Y Clorianydd

-=- OES Y BYU FR IAITH GYMRAEG. MOTS MAM CYMRU. EISTEDDFOD FLYNYDDOL MON A GYNHELlR YN LLANGEFNI, LLUN Y PASG, 1898. CYSTADLEUAKTHArJ—COPAWL 1. I'r Cor heb fod dan 40 mf-wn nifrr a riffdgllDO yn oreu "Teilwrg yw'r (Jen (" Woithyis theL stub {aUar o Mesj-k».h UstLdei). Gwobr S12 Os Od. AUdir tianner y wobr os nu. fydd Cystaileuastb. 2. I'r ('or iieb fod dan 40 uu-wn infer a adadgaii,) yn oreu Y Biodeuyn Oiaf (Cyfyugedig i Yen). Gwobr £ 7 7s Od. J. Ambrose Lloyd. OFFERYNOL: 1. CyEtad'euaeth Seindyrf I'rea nen AriaD hcb fed yn rhifo dros 24 playing membtrs. "it. PauIV (JUmdt-lsflobn), Wright aDd Round, Liverpool. Gwobr laf, ElS 0, 0 l; All, C5 Oi Od. 2.-C3-stadletiaeth Gyfyngedig i fceicdyrf Mod (Ni yetyrir Caergybi allan o'r gystadieuaeth bon)- heb fed dies) 24 1 ntnAeis—i'fcc B(avti.u are Telling." I'Lb. by T. A. Haigh, Anlaby Read, Hall. Gwobr £5 Od Od. Rhestr o'r Tc-stynau i'w cael gan yr vegrifecy d. 319 TFRTMSTON.

Rhys Daiydd Sy'n D' eyd-I Fod y gwaith o feindio busnes pobl eraill wedi Biyn'd yn beth tra ffasiynol gan rai o ferched P-. Eu bod a'u bysedd yn mhotes rhywun o hyd, chanlyniad hyn fydd iddynt gael eu llosgi yn bur dost. Y buasai ef (Rhys) yn eu cynghori i "feindio eu busnes eu hunaiii" yn gyntaf, neu y bydd iddo ef ymweled a hwy yr, bersonol, ac yn enwedig a'r "tale earners." hi rhoi i bawb eu h enwau priodol fyddai fwyaf gweddus i'r hogyn hwnw sydd yn arfer cysgu yn T-. Mai y rhc-swm dros ei fod mor fywiog gyda'r nos yw ei fod yn aros yn ei wely hyd haner dydd a phedwar o'r gloch y prydnawn cyn codi. Os wedi cael ei re-deg y mae, lxwldloni ar hyny lyw y goreu iddo a myned adref, gan gredu fod "cystal pysgod yr, y mor ag a ddaliwyd." Mai cwrdd plwyf cynhyrfus gaed yn B- yr wythnos ddiweddaf. Fod yro ymdrech galed am fyned ar y Bwrdd Tsgol elrwy fwyafrif pleidleisiau. Mai un o'r hen ddwylaw achubwyd. Fod Old John yn dweyd pe cawsai ef ddau bed war y buasai yn y mwyafrif gan sicred a bod barclod o'i flaen, ond. ei. anwybyddu fu y tro hwn. Fod y Cynghonvr Williams wedi gorfod gadael y gadair. Mai chwarelwr y plwyf a'i llanwodd o'i ol hyd derfyn y cwrdd. w w Ei fod wedi cael hwyl dda ar y terfysgwyr dnvy ddweyd L'n rliybuddio fod ganddo lonaid ei boe- edau o fwledi dVnameit at ei alwad. Y dylai y cadeirydd y tro nesaf ofalu am hedd- geidwad i'r cwrdd rhag iddo gael y drafferth ei hun i) ant or ami i gawr arerthyddol o'r ystafell. Fod cadeirydd y Cynghor wedi dianc i ben coed- en dderw (nea r dderwen freiniol) o'r berw ethol- iadot. Mai yn B-y mae y "matrimonial agents" goreu a welodd y ddae&r hon yn byw. Fod pobl ieuainc yr holl gymydogaethau yn cyrchu ato er cael gafael ar gydmeiriaid mewn Dywyd. Fod rhai wrth fyn'd i'y,- "mis mel" yn myned mewn "close carriages." Mai peth hyll yw gweled y cyfryw yEt dyfod yn ol mewn car llaeth. Fod rhai o fc-rchaid y V yn debyg o gael gwyr yn fuan. Mai peth da iawn fydd hyny er eu cadw gartref II rhag crwydro. Fod llanc o'r ardal wedi myn'd i gyngherdd XI— — v nos o'r blaen. Ei fod wedi cael drwg mawr gan ei fam ar ol cyr- haedd adref am gusanu merch y P- yn ffrynt y capel. Mai pigwr tatwa gwael gynddeiriog ydyw y bardd, ond ei fod yr; haner maddeu iddo trwy iddo glywedl mai canu "Can pentymor yr oedd. Ei fod yn methu gwybod beth oedd y ddwy ferch ieuainc hyny yn weled ar ben to y stabal pan oedd y lodgers yn myned i'w gwelyau. Os bydd iddo eu eanfod yno eto bydd yn dod a'i baloon gydag ef i'w cipic i wlad lie cant weled digon o lanciau if arc yn myncd i'w gwelyau. Mai Bulkeley-square, Llsngefni, ydyw'r "play- ground" nosavl i biant mawr a bach. Fod bloeddiadau y bechgynos ac vsgrechiadau y genethod y:i merwino y clustiau caletaf. Y dylai ceidwad yr heddweh gael gwell trefn ar bethau. oblegid ni ddioddefid y fath nuisance mewn unrhyw dref arall. Y gellid tybio fod y Sgivar wedi ei drefnu er -gwn barfto yn y dydd, ac i blantos cegawl waeddi ac ysgrechian yn y nos. Kas gellid cael mwj o divrw mewn "Kraal" Affricanaidd, a pha beth sydd ar ol gan blant y djef ydyw fod v gorchymyn "Llefa a'th geg ac nac arbed," yn cael ei gadw yn llawcr gwell na'r Deg Gorchymyn. Y bydd yn dda gan yr urdd foxyddol glywed am y "rough and tumble contest" fu yn Mill Ward y Sadwrri diwedd<?i. Fod Mrs Fitssimons wedi concro tair o brif foxers y Ward. Fod Mrs Little wedi cael tynu ei llawes o'r -praidd, a Mrs Big wedi cael tori'r piser. Fod llawer yn methu dyfalu beth ddaeth o goes jrr ysgub lawr. Mai amlwg ydyw oedd Mrs Fitzsimons yn gwybod llawer an v "noble art," a diau na fu ei hymweliadau a Donnybrock Fair yn y gorphenol o lawer o fantais iddi. Fed cynglierdd ardal y Llan i gael ei gynll yn -fuan. I hi, y teccll fydd y ca-deirydd, y tepot y llyw- ydd. a. r ilestri te Yl ddadgeiniaid. Y derbynir y pr¿., i fyned i'r cynglierdd yn y bftdell ffrio 3 ddelir wrth giibosfc y drws, ac mai y "pc»t jam" fydd y pwro. Sad yw yn hyshya at beth yr a yr e I vi, &s nad toagat Itmwi y "swyddogion" ucfcotl. o

Llythyrau at y Goiygydd. fNid ylytn yn 'jyfritoi tint syavi<<au em goheo wyr yn y polofn hon. A YDYW PRIODAS y FETHIANT ? -Qvr, --Dy-m- ,t,-westiwn ag y carvvn gael barn dar- llenivyr y "Cloranydd" arno. Mae llawer iawn o gwyno yn nrrsg penau teuboedd ein gwlad, yn enwedig yn mysg y rhai hyny ag sydd wedi maga tyaid o torched, fod y farchnad briodasol yn nod- edig o farwaidd y blynyddau hyn. Mewn gair, nad oes ueb yn gofya i ba beth y mae eu merched yn da. Mae hon yn sefyllfa ddifrifol iawn i :)eth- au fod mewu llawer tulu. Anaml y mae priodas yn cymeryd lie yn :ny>:g y dosbarthiadau uwchaf a chanol o gymdfithaa ym ein gwlad. YTr unig rai ,sydd yn mentro, er gwell ac er gwaeth, ydyw meibion a xnerclied y dosbaxth gwoithiol. Mae mwyafrif o feibiou a merched amaethwyr cin gwlad yn her. laiixciau a hen ferched, Gellir dweyd yr un am. blant ein .masnachwyr. JEthaid fod rhrw ddiffvg pwysig yn bod yn rhywle. Credaf, Mr GoL, y gwnaech wasanaeth i gym- deithas drwy agor cich eojofnau i'ch gohebwyr i draethu eu barn ar y ewestiwn.—Ydwyf, etc., XJanfachraeth. PRYDERUS.

