Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
13 articles on this Page
Rfcys M]M Sy'n D'eyii—
Rfcys M]M Sy'n D'eyii— Ei fod, wedi talu ymweliad a Chaergybi yr "%ythnqs ddiweddaf. Ei fod heb fod yn y dref hono er diwriiod Lyth- gofiadwv y preimin. Mai pwnc y dydd yn y dref ydyw ymgais y Cynghor Trefol i brynu y gwaith dwfr. Fod y trethdalwyr yn rhanol iawn eu syniadau ar y ewestiwn. Nad oes gan y dref fawr o ffydd yn ngallu a doethineb y Cynghor Trefol. Mai rhyw hogiau di-brofiad a di-dalent ydyw mwy na haner aelodau y Cynghor. Fod swyddogion y Cynghor yn ddynion anwy- bodus yn nghylch pethau perthynol i waith dwfr. Fod costau mawrion yn debyg o gael eu rhoddi ar ysgwyddau y trethdalwyr. Fod heolydd y dref wedi gwella yn fawr ers pan y bu Rhys yma o'r blaen. Eu bod yn Ian ac yn drefnus ac yn deilwng o bentref y sir. Mai da fyddai i Langefni ac Amlwch geisio gwneud eu strydoedd rywbeth yn debyg i rai Caergybi. Fod holl ferchaid y dref yn myn'd ar olwyn- ion. Mai lie gwael iawn yw Caergybi i'r un llanc i fyn'd i chwilio am wraig. Fod y merchaid ifanc allan drwy y boreu ar yr ohrynlon. Mai gwell fuasai iddynt fod yn eu tai yn golclii eu dillad ac yn djrsgu gwneud rhywbeth. Na ddylai yr un ferch gael rhyddid i briodi nes pasio arholiad yn y gwaith o gadw ty. Fod merchaid Kingsland yn parhau i ffraeo a chyfreithio. Fod yn rhaid rhoddi eu henwau i lawr os na ddiwygiant. Fod anonestrwydd1, twyll, celwydd, athrod, ac anlladrwydd, yn bechoda.u uchel eu penau yn jffghaergybi. Mai aafynych y dywedir gair yn erbyn y pech- odau gwaradwyddHS hyn o bwlpudau y dref. Fod plant Llaingoch y rhai gwaethaf ar wyneb y ddaear. 11 Na cha' pobl ddyeithr lonydd i basio heb eu bod yn gwaeddi ar eu holau. Y dylai yr heddgeidwaid daflu golwg yn fwy mynych ar y rhan yma o'r dref. Fod llawer iawn o bobl yn rhodiana ar y Sul hyd lethrau mynydd Twr. Nad digon ganddynt fyned eu hunain heb gen- faint o gwn i'w canlyn. Ei fod wedi talu ymweliad a Liverpool yr wyth- nos ddiweddaf. Ei fod wedi galw yn No. 2, ond nad oedd yno ond "Un o Arfoxi ac un o FoIl." Mai y rheswm am hyny ydoedd fod Lizzie heb <ldychwelyd ar ol ei "holidays." Fod yn Liverpool fwy nag un Miss Hughes, o Pon. Fod y te parti yn No. 2, y Sul diweddaf, yn un hwyliog iawn, h$d ymddangosiad y gath. ddu lwyfedig. Mai eiddo Lizzie ydoedd y gath, ond mai Mary oedd yr "head nurse." Mai doniol ydoedd gweled un o'r parti yn rhoddi y "teulu" yn yr het silk. Iddo dderbyn y beddargraph garjynol i'r "Cyb- ydd," oddiwrth Tyfrrdog:- H wn a garodd hyd fin y gweryd-aur Bentyrodd trwVi fywyd; 'N ddi-aros syrthiodd rywsyd, 'N ddistaw i'r bedd o 'stwr byd. Mai tro garw oedd i'r bachgen ieuanc hwnw o G gael ei wrthod y noson o'r blaen gan y ferch ieuanc hono. Ei fod wedi gofyn iddi fyn'd am dro, ac ei bod wedi ei nacau. Y buasai yn cjnghori y bachgen hw-ri i siarad dipyn mwy distaw achos dylai gofio fod clustiau gan hen gloddiau. Fod trwst mawr lot o Saeson yn pasio trwy y London-road i'w glywed yr un noson. Y dylai y beehgyn hyn beidio mwrdro eu Saes- neg. Piti! piti! Ei fod wedi clywed fod -an y merched ieuainc le newvdd i garu. Ei fod yri meddwl bob amser mai yn y tai yr oedd y lie goreu i garu ond fod rhai merched yn m.eddwl yn wahanol, ae eu bod yn myn'd i'r hoewaL Fod ynenbyd iddynt gael yr "influenza." Piti garw! I ymosodiad ffrochwylit, ond aflwyddianus, gael ei wneud yn ddiwedtar ar Dabernacl heddych- Ion St. Crispin. Fod y babell hoTi fel ei pherchenog patriarchaidd yn "patent fireproof" ac yn gwbl alluog i ddal holl lym "sheila" y tomenydd wedi eu llanw a llwtrach brwmstansitl4L Fod y "shells" hyn fel y peirianau uffernol wrth gael eu profi, yn Uadd eu perchenogion y cam cyntaf, fol "specimen^" aingeuoj. o'u cym- hwvsder cyn eu cyflwyno i ofal y cyhoedd. ,I Na. byddai yn syndod gwel'd yr amrywiol ddar- lariiau o draed dynol sydd yn ei babell yn ym- øymud ar ei archiad gan roddi cic nerthol o dan "stern" ei wrthwynebwyr. Nad ydyw picellau tanllyd y fall yn effeithio dim ar yr hen bererin, namyn rhoddi tant new- ydd yn ei delyn a'i alluogi i ganu yn fwy peraidd, fel vr 008 yn yr hwyr. Mai fel hyn y cartodd un brawd awenawg ar ol gweled yr hyn a gvmerodd le ar y ffordd o'r U i'r Traeth Coch Wrthi'n rhodio gyda meinwen Yr oedd bachgen ieuanc Hon; Ac aeth dros ei ben ja'i glustiau I ddwys helbul gyda hon. Ond mun arall oedd 'n ei wylio, Pan yn rhodio'r hen Ion gul; Ac 'roedd hyny, fel 'roedd waethaf, Iddo'n digwydd ar ros SuL Ac os ca'dd y fun ei siomi Am ei gwmni y mawr swel! Fe ga'dd yntau yn gyfnewid Deimlo pwys yr ymbarel: 'R hyll dafod nas anghofia, Tra bydd ar y ddaear gron Nawi gobeithio mae ei galon Na ddaw byth i gwrdd a hon. Ni raid son am arth o Rwsia, Na hyll greulonderau'r Twrc, Yr oedd hon yn waeth. o'r haner Pan yn troi a thrin ei phwrjc: Codai chleddyf llvm i fyny, Gan ei ysgwyd tua'r -Nef A chrochfloeddia-gwell yw cartref Na d'od byth yn ol i dref. Ei fod yn deall fod yr hen lane wedi gwella yn llwyr wedi y feddyginiaeth ardderchog gafodd gan V ddau ddoctor. Fod rhai pobl yn meddwl fod Rhys yn cysgu tuag ardal Llangefni. Fod hyn yn gamsyniad dybryd. Fod ei lygaid eryraidd wedi canfod llawer lawn o bethau bron yn mhob un o'r heolydd, ac yn enwedig i "fray y dre' Bydd yr lumes i gyd y tro nesaf. Mai y rheswaa. nad ydyw wedi bod mor llaw- c1.rwm yn ddiwediL&r ydyw y ffaith fod un o weirs ei ymbarele fa cael ei thrwsio yn siop Mr Gre, iionm«n £ «r.. ii Fed y merched ayny yn Gaerwen sydd yn dal drysau eu tai i fy ny yn i]e pyst llidiart- wedi cael eu photograph^ y dydd o'r blaen. Hen hwyl, ynte Mai doniol j'yy ryfeddu ydoedd clywed y dyn tal hwnw yn e-d stori vr Italian vn Llangefni y dydd o'r I --no -Nlai t iu rhyfedd ddarfu i'r forwyn hono yn Llange isvneud y dydd o'r blaen gyda i chymy- doges f-ctfvrymA. bi Al gofio o hyn allan na fydd neb yn bI j*ff £ lodio corn simdde! A j-na lawer iawn o ladies o Amlwch yn 33-angor ddydd Iau. I Ei fod wedi eu clywed yn llongyfarch eu gilydd 'oherwydd absenoldeb Rhys. Fod un yn deyd wrth y llall: "Mi gawn 'neud fel y myno ni heddyw tydi 'rhen Rhys Dafydd wirion hwnw ddim yma." Eu bod wedi llwyr gredu hyny hefyd a bu idd- ynt wneud eu goreu i wincio a phesychu ar bawb. Mai nid anyddorol fyddai cyhoeddi y snap-shot gymerodd Rhys o honynt. Caf wel'd, ynte. N ad