie ysbyty oedd i fod? Gwnaed y canlyn- iad yn hysbys ddydd Sadwrn. Allan o 1143 e Meddlcisiau yr oedd mwyafrif o 713 o blaid ysbyty. Gan fod Pwylilgor y Pen- siynau yn cymeradwyo ysbyty ym Alhwll- heli fel cofcb i'r oil o Lcyn penderfynwyd fod i'r Maer a ohadeirwyr Cyngor Lleyn a PhwyHgor y Pensiyna.u drefnu cyn- hadJedd yn cyniychioli r holl gylch.
Advertising
Ladies and Gentlemen, if you intend purchasing OEM Zc= Him Lo ;J J HANDKERCHIEFS for your XIV1AS PRESENTS, you should teirj then, now, when you are sure to get the VERY BEST VALUE ofa'ta:na1[e.for your Money. The Prices are absolutely the Lowest. The Va!ues are the Best. Call and see these Goods-They are worthy of year inspection. I J + Ladies' Handkerchiefs. Gent's Handkerchief-s. 3 for „ 3 lCT g\ Doz n Gent s Irish Lawn t a a Dozen Ladies Irish Lav" j 1 11 g 111 hemstitched Hand kc^. 1 Cflf) Hemstitched Handkerchiefs | I 4.UUU WeiUVcnh 6M. Each I at ,DUU VVel'Wor,h SPECIAL TRICI-, SPECIAL PRICE, 3 *or 3 ,or Doz. Gent s Irish Lawn I 2^e /v Dozen Ladies'Fancy Em- •* C bSIb Hemstitched Handker- 1 ||k i%l|g| broidered Handkerchiefs 1 J^ ")I8II chiefs, AYell worth o^d. each. ■ I w" • ajWII We:: Worth 6Jd. Each. 1/" SPECIAL PRICE, 7 SPECIAL PRICE. I Very Effe< live Designs. „ 3 for' 12 ptf/v/v Dozen Gent's Mercerised f L^llll finished. Coloured Bordered I I -•llili Hamikcrchiefs. AVeil worth 9-id. each A liliil broidered nanoKercn.eis m/§% >VWV SPECIAL PRICE. V If III/ Well Worth 3/1 X a Box. A fi ?VVV SPECIAL PRICE, "Z w Each Bex cent-ins 6 Childreim's Handkerchiefs Boxes Ladies Fancy r| t 1 6 for liliil uMruE^n Cb J/11 „ DOZCDWhiteHematltched a ,uuu sphci\i. PRICE, °i11 9.000 ™ 1/6 6 Handkerchiefs in Box. www SPECIAL PRICE, -J W /x Boxea Ladies Fancy Em- „ 6for All A broidery Handkerchiefs A ii AA Dozen Fancy Coloured -g i IIIIII Well Worth 6/6. 4/ 11 O Cflfl Mercerised Finish Hand- 1 • VVfV we SPECIAL PRICE, V Z.jUU kerchiefs. Weil Worth 4/H IVO 6 Handkerchiefs in Box. W doz. SPECIAL PRICE, x Elliot Street and"% BLACKLER'S STORES ( 6t. Charlotte St. ) LIVERPOOL. CLOSE ONE O'CLOCK WEDNESDAYS. « V f.