Edith YI yn ne. Rebla-y cyngherddau a chyfarfodydd iicnyddol a chystadlcuoi mynych, yma a acw, trwy Gymru a Jjlosgr. bu Edith Wynne a minau, am rai biynydd- oedd, bron yn oiyiiol, yn gwiisanaethu yn yr uchei- wyliau pwysicach a mwy cenedlaethol a gardyn — Yr "Eisteddfod Genedlaothol" gyntaf i gael ei chyttai wedi proclamasiwn y diwygiud mawr yn Llangollen (1868), i'r perwyl nad oedd un Bardd Gorsedd i gydnabod unrhyv1 eisteddfod yn genedl- aethol, nac yn ol braiat a defawd, os na fyddai wedi cael ei chyhoeddi yn rheolaidd, "yn ngwyneb haul, iiygad goleuni," un dydd a blwyddyn cyn ei chynaliad, a hyny bob yn ail liwyddyn yn y Ds a'r Gogledd, os na lyctdai y De neu y Gogiedd yn cydsynio i ymwadu a'i hawl weitliiau, ar gais rhyw di'ef neu ddinas yn Llne.T, megis y gwnactli y JJC' cr mwyn Cymry Liun- dain, a'r Uogledd fwjr nag unwaith, ar gais dirprwy- on o Gaer, Birkenhead, a Lerpwl-yr Eisteddfod Genedlaothol gyntaf a gynhaliwyd yn ol rhaith Llan- gollen. oedd. un Dinbycli, yn y fluyddyn 1860. Yr oeddwn yn preswylio yn Xinbych erbyn hyny, fel un o ystaff "Y Gwj'ddoniadur," y "Faner," etc., a chenyf I gor canmpus wedi ei sefydlu yn y dref, yr hwn a arweiniais trwy gydol yr eisteddfod, rruwn datgan- iadaeth o gyfansoddiadau Cjmreig yn benaf, gyda rhai detholion o brix gynyrchion Handel, Haydn, etc Ac yr oedd Edith Wynne wedi d'od yn "un o anhebgarion pob eisteddfod" erbyn hyn; ac ni chexais ddim trafferth i'w chael hithau yu brif gan- tores yn Ninbych, yn 1860. Yn 1861 cefais yr hyfrydwch o wasanaethu ar yr un ilwyfan ag Edith Wynne—canys dyiui y fel y mynai y bobl ei galw, fel pe na buasai na Miss na Madame yn perthyn iddi—yn yr Eisteddfod Genedl- aethoi a gynhaliwyd yn Aberdar, pan yr enillais hefyd y brif wobr am yr Arwrgerdd ar "Garadog yn ei Amddiffyniad o Brydain yn erbyn y Rliufeiniaid (Caractacus in his Defence of Britain against the Romans)." Beirniaicl :-Llawdden. Creuddynfab, a (vian Alun. Syr Henry Bruce—y diweadar Ãrghvydd Aberdar—aedd yn llywydd. Diau fod Liawdden yn coiio'r amgjdcliiad yn dda ac efe a minau ydym yr unig ddau o'r lluaws sydd yn fyw pan yr wyf yn ysgriblo hyn. Yr oedd dyddordeb y cyhoedd yn fwy na chyffredin, am fod y wobr yn iwy nag a gynygiwyd erioed o'r blaen am unrhyw gyfansoddiad barddol, nid amgen deg gini ar hugain mewn aur, a thlws ar ffurf Maltese Cross, gwerth deg gini. Gwyddai Edith Wynne fod genyf gyfansoddiad i I mavrn, a pha ffugenw oedd yn nglyn a liwnw ac wedi gwrando yn astud ar feirnia.daeth faith a dysg- edig, a ddarllenwyd gan Llawdden, a'r ddau feirniad arail yn sefyll un bob oohr i'w cydfeirniad parchedig I a chiywed Glan Alun yn ychwanegu, yn Saesneg I Mr i-r^sident, Lacnes and Gentlemen,—I may be allowed to add that we three are unanimous in de- claring this epic the highest flight ever made by the Welsh Muse, metliodd hi a dal heb waeddi yn ngwyneb yr Arglwyddes Bruce—Arglwyddes Aber- dilr wedi hyny "Y fo oedd f'athraw cyntaf i-Llew Llwyvo A bu Syr Henry Bruce mor feddylgar a chydnabod y ffaifch hono trwy alw ar Edith Wynne i binio y Maltese Cross ar labed fy ngiiot. Ein cyd-ymddangosiad cyhoeddus nesaf oedd yn yr Eisteddfod Genedlaethol a gynhaliwyd o fewn Castell Caernarfon, yn 1862. Rhoddai un o bapyritu Caer- narfon. yn mis Mai, 1894, yr enwau canlynol o blith yr enwogion mwyaf adnabyddus-gallasai ych- wanegu ugeiniau ereill-ar lwyfan yr Eisteddfod hono "Alaw Goch, Clwydfardd, Gwalchmai, Glas- ynys, Caledfryn, Llew Llwyvo, Creuddynfab, Tal- haiarn, Ceiriog, Glan Alun, loan Arfon, Owain Alaw, Pencerdd Gwalia, Brinley Richards, Elis Wyn o Wyr- fai, Hwfa Mon, ac ereill." Pan yr wyf yn dyfynu y liian restr uchod, y mae'n ddifrifol meddwl nad oes onid tri ohonynt yn fyw, sef Hwfa, Mon, Pencerdd Gwalia, a fy hunan. Nid wy-f yn cofio am ddim neillduol yn nglyn ag Edith Wynne, wedi'r eisteddfod hono yn Nghaer- narfon, 1862, hyd yr Eisteddfod Genedlaethol a gyn- haliwyd yn Ngwrecsam, 1876, pan y cyflawnodd hi orehest nad oedd neb arall ar y pryd, ac ofnaf nad oes neb hyd yn awr, a allasai ei gytlawni-gorchest hefyd nad oedd, ar y pryd, ac nad yw hyd yn hyn, yn cael y degwm a liaeddai o glod a mawrygedd. Mae y darUenydd yn cofio fod y Gadair yn Ngwrec- sam, yn 1876. wedi ei chynyg am yr Awdl oreu ar "Helen Llwyddawg." Ychydig amser cyn yr eis- tidafod archollwyd calon pob bardd a gwladgarwr gan y newydd, anhygoel bron, am farwolaeth ddisymwth yr 'addfwyn. yr anwyl, a'r awenyddol fardd, Taliesin o Eifion. Yr oedd sibrwd hefyd ar led fod gan Tal- iesin awdl i mewn yn nghystadleuaeth Gwrecsam, ac ambell gyfaill yn myn'd mor bell a sicrhau ei fod wedi clywed Taliesin ei hun yn darllen darnau o'r awdl liono. Xid oeddwn yn synu dim oherwydd y myneg- iad olaf yna, canys dyna'r fath gj*meriad oedd Taliesin o Eifion—nis gallai gelu dim oduiwrth ei gyfeillion, a byddai yn cael boddhad gwynfydol wrth ddarllen neu adrodd iddynt pa beth bynag y byddai wedi. neu yn. ei gyfansoddi, yn enwedig os byddai yn cael lie i gredu y bernid fod rhyw ragoroldeb yn y llinellau. Yr oedd mor wirion a di-ddichell yn hyn ag y byddai ei hen athraw--Robert ab Gwilym Ddu, o'r Betws Fawr, am yr hwn y clywais ef yn son ganoedd o weithiau gydag addolgarwch o'r bron—pan wedi adrodd rhyw englyn neu benill newydd, i gyfaill, yn troi ato, ac yn dweyd ei fam mewn ffurf o ofyniad: "On'd yw o'n glws?" Ond, yr wyf yn crwydro eto. Edith Wynne a'r cadeirio yn Ngwrecsam oedd y pwynt. Wei, fe aeth y sibrwd yn gredo, yn fuan, yn nghylch fod Taliesin o Eifion wedi "tynu ei anadl olaf' gyda'i fod wedi gorphen ei awdl, wrth fodd ei galon, a'i hanfon i'r gystadleuaeth; yr hyn a berai anesmwythyd nid bychan i'r Pwyllgor Lleol. Yr oedd yn berffaith naturiol iddynt deimlo pryder angerddol yn nghylch ilwyddiant eu hanturiaeth, ac ymlioli yn eu plith eu kunain Os yw yn wir fod gan y trancedig awdl i fewn, beth os y digwydd mai hono a ddyfernir yn oreu, ac yn deilwng o'r gadair! Beth a wneid gyda golwg ar y ddefod a'r urddas disgwjdiedig yn nglyn a'r cadeiriad? A phendedynodd y pwyllgor, yn ou cyfyiigder, ar yr hyn oedd ddoeth a cliyfiawn, o dan yr amgj'lchiadau, sef mynu gwybod, yn gyfrinachol, gan y tri beirniad, beth oedd ffugenw awdwr yr awdl fuddugol; ac wedi sicrhau hyny, tori sel y papyr j a'r ffugenw hwnw, er mwyn gwybod yr enw priodol. Gwnaed hyny, a chanfyddwyd mai yr awdwr oedd Mr Thomas Jones (Taliesin o Eifion). Yn awr, beth yn mhellach oedd i'w wneud, fel y cedwid i fyny ddyddordeb yr eisteddfod hyd y diwedd? Peiiderfynwyd gosod y gad air-am gynllunio a sarrnio yr hon yr oedd gwobr wedi ei dyfarnu i Mr T. Hum- phreys, Caernarfon—yn ei lie arferol ar y Ilwyfan a chyn darlleniad y feirniadaeth, gorchuddio y gadair a chrap du a phan hysbysid ffugenw y buddugol, i'r Arweinydd am y dydd fynegu i'r gynulleidfa y ffeitliiau a grynhowyd uchod yr hyn oil a wnaed yn nghanol y difrifweh dyfnaf. Ond beth oedd a wnelai Edith Wynne a hyn oil? Mv,T nag a gydnabyddwyd yn gyfiawn gan ei chyd- genedl, a mwy nag a allasai neb wneud ar nas meddai "burdeb a chyfoethogrwydd" ei gwladgarwch, ad- noddau tiysorfeydd cerddoriaeth henafol a thraddod- iadol ei gwlad, a'r dewrder parod sydd yn addurn i bob gwir athrylith. Wedi dim ond ychydig oriau o rybudd i ymbarotoi, wele hi, yn ca.} ei harwain ger- fydd ei llaw, a'r ddwy law mewn menyg duon o groen, gan Bencerdd Gwalia, ac vrtlu yn cael ei ddilyn gan ei delyn hudolus, at oclir "Y Gadair Ddu," a gwyneb Edith mor welw a marmor caboledig. Ac wedi ychydig gordiau llcddf, fel symphoni bj-rfyfyr, teilwng o'r Pencerdd ei hun ac o'r aclilysur athrist, dyna lii, Edith Wynne, o ddyfnder ei henaid, yn hyglyw anadlu geiriau anfarwol Ceiriog i'r hen alaw haner-ysbrydoledig, "Dafydd y Garcg Wen," a mil- oedd yn y gynulleidfa bron myned i lewyg wrth wrando ami yn datganu, 'Roedd Dafydd yn marw," heb na chopi yn ei llaw na chyaorthwy adgofiadur yn a.gOf], pe buasai angen, ac yn gorphen y delyneg yn 13, f ff aith, yn nghanol y distawrwydd mwyaf ang- erddol, oddieithr pan esgyntu ambell ochenaid yma ac acw. gyda rhyw furmur gorwasgedig a lleddf, tebyg i ymgais tyrfa mewn ing yn ceisio yma.tal rhag wylo. Pwy arall o'n prif gantoresau presenol a allasai gyfiawni y fath orehest, a hyny ar gan ileied o rybudd? (Llew Llwyvo yn "Nghsniaem"' Hydref).