ydyw o un dyben i'r ferch ieuanc hono o Ll- geisio perswadio ei hun fod y llanc dyeithr hwnw yn meddwl am dani. Fod gan y llano glompan o lefran braf yn Ll-. Ei fod wedi cael pellebyr y dydd o'r blaen fod eisiau ei wasanaeth yn Llandegfan. j Am i'r trigolion gysuro eu liunain, canys bydd yno yn y man gyda'i ingian tynu llunia'. Fod yna ddau neu dn o bethau yn galw am ei svlw hefyd tuag A a bydd iddo gymeryd gwibdaith yno erbyn yr wythnos nesaf. Ei fod yn ddiolchgar i'r hen ferch hono am ei chvnyg, ond tydi ddim iws iddi hi na'r un, hen ferch arall—ni phriodaf byth, dyna chi. Fo;l Rhys vredi rhoddi y llythyr gafodd oddi- wrthi i'r golygydd a diau yr aiff dan yr orchwyl nithiawl. Ei fod wedi cyfarfod a'i gyfaill Richard Row- lands y dydd o'r blaen, pan yr oedd ar ei bererin-, dod vrytliiioso! i gJ-feiriad Llangefni. Fod yr hen Die yn edrych mor iach, heinyf, ac hen lancyddol ag erioed. Fod calon Rhys wedi ymestyn hyd ato nes y gwelodd fodrwy am fvs Die. Iddo ofyn y rheswm o'r fodrwy, gan yr ofnai fod hyd ylLI nod Die wedi ei rwymo mewn cylch euraidd. Fod yr hen Risiart wedi ateb "Nac ofna, Rhys draan, nid wyf yn bwriadu tori y gyfrinach a fu rhyngom parthed hen-lancyddiaeth. Fod Rhys wedi ei lwyr foddloni, ac wedi rhoddi eroes'ur mawr i Risiart i ddyfod i ysmygu cigarette "wedi ei gwneud yn Germani" gydag ef. Ein bod wedi penderfynu cyfarfod yn ymyl Llynfaes ryw ddiwrnod yr wythros nesaf. Look out, ferched. Mai "melus yw hun y gweithiwr." | Mai fel hyn y canodd Treflyn, wedi iddo dder- byn a darllen awdl ragorol Elfyn ar y testyn ) "Brawdoliaeth Gvffredinol: Yr awdl lawn o hyawdledd—a yraist Arwr y gynghanedd Gwyn rawd gei i anrhvdedd, Trwy h011. a byw tra'n y bedd. Fod hwyl ofnatsan wedi cymeryd lie yn Llan- gefni y dydd o'r blaen. Fod y bachgen wedi treio saethu y ceiliog dair gwaith gyda'r gwn clats. Ei fod ef (Rhys) wedi anfon ei ohebydd arbenig yno. Fod ei adroddiad desgrifiadol byth heb dd'od i law. Mai a ganlyr, sydd yn dangos beth yw te: — 'Does dim fel te mewn llan na He I foddi hen gwerylon, Ac os bydd dda fe lawenhar- Lygad, gwyneb, a chalon: Gobeithio'r taid mae yn y Ne' Mae'r ddynes gyntaf yfodd de. Y dylid yohwanegu mai yr "Hen Lwynog" yw yr awdwr. Fod y bachgen hwnw o'r Y wedi poeni yn arw yn nghylch y swyddfa. Nad oeda Alexander, er maint ei ddewrder, yn ddim i'w gydmaru a phen cadfridog yr hen swyddfa fendigedig. Mai yma yr enillodd bechgyn hyglodus y lie eu prif fuddugoliaeth mewn prophwydoliaeth, etc. Fod mwy o drin materiarj yr ardal ynddi nag sydd o fasnachu. Fod y bangles, y bracelets, a'r olwynur wedi eu henill trwy ddilyn gorchwyl onest, ac nid trwy ddi- bynu ar rieni i'w prynu. Fod y bachgen hwnw ar ei olwynur yn llawer gwell ei gymeriad na'r rhai sydd yn ceisio ei ddi- lorni. Fod mwy o segurdod ger gorsaf y Y nag sydd hyd yn nod yn ngorsaf Ll-, ac mae hyny'n ddweyd tipyn. AT Y GOLYGYDD. I Anwyl Syr,—A fuasech mor garedig a chaniatau I ychydig o le yn eich newyddiadur i'r sylw hwn. Y mae rhywun neu rhywrai yn anfon atoch o'r Valley, dan y penawd "Rhys Dafydd sy'n deyd," ac fe'm cvhuddir i o wneud y cyfryw, a hyny me WW modd haerllug a disail, ac y mae gwg yn He gwen ar wynebau rhai o'm cymydogion a fawr garaf, rhai ag y buont o dan yr amberelo heb raid nag achos. Y mae yn arw o beth na chawsai pawb wneud ei dy fel y myno, gan eu bod yn gwneud hyny heb drespasu ar neb arall. Ac yn wir, Mr Golygydd, y mae amryw yn teimlo yn eiddigeddus tuag ataf, a dyma yr achos i mi anfon atoch. Ni wnaethum anfon ond uiiwaith o dan y penawd uchod, a hyny ers amser maith. Hefyd, erwn fod y teim- lad drwg a goleddir wedi gwneud niwaid i'm galw- edigaeth, ac y mae yn ormod i neb ddioddef ar gam. Gwn na fuasech, Mr Golygydd, wedi ar- graphu yr haner pe gwybyddech mor bell y cyr- haedda'r cyfeiriadau ac nad yw colofn Rhys yn ateb i'r amcan y bwriadwyd iddi fod ar y cychwyn. Nid yw feUy yn y Valley beth bynag. Gadawer i'r golofr1 fod yn ddvddorus, ac nid i amheu a diystyru neb ar gam, ac yr wyf yn hysbysu nad wyf fi yn awdwr yr un o'r cyfeiriadau hyn, fel y gwyddoch.—Ydwyf, yn gvwir, ROBERT J. ROBERTS. Gof, Valley, Medi 15fed, 1897. (Gwir yw hyn a ddywed Mr Roberts parthed ef ei hun, ond nid efe sydd i'w threfnu.—Gol.)
Cusan Ddrud.
Cusan Ddrud. Yn North Walsham, y dydd o'r blaen, gwysiwyd dyn o'r enw Robert Gray am aflonyddu ar un Miss Louisa Howard. Dywedodd y foneddiges ieuanc ei bod yn cerdded ei bicycle i lawr yr aUt i bont y rheilffordd fod Gray wedi ei dilyn, cymerodd afael yn ei braich, ac er gwaethaf pob ymdrech o'i heiddo hi i'w rwystro darfu iddo roddi cusan iddi.—Gray a ddywedodd wrth y Fainc mai ei unig ddymuniad ef oedd bod yn gyfeillgar a chael ysgwyd dwylaw. —Er ei holl ddymuniada. uda, gorchymynwyd i Robert dalu 2Ss am y gusan. r
Ymdrechfa gydaThy-doiwyr-
Ymdrechfa gydaThy-doiwyr- CLERIGWR CYMREIG WEDI EI SAETHU. Yn ol adroddiad a dderbyniwyd foreu Merchcr, ymddengys i'r Parch Charles Aubrey Price, oedd yn byw yn West Chesterton, Loates-road, Clap- ham, Llundain, gael ei ddeffro yn ystod oriau man foreu Mercher gan swn yn rhan isaf y ty. Cododd o'i wely ac aeth allan yn ei grys nos, gyda llawddryU yn ei law, yr hwn a geidw ef bob amser ei ystafeU wely. Wedi cyrhaedd y dining-room gwelai oleu dan, y drws. Gwthiodd y drws yn agored, a gwelai ddau leidr wrth. eu gwaith. Hwy a'i gwelsant yn dynesu o ben arall yr ystafeU, ac mewn amrantiad rhuthrasant arno. Efe a am- ddiffynodd ei hun yn egniol, ac yn y ffrwgwd aeth y llawddryll allan, pan y teimlodd efe y fwled yn suddo i'w fron chwith. Efe a ymlusg- odd allan o'r ystafell a syrthiodd yn anymwybodol yn y neuadd, He y ffeindiwyd ef ychydig funudau wed'yn gan ei fab a'i ferched y rhai gyda'r gweini- dogion a ddeffrowyd gan swn y saethu. Credir i'r yspeilwyr dd'od i mewn trwy gefn y ty. Diang- asant allan yn ddyogel, gan gymeryd dros lOOp i'w canlyn. Bu y boneddwr parchedig farw yn lied fuan, a gosodwyd placard ymylddu i fyny tu- allan i ddrws ei dy yn darllen fel y canlyn "Ym- adawodd y Parch Mr Price a.'r fucliedd hon ar.; ugain munud i dri boreu heddyw." Cynhelir trengholiad ar y corph. Teg yw dweyd fod yr heddgeidwaid yn anghredu yr ys- tori i ladron dori i mewn o gwbl, ac felly na chymerasant ddim camrau i geisio eu dal: credu y maent hwy mai achos o hunanladdiad ydyw.