Advertising
A Fad., Investment RECENTLY a family of ten walked into a London fifefc and astonished the cashier by buying, each one of tbeOR 500 Savings Certificates. The total cost of the CeitiS. cates was 13,875. In ten years' time that family will receive back Six Thousand Five Hundred Pounds !-a dear profit 01 L2,625 earned by simply waiting for it I Of cwiWt it w •know tfcst ndbtbaflyputimft wiahhjr. Mat fwnlict unntt eiMwplili jnoM thomaadi. The MM •! the »t«ryf Iwtvevcr, is this. If Samfc «re go»d waBfli for wcJAy lotoy thcOt ■P 10 d»ey are good enoufh for YOU, W!M» Can, perhaps, i;.z only hundreds, or teas, or poondt t S" Buy them YOURSELF. t í Advise YOUR WIFE to inveat hqr housekeeping sayings in them. Teach YOUR CHILDREN to savo their pocket money to buy them. i If you hold a is 16 Certificate for io years you get back £ i; 6/$^ EVERY CERTIFICATE YOU BUY ADDS HALF-A-GUINEA TO THE FAMILY FORTUNE Sivttgs Certificates are obteinable throuch a Savinp Association, or from any Bank, Money Order Pott O&ce or Official jkaew. BEE HIVE, LLANGEFNI. New Autumn and Winter Goods. Ladies' & Children's Jackets, Trench & Oilskin Coatt, Furs, Underclothing, Corsets, Hosiery. MILLINERY SMART VELOUR AND FEL t VtTg FOr LADIES & CHILDREN'S WEAIt» Best and Choapost House tor Mournings. 0. R. ROWLANDS.
YR IESr X ARWEINYDD.
YR IESr X ARWEINYDD. Mae tymestloedd yn fy wyneb, A geiy nion o bob tu: (,i.,io,rii liatal ar fy A'u holl nerth wna- uffern iu; iiiii 1 i 1111;111' n ymladd goreu gallaf, I Wei thi a i fyny, weit-hia i lawr, (hid "rwy'n credu dof 1 noddfa Dau arweiniad Ieeu mawr. Nid wy n ceisio taith ohmdda Si.ormydd biinion gefai^t 'I1;, til-toll, Vn arweinyd<I bydd i mi: Pan bwy'n mynd trwy rosydd moab, Ik y eollodd llawer un. Gad Ïm henaid IYJlu'n ffyddiog. Beunydd, wrthyt Til dy hun. Mae r tymestloedd a'r geiynion Oil I'w air yn ufuddhau ITeb ei ganiatad ni feidebont Byth tiiwerdio my w yd, brau 1.1-6g a gwan wyf ii, ond cadarn Yw v Gwr wyf yn Ei law, A ehaf ganu UWdl pob storom Ar v lan' vr oohcr draw. Caergybi. G. EDWARDS.
YSTYR1WCH Y CYN FILWYR.
YSTYR1WCH Y CYN FILWYR. Y mae'r Pwyllgorau Amaethyddol Sirol wedi devbyn eylch-lythyr oddiwrth y Bwrdd Amaethyddol yn dweyd fod swvdd. ogion y jiwyllgorau hylk mewn llawer o siroedd yn berthyna-au ago, i'r aelodau. Tra yr oedd hyn i'w ganiatau pan na ellid caei eraill. y 111ae'r am.se:' wdi dod ïr fa,t,ii drefniadun derfynnu. FttUy. dy- inuna'r Bwrdd pwyllgorau ddwyn t""lodiadau fel hyn i be>n cyn diwedd y fl wyddy n. oddieitihr y ("acd caniatad i'r gwi+hwyneb. Olld ni roddir y cvfryw ganiatad ond mewn a.chosio:i eithriadal. Pan .fo (^i^eu swydciogion dylid rhoÏr flaenoriaeth i ddynion a. mere'lied fo wedi gwasgnaethu gyda r Fycidin neu blant i iilwyr a goll wyd.
How Thin Folks Can Put on…
How Thin Folks Can Put on Flesh. If you are weak, thin, and emaciated, and can't put on flesh or get strong, no matter how much you eat, go to your nearest chemist and get a small supply of Blood-Iron Phosphates, and take as direct- ed. Enough for a two-weeks' treatmaent costs but 3s, and every package contains a guarantee of satisfaction or monoy back. If at the end of two weeks you don't fool stronger and better than you have for months; if your eyes aren't brighter and your nerves steadier; if you don't sleep better, and your vim, vigour, and vitality aren't more than doubled, or if you haven't put on weight, you can have your money back for the asking and Blood-Iron Phosphates will have oost you nothing.