Oopong, a Judiciotis Blend of the Choicest Tea, 23 per lb. Ceylon Tea, Pure, Fragrant, and De- I licious, Is 6d per lb., 6 lbs. carriage paid to Pny addiess in the United Kingdom.—Barker and Co. (established over a century), 67a, Lord-street, I Liverpool, and 103, Market-street, Manchester, Advt.

Angladd y Diweddar Barch John Firans. Cymcrodd claddedigaetli y diweddar Barch John Evans (Eglwysbach) Ie yn ngliladdfa An- fieid, Lerpwl, piydnawn dydd Mercher. Yr oedd miloedd lawer o bobl, o Ogledd a Deheudir Cym- ru, wedi eu dwyn i'r dref gyda.'r trenau yn ystod y boreu, tra yr oedd rhai wedi cyrhaedd y noson cynt. Tin. haner aivr wedi un cynhaliwyd gwas- anaeth byr yn rliy Mr Gwaenys Jones (96, St. Domingo Vale), lie bu y gnvr parchedig bnv. Yn hwn gweinyddwytl g:m Y Parehn Thomas Hughes, Bootle, a John Griffiths, Llundain. NVedi hyny ffurtiwyd goiymdaith, ar flaen yr hon yr clai nifer luosog o vreinidogion pob enwad. A ganlyr ydynt enwau y prif ohirwyr:—Mrs Evans (y weddw), Miss Edith Evans a Miss Eva Evans (mcrchcd), blaster Ewa-rt Evans (mab), Mr E. Gwaenys Jones a Mr John Davies, Lerpwl; Mrs John Davies (chwaer), Mr D. Davies (nai), Miss Davies (nith), Mr J. Pritcliard, Lerpwl (tad- yn-nghyfraith); Mr Hugh Price, Llanrwst; Mrs Prie (cyfnither), Mrs J. Lloyd. Colwyn. (cyf-' nither); Mr John Davies, Casnewvdd (cefrder) Mrs Wynne, Eglwysbach (cyfnither) Mr John Wvune "(nai), Mr liobert Davies, Cefn Castell (cefndcr); Dr. E. T. Davies, Shaw-street, Ler- I '-vvl; Mrs E. G. Jones, Mrs Wood, Llundain Mrs E. Humphreys, Lerpwl; Mrs Lloyd Jones, Bangor; Mr John Williams, Bangor, ac eraill. Dilyr ai nifer o gerbydau preifat. A ganlyn hefyd ty svdd restr o bresenolion roddasant eu cardiau i mewn: Parehn J. Bennett Anderson; W. H. Booth, Rock Ferrv; Jas. Charles, Dinbych R. Curry, Pwllheli; W. B. Charles, Coleg Didsbury; F. Church; T. J. Choate, cadeirydd Talaeth Ler- pwl; James Davies, M.A., Eglwys Dewi Sant; Thomas Davies, Tregarth E. Griffiths, Garston J. Davies (B.), C'liorley Darley Davies, Llanid- loes H. M. Davies, Coleg Didsbury O. Lloyd Davies, Lerpwl; E. J. Evars, Walton; Hugh Evans, Blacnau Ffestiniog W. H. Evans, Rhyl; F. Edwards, Bangor; T. Evans, Peel-road; W. J. Powell, Garston T. Gray, Birkenhead; R. Green, Coleg Didsbury S. H. Hallam H. Price Hughes, Llundain T. Hughes (C.), Brymbo 0. Hughes, Widnes; John Humphreys, Aberyst- wyth T. J. Humphreys, Wyddgrug; William T Jones, David-street; E. Jones, Llundain; T. Rees Jones, Lerpwl; W. Caer.og Jones, Tre- garth Lloyd Jones, Rhyl; H. Jones (cadeirydd y dalaeth); D. Jones, Dinbych H. Jones, D.D. R. Llovd Jones, Bangor; R. Emrys Jones, Porth; R. Jones (B.), Beaumaris D. Creigfryn Jones, Didsbury; Rhys Jones, Didsbury; W. O. Jones, B.A. T. Jones, Llanelli; E. Isaac, Cor- ris; D. Morgan, Machynlleth; T. McCullagh, Lerpwl; W. Morgan, Aberystwyth; H. Owen, Llanfairfechan Joseoh Owen, Treffynon; Rice Owen, Aberdar; R. Ceinwenydd Owen, Lerpwl; A. C. Pearce, Ferndale D. Pugh, Coleg Dids- bury J. J. Quiggin, Lerpwl; Hugh Roberts, Lerpwl; O. L. Roberts, Tabernacl; T. Nicholls Roberts, Porthdinonvig J. Rowlands, Tre'rddol, Aberystwyth R. Rowlands, Abergele J. Row- lands, Ciifynydd D. Thomas, Caerwys; H. P. Thomas, Birkenhead; Johr. Thomas, Myrtle- street J. O. Williams (Pedrog) O. Watkins, Llandudno; T. Charles Williams, Gwalchmai; Samuel Wilkes, Lerpwl; D. Watkins, Aberdar R. Jones Williams, Penisa'rwaen; J. C. Wil- liams, West Kirby; Evan Williams, Eglwys St. Dewi, Lerpwl; W. M. Williams, Birkenhead; David Young, Macclesfield A. W. Davies, Ash- ton-in-Makeriield; G. T. Newton, Llundain; J. Hughes (Glanystwyth) G. Ellis, M.A. D. Adams, B.A. J. Evans (Beacorsfield- street); Mri S. J. Amos, Rhyl T. Bellis, D. F. Bowden, Caerdydd; J. D. Brash, T. Charles, Brymbo; Peter Davies, yn nghyda Mrs a Miss J. Davies, Devonshire-road; W. Davies, W. Evans, Elm Bank E. Evans, Fflint; J. Hughes, Amlwch David Hughes, Y.H. D. C. Hughes, Abergele H. Hughes, R. Ingham, Mrs D. O. Jones, Man- ceinion T. Jones, Porthdinc^wier: Thos. Jones, E. C. Jones, E. Jores, Conwy; Mr a Mrs Jones, Five Elms E. Gwaenys Jones, H. Lloyd Jones, R. W. Jones, Garston J. Jones, London Grove W. Lawson, Ed. Lloyd, Y.H. E. Lewis Lloyd, C.C. Lewis Morris, Ellis Owen, J. R. Owen, Ellis Owen, Caernarfon; Hugh Pritchard, Caer- narfon Cadben Edward Parry, Johr, Price, Caer- narfon; J. R. Prichard, D. Rees, Manceinion; E. W. Roberts, E. Rees, Y.H., Machynlleth O. M. Roberts, Llanrhaiadr R. Roberts, Colwyn Bay; Edward Rowlands, Eleazar Roberts, Y.H., J. Roberts, Dinbych; W. Thomas, Y.H., J. Davies, Wern Ddu; Heber H. Chambers, J. Thomas, Evertor-terrace A. V. Thomas, Aber- ystwyth J. Venmore, Hugh Williams, John Wil- liams, Birkenhead W. Williams, Dolgellau T. Williams, Coedpoeth J. P. Williams. Prestatyn D. D. Williams, Machynlleth J. Williams, Man- ceinion J. Williams, Rhyl; Williams, Con- nah's Quay; W. Williams, Y.H., Rhyl; Gwilym Dafydd, Alfred Rawlin, etc. Ar ol cyrhaedd addoldy "W esleyaid Seising Oak- field Road, cymerwyd llywyddiaeth y cyfarfod gan y Parch Edward Humphreys, Shaw-street, a dech- reuwyd y gwasanaeth prudd trwy ganu "Tynu tua'r byd tragwyddol" gyda dwysder neillduol. Yna darllenodd y Parch J. Hughes (Glarystiv-vth) gyf- ran o'r Ysgrythyr, a gweddiodd y Parch Ishmael Evans, Rhyl, gyda dylanwad mawr. Ar ol canu "0 fryniau Caersalem ceir gweled," sylwodd y Parch E. Humphreys eu bod wedi cwrdd dan am- gylchiadau neillduol o brudd-yr oedd teimlad pawb yn ddrylliog a chenedl gyfan yn galaru. Chwith oedd meddwl fod yr Eglwysbach i gael ei gladdu. Hawdd oedd diolch i Dduw am ei gael— 1 1-1 anhawdd oedd diolch Iddo am ei gymeryd. Yn y cwrdd ceid cynrychiolaeth dda o bob enwad, ac yr oedd Cymru a Lloegr am ddangos eu parch i goffa'r gwr fu'n efengylu mor hir ac mor hy- awdl. Y Parch Hugh Jores, Birkenhead: Anhawdd oedd siarad, ac nid dyma'r adeg na'r lie i elfenu cymeriad yr ymadawedig. Ond yr oedd John Evans yn ddyn anghyffredin. Buasai felly pe heb fod yn weinidog. Cafodd alluoedd fuasent yn enill iddo safle uchel mewn unrhyw gylch. Meddai ddynoliaeth ragorol, ac yr oedd yn ur. o'r rhai caredicaf anadlodd erioed. Gwaith ei fywyd oedd gweithio i eraill, ac nid oedd odid wr feddai galon fwy. Nid oedd ond ychydig a wyddent am ei fywyd dirgel, ond yr oedd beunydd yn byw mewn awyr bur a sanctaidd, 11C yn treulio llawer o amser mewn gweddi a myfyrdod. Nid oedd ei sirioldeb yn tynu dim oddiwrth ei dduwioldcb. 