Sylwadau y Wasg.j
Sylwadau y Wasg. THE ENGINEER. (Awst27ain.) Mae yr anghydfod rlnmg Arglwydd Penrhyn a'i ddynion o'r diwedd wedi terlynu. Mae y ffeithiau yn dm syml. Mjnai arweinwyr yr unaeb fod i faterion y eliwarel fawr yn Mathesda gael eu. rheoli gan bwyllgor o'r dynion; yr oedd pob achos o osod bargeinion, ang- hyclfodau a chwrnion o oob math, i bcisio trwy ddwy- law y pwvllgor. Ni fynai Arglwydd Penrhyn hyn y ci: rilyniad oedd streic. ^Nid yw yn angemheidiol myned i'r manyhon mae y rhai hyny wedi eu gosod alian oil yn ngholofnau ein cyfoesolion dyddiol. Par- haodd y streic am 48 o wythnosau, ac y mae Arglwydd Ptnrliyn wedi enill yn mhobpeth. Mac rheoiaeth y chwarel yn ei hoIl fanylion yn aros yn ei dwylaw. Y tfaitli neillduol at j'T hon y dj-munem alw sylw yw, fod y streic wedi costio i bob un o r gweitliwyr swm rhwng 50p a 60p. Ymddengys hyn yn gryn lawer i cinvarelwjTCymreig el roddi i ffwrdd. Nidydynt.ych- waith, wedi cael dim yn gyfnewid. Gwelwn ei fodyn cael ei fynegi gan un newyddiatlur fod y chwarelwyr wedi enill. Y u niwedd ei fywyd credai Napoleon, meddir, ei fod wedi enill W wterloo, a deil llawer o Ffrancod allan hyd heddyw fod Wellington wedi cael ei guro, ond ci fod mor hynod anwybodus yn ntddiaa rhyiel fel na eilid ei gael i roddi ei arfau i lawr na dianc o'r mass, yr hyn oedd, wrth gwrs, allan oÏ le FJddo. Gellid tybio fod Arglwydd Pemdiyn yn dilyn t si am pi Wellington. Modd bynag, pe cawsai fudd- ugoliaeth gytlelyb cto byddai y chwarelwyr wedi eu gyru i drychineb. Ac hyd yn nod pe bai y dynion wedi enill, ni ymddengys y buasent un tipyn gwell. ac y mae 60p bob un yn ymddangos yn swm lied fawr i'w dalu am yr amhydedd a'r gogoniant o fod yn au- alluog i ofyn i Arglwydd Penriiyn neu ei oruchwyliwr yn uaiongJTchol am unioni unrliyw gwyn. 0, oeoa yn wir, yr oedd y frwydr yn frwydr fawr, welwch clii, ond nid yn ddoeth ei hymladd, yn wir."
MASTER BUILDERS ASSOCIATIONS'…
MASTER BUILDERS ASSOCIATIONS' I JOURNAL, j (Medi 15fed.) Fel y m3.c'n wybyddus i adeiladw^T yn gj-ffredinol, mae yr anghydfod hir-barhaol yn Cnwarel y Penrhyn wedi ei setlo er ein rhifyn o'r blaen. Rhoddwn ar du- dalrn arall delerau y cytundeb, a gwelir fod y dynion yn mynsd i mewn yn ymarferol ar yr un lelerau ag a fodolent pan yr aethaiit allan. Nid oes unrhyw gyf- newidiad yn v safon, fd yr oedd y dynion yn ei geisio, ac y mae yr un cyfartaledd cyflog a gosod bargeinion yn aros fel yr oeddynt cyn y streic. Ymgais yw yr holl helynt wedi bod iH orfodi Arglwydd Penrhyn i gvdnabod "pwyllgor sefydlog yn y chwar'd, tebyg l r un ddiddymwyd ganddo yn 1885, a'r hwn a ymyrai gvmaint a rheolsiddiad y chwarel fel nad oedd bion yn talu am ei gweithio. Yn y cychwyn cyntaf dy^wed- odd Arglwvdd Penrhyn ei fod yn gwrthod caniatau ymyriad nnrhyw bwyllgor rhwng meistr a gwas yn y chwarel. Dyna oedd y ewestiwn oll-bwj^sig. Nid (;edd y pwyllgor a fodolai cyn 1885 yn cynrycliioli gwahanol bleidiau mewn gwleidyddiaeth, credo, neu undebiaeth, ond bu i'r mwyafrif ar y pwyllgor yn fnan orfodi y gweithwjT i edrych arno fel y prif allu yn pfweithiad y chw.irel, a chanfyddodd y rheolaethnad o°dd ganddynt hvry waith yn aros! Gosodwyd rho- o!au i lawr yn 1885,y rhai sydd wedi gweithio yn iawn bytli wedyn, a'r rhai a gynwysant bobpeth sydd yn v telcrau cytundeb presenol. fel y'i gelwir. Mae unig amod iVrglwydd PenrlvjTi wedi ei chadw,ac felly mae r dynion wedi ou concro, canys dywedodd y ddirprwy- aeth yn yr ymdrafodaeth ar gyfuniad yn Mawrth di- weddaf mai y pwvnt oll-bwysig yn yr anghydfod oedd cydnabod "pwyllgor sefydlog." Mae y dynion ynawr wedi derbyn y telerau heb y pwyllgor, felly y mae Arglwydd Penrhyn yn cadw ei Ie, o r hwn y ma.e yr undeb yn Nghaernarfon wedi ceisio ei daflu. Mae y dynion eu hunain yn cydnabod nad oes yrun meistr mor uchel ei feddwl yn unUe ag Arglwydd Penrhyn, a byddant yn abl i sylweddoli yn awr fel y maent wedi eu camarwain. Ni clilywir gair yn awr am y cwyn- ion honedig a godid cymaint i'r gwynt yn y dechreu (Awst, 1886), un o'r rhai amlycaf oedd symudiad ry- belwyr, yr hyn, meddant, gymerai Ie yn ami. Pan yr heriwyd hwv i ddwyn prawf yn mlaen, bu raid iddyiic fyned yn ol 18—deunaw!—o flynyddoedd yn hanes y chwarel i ganfod saith o acnosion, y rhai oil, wedi chwilio i m wn iddynt, a eglurwyd yn foddliaol. Y ffaith, yn fvr, yw, fod y dynion yn sal ar yr helynt, ac yn falcli o gael myned yn ol ar unrhyw delerau. Maenc wedi colli miloedd ar filoedd o arian mewn cyfiogau, ac wedi dioddef yn llym. Mac y faanach wedi ei gwyrdroi am flwyddyn, ac y mae miloedd yn y fas- nach 'adeiladu wedi dioddef colled ac anhwylusdod. Eto, nid yw canlyniad hyn oil i'r rhai oedd a wnel- ont ag ef, ag eithrio Arglwydd Penrhyn, hyd yn nod yn gysgod o enill. Felly y diweddodd y streic fwyaf nodedig yn hanes y blynyddoedd diweddaf.
THE LIBERTY REVIEW.