0 adeg marwolaeth ei fam hyd y diwedd, ymgysegru i waith Crist oedd ei hanes. Cododd yn foreu i efrydu, ac yn ddiball y Ilafuriodtlt Gweithiodd res myn'd yn ferthyr, a than bwysau'r gwaith yr hunodd. Anhawdd oedd sylweddoli fod y dyn "byw" Eglwysbach wedi "marw." Yr oedd ei fywyd yn meddu neillduolion, ac yr oedd neilldu- olrwydd arbenig yn ei farwolaeth hefyd. Y Parch Talalun Newton: Bu mewn cysylltiad agos a'r ymadawedig yn ystod y deuddeng mlyn- edd diweddaf. Cafodd fynediad i'w gylchoedd cyfrinachol, ac yr oedd ei galon yn llawn oblegid adnabu ef fel y cyfaill addfwynaf, a'r dyn o rod- iodd agosaf i Dduw o'i holl gyfoedion. Mewn awyrgyich ysbrydol y bu fyw, ac yr oedd hyny yn gwresogi ei weinidogaeth. Anmhosibl fyddai mesur maint dylanwad y gwr a goffheir yn ffurf- iad cymeriad yr oes. Meddai bersonoliaeth swyn- ol, ond y ffaith ei fod yn cvmdeithasu cymairt. a'r Anweledig a briodolai am el rymnsder a'i lwvdd- iant. Credai mewn gweddi, ac ni ymaflai mewn gorchwjd heb ofyn bendith Duw amo. Ccid 300 wedi eu diwygio trwyddo yn Mhontypridd, a gad- awai y cyfryw yn gynysgaeth i Wesleyaid Cymru. Y Parch T. Manuel, Mountain Ash: Er cymaint colled Cymru, mwy oedd colled Talaetii y De. Efe oedd en harweinydd a'u cadfridog. Rhoddai ys- bryd rewydd yn mhawb. Ni eliid cyfrif faint yr eneidiau wnaed yn gryfion neu a ddygwyd at Dduw ganddo. Yr oedd yn fawr yn mhob cylch, ond yn weddiwr mawr yn anad dim. Cafodd yr enwad golledion trymion yn ddiwcdda.r, aDuw a fendithio'r amgylchiadau pruddaidd i fod er budd i bawb. Y Parch J. Thomas, Myrtle-street: Da fuasai ganddo fod yn ddistaw, oblegid yr oedd ei deim- ladau yr. rhy ddwfn gan alar i eiriau eu mynegi'n gywir. Ni wvddai am neb y gallesid galaru mor gyffredinol am dano a'r Parch John Evans. Cerid ef gan bawb, ac er yn un o'r pregethwyr mwyaf, ac yn un o'r gweithwyr mwyaf yrnroddedig, eto ei gariad eangfiydig oedd ei fawredd penaf. Yr oedd ei gyffyrddiad mor serchog a'i eiriau mor gywir ag eiddo plentyn bach. Yr oedd ei farwolaeth yn golled nid yn unig i'r eglwys ond i'r ddynoliaeth. Yr oedd ei gwmni bob amser fel pcrarogl y gwan- wyn, a'i lais mor fwyn a pheroriaeth clychau. Bu'n siarad gydag ef pan yn fyfyriwr, ae yr oedd ei eiriau mor eangfrydig fel na silent dd'od ond o encid mawr a'i }.on'd o Dduw. Yr oedd yr adgof c am y geiriau wedi ei ysbrydoli yn y fyfyrgell a'r pwlpud, ac wedi dylariwadu ar ei bregethu a'i fywyd. Meddai frwdfrydedd dyn ieuanc, ac yr oedd yn llawn tan a chynlluniau newydd i'r cti- wedd. Cyd-deithiai ag ef yn ddiweddar i'r De- heudir, ac yr oedd ei wrando'n adrodd am yr hyn a wnaed yn y Rhondda yn enyn ei edmygedd o hono. Llwyddodd i gyffwrdd calm au geinvon y glowyr, fel y plygent yn ufudd i gyd-weddio ag ef. Ily z, Oedd, yr oedd yn wr mawr yn Israel—mawr o galon, mawr o feddwl, a mawr ei allu i gyffwrdd tanau dyfnaf y fynwes ddynol. Ni bu farw—er yn ei arch, ac er fod y bedd yn agored i'w dderbyn, ni bu farw. Yn ngalar y bobl, ac yn y cofion am dano, ceid sicrwydd ei ar.farwoldeb. Nid oedd Duw yn galw'r gweithwyr adref nes byddai'r goron yn barod. O'i farwolaeth, cyfyd ysbrydiaeth a chymhelliad i fywyd o ymgysegriad, a'r Duw a goronodd ei yrfa ddaearol a'i ddiwedd ef a roddo rymusder newydd i'w bobl nid yn unig i ymgynal yn eu galnr end i weithio'n ffyddlonach ac a roddo i nawdd ar y teulu yn eu trallod, a'i fendith fel y gwlaw graslawn ar eu ealoi.au. .1 Y Parch G. Ellis, M.A. Hawddach oedd wylo na llefaru, oblegid teimlai'n brudd. a siomedig. Nid oedd ond deufis er pan yinddiddanai a'i frawd ymadawedig, ond erbyn hc-ddyw—Nid fy medd- yliau i yw eich meddyliau chwi." Adnabyddai ef ers 30ain mlvnedd, a hawdd fuasai iddo adrodd llu o gofion am dano "cithr Duw a gymerodd," a rhaid tewi. Nid dyn enwad oedd John Evans— ni fedrwyd ei gyfyngu i liii iau mor gul—eithr yr oedd yn ddyn y genedl, a phob enwad yn mwyn- hau ei v\Teinidogaeth. Blwyddyn i'w chofio oedd hon, oblegid wele> dri chawr wedi eu galw adref — Dr. Herber Evan3, Dr. Da.vid Roberts, a dyrr.a bregethwr mwyaf poblogaidd Cymru wedi eu di- lyn. Ar ran y Cyfundeb Methodistaidd dymunai dcbtrran y cydymdcimlad dyfnaf a'r Wesleyaid: yn cu colled. Y Parch Hugh Price Hughes, Llurdain Yn y nef yr oedd John Evans—"Lie yr wyf Fu yno y byddwch chwithau hcfyd." Nis gallai synio'ii briodol fod y tafod hyawdl 3*11 fud. a'r galon fnvd wedi oeri yn yr nngau. CJydna-byddid ei alluoedd gan holl EglwysL f'!eis-.ig Lloegr. Pan yn ieuanc iawn, rhoddodd y Cyfundeb (Confererce) yr an- rhydedd uchaf iddo, sef ei ddewis yn aelod o'r Cant Cyfreithiol yr un adeg a'r Parch Mark Guy Pearse. Dyleni ddiolch i Dduy; am ei ab; a'i arddel. Oafodd bxydeioa dwys a gwaith caled yn ei ddydd, ond bellach yr oedd xiccii ei ryddhau. Yn y nef cyfarfyud'ii a lluaws o'r rhai a achubwyd trwy ei weinidog-iet' a niplus fydd eu cyfarfydd- iad. Ar ol canu te triry weddi afaelgar gan y Parch D. Adams, B.A., Grove-street. Ar ol cyrhaedd y fynwent, gweinyddwyd gar' y Parehn. Edward Humphreys a T. Choate, cadeir- ydd Talaeth Seisnig Lorp Tcl, a chanwyd "Bydd myrdd o ryfeddodau," gan y dorf enfawr. Derbyniwyd llu mawr o bellebrau a llytliyrau oddiwrth Eglwysi a phersonau yn amlygu eu cyd- ymdeimlad a'r teulu a'r enwad ac anfonwyd hefyd nifer o flodeuglym prydferth. Yr "undertaker' oedd: Mr John Jons, 56, Shaw- street, ac ni allai trefniadau'r angladd fod yn well. Dyma fel yr ysgrifena cyfoesolyn am y bonedd- wr trancedig: -Ac o'r pryd y daeth Mr Evans i'r amhvg, tra nad oedd efe ord llencyn ugain oed, bu ei athrylith a'i ddoniau, ei fedr a'i swyn, ei ddy- falwch a'i egni, ei ddifrifwch a'i ymroddiad, ei lafur a'i lwyddiant, yn destyn sylw miloedd Israel Cymru, ac yn fater efrydiaeth nid ychydig. Cyd- gyfarfyddai llawer o bethau ynddo i'w wneud yn bregethwr, ac yn bregethwr poblogaidd, yn en- wedig yn Nghymru. Gwnaeth natur ei rha.n yr. ardderchog yn y mater hwn. Enillai ei wedd hawddgar serch ac yn ymddiried ei wrandawyr mewn inuiiud a phan yr oodd efe yn ieuanc yr oedd rhyw swyn neillduol yn perthyn i'w ymddang- osiad—gwylaidd, oni hyderus. Yn gymaint felly nes yr oedd y profhvydi yn ddweyd y diflanai elfen fawr o'i boblogrwydd gyda diflaniad ei I ieuenctid. Ond ni chyflawnwyd eu proffivydol- iaeth. Parhaodd ymddangosiad personol Mr Evans yn ei ffafr hyd y diwedd. Wedi hyny, yr oedd natur wedi rhoddi genau siaradwr iddo, ac yr oedd ei eiriau yn ca.el eu cynanu yn. groew a grymus. A I phan y dechreuai efe siarad teimlid ar unwaith fod ganddo rywbeth i'w ddweyd, a'i fod yntau yn ym- wybodol o hyny, yr hyn a barai i'w wrandawyr deimlo ei fod o ddifrif. At hyny, yr oedd yn ei his rywbeth oedd yn cyffwrdd a theimlad calon Cymro yn neillduol iawn, ac yn cr wedig felly yr Z, haner cyntaf o'i oes weinidogaethol. Ac yr oedd r_1 ei Gymraeg yn dda, ei eiriau yn ddealladwy a chartrefol, ond nid yn werinaidd ei iaith yn semi ond yn ddetholedig a choeth. Ac yr oedd ef yn bregethwr a boneddwr, a gwnaeth yntau y goreu o hono ei hun. Efe a fynodd weled pobpeth oedd gyfreithlon i'w weled hyd yr oedd hyny yn ei gyrhaedd, ac efe a gyrhaeddodd yn mhell iawn. Nid oedd ball ar ei sylwadaeth, na diffyg ar ei welediadaeth. Wedi hyny, yr oedd efe yn ddar- llenwr mawr iawr', ac yn efrydydd ymroddol a llwyrfanwl. Ond dygid pobpeth o dan dreth i'r pregethwr ac eneinid y cwbl oil gan ysbryd gwOOdi-a dawn yr Ysbryd Glan a dderbynid mewn atebiad i weddi. Yr oedd ei bobpeth ef, fel y pethau a ddaethant oddiwrth y Philippiaid i Paul gynt, o arogl peraidd, yn aberth cymeradwy, boddlon gan Dduw. Gallesid nodi llawer o bethau a gydgyfarfyddent i wneud John Evans, Eglwys- bach, fel John Jones, Talsarn,-er nad yr un modd—yn bregethwr y bobl. Ond yr ydym yn cydweled ag ysgrifenydd ber-erthygl yn y "Liver- pool Mercury" god ynddo, at bobpeth a allesid ei enwi, rywbeth arall nas gellir ei ddeffinio. Ond rhywbeth a adnabyddid, a deimlid, ac a werth- fawrogid gan gyr.ulleidfaoedd Cymru a rhywbeth y gwnaeth yr Ysbryd Glan ddefnydd neillduol oliono, gyda'r pethau eraill oedd yn Mr Evans,i'w wneud yn un o bregethwyr mwyaf llwyddianus ei oes. Gofod a ballai i ni grybwyll am Mr Evans fel awdwr, a darlithydd a gwleidyddwr. Yr oedd efe yn amlwg yn mhob cylch, ond yn gyntaf a pheraf yn nghylch uchel gweinidogaeth y Gair.