THE LIBERTY REVIEW. (Medi 15fed.) Gohebydd dan yr enw "Isgwympiedydd" a ysgrif- cna i'r papyr uchod yr erthygl ganlynol dan y penawd "Does choir rhyme with liar?" — Bu i dderbyniad telerau Arglwydd Pem-hyn, yn niwedd y mis diwedd- ai. gan y dynion rhyfedd, tryblus, a phengaled ydynt wedi gweithio mor liir yn ei chwarel yn Methesda cklwvii i derfvn anshy'lfod ilafurol pur angliyffredin a neillduol; setlodd' hefyd, am y pryd, lawer iawn o bethau eraill vn v rhan hono o'r byd, ac yn wir mewn lltoedd eraill." Yr oedd yr hoU helynt, o'r declireu i'r diwedd, yn debyg i ryw ymgais, rhywbeth i brofi rhywun. Yr oedd y chwarelwjT, eu harweinwyr au pleidwyr, bob amser yn siarad o'r tu ol j'r lien. Ni roddv/yd y gwir bwyntiau mewn dadl, y gobeithion a r uchelgeisiol hyny a faethid gan y chwarelwjT, er- ioed mewn iaith glir, ac ni ymwneir a hwy o gwbl yn nlielerau y cytuudeb. Darfyddodd yddordeb y dyn- ion yn y chwarel pan y daeth yn hysbys iddynt nad otdd ond ychydig iawn o wahaniaeth rhwng golygiid- au cyntaf Arglwydd Penrhyn ag ail feddvliau Mr V> H. Williams." 0 berthynas i "lafur" a chjilog, mae ystad pethau yn Chwarel Bethesda yn mewn un YbtjT. yn d-byg iawn i'r hyn oeddynt cyn i'r anghyd- fod ddechreu. 0 leiaf, mae AIglwydd Penrhyn, neu yr, hytrach yi* egwyddor a gynrychiolai, wedi enill llawer mwv nag a ddangosir yn y telerau a dderbyn- iwyd gan y ddwyblaid. Mac yn worth adgofio beth yv oedd Mr Williams ac arweinwyr y dynion yn y dechreu yn ei ofyn ac yn gobeithio ei gael. Rhaid cofio fod chwarelwyr Cymreig yn byw llawer iawn allan o'r bvd. Mae "ysbryd yr oes," adlais symudiad- au mawr a drychfeddyliau dj-rchafedig, yn hwyr yn eu cyrhaedd. Mae chwarelwyr Cymreig hefyd yn araf i ddvsgu fod rhyw ddryclifeddwl y maent hwy wedi ei godi i fyny yn farw neu wedi ei droi o'r neilldu mewn lie arall. Canlyniad cynhwrf cenedlaetholiad tir 1884 yw ymgais r chwarelwyr i ddod i feddiant o chwareh Arglwydd Penrhyn. Cymerodd i ddisgyblion Mr W. H. Williams oddeutu 16 o flynyddoedd i roddi yn eu penau mai rhodd yr Hollalluog i ddynion pob gwlad yw chwareli llechau y wlad—yn cael eu cynrychioli, yn mam chwarelwyr Bethesda., ganddynt hwy eu hunain. Nid oedd y ffaith fod y gri am genedlaethol- iad tir wedi ei chwareu allan yn hollol yn Lloegr, ac yn y byd gwareiddiedig yn gj-ffredinol. oddeutu deng mlynedd yn ol, wedi cyrhaedd, erbyn 1896, i wybod- aeth y "gwyr mvnvddig tmer. deallus, ac mudd." y rhai. fel y dywed y "Daily Chronicle" "oeddynt^ yn treulio eu Llungw^m mewn cyfarfodydd gweddiau," ac o bosibl. trwy fyfyrio ar lianr-s1 Ananias a Sapphira, yr hwn y dylai golygwyr y "Daily Chronicle' ei ddar- llen. Deuddeng mis yn ol yr oedd chwarelwyr Beth- esda wedi eu perswadio yn gadarn gan eu harweinwyr Sosialaidd fod y chwarelu-a yn eiddo iddynt hwy, ac nid i Arglwydd Penrhyn ac hefyd y byddai i'r Sen- odd. y Wasg, a'r A.S. Cymreig rywfodd ddifeddianu yr hwn a elwid yn beirchenog cyfreithlon, a rhoddi y chwarelau i'r gweithwyr. Yr oedd AT holl helynt yn nghylch "pwyllgor," a'r cwynion a'r gofynion ddygid yn mlaen gan y chwarelwyr i raddau pell fel lIen; rhyw ffordd i alw sylw at hawl fwy y chwarelwyr, a sicrhau cymhorth y cyhoedd i wneud i ffwrdd a'r tirfeddianwr diog ac ail orseddu gwir greawdwyr pob cyfoeth, gan y rhai yr oedd yr hawl oreu yn foesol a chyfreithiol i elwa ar ychwarel. Yr oedd un o hyn- afiaid Arglwydd Penrlivn wedi cael meddiant (yn bur ddoeth) o Chwarel y Pemhyn gan y Goron. Peth byehan oedd hyny. Nid oedd aelodau Seneddol Cym- reig a newyddiaduron Radicalaidd yn parchu rhodd- ion y Goron oeddjrnt yn cau allan "Imwifraint y bobl." Ychwarelwyr oedd "y bob1." Yr oedd eu teitl wedi ei sylfaenu ar hawl djTioliaeth oddiwrth Dduw i'r tir." uwir; dywedodd rhai nobl fod chwareli llechi C\Tnreig yn feddiant cyfredin yr holl hil ddynol, a bod. felly, gan bobl Tipperary neu Transylfania neu Timbuctoo lawn cystal hawl natur- iol i lechi Bethesda ag aelodau undeb crsiftwrol Mr Williams. Modd bynag, ni fu i'r ymresymiad fyned mor bell a hyny. Y prif beth oedd cael Arglwydd Penrhyn allan. Fel y llusgai yr anghydfod yn mlaen fis ar ol mis, daeth yn digon clir nad oedd Arglwydd Penrhyn yn myned i symud dim. Fel y llechi eu hun- ain, yr oedd ef a'i hawliau cyfn-ithlon yno, ac yn debyg o aros yno, gan fod ei feddiant o'r lie yn dda yn erbyn y Goron. trwy weithred a deddf gyffredin. Pan y rhoddodd Mr Ritchie a'r rhai sy'n cael cyfiog- au yn y Bwrdd Masnach, a'r cynhyrfwyr Sosialaidd ar haner tai a wedthredant fel gohebwyr llafur i'r swyddfa hono. eu trwynau yn yr anghydfod, cawsant fwy o friwiau nag o ddiolch. Cododd y "Daily Chron- icle" gronfa i'r chwarelwyr, yr hon a ddeuai i tua 9c yr wythnos yr un. Yna eychwynwyd cor i gasglu tanysgrifiadau yn mysg y rhai oeddynt yn cydymdeim- lo a Grosg fechan ddewr yn nghymydogaeth LInn. dain. Yn y cvfamser ni thalwyd dim cyfiog yn Meth- esda. Os, modd bynag. y byddwch yn disgwyl fod y Senedd yn myned i genedlaetholi eiddo dyn arall er eich budd chwi. gellwch wneud heb gyflog am beth amser. Er yn fuan wedi dechreu yr anghydfod buasai rhan fwyaf y chwarelwyr yn falch ddigon i fyned yn 01 i weithio ar delerau Arglwydd Penrhyn, y rhai a dderbyniasanfc yn y diwedd; ond yr oedd arnynt ofn cerydd Mr Williams ac ofn cael eu llabyddio neu eu euro i farwolaeth gan y "gwyr mynyddig tyner, deall- us, ac ufudd." fealiai gan gor Bethesda. Pan welodd Mr W. H. Williams fod y chwareu wedi darfod, yr oedd v chwareu wedi darfod. Gwell heb genedlaeth- oliad llechi a chyflogau na bod heb genedlaetholiad na chyflog. Mae y ddirnadaeth, yr huan-reolaeth, a'r meddwl clir a ddangoswyd gan y Sosialiaid Cymreig rhyfcdd hyn o leiaf yn dra nodedig. Gwelsant eu bod wedi eu euro, ac ni wnaethant un twrw. Felly, yn awr mae y chwarelwyr a'u meistr wrth y gwaith syn- WJTol o gyfnewid defnyddioldeb cyfnewid gwaith 1 am arian. GoJlasent fod yn gwneud hyny byth er Hydref diweddaf. Mae Mr Ritchie a phobl y Bwrdd Masnach yn edrych yn wirion ond yr oeddynt felly bob amser. Mae dirprwywyr Undeb Chwarelwyr Gcgledd Cymru mor ddig oherwydd llwyddiant Arglwydd Penrhyn i ddangos ei hawl fel, yn eu cyfar- fod yn Nghaernarfon ar yr 28ain o Awst,y bu i rai ohonynt gynyg diorseddu Mr W. H. Williams o'r safle o "Gladstone y chwarelwyr," etc., yr hon a ddal- iodrl cyhyd. Mae hyn yn ei gwneud yn debyg fel pe byddai y "Daily Chronicle" wedi dweyd celwydd pan Y idatganodd, mewn erthygl arweiniol Awst 23ain, fod buddugoliaeth "yr achos a wnaethom yn achos i ni ein hunain" yn "llwyr" ac fod "telerau y cytundeb yn cynrychioli ar ran Arglwydd Penrhyn ei fod yn rhoddi i fyny yn llawn a diamodol." Yn wir. nid oes "pe" yn y mater. Mae y "Daily Chron- icle" wedi dweyd celwydd o'r cychwyn wedi bod wrthi ddydd ar ol dydd er dechreuad yr anghydfod yn Methesda a byth yn fwy digywilydd na'r diwrnod wedi iddo crphen. Er engraifft: M;ie Arghvj^dd Penrhyn ers blynyddau wedi rhoi ei droed i lawr ar bobpetii yn sawru yn debyg i gyfuniad. Daeth ei benderfyniad i wneud i ffwrdd a chyfuniad i derfyn un mis ar ddeg yn ol." Mae yr holl erthygl yn llawn o geiwyddau. Ni fu i Arglwydd Penrhyn, yn uniongyrchol nac yn anuniongyrehol, erioed wrtlnvyn- ebu i gyfuniad crefftwrol yn Methesda. Mae newydd- iaduron yma acyn yr Unol Dalaethau wedi rhoi i t'yny ddweyd celwyddau bwriadol yn eu larthyglau arwein- iol. Bu i hyd yn nod i'r nowyddiaduron Gwyddelig 3-mreolawl ganfod nad oedd dweyd celwj'dd yn talu. A ydyw yn "talu" i'r "Daily Chronicle" argraphu anwireddau fel uchod? Ar v c)-fan, crcdaf ei fod. Yr oedd llawer o ddarlleu- wyr y papur yn hapus ac yn falch wrth ddurlien y 23ain o Awst fodArglwydd Penriiyn wedi ei orchfygu. Yn mhen dau ddiwmotl cawsant awgrymiad nad yd- oedd ond erbyn y pryd hwnw yr oedd yr holl helynt wedi ei anghofiq. Mae darilenwyr eraill i'r papyr nad ydynt yn poeni f::1 penau yn nghylch ei erthyglau weiniol o gwbl. 0 bosibl, felly, na wnaeth y celwydd- au ddywedodd am y cytundeb yn Bethesda fa,wr o wahaniaeth wedi'r cwbl. Mynega yr un papyr :—Mae cymaint o'r papyrau Sosialaidd-Radicahiidd weidi bwriadol gamosod telerau y cytundeb y rhai a basiwyd yn unfrydol yn y cyfar- fod mawr yn Methesda ar yr 21ain o Awst fel yr ydym yn rhoddi eopi e}'v.-ir isod o'r telerau hyn fel y'i har graffwyd. Yr unig bapjT Llundeinig boreuol a gy- hoeddodd y gwir ffeithiau mcwn perthynas i'r cytun- deb oedd y "Times," yr hwn, mewri erthygl arweiniol, a bwyntiodd allan fod y canlyniad mewn effaith yn fuddugohaeth IWJT i Arglwydd Penrhyn. Yr ydym yn sylwi mewn colofn arall ar y streic ffol hon yr hon na sicrhaodd ond ychydig os dim i'rdynion nad oeddynt yn ei fwynhau ers blynyddoedd, neu a gynygiwyd iddynt gan Arglwydd Penrhyn mor bell yn ol a Mai diweddaf. Mae cytundeb y deuwyd iddo yn awr yr un peth mewn effaith a phe buasai y dynion wedi der- byn v telerau gynygiwyd ar ran Arglwydd P' nrhyn mor bell yn ol a Mai diweddaf. Mae y cytundeb y deuwyd iddo yn awr yr un peth mewn effaith a phe buasai y dynion wedi derbyn y telerau gynygiwyd ar ran Arglwydd Penrhyn ar y 27ain o Fci diweddaf, ac a wrthodwyd gan y chwarelwjT. Gwelir hyn wrth gyferbynu y ddau.
! Y CAMBRIAN NEWS.
Y CAMBRIAN NEWS. (Medi 16eg.) Nid yw yn wir, wrth gwrs, fod y meistriaid yn masnach y peirianyddion yn ceisio tori cyfuniad yn gyfangwbl." Dechreuodd y dynion ymladd" trwy ofyn am ddiwrnod o wyth awr. Pe buasai y dynion yn ffafr gweithio wrth y job gallasent wneud cymaint o waith mewn wyth awr ag mewn naw, ond mae ar y dynion eisieu tai am yr amser ac nid am hyn a hyn o waith. Mae gan y dynion, mewn unrhyw fasnach, berffaith hawl i wrthod y telerau gynygir gan y meistriaid, ond nid oes ganddynt hawl i bwyso ar y meistriaid i roddi gwaith iddynt ar delerau osodir i lawr gan y cyflogedig. Nid yw o fudd yn y byd, fel y dywedwyd wrthym ar awdurdod, aradru tywod glan y mor. JNi fyddai i'r cropiau borthi yr aradrwr na'i geffylau. Yr hyn sydd wir am aradru tywod y traeth sydd wir heiyd, mewn ystyr lai, am lawer math o lafur. Nid oes dim llafur cynyrchiol yn cael ei gario yn mlaen os nad ydy w, beth bynag, yn porthi y llafur- wr ac yn gadael rhywbeth yn weddill. Dyma y gwir- | ionedd sydd gan lafurwyr i'w ddysgu, ac ni fydd i unrhyw sothach yn nghylch "iawnderau llafur" a gogoniant y weriniaeth" alluogi gweithiwr i ganlyn yn mlaen i weithio gyda'r hyn nad yw hyd yn nod yn j darparu iddo y gynhaliaeth leiaf. Ar y pryd gallwn ei chanfod yn fwy poblogaidd i waeddi gyda'r dorf nag i ysgrifenu synwyr cjdfredin, ond yn y diwedd synwyr cyffredin ddaw'n oruchaf. Ein cyngor i I weithwjT yw dod yn gyfalafwyr. Mae y gweithiwr sydd yn meddu punt yn fwy na'i ddylsd wedi anfon angenoctyd wytlmos yn mhellach oddiwrtho. Ma/i pob punt a gedwir o'r neilldu yn anfon eisieu wythnos yn mlaen o hyd. Mae y dyn sy'n meddu punt yn gyfaiafwr, ac yn llawer mwy annibynol na'r dyn sydd bunt mewn dyled. Mae gan y dyn all gynilo ddef- nyddiau sydd ynddynt eu hunain J'n. iachawdwriaeth, ar wahan i'r cyfalaf y daw yn berchenog arno. Mae y "Daily Clironicle, gyda dyfalwch condemn- iol, yn parhau i ddweyd fod cload allan y peirianydd- ion yn ddyh.du8 i benderfyniad ar ran y meistriaid i ddinystrio cyfuniad, ac mae ystori y cload allan yn cael ei galw gan y papyr hwnw yn ystori "ddrygion- us." Dyma y llinell gymerodd y "Clironicle" gyda golwg ar streic y Venrhjn, gan fyned mor bell ag i ddweyd, gan fod Arglwydd Penrhyn yn gwrthsefyll yr hyn a ystyriai efe yn ofynion afresymol, y dylai ei holl ystadau giiel eu cymeryd oddiarncy dylai gael I ei ddifeddianu. Mae y "Chronicle" yn canfod nad yw y oolÚ;1 waradwjrddus, ac, yn ein barn ni, ddrwg hon yn. cael gydag arweiiiwyr y gweithwyr yn Lloegr. Mae Mr James Mawdsley, ysgrifenydd cyffredinol y Textile Workers' Association, wedi gwneud mynegiad o berthynas i anghydfod y peirian- wyr. DvYv-ed Yr mac i'w obeithio na fydd i'r un o'u gweithwjT cjairychioladol golli eu penau dros anghydfod y lirianwyr, er, a barnu oddiwrtli yr Tiyn yr adroddir iddynt ddweyd, ei bod yn edrych fel pe byddai felly. Nid oes dcliwedd ar y siarad gwyllt o gwmpas y frwydr cydrhwng y pleidiau—pa >un a yw er cael neu beidio cael diwrnod wyth awr, ond mai amcan y meistriaid yw tori i fyny Gymdeithas y Peirianwyr, a rhoddi dyrnod i Undebiaeth Grefftwrol yn gyffredin. Nid oes genyf un petrusder mewn galw hyn yll sothach, a phe b'ai y rhai sydd yn siarad y fath ffolineb ond yn unig yn dod i lawr at wir ffeithiau yr achos gwelent mai felly y mae. Pe dewisai y peirianwyr dynu yn ol eu cais am ddiwrnod wyth awr oddiwrth ddwy neu dair o ffirms yn Llundain sydd mewn cysjdltiad a ChjTigrair y Meistriaid, gellid setlo yr anghydfod y diwrnod wedyn. Nid oes unrhyw amheuaeth nad yw y meistriaid yn ewyllyslO gwneud yr oil yn eu gallu i wanychu Undebiaeth Grefftwrol, yn union fel y mae y gweithwyr j-n awyddus i rwystro i Gj-ngrair y Meistr- iaid fyned yn rliy grj'f ond fel j' dywedasai y gweith- WJT, mae hjTiy oil yn ngwaith y diwrnod. Mae y meistriaid yn jTnladd am eu Haw eu hunain, a'r weitnwyr am yr eiddjrnt hwj-thau, a'r ffordd briodol i wnoad yw mewn tymher dda, fel pan y daw y cyfarfj-ddiad anocheladwy y bydd mor ychydig ag fydd bosibi o bethau y gorphenol i'w dwyn i gyfrif. Mae gan y gweithiwr, unwaith am byth, i wneud i fyny ei feddwl fod y lpcisbriaid yn myned i gymdeith- I asau, cyngreirio, ac uno mewn unrhyw ffordd y meddjdiant yn ateb eu pwrpas. Nid yw, felly, ond ofer i grochlefain jrn erbyn i hj-n gael ei wneud, gan fod meistriaid yn ei wneud, ac yn parhau i'w wneud. Dyledswydd y gweithwyr yw ei gyfarfod yn y ffordd oreu allant. Os bydd ganddynt synwyr byddant bob amser yn alluog i'w gyfarfod yn effeithiol, ond os y gweithredant fel ffyhald gallant orpliwys yn dawcl wedi eu sicrhau y bydd i'r meistriaid ddod i welecl eu bod yn ffyliaid." Ymddengys yr uchod i ni i fod yn syrwyr cjrffredin cryf, a goreu po gyntaf i bawb i'r gweithiwr sylweddoli fod gwaith yn cael ei roddi a'i gymeryd er budd, ac nad oes ond ffyliaid ac anffodus- ion yn gweithio er colled. Mae ein cjrdymdeimlad gyda gweithrediad cyfiawn, ac y mae arglw5Tddi Tori- aidd a chj-falafwyr mawr yn llawn mor deilwng o ) gyfiawndr a'r gweithiwr tlotaf sy'n myned yn flin- edig i'w wely ac yn nlly i'w waith. Mae y "Daily Chronicle" yn ceisio gweithio ar deimladau y gweithwjT ac yn cael ei ganfod allan yn hyny.