Masnach Yd yr Wythnos. Y mae digon o'r gwenith newydd wedi ei ddyrnu erbyn hyn i'n galluogi i ffurfio barn deg am gnwd y flwyddyn hon. 0 ran pwysau, y mae gryn lawer yn fwy ra!r cyfartaledd a dybid a fyddai gan y Llywodraeth, sef 60ain pwys i'r bwsiel. Mewm perthynas a.'r fasnach, gellir dweyd fod gwenith Seisnig am o 328 i 36s y chwarter yn dwyn elw i'r amaethwr. Ond pan welir y math goreu o wenith a bwysa 504 pwys i'r chwarter yn cael ei wasgu ar werth am 37s y chwarter, a 371$ 6c y chwarter yn cael ei roddi am wenith coch Siberia, a mathau tramor ail-raddol da eraill, yr ydys yn cael prawf diymwad, os yn un annymunol, o'r cyfyngder sydd yn gorfodi yr amaethwr Prydeinig 1 werthu ei gynyrch yn rhy fuan. Y dadforwr tramor, ac nid yr amaethwr cartrefol, ydyw colofn gadarnaf y farchnad yn y dyddiau hyn. Y mae ganddo ef ei gyfalaf, ac ymladda efe frwydr ben- derfynol yn erbyn prisiau gostyngol. I Ar hyd yr wythnos ddiweddaf, yr oedd gwenith yn gwerthu yn lied sefydlog am y samplau o Dde- heubarth Rwsia, Chili, Plata, Califfornia, ac Oreg- on mewn Haw. I Ers peth amser, y mae y fasnach mewn yd gwanwyn wedi bod yn hytrach islaw nag uwchlaw y cyfartaledd, oddigerth am y math goreu o haidJ ond yr ydys yn amheu ai nid yw yr amgylchiadau yr, gamarweiniol yn yr achos hwn. Had olew a werthai yn lied farwaidd ar hyd yr wythnos. I

Yn Mhontypridd, yr "ythnos ddiweddaf. cy- huddwyd Sarah Ijowe, 22ain mlwydd oed, morwyri siamber, o geisio Iladd ei hun Irwv gym cry d gwenwyn. Gohiriwyd yr achos am wythnos, oher- wydd fod yr eneth mewn cyflwr tra gwrtiillyd. Ac'd a hi i Yspytty y Tlotty.

Figion Ii mericanaidd. (Or Drych.") Henry W. Evans, o Bellevue, etholwyd gan cglwys y T. C., Hyde Park, Scranton, yn arweinydd y canu, fel olynydd i Evan Miles, yr hwn bellach sydd wedi cyehwyn am Columbia Brydeinig. Cartref y Parch D. T. Phillips, Consul y T. U. yn N ghaerdydcl, yw 20, The Walk. Dychwelodd William Jeremiah i'w gartref, 55, Jefferson Ave., BrookljTi, N. Y., yr wythnos ddi- weddaf, ar ol Hiwynhau ei hun am rai misoedd yn Nghymru. Derbyniodd Evan Thomas, fire boss Glofa Parish, Plymouth, Pa., niweidiau difrifol n-wy gwympiad o'r nenfwd ar y 5ed cyhsal; ond coleadir gobeitliion am ei adferiad. Sabboth, Hydref 31, bydd y Parch Vyrnwy Mor- gan yn progethu yn Randolph, Wis., yn y boreu, ac yn Cambria yn y prydna;wn a'r hwyr. Hefyd, "bydd yn darlitliio yn nghapel yr A., Cambria,* nos Lun, Tacliwcdd 1, ar "Caru, priodi, a byw." Diwadd Av.sfc, sjTtliiodd drws mawr ar ben y Parch J. Michael Hnghes, Emporia, Kansas, nes ysgytio yr ymenydd. Da. gmym fod Mr Hughes bron wedi gwella erbyn hyn. Tburaian, O., Kydref 8.—Ar y oydd cyfisol bu fisrw un o ddynion parehusai ardal CentreviJle, scf Edward A. Edwards, o'r cancer yn y colyddion. Bu dan operation yn y boreu, ond yr oedd yn marw y noson hono. Claddwyd ef ddydd Mercher. Yr oedd yn ddiacon gyda'r Cynulleidfaolwyr.—±>. B. J. Yn Yonk- rs, N. Y., v dydd o'r blaen, cwympodd James M. Rhys, aynt o Hyde Park, Pa., i lestr o Ii" bsrwedig yn Meiin Moquctte ac ysgaldiodd mor ddychrynllyd fel y bu farw yn fuan. Gadawodd wraiar a pluunp o blant. Tra yn Hyde Park canai fel ail denor yn. yr hen Pennsylvania Glee Club. Mae y periglor llafurus a chymeradwy, y Parch J. I WynaJonas, Cliicago, wedi rhoddi ei ofal eglwysig yuu i fjTiy. a bydd yn dedircu ;.r ei waith fel Assis- tant Rector Eglwys? yr Advent, Boston, Mass., y Sybboth cyntif o Dachw:dd. Gwnaed Cyniry Boston vu fawr o hono. Nid oes U.er jrn gwybxl, efa!I;;i, fod Sculptor David Ii:- o New York, i:id yn unig yn gerf- laniwr digiii'o, ond hefyd yr. crluniwr m?drus. Er pan mae ar Y1;wcfud ag Utica mae wedi gwneud "iL3_1 pi'.t-i.rjs"—true to i.atrre' u simryw berson- [i 11. Here:, yr 8:cd cyfisol. aeth CI-ri.Tiths at ei waith fel crJcr yn Nglofa Russ'll ri., fcjeranton, Pa. Yn fuan ar oi èechL 11 gweitnio, cwynodd wrth ei cydyimith, David S. Evans, nad oedd yn teimlo yn a phai-otodd i ddyehweJyct adr f. Tra yn ceisio rhoddi ei got am dano cwympodd wysg ei gefn a bu farw yn ddiatreg. Dyn 39 oed ydoedd, genedigol o Ddeheudir Cymru; a chanddo wraig ac smryw bL11t. Boston, Hydref 4.—Colled fawr i Gymry Boston a'r gjTnydogaeth yw colli v brawd J. Gordon Jones, yr hwn sydd ar ei daith tua Denver, Col., He I y bwriada drculio y gauaf, a pharotoi ei hun at fyn'd i'r Royal Academy of Music, Llundain. Y mae hinsawdd y Dwyrain yn effeithio yn niweidiol ar ei iechyd. Gymry Denver, gwnewch yn fawr o'r dyn ieuanc parchus a thalentog hwn sydd i sefydlu yn eich dinas.—W. J. Griffiths. Wilkesbarre, Pa., Hydref 8.—Yr wyf dros lawer o gerddorion yn estyn deheulaw cymdeithas i'r hen gerddor Morgan Samuel, Parsons, a'i ferch gerddorol -c a'u teuluoedd i'n mysg. Daethant i'r wlad o Gwm Rliondda ac maent wedi gwneud llawer dros gerddor- iaeth. Mr Samuel oedd arweinydd y cor buddugol yn Eisteddfod Parsons, ac nid Morgan Bevan, yn ol yr adroddiad camsyniol. Cofi-d Cwmbwrlasco mai ar heol Market yn ein dinas y ca afael ar ein cyfaill v tro nesaf.—Nid yw iechyd y Parch J. 0. Jones yn dda ers pythefnos, ae nid yw yn gallu rhoddi ei bresenoideb yn ein plith yn gyson. Hy- | derir y ca Iwyr adferiad yn fuan.-M. ( West Pullman, 111., Hydref 6.—Diwedd yr wyth- nos ddiweddaf daeth W. H. Jones, llywydd Cwmni y Pla.no, a'i frawd, Hugh H. Jones, J. P. MacPhail, Oscar Tomblin a Chrisie adref wedi bod trwy Sweden a Chymru ac maent wedi cael eu 11 wyr foddloni mai peirianau y Piano ydyw y rhai goreu yn y tiriogaeth- au hyny. Gwerthasant lawer y tymor diweddaf; ond yn ol yr archebion sydd eisoes wedi dyfod i law, bydd y gwerthiadau eleni yn llawer mwy. Yn mhob man lie gweithir y peirianau hyn maent yn rhoddi perffaith foddlonrwydd. Heddyw, daeth D. J. Hughes adref wedi bod trwy Dalaethau Pennsylvan- ia, Wisconsin a'r Dakotas i edrych dros fuddianau y Piano yr oedd H. Gwril Jones wedi cyraedd yn Ilaenorol. --Dei-, draetli. Scranton, Pa., Hydref 6.—Bydd yn dda gan luaws cyfeillion y Parch B. J. Morgans, mab gobeithiol y Parch W. E. Morgans (Gwilym ynlais), glywed ei fod wedi ymgymervd a bugeiliaeth Eglwys Bres- byteraidd Circleville, Swydd Hudson, N.Y. Cafodd ei ordeinio i p7flttwn waith y weiniodgaeth y 5ed cjdisol. Cymerodd gwasanaeth yr ordeinio le yn eg- lwys y Parcii Mr Morgans ei hun. Traddodwyd y siars i'r gweinidog ieuanc gan ei dad, y Parch W. E. Morgans, a thraddodwyd y siars i'r eglwys gan y Parch Charles Beattie, D.D. Pregethwyd hefyd gan y Parch T. B. Thomas, Monroe, N.Y. Deallwn nad yw Circlcville yn mhell o Monroe. Clywsom fod cyngor y tad i'r mab yn cael derbyniad gwresog gan y gynullcidfa a'r doctoriaid Prcsbyteraidd. Gweini- dog ieuanc ymdrechgar, dysgedig a duwiol yw y Parch B. J. Morgans, ac y mae yn anrhydedd i'w da.d a'i fam. Y mae wedi ymsefydlu mewn gwlad ddymunol, prif ddynion y gymydogaeth yn aelodau o'r eglwys, a chredwn, os caiff einioes, fod dyfodol disglaer iawn o'i ilaeli.-Celyddon. Wilkesbarre, Pa., Hydref 6.