. Cyngrair Cenedlaethol c…
Cyngrair Cenedlaethol c Feistriaid- Mewn cyfarfod preifat o feistriaid dylanwadol a rhai yn cynrychioli cymdeithasau, a gynhaliwyd yn ddiweddar yn Westminster, er trafod cynygiad ¡ i ffurfio cymdeithas neu gyngrair cenedlaethol er amddiffyn Hafur rhydd, cafodd penderfyniad i'r; perwyl a ganlyn ei fabwysiadu (a gynygiwyd gan j y Milwriad. Dyer, llywydd Cyngrair Peirianyddol Cymdeithasau y Meistriaid, ac a eiliwyd gan Mr! G. A. Laws, rheolydd cyffredinol y Cyngrair 1 Llongwrol): —Mai dymunol oedd fiurfio "Free Labour Protection Association," amcanion yr hon fyddai rhoddi prawf ar effeithiolrwydd y cyfreith-, iau pres81101 i amddiffyn anundebwyr, ac, os yn angenrheidiol, i geisio gwella'r cyfryw gyfreithiau gwylio pob streic, a sicrhau fod y gyfraith yn cael ei pharchu yn mhob anghydfod rhwng meistr a gweithiwr gwrthwynebu pob deddfwriaeth o du- edd i effeithio yn niweidiol ar grofftau a. galwedig- aethau y Deyrnas Gyfunol; eu bod i gyrhaedd yr amcanion hyn trwy weitlirediad corphoredig y gymdeithas, a. gwahanol foddianau eraill a ym- ddangosant yn ddymunol. Y mae pwjdlgor trefn- iadol wedi ei apwyntio i gario'r penderfyniad uchod allan cynwysedig o'r boneddigion canlynol: —Y Gwir Anrhydcddu Iarll Wemyss, Syr Will. T. Lewis, Mr H. D. Greene, A.S., Milwriad Dyer, yr Anrhydeddus W. W. Vivian (Chwarel Dinorwig), Mr Alexander Siemens, Mr George Livesey, Mr G. T. Harper, Mr T. F. Rider, Mr G. A. Laws, a Mr W. Shepherd". f
--------Gwrthgiliwr at Wrth-…
Gwrthgiliwr at Wrth- gilwyr. (Gan yr Hen Ffarmwr.) | (Parhad.) Fy nghj-dwrthgilwyr—Do Fy haul a fachlud- odd tra JT ydoedd hi yn ddydd." Do Ac os methodd y gelyn a llwyddo i fy ngorchfygu trwy brofedigaethau tanllyd, na fy hudo chwaith trwy demtasiynau hudoliaethus, llwyddodd yn y diwedd yn ddigon sly" i fy suo i gysgu yn ddigon tawel hyd yn nod yn nydd brwydr a rhyfel; a hyny hefyd ar ganol maes yr ymdrechfa! Yspeil- iodd fi wedy'n yn ddigon rhjyydd o'm holl arfau —rhwymodd fi a chawdynau; sicrhaodd fi wrth olwynion ei gerbyd llusgodd fi ar draws tomenau, a thrwy garthffosydd drewedig profedigaethau dragiodd fi trwy heolydd prifddinas ei ymherodr- aeth yn mhlith ei gaethion rhyfel gan fy ngo.sod yn wrthddrych udiadau, gwawd, a dirmyg pawb o'm gelynion. Seliodd arnaf yno, heb nag ym- borth na dillad, goleuni na gwres 1 A gwae li yn awr yn y ffau uffernol hon 'Rwyf bcunydd dan dracd fy ngelynion Mewn brwydrau echryslon eu gwedd, Yn ymladd a'r fyddin fy hunan Heb astalch, na tharian, na chledd Yn gwbl heb unrhrw ymgeledd, Yn gonvedd mewn clwyfau a gwaed Y gclyn yn wasted yn clrechaf, A minau yn sathrfa dan draed! "Pa beth, gan hyny, a wnaf pan godo Duw ? A phan ymwclo Efe, pa beth a atebaf 1 canys ofn Duw sydd arnaf, a chan Ei uchelder Ef, ni allaf oddef." "Ei servio'n right am ei ffolineb. 1)y- lasai wylio arno ei hun ac yna peth hawdd fuasai iddo ochelyd JT holl drychineb a'r holl benbleth hyn! Pe byddai pawb o'r un feddwl a mi, ni welwn yr un cerydd yn rhy lym, n'r un oruch-j wyliaoth yn rhy chwerw iddo ef a'i gyffelyb am eu hynfydrwydd. 'Roedd eisiau ei gael i lawr ers] Hawer dydd; ac os byth y daw yn ol at grefydd eto, rhaid gofalu am ei gadw i lawr hefyd." (Tru- eni mawr fod pethau fel hyn yn wirionedd.) Taw, y peth dideimlad! Pa ddefnydd dannod iddo bellach ? Mae yr un drwg' a ehydwybod euog yn ddigon i wneud hyny yn awr. Yst/ria, mae twr gwyliadwriaeth wedi ei gymeryd trwy ddichell, a'r gwylwyr oil yn gaethion rhyfel gan y gelyn. A oes arnat tithau chwant chwareu rhan y cyhuddwr a'r brawd hynaf tuag ato hofyd ? Gwn y dylasai wylio, a. gwyr yntau hyny hdyd. A gwn nad oes rhith o dros iddo ef na neb araH beidio a gwylio ond, gwn yn llawn cystal a hyny, y gwnelai un deigryn o gydymdeimlad ag ef allan o lygad tosturiol lawer mwy o les iddo yn bresenol na. mil o ddanodion gan dafod annhosturiol. Pa un ai cusan groesawgar a gwen serchog y tad ai danodaeth wawdlyd y mab hynaf oedd debycaf i doddi calon yr afradlon? Barna dI. "Yr hwn sydd yn sefyll, edryched na syrthio. Gwylia rhag dy demtio hefyd." "Ust, bydd ddistaw, mae yn edrych rywbeth yn hyll o gyffrous; ac y mae yn dechreu siarad rhywbeth yn hynod gyn- hyrfus eto, feddyliwn. Ychydig mae yn feddwl fod yma neb yn gwrando." Pe bawn yn gwybod y byddai o ryw ddefnydd i mi, pe gallwn, mi roddwn un troed ar begwn y De a'r Hall ar begwn y Gogledd, a bloeddiwn yno hyd nes clywai yr holl greadigaeth, fod cymaint o berygl i "loan y disgybl anwyl" syrthio i gysgu ar fynwes ei Arglwydd ag oedd i Pedr, druan o hono, i fyned i dyngu a rhegi yn llys yr archofleir- iaid. Pe dywedwn y pethau hyn wrth rywrai, gwn na wnaent fy nghredu ond credu neu beidio, gwn eu bod yn wirionedd. Mae y dynion yn meddwl mai trwy syrthio yn ysglyfaeth i bechodau rhyfygus y mae dyfod yn wrthgilwyr. Non- sense, nonsense." Eithriadau anfynych yw y pethau hyn. Y dynion sydd yn cysgu sydd fyn- ychaf yn syrthio dan draed pechodau rhyfvgus, ac nid y dynion sydd yn effro. A phe Hwyadid i'w cadw rhag cysgu nid yn fynych y gwelid neb yn ebyrth i'r pethau gofidus hyn. Yr oedd Pedr, druan, yn haner cysgu pan aeth i lys yr arclioffeir- iaid, a'r disgybl anwyl yn haner cysgu hefyd pan ffodd ymaith gan adael ei Arglwydd i gynddaredd Ei elynion yn Ei oriau cyfyngaf. Ie cysgent ill dau pan oedd Ef yn chwysu'r gwaed! Efe a'u cafodd hwynt yn cysgu!" Un ere hyll yw gwrth- giliad y cysgu. Yn wir, nid yw llithriadau i bech- odau gwaradwyddus, fynychaf, ond yn unig cang- henau ag sydd yn tyfu ar y pren Upas gwcnwynig hwn. Ac nis gall Satan ei hun, yn gymharol, ond prin gyfrif Haddedigion y cysgu wrth y miloedd! "N id oes achos i neb fyned i ddilyn y rasus ceffyl-1 au, y puteindai, y 'prize-fighters,' y 'theatres,' a'r balls,' er gallu dyfod yn wrthgilwjr. Na, ria, dim ond dilyn ychydig yn ffyddlon ar ol y cricket a'r scientific yma, y penny readings' inffidelaidd, y corau canu, a'r cyngherddau ag sydd wedi lladd a diffodd pob gwreichion o ysbrydolrwydd crefydd yn meddyliau y miloedd! Yr eisteddfodau yma hefyd (yn eu harddull bresenol) ag sydd felloeHst-1 iaid yr Aipht, yn difwyno ac ysgubo, yn yagjyf-1 aethu a gwenwyno pob eginyn gobeithiol braiddj yn mhob man He yr elont. Dim ond dilyn 7 peth- j au hyn am ychydig, peth digon rhwydd fydd dý- fod yn haiarnaidd wrthgiliedig 1 Mae digon o laudanum ysbrydol a digon o gloroform uffern yn- ddynt i suo eu gwrthddrychau i gysgu yn ddigon tawel fel na bydd ond gobaitli gwan am iddynt ddeffro byth mwy hyd nes syrthio yn ebyrth fflamau tragwyddol! 0! na byddai arnaf yn awr fel yn y misoedd o'r blaen fel yn y dyddiau pan gadwai Duw fi. 