-Cynhaliodd yr Eg- lwys Gynulleidfaol Gyntaf gyfarfod croesawol heno i'w bugail newj'dd, y Parch v J. Richards, o Water- ville, cyn hyny o Penwern, Dowlais, a chynhelir cy- farfod cyffelyb gan yr ail eglwys ar Rolling Mill Hill. Llywyddwyd gan y Parch Theo. Davies, o Plains, a chaed anerchiadau gan y Parehn. J. P. Thomas, Nanticoke J. T. Lloyd (B.), W. D. Jen- kins (T. C.), i. E. J. Morris, Wilkesbaire; W. Jones, Plymouth J. J. Jenkins. Glen Lyon; a Dr. R. S. Jones, Providence. Hefyd gan y lienor Jonah EL Evans, o'r Ail Eglwys. yr hwn a roddodd anerchiad barddonol. Traethwyd llawer o sylwadau gwerth- fawr, ae ychydig a gaed o sylwadau ysgafn a di- sylwedd, fol a geir yn fynych mewn cyfarfodydd croesawol. Canwyd yn rhagorol gan John Cynwyd Evans, Joseph Williams, Miss Maggie Morgan, yr hon sydd yn adnabyddus yn ein plith ers blynyddau, a'r soprano newydd spon. Miss Anne Davies, o Aber- aman, yr hon fu dan addysg Madame Novello Da- vies. Yr ydym yn calonog groesawu Miss Davies i'n plith. Cawsorn sylwadau synwyrlawn a chynes I gan Mr Richards, yr hwn ni a hyderwn sydd yn dechreu ar gyfnod o lwyddiant yn hanes y ddwy eglwys dan ei ofal. Scranton, Pa., Hydref 8.—Galwyd arnaf ddoe i wasanaethu yn angladd hen Gymraes o'r enw Ann Davies, yr hon fuasai farw dydd Mawrth yn nhy un Owens yn y He hwn. Yr oedd yr hen wraig tua 68 oed, ac wedi bod yma ers rhywbryd y flwyddyn ddi- weddaf. Enillai ei thamaid trwy werthu man nwydd- au o dy i dy. a thrigai yn y nos gyda phwy bynag a welai yn dda. roddi He iddi. Yr oedd yr hen wraig o rodiad dichlynaidd, a hawdd gwybod ei bod wedi gweled dyddiau gwell, ac amgylcliiadau mwy cysurus. Yr oedd hefyd yn feddianol ar gryn ddiwylliant meddyliol. Bu yn orofalus hyd y diwedd i gadw ei hanes yn hollol iddi ei hun. Yr unig ffeitliiau a hysbysodd am dani ei hun oedd ci bod yn America ers tua 35 mlynedd mai Castellnedd oedd ei char- tref yn Nghymru ei bod wedi byw yn Cleveland, 0., am fiynyddoedd nai Sais oedd ei gwr diweddaf, a bod gyda hwy rai miloedd o ddoleri, y rhai a gymerodd y gwr gan ymadael na wyddai i b'le, a'i gadael Jiithau heb yr un peiniog. Yn y blwch oedd yn ti medcuant, ca.wd wedi ei marw, photographs o wr a gwraig o'r enwau Stuffiers, o Joliet, 111. hefyd nodyn yn dwyn yr enw Re4. Mr Davis, Emporium, Pa. Cafodd yr hen wraig lawer o Gymry yn y lie yn garedig iawn iddi. Claddwyd hi yn mynwent g,,i la Washburn St., Hyde Park. Dygwyd llawer o'r draul gan D. D. Jones a'i Fab o'r lie hwn. Os gwel rhyw rai adnabyddus a hi y nodyn hwn am dani,ac am gael gair pellach o'i hanes yma, parod ydym i gyf- rar.n yr hyn a feddwn.—(Rev.) W. F. Davies, 1932, Wayne Ave. I

CYWYDD ANERCH: Dwynwen, merch gyntaf-anedig y Parch J. Evar.s Jones a'i briod, Sciwen. Yn awr Dwynwcn raid anerch,— Nid da. fj"th i'r gyntaf ferch- Gael dianc heb glod awen, A rhoi ei ffawd ar ei phen Dwyn ei doniau i Dwynwen Fireiniaf fo i'r Nef wer., Heb i loes un blinder blwng I dristyd ei darostwng. Yn awr ho en cawn rhyw anaf Drwy'n hoes ond hyderu wnaf Na dd-el Ilom awel mwyach Ar oes y fwyn aeres faeh. Uwch Dwynwen ei serch dinam Felusa fwy lais y fam: Ni fyn cariad guriad gau Anneclwydd yi. ei nodau Ac erys yr un cariad T gyiieu twym gAn y tad. Deulu hapuR! hoenus hynt Ddyry nawdd yr Ion iddynt. Bangor. E. O. J.

Brawdlys Caernarfon. Agorwyd y Brawdlys gauafol dros siroedd un- cdig Mon a Chaernarfon ddydd Mercher, o flaen r, y Bamwr Grantham. Cyrhaeddodd y barnwr i Gaernarfon ddydd ^lawrtli, a chyfarfyf 1 dwyd ef yn yr orsaf gan yr Uchel-sirydd (Mr Lloyd Hughes, Coed Helen) a. gosgordd o heddgeidwaid, etc. Aed i Eglwys Crist yr un noson, lie y tra- ddodwyd pregeth gan y Parch J. W. Wynne Jones, M.A. (ficer), caplaii yr Uchel-sirydd. Caf- odd y comisiwn dros gynal y Brawdlys ei agor foreu Mercher. YR UCHEL REITHWYR. Yr oedd yr uchel reithwyr yn gynwysedig o'r boneddigion a ganlyn :-Y Cadben J. G. Wyrm Griffith, y Meistri Geo. Farren, Edward H. Owen, John Menzies, W. Pughe, y Cadben N. P. Stew- 1 art, Meistri Harry Clegg, G. Jones Roberts,! Trevor Hughes, John Thomss, Ephraim Wood, J. Issard Davies, Edward Hughes, G. R. Rees, J. R. Pritchard, Robert Parry, a G. R. Griffith. SIARS Y BARNWR. Y Barnwr, yn ei anerchiad i'r uchel reithwyr, a rylwodd fod y Frawdlys hon yn un ar gyfer Mon ac Arfon, a thra yr oedd Arfon yn gymha-rol rydd oddiwrth droseddau, ymddangosai fod Mon yn hollol felly. Gobeit-hiai y byddai Arfon^n laned a I'lon y tro nesaf v deuai ef i Ogledd Cymrn. Dy- wedid wrtho fod mwy o garcharorion o lawer i'w profi y tro hwri nag arferol, a da. oedd ga.nddo weled nad oedd cyhuddisdau eithriadol o ddifrifol i'w gwrando. Ym" cyfeiriodcl at y gwahanol achos- ion, yn enwedig y ddau gyhuddiad o gysegr-ys- Iy ,)r- peiiiad a'r un a ddygid yn erbyn y chwarelwyr o dv.yllo perchenogion Chwarel Bettwsycoed. PRAWF Y CARCIIAROPJON. CYSEGR-YSPEILIAD YN NGHAERNAR- FON. James Rowlands, bachgen pymtheng mlwydd oed, yn byw yn "Stryd Waterloo," Caernarfon, a gyhuddwyd o clori i gapel y Bedyddvvyr, Caeri ar- fon, a lladrata oddiyno ddwy gwpan cymundeb, gwerth oddeutu 5s, ar yr 17eg o Fehelin diweddaf. -Erlyiiid ga,n Mr Cadwaladr Davies (yn cael ei gyfarwyddo gan y Mri J. T. Roberts a Davies).— r Addefodd v bachgen ei fod yn otlo,r -I)edfrvdv,-yd of i dri mis o garcliariad yn Knutsford, Sir Gaer, lie v mae darparia-eth arbenig ar gyfer bechgyn. YSPEILIO CAPEL YR ANNIBYNWYR, LLANFAIRFECHAN. Henry Williams (alias Joseph- Higgins, 40ain mlwydd oed, teiliwr, a gyhuddid o dori i gapel Ily 11 Peniel (A.), Llai:fairfechan, a dwyn oddiyno un gostrel a dwy gwpan cymurdeb, tri phlat, da.u lian bwrdd, ac un blwch, gwerth 20p, eiddo'r Parch W. Keiiiion Thomas ac ymddiriedolwyr eraill y capel, ar y 5ed o Fai, 1866. gan Mr E. H. Lloyd (yn cael ei gyfarwyddo gan Mr S. R. Dew).—Wedi i'r Parch W. Keinion Thomas, heddgeidwaid, ac eraill roddi tystiolaethau, caf- wyd y carcharor yn euog, a dedfrydwyd ef i dair blvncdd o beiyd-wasanaeth. CYHUDDIAD O GEISIO TWYLLO'R LLYTHYRDY. Cyhuddwvd John William Thomas, 27ain mlwydd oed, chwarelwr, Cwmyglo, o geisio codi op o Fare y Llythyrdy dnvy dwyll.—Addefodd ei euogrwydd.—;Erlynid gan Mr E. Honoratus Lloyd.—Aeth y carcharor i Lythyrdy Bangor, gan roddi rhybudd i godi 3p o Fane y Llythyrdy. Dy- weda-i mai ei eiddo ef oedd y llyfr oedcl ganddo, tr- mewn gwirionedd mai ei dad oedd piai. Gan nad. oedd pobl y Llythyrdy yn foddhaol ar yr eg- lurhad a roddai, ni thabvyd yi arian iddo.—Rhodd- wyd tystiolaethau i'r penvyl fod y carcharor o gymeriad da cyn cyflawniad y trosedd, gan y Parch Daniel Morgan, curad Cwmyglo; y Parch T. J. Teyum, Cwmyglo a William Thomas, ei dad.- Gollyngwyd y carchamr yn rhydd ar yr amod ei fod-yn ymrwymoi yn y swin o 20p i dd'od i dderbyn ei ddedfryd os gelwid arno. CELU GENEDIGAETH. Cafwyd Margaret Ann Roberts, 25ain mlwydd oed, Bangor, yn euonr o gelu genedigaeth ei phlen- tyn anghyfreithlon ar y 24ain o Fehefin diweddaf. -Erlynai Mr T. Lloyd, ac amddiffyriai Mr E. H. Lloyd.