'Rwy'n cred uwed'yn yr ysgrif- enwn i lythyr neu ddau ar y pethau damniol hyn a wnelai i iywrai grynu hyd eu gwadnau oDd yn awr fyddai waeth i mi ddweyd wrth y ceryg yna sydd yn ngwaelod yr afon nag wrthynt hwythau— nid oes neb a wrendy ar wrthgiliwr. Ond mi ddeuant i wrando ar ol i'r haf fyned heibio, a ninau heb fod yn gadwedig. Mi allaf fi feddwl a dweyd y peth a fynwyf wrthyf fy hun ar lan yr afon yma heno ond os yw Eglwys Iesu Grist am ddiwygiad, gall gredu fy ngair i neu beidio. rhaid stwri y lludw hyn allan o'r aelwyd (chwcdl y Parch P. Griffiths (Alltwen) ers 40 mlynedd yn ol) cyn y cymer diwygiad sylweddol byth Ie. Dre- gethwyr ieuainc, da chwi, chwareu teg i Pedr yr oedd yn sicr o fod yn llawn cystal dyn a Christion hefyd a Hawer un sydd yn ei drafod yn lied ddi- seremoni. Gwir iddo fethu dal yn awr y brofedig- aeth annisgwyliadwy hono, ond, mor wir 1 hyny, canlynodd ei Arglwydd wedi i bawb o'r ileill ffoi. ymaith a'i adael. Mi garwn yn fawr gael gwybod gan y scientific men" hyn beth yw y gwahaniaeth moesol sydd rhwng taro pel a chetyn bren a rhedeg fel ydyd- ddyn ar ei hoi! a'i chicio a throed; a rhedeg yr un modd ? Pwy a etyb? Dywedaist ti, Solomon, onid do, i ti weled dyn ieuanc heb ddeall gan- ddo yn myned i rywle fel yr ych i'r lladdfa, ?" Do, Solomon, mi welais irlau ddyn ieuanc arall cyffelyb iddo yn myned fel yr ych i'r lladdfa i rywle arall! A gwrthgiliwr yn cysgu oedd y ffwl hwnw! Do, mi gwelais ef y dydd o'r blaen ar y "plain" yn chwareu cricket ac yn cysgu. Mi gwelais ef yn y capel y noswaith wedyn yn gwrando y bregeth mor ddefosiynol a sant ac yn cysgu. Mi dywai ef un noswaith yn yr eisteddfod yn adrodd a chanu y pethau mwyaf disylwedd a rhigymllyd a glywodd dyn a'i glustiau erioed, ac yn cysgu. A'r nos- waith wed'yn yn y seiat yn dweyd ei brofiad wrth y brodyr am y pleser a'r hyfrydwch, y mwynhad a'r dyddanwch mawr a deimlai gyda phethau cref- ydd, ac yn cysgu Mi glywais ef un noswaith yn y dafarn yn canu Hob y deri dando, dyna ganu eto, Sian fwyn, tyr'd i'r llwyn," er difyru trwp o nobs haner meddw 1 ac yn cysgu. A'r noswaith wed'yn yn y cwrdd gweddi yn ceisio gweddio am rywbeth na wyddai ar y ddaear wedi gorphen beth yr oedd wedi bod gerbron Duw yn gofyn am dano, ac yn cysgu. Mi glywais of y nos o'r blaen yn y penny readings yn canu Bon- eddwr mawr o'r Bala." Mi fu'm gynt yn caru Seisnes, Globen felen fawr anghynes, etc., er difyru haid o inffideliaid! ac yn cysgu. A'r noswaith wed'yn yn ledio canu yn y capel: Mae aljerth Calfari A haeddiant Iesu Mawr, Yn ngolwg f' enaid i Yn fwy na'r Nef yn awr (o'ch dyna gelwydd!) Dacw fy Nuw, dacw fy Mhen, I A'r oil a feddaf ar y pren. ac yn cysgu. O! y Duw Mawr, os nad hyn yw cabledd yn erbyn yr Ysbryd Glan, pa beth, ynte, ydyw ? Gwelais ef yn myned gyda'r excursion train" er mwyn tipyn o "recreation," ac v mae hyny yn gyfreithlawn (?), wrth gwrs; a'r pryd- nawn hwnw yn dawnsio yn y kissing-ring," ac yn cysgu. A'r Sabbotli canlynol yn estyn ei ddwy- law at bethau cysegredig Ty Dduw, ac yn cysgu. j Y dydd arall bu yn canu mewn match tonau cy- segredig am arian, ac yn cysgu. A'r Sabboth can- lynol yn cynyg y pethau hyn, wedi eu halogi, yn ebyrth moliant i'r Duw Goruchaf yn Ei deml sanctaidd! ac yn cysgu. ErchyH! erchyll! Dyehrynllyd dychrynllyd Match gweddio fydd y nesaf, onide ? Efallai mai fy nghalon galed, wrthnysig, a gwrthgiliedig i sydd yn peri i mi feddwl fel hyn yn bresenol ond fyddai waeth genyf yn awr yr un blewyn glowed match pregethu, match gweddio, na cliiywed match canu yr "Hen Ganfed." Ai tybed fod mawl y cysegr yn fwy anghysegredig yn ngolwg y Nefoedd na rhyw ran araIl o'r gwas- anaeth dwyfol, fel y geHir" masnachu jrnddo fel hyn ? Os yw Luther yn y Nefoedd yn gwybod am y fasnach annuwiol a dieflig hon ar y ddaear (maddeuer i mi deimlo yn gy-nhyrfus), mae yn sicr a fod yn wylo dagrau hyd yn nod yn nghanol y gogoniant ei hun! Ond waeth yn y byd am Luther na neb arall na'i ddagrau ychwaith rhaid i ni fyned yn mlaen gyda'r oes oleu hon," serch aberthu mawl y Goruchaf ar allor y "Mammon anghyfiawn," i ddelwau cerfiedig cyfarfodydd cys- tadleuol, cyngherddau, a'r eisteddfodau, hyd yn nod pan mae Duw yn protestio yn erbyn hyny! ac megis yn myned ar ei liniau i ddeisyf arnom i beidio! Ha; nid oes ond yr Holhvvbodol yn unig a wyr pa faint o'r pethau moesol, enaid- ddinystriol hyn mae y gelyn ddyn wedi bod yn eu hau yn Eglwys Iesu Grist yn yr oes oleu hon; ac y caiff gweÜúdogion y Testament Newydd, a hyny heb fod yn hir hefyd, drafferth ofnadwy i'w diwreiddio, neu ynte fe lenwir ffauau y dreigiau yn y tir a reibiwyd, hyd oni bydd eisiau lie Os oes rhyyvrai eisiau gwybod am y ffordd oreu iladd a diffodd pob gwreichionen o ysbrydolrwydd cref- ydd yn y meddwl, a bod yn grefyddwr respect- able" hefyd, "go ahead," hon ffordd rhod- iwch ynddi. Ha! fy nghydwrthgilwyr, gwyr canoedd 0 hon- < och yn llawn cystal a minau, yn well o lawer, am ddylanwad gwenwynig a marwol y pethau hyn ar grefydd ysbrydol yn y meddwl nag y gall arall ddv- wedyd byth wrthym am danynt. A phe gwyddwn y cymerai rhywrai rybudd oddiwrthyf, mi floedd- iwn y funud hon hyd nes y clywid fy llef o Dan hyd Beerseba." Pan yn dilyn y pethau hyn nid oedd amser i ddim ar y ddaear ond i feddwl am danynt hwy, a hwy yn unig! Dim amser byth i ddarHen penod, dysgu adnod, rhoddi emyn yn y cof, na gweddio yn y dirgel o un pen biwyddyn i'r llall. Chwilio y newyddiaduron jim yr eistedd- fodau, y testynau, y gwobrwyon, a gwneud ein goreu i drechu ein gilydd, dyna'r cwbl! Cyn gorphen gwneud ein can i ffair gwagedd cm gwpl o docynau, rhaid dechreu un arall o glod i "Mr Cypher," am ryw rinwedd dychymygol a dybid fod ynddo ond ni wyddai neb yn y byd am dan- ynt. A chyn gorphen hon etc, rhaid dechrcu marwnad" i Mr Good-for-nothing, na wyddai neb braidd am ei fodolaeth hyd nes clywed ei fod wedi marw. A'r hwn yn ddamweiniol a fyddai mor lwcus a chael y wobr, a gaffai hefyd ci goroni a'r anrhydedd o fod y Huniwr celwyddau goreu i ganu clodydd un a aeth drwy'r byd mor ddiddefn- ydd a saeth drwy'r awyr! Ydwyf yn y tir a reib- lwyd, GWRTHGILIWR. Trigfa Dreigiau. O.Y.—Yr oedd dyn ieuanc yn ddiweddir yn aelod yn ac yn perthyn i'r cor canu hefyd. Mewn gair, canu braidd oedd y cwbl ganddo. Dy- wedodd un o'r hen frodyr unwaith wrtho am iddo feddwl ychydig am weddio gyda meddwl am ganu weithian. "0," ebe yntau, "mae i bob un ei ddawn yn yr eglwys—y eanwr i ganu, a'r gweddi- wr i weddio." Nid rhyfedd i'r canwr, druan, ganu ei ychydig grefydd mewn amser byr iawn i farwol- aeth, tra yr oedd y gweddiwr yn blaguro fel y II Uawryf gwyrdd yn ngwinllan ei Arglwydd. Tru- eni fod i'r canwr gymaint o frodyr wedi canu eu II hunain i farwolaeth—gwrthgiliad ysbrydol, onide ? —G. (I'w barhau.)