—Dedfrydwyd hi i ddau ddiwrnod o garch- ariad, yr hyn a olygai ei bod yn cael ei gollwng yn rhydd ar unwaith. ACHOS 0 DREISIO. John Jones, bachgen 16eg mlwydd oed, 0 Min- ffordd, Bangor, a gyfaddefodd ei fod yn euog o dreisio Alice Ann Phillips (geneth fechan o Upper Bangor) yn Margor ar y 14eg o Fedi, a dedfryd- wyd ef i chwe' mis o garcliariad gyda. llafur caled. j YMOSODIAD MALEISUS YN NGHAERNAR- FON. Cyhudclwyd John Oldfield, 29ain mlwydd oed, certiwr, a Griffith Jones, 22ain mlwydd oed, y ddau o Gaernarfon, o ymosod yn greulawn ar Morris Hughes, chwarelwr o Garmel, yn Nghaer- narfon, ar yr 21ain o Awst.—Ymddangosai Mr Trevor Lloyd (yn cael ei gyfarwyddo gan Mri J. T. Roberts a Davies) i erlyn, a Mr E. H. Lloyd (yn cael ei gyfarwyddo gar: y Mri Turner, Allan- son, a Carruthers) i amddiffyn. Dywedodd Morris Hughes ei fod ef a'i frawd Richard yn Northgatcf-street, tuag unarddeg o'r gloch nos Sadwrn, yf 21ain o Awst, pan yr ym- osodwyd arnynt, ond nis gallai ddweyd gan bwy. Torwyd coes y tyst, a bu byth er hyny yn yr ys- pytty.—Rhoddwyd tystiolaetliau gan eraill i'r perwyl iddynt weled Jones YTI ymosod ar Hughes ac iddynt hefyd glywed Oldfield yn gwaeddi ar i Jones gicio yr erlynydd. Galwyd tystion o blaid y diffynwyr i brofi cymeriad da Jones. Y Barnwr a sylwodd fod Oldfield wedi cael ei ddirwyo, ddeng mlynedd yn ol, am wneud ym- t osodiad. Pe buasai tystiolaeth i'r carcharorion 1 fod a llaw ganddynt mewn unrhyw derfysgoedd eraill efe a roddami arrvnt gosp lem iawn ond mor bell ag y gallai efe gasglu, nid oedd hyny'n ffaith am (lani-.it. Nid oedd yn meddwl chwaith eu bod yn bwriadu rnrneud y niwed oddiwrth ba un y dioddefai yr achwynydd. Yr oedd yn gob- eithio y byddai hyn yn rhybudd i eraill, oblegid ni ddylid cymeryd yn ganiataol y caffai'r tynerwch fwriadai efe ddangos y tro hwri ei vmarfer tuagat droseddwyr cyffelyb yn y dyfodol." Yna ei Argl- wyddiaeth a ddedfrydodd y carcharorion i dri mis o garchar bob un gyda llafur caled. RHYBUDD I REITHWYR. Gan i ddyn o'r enw John Jones, Myfyr Mawr, wrthod ymddangos fel rheithiwr mewn ufudd-dod i wys a dderbyniodd, dirwyodd y Barnwr ef i bum punt. Byddai yn agored i'r dyn (meddai'r Barn- wr) wneuthur "affidavit" paham rtt ddylid galw arno i dalu y ddirwy, ond os mothai a gwnieud hyny byddai raid iddo dalu yr arian. Gobeithiai y byddai hyn yn rhybudd i eraill bcidio treio yr un trie. CYHUDDIADAU YN ERBYN CHWAREL- WYR, Riciiard Humphreys (47a.in mlwydd oed) ac Evan Evans (55am mlwydd oed), chwarelwyr, a gyhuddwyd o gydgynliwyn gydag un David Ro- berts i dwyllo Cwmni Chwarel Bettwsycoed.—Er- lynid gan Mr Samuel Moss, A.S. (eyfarwyddedig gari y Meistri David Jones a Roberts), ac amddiff- ynid y carcharorion can Mr E. J. Griffith, A.S. (eyfarwyddedig gan Mr E. Davies Jones). Mr Moss a ddywedodd fod y carcharorion yn ddiweddar yn gweithio yn Chwarel Bettwsycoed. Yn y chwarel yr oedd tsir o levels yn myned i lawr i'r hyn a elwicl y felin neu y lie y teflid y rwbel drosodd. Ar yr lleg o Awst cafodd Mr London, I cyfarwyddwT llywodraethol y cwmni, aclilysur i I wylio lefel rhif 5, yr hon gymerai ymaith y llwythi o "farger:" y carcharorion drosodd ar y peiriant pwyso, mewn trefn iddo sicrhau pa nifer o lwythi elent yn wTeithredol dros y peiriant. David Ro- berts ydoedd enw'r bachgen a ofalai am y peiriant pwyso, a'i ddyledswydd ef oedd entro yn y llyfr bob llwyth elai drosodd. Ar y diwrnod dan sylw darfu i Mr London wvlio o un o'r gloch hyd haner awr wedi pump y prydnawm. Yn vstod yr amser hwnw gwelodd dri llwyth perthynol i'r carcharor- ion pi pasio dros y machine ond, ar ol myned i edrych y llyfr, gwelai fod pum' llwyth wedi eu hentro. Gan ei fod yn edrych ar hyn yn fater pur ddifrifol, bu i Mr London wylio drachefn y boreu canlynol o saith hvd raw o'r gloch. Y tro hwn yr oedd Sergeant Wat,kin Owen gydag ef a chan- fn, tra nad oedd ond un llwyth wedi pasio dros y machine, fod y bach-en wedi entro dau Iwyth. Yr hyn a. ha.crai yr erlyniad oedd, fod y carcharor- ion wedi bod yn cytuno a'r bachgen i ddodi llwythi ychwanegol i lawr iddyrt. Telid i'r dynion ar ddiwedd y mis yn ol y symiau fyddai yn Ilyfr y bachgen. Rhoddwyd tystiolacth gadarnhaol gan Mr Lon- don, yr hwn a ddywedodd y buasid wedi talu i'r carcharorion 3a 9c yn lie 2s am ddau lwyth onibai i'r twyll gael ei ddarganfod. ,r David Roberts (y bachgen ctybTfj^ifcdig) a ddy- wedodd ddarfod i'r carcharorionj y rhai-'ia weith- ient fel partneriaid, yn mis Gorphenaf ddo roddi llwythi ychwanegol yn ejv lienwau hw^v$^ „ ar y llyfr. Yntau a gydsyniodd, s £ Sri hyn rhodd-. odd Humphreys iddo ychydig o "fishing flies addawodd Evans hefyd roddi iddo rywbeth at ddi- wedd y mis. Ar yr lleg o Awst darfu iddo ef (y tyst) ddodi i lawr dri neu bedwar o lwythi chwan- egol, ac un llwyth ar y 12fed. Darfu i ddyn o'r enw David H. Thomas addaw haner coron iddo am ddodi llwythi chwajegol, ond ni chafodd efe byth mo'r arian. Yn achlysurol, pan fyddai efe'n ab- rf senol o'r machine house, byddai i'r gweithwyr eu hunain ddyfod yno ac ysgrifenu nifer y llwythi ar lechau, oddiwrth ba rai y byddai ynt-au (y tyst) yn. eu codi i'w lyfr ei hun. Bu i hyn dfhgwydd ar yr lleg o Awst. Yr oedd Sgyrau i'w gweled ar sla,b- iau dros yr holl machine houses. Chwarelwr o'r enw Robert Roberts, yr hwrr; a alwyd gan yr ochr a-mddiffynol, a ddywedodd iddo fod yn gweithio gyda'r carcharorion am amryw llynyddoedd, a'i fod wedi eu cael bob amser yn ddynion gonest yn eu holl drafodaethau. Wedi i Mr E. J. Griffith anerch y rheithwvr yn nihlaid y carcharorion, ymncillduodd y rheith- wyr ac wedi ymgynghoriad maith, hwy a gawsant- y dyr.ion yn euog. ond argymheilent hwy yn gryf" i drugaredd y llys. Robert Roberts (25ain mlwydJ oèd) a Robert Eccles (19eg mlwydd oed), llafunvyr, a gyhudd- wyd o droseddau cyffelyb. Y cyhuddiad oedd eu bod, ar yr lleg a'r 12fed o Awst, wedi achosi i'r- bachgen David Roberts ddodi i lawr yn y llyfr bymtheg llwyth yn lie wvth.—Cafwyd hwy yn euog yn ogystal a Thomas Henry Williams (21ain cl. y mlwydd oed), chwarelwrr, yr hwn a gyhuddid o gyffelyb drosedd. Ov Y Barnwr a sylwodd ci bod yn alarus iawn, mewn sir lie 'roedd cymaint o ddynion yn gweithio mewr. chwarelau, fod y fath gyfundrefn warthus o dwyll yn cael ei dii-vii i'r goleu ag a gariwyd yn ndaen yma. Yr oedd yn angenrheidiol iddo ef wneud esiampl o'r dynion oedd o'i flaen. Yr oedd y rheithwvr wedi eu hargymell i drugaredd, ar- gymhelliad ag y gallai ef ei deall pan yn cael ei. gymhwyso at y dynion ieuengaf, ond dylasai y rhai hynaf o horynt wybod yn amgen.—Dedfryd- wyd Richard Humphreys ac Evan Evans i naw mis o garchariad bob un, Robert Roberts i chwe' mis, a Robert Eccles a Thomas Henry Williams pedwar mis bob un. Cafodd dau ddyn eraill, o'r enwau David Henry Thomas (37ain mlwydd oed), mwnwr, ac Owen Pritchard (29ain mhyydd oec. chwarelwr, eu cy- liuddo o gyiielyb droseddau eithr hysbyswyd fod y blaenaf wedi dianc o'r wdad, tra bu i achos y llall gael ei ohirio oherwydd afiechyd. Hyn a derfynai y gweithrediadau.

Cynullion Dyddorol. Y mae haner coffi. y byd yn dyfod o Brazil. Nid ydyw pob peth sydd yn ysgwyd yn syrthio. Anhawdd tynu dyn oddiwrth ei dylwyth.—Diareb. Ar Hydref 26ain, 1859, y dryiliwyd y Royal Charter. Ar Hydref 29ain y dechreuai y tymhor i hela ysgyfarnogod. Nid ydyw Germany yn cynwys dim llai na 1430 o farwniaid. al Fe gredir fod yfed gormod o goffi yn efleithio yn niweidiol ar y llygaid. Y mae yr holl anifeiliaid sydd yn meddu cyrn a. tliraed fforchog yn cnoi eu cil. Pe rhenid holl arian y byd yn gyfarfcal rliwng y tri- golion, cawsai pob person 6p. Y mae miliwn o fatches yn cael eu defnyddio yn Ewrop bob deuddeng munud. Y mae dros deunaw mil o geffylau yn cael eu bwyta. yn flynyddo: gan bobl Vienna. Y ma.) ugam y cant o'r rhai sydd wedi cu traddodi i benyd-wasanaeth yn fenywod. Y mae yr Amgueddfa Brydeinig yn cynwys 2700 a Feiblau cjilawn yn mhob iaith. Y mae oddeutu haner cant o wahanol fathau o risg yn cael eu defnyddio i wneud papur. Y mae coed yn sefyll yn ein dyddiau ni ag y cyfri- fir eu bod yn bum mil o fiynyddoedd oed. Fe ddywedir mai lhvythau Asia Ganolog sydd yn gwybod sut i wneud y brics goreu yn y byd. Pe gellid cyd-wasgu yr awyrgyich, efe a wnai for o 35 troedfedd o ddyfnder o amgylch y belen ddaearol. Y mae y frenhines yn te-vrnasu dros fwy o Fa- hometiaid na Sultan Twrci, a mwy o Iuddewon nag sydd yn Palestina. Y mae pob dyn yn Corea yn gwisgo hot wen fel ■irwydd o alar am dair blynedd ar ol marwolaeth aelod o'r teulu brenhinol. Nid oes dim ymlusgiaid yn Newfoundland :—dim nadroedd, llyfftiint duon, llyffaint melyn, na geneu goed i'w gweled yn un man. Fe ddywedir fod pinsied o snuff wedi ei roddi ar y tafod, a'i adael i doddi yn raddol, yn un o'r meddygin- iaethau goreu at wella cur yn y pen. Yr oedd ar Mrs Jones cisieu cad deall sut i wybod v gwahaniaeth rhwng wy ffres ac wy drwg. Y cynghor a gafodd oedd —Decureuwch ei fwyta Yr oedd haner ffyrlingod mewn cylchrediad yn y flwyddyn 1843; ond pan gafwyd allan drvvy brofiad nag oeddynt o un gwasanaeth defnyddio!, ataliwyd eu. bathu. Y mae trigolion Prydain Fawr yn defnyddio llai o dybaco, yn ol y peo, nag unrliyw wlad warciddieclig cl arall :—y cyfrif ydyw tair owns ar hugain ar gyfer pob person. Y mae "brenin-anifeiliaid" Rwsiaidd, a'i enw yn Gustav Iovanovitcli, yn berchenog miliwn a haner o ddefaid, a gofelir am danynt gan 35,000 o gwn. Pan yr ymunodd Cymro oedd ychydig yn gloff o un troed a'r fyddin, gwawdiwyd ef gan y milwyr eraill ar gyfrif ei gloffni. Yr wyf fi J'ma i ymladd, meddai yntau, ac nid i redeg." Fe cldylid gwertlifawrogi pob hynafiaeth, oherwydd nid oes a'u gwna felly ond amser yn unig. Olion Imiafol ydynt dafodau yr oesoedd o'r blaen, er wedi marw, yn llefaru eto. Mi a fedraf ddadleu ag unrhyw un." meddai y dyn cwerylgar, yn ffyrnig. Gallaf ddadleu (), yn siwr,gellwch ddadleu," sylwai y dyn bychan distaw yn y gornei; "yr anffawd ydyw nas gellwch ym- resymu." Dylai dyn yn pwyso 150 pwys, o'i gyferbynu a'r chwilen, fod yn ddigon nerthol i godi 200,000 pwj's; ac o'i gyferbynu a'r chwanen mewn bywiogrwydd. dylai fod yn alluog i neidio dros adeilad o dri uchder llofft. Yn ol yr ..droddia.d 0 swyddfa Cofrestrydd Cy- ffredinol Lloegr fe liysbysir fod 225 o ferched yn cp- haedd 100 mlwydd oed tra nad oes ond yn umg pump a phedwar ugain o ddynion yn cyrhaedd carcg tiiidir y can mlynedd. Dywedodd hen foneddiges yn Texas nas gallai ddirnad o ba le yr oedd yr holl bobl oedd yn arddel yr enw Smith yn dyfod, hyd nes y gwelndd mewn tref yn Lloegr Newydd sign fawr ag arm nicwn llythyr- ena-u breision. Cwmni Masnachol Smith." Galwodd teithiwr un tro wrth balasdy lienafol yn y wlad, a gofynodd a allai efe gad gweled hynafiaethau y lie. Cafodd yr atebiad spnl a ganlyn gan un o'r morwynion :—•" Y mac yn ddrwg genyf, syr, fod fy meistres a.'i merched wedi myued i'r dref Y dydd o r blaen, aeth cardottyn at lion foneddwr o ymddangosiad caredig, a dywedndd Anwyl syr, yr wyf wedi colli fy nirhoes. Atebodd yr hen fon- eddwr, tra y prjTsurai ymaith Fy amvjd gyfaill, y mae yn ddrwg gcnyf glywed ond gallaf eich sicr- hau nad wyf fi wedi ei led." Dywedodd y ProfTeswr :—" Yr oedd yn ddrwg iawn genyf glywed, Jorkins, fod eich gwraig wedi eich gadael." Jorkins:—•" Gdlai wneud peth gwaeth na hyny!" "Peth gwaeth?" gofynai y Proffeswv yn synedig. le, atebai Jorkins gu.JI ddyfod yn ei hoi eto Yr oeddwn unwaith yn adwaen peudefig," meddai boneddwr, ag oedd nior ofalus yn nghyidi ei ym- ddangosiad personol fel. pan yr oedd ar drothwy mar- wolaeth, heb fedru slaa. y gwnaeth iirwydd ar ei wraig ei fod yn ewyllysio iddi gribo a thacluso ei wallt am y tro diweddaf. Gofynodd golygydd yn Chicago :—"Ai chwi ydyw y gohebydd newydd.' "Je, syr," atebai y gohebydd. *Y golygydd: Yr wyf yn myned i'ch anfon allan i ysgrifenu hanes priodas. A ydych chwi wedi cael profiad mewn priodasau?" 0, ydwj-f," atebai y go- hebydd, yr wyf wedi priodi bedair gwaith." Gall y ffeitliiau canlpiol fod yn ddyddorol yn. nghylch ey-flogau rhai o'r chwareuesau (actresses) mwyaf enwog. Y ma" Ellen Terry, fe ymddengya, yn enill, ar gyfartalcdd. 150p bob wythnos Julia Nel- son, 103p; Ada, Reham. 180p; Sarali Bernhardt. 300p Eieonora Dmre. 20Cp Meistresi Melba a Calve, gyma.int' a. 300p bob nos Lihan Russell, 300p Olga Nethersole. lOOp; MadamePatti. 800p bob nos Anaa Held, 150p bob wythnos; a Zvette Guiibsrt, SOOp bob wythnos.

Y mrto y Parch David Pugh., rheithor Reitws, ger Bridgend, wedi ci ddyn*hafu i reithoriaeth Ysceifiog, Sir Ffiirt, gan Arglwydd Esgob Uan- daf. _=- -? Argraphwvd a Chyhoeddwyd dros y North Wales Chronicle Company, Limited, gan David Williams, yn y "North Wales Chronicle" a'r "Gwalia" Print- ing Works, Caxtoa House, High-stract, hangar, yn M hi wyf Bangsr, yn Sir Gawrnurfon ae yn Swydd- fa y "CJoriaaydd," Urhlge-strset. juiiangafn*. 'Vr. Mhliryf Llangafni, Sir FIJn. gan iov-,n Dydd Iau, Tachwedd 4ydd, 1897.