[No title]
Ocpong, a Judicious Blend of the Choicest Tea, 2s pec lb. Ceylon Tea, Pure, Fragrant, and Delicious Is 6d per lb., 6 lbs. carriage paid to any address in the United Kingdom.—Barber and Co. (established over I a century), 67a, Lord-street, Liverpool, and 103, Mar- ket-street, Manchester. —Advt.
---wrt FasH Banger.
wrt FasH Banger. Cynhaliwyd hwn ddydd Llun, o flaen ei An- rhydedd Syr Horatio Lloyd. Y BUTLER AI BICYCLE. Charles Taylor, butler yn Plas Gwyn, Pen- traeth, a erlynai Meistri C. Connah a'i Gyf., cycle manufacturers, Bangor a Rhyl, am 8p 15s, gwerth olwynur (bicycle) a adawwyd yn siop y diffynydd- ion i'w hadgjrweirio, a'r hon na ddj-chwelwyd yn ol. Ymddangosodd Mr S. R. Dew dros yr achwyn- ydd, a Mr Thornton Jones yn amddiffyn. Yn ei dystiolaeth, yr achwynydd a ddywedodd i'r olwynur gael ei adael yn siop y diffynyddion yn Mangor ar y 23ain o Ebrill y flwyddyn ddi- weddaf, a dywedwyd wrtho y byddai'n barod erbyn Mai 4ydd. Bu iddo amryw weithiau ys- grifenu am y machine, ar y 5ed o Orphenaf efe a ysgrifenodd i hawlio gwerth y peiriant neu un newydd yn ei Ie, gan bwyntio allan ei fod yn cael ei hurio allan tan dal. Ar y 7fed o Orphenaf efe a dderbyniodd lythyT yn dweyd fod bicycle wedi ei benthyca iddo ef, ac y gofynid tal am hyny. Yna gosododd y mater yn nwylaw ei gj-freithiwr; ac, mewn atebiad i lythyr oddiwrtho ef (achwyn- ydd), y diffynyddion a ysgrifenasant i wadu y cyhuddiadau ac yn hawlio amryw symiau im was- anaeth machine a fenthyewyd i'r tyst ac hefyd am niwed wnaed i un o honynt. Ar y 23ain"o Or- phenaf efe a ddaeth drosodd i Fangor i'r dyben o weled y diffynyddion yn nghylch ei olwynur, a gofynodd, cyn ei chymeryd, fod i foneddwr yn y fasnach gael ei alw i "mewn" i'w harchwilio, eithr gwrthododd Mr Hepburn gydsynio a hyny. O. Evans a ddywedodd iddo, ar un achlysur, weled Mr Hepburn (rheolwr cangen Bangor y Meistri Connah a'i Gyf.) yn marchogaeth y peir- iant. Walter Jones, troedwas yn Plas Gwyn, a ddy- wedodd iddo alw am yr olwynur, ond dywedwyd wrtho nad oedd yn barod. Aeth yno drachefn yn mhen ychydig ddyddiau, a dywedodd Mr Hep- burn fod y bachgen wedi gollwng y peiriant allan ar log yn ei absenoldeb ef. Hepburn a addexodd iddo farchogaeth y peiriant cyn belled a Rhyl ar un achlysur. Bu iddo roddi benthyg un i'r tyst i farchogaeth arni gartref, ac hefyd rhoddodi fenthyg un fu unwaith yn cael ei defnyddio mewn rhedegfa, ond gwrthododd Hepburn gymeryd un- rhyw dal am y niwed. Bob tro y bu yn gofyn am. machine Mr Taylor, methodd a'i chael. Dros yr amddiffyniad Mr Thornton Jones a alwodd Mungo Watson Hepburn (rheolwr y Mri O. Connah Gyf. yn Mangor), yr hwn a ddy- wedodd ei fod wedi derbyn y bicycle i'w thrweuo gan yr achwynydd. Cafodd drafferth fawr iawn i gael y fittings at adgyweirio y peiriant, a goifu iddo ysgrifenu i haner dwsin o wahanol ffirms cyn gallu eu cael. Gwadai iddo warantu cael y peir- iant yn barod erbyn y 4ydd o Fai. Addefodd iddo farchogaeth i Rhyl ar bicycle yr achwynydd, ond gwnaeth hyny er mwyn gweled a allai gael y fittings iddi yno. Cymerwyd y peiriant allan c'r siop ar log heb ei wybodaeth ef. Ei Anrhydedd a ohiriodd roddi barn hyd nes i'r peiriant gael ei archwilio gan foneddwr yn y fasnach, pryd yr ystyriai efe y ewestiwn o gadw y peiriant. HAWLIAD AM GYFLOG. Mrs Emily Williams a erlynodd Mrs H. Thomas, Railway Hotel, Bangor, am fis o gyfiog yn lIe rhy- budd. Cynrychiolwyd yr achwynyddes gan Mr Huw Huw Rowland, tra yr ymddangosodd Mr S. R. Dew dros y ddiffynyddes. Cynrychiol wyd yr achwynyddes gan Mr Huw Rowland, tra yr ymddangosodd Mr S. R. Dew dros y ddiffynyddes. Yr achwynyddes, yn ei thystiolaeth, a ddywed- odd iddi fod yn ngwasanaeth y ddiffynyddes fel housekeeper a chogyddes yn ol cyflog o 25p y flwyddyn. Aeth y cytundeb yn mlaen am tuag wythnos, pan y daeth y ddiffynyddes i 'awr i r gegin un noson, oddeutu naw o'r gloch, gan ofyn am dipyn o soup, yr hwn yr oedd y dyst yn an- alluog i'w roddi. Aeth y ddiffynyddes yn bur ddig, a dywedodd wrthi am ymadael y diwrnod canlynol. Y boreu canlynol yr oedd geneth arall yno o'r enw Nelly. Dywedodd Mrs Thomas wrthi hi (tyst) drachefn am fyned, a. chynygiodd iddi wythnos o gyflog yn He rhybudd (wedi tynu alian arian y tren 0 Gaer). Galwyd Mrs Thomas dros yr amddiffyniad, yr hon a ddywedodd mai y rheol oedd, pan y oyflogid morwynion mewn swyddfa gofrestru, os nad ar- hosent y mis allan i ddal tal y tren allan o'u cyf- logau. Yr oedd yn ddigon gwir iddi hi fyned i lawr i'r gegin a gofyn am soup i gwsmer, ond ni ddywedodd ddim o gwbl yn nghylch ymadael. Y dydd Sadwrn dilynol derbyniodd yr achwynyddes lythyr cofrestredig, ar ol yr hyn y gofynodd am ei chyflog wythnos. Y tyst a ddywedodd wrthi y caffai ei harian tren a chostau eu tynu allan o'i chyflog oherwydd y dull bawaidd yr oedd wedi. ymddwyn tuag ati hi. Dywedodd Mr Huw Rowland, gan nas gallai'r tystiolaethau fod yn foddhaol iawn gan ei Anrhyd- edd, ei fod ef am awgrymu i'r achos gael ei ohino, ac yn y cyfamser y gwnelai yntau ei oreu i sicr- hau presenoldeb yr eneth Nolly, yr hon y Jywedai yr achwynyddes oedd bresenol pan y trowyd hi ymaith.
-----------------------Arwsrthiant…
Arwsrthiant Pwysig ar Eidcb gan y Meistri W. DeVl a'i Fab Ddydd Mercher diweddaf bu'r Meistri W. Dew a'i Fab yn y Marine Hotel, Llandudno, yn cynyg ar werth amryw feddianau gwerthfawr yn Llan- dudno a Deganwy. Yr oedd yr arwerthiant wedi ei hysbysebu am haner awr wedi saith JT hwyr, ac erbyn cjrhaeddiad yr amser hwnw yr oedd cyn- nlliad ysplenydd wedi dod yn nghyd. Yr oedd Mr Dew mewn hwyl ragorol—mewn ffaith, sibryd- id yn mhlith y presenolion na welwyd ef erioed mewn cystal hwyl ac ysbryd. Yr eiddo cyntaf a gynygiwyd ydoedd y Queen's Buildings a'r Mews, bloc o fusnes-adeiladau yn nghanol Mostyn-street ac yn cynwys y canlynol: —A Y ty a'r siop a adwaenir fel Prescot Housa B: Dau o dai a siopau yn meddu safle amlwg ar gongl, ac yn cael ei adnabod yn gyffredin fel "Bunny's Corner;" C: "lock-up" siop gampus gyda ffrynt da i Clonmel-street; D lock-up siop ragorol araH gyda dau ffrynt yn gwynebu Clonmel-street; E Dwy lock-up siop gyda ffiynt i Clonmel-street; F Yr Hotel Metropole G: Y Queen's Mews, a orwedd yn Back Mostyn- street, yn nghyda swyddfa, yr oil yn gorchuddio arwynebedd o 1268 o latheni petryaI. Prydlcsol yw yr eiddo, ac yn un y gellir ei hadnewyddu yn ddiddiwedd. Wrth gynyg yr eiddo, traethai Mr Dew yn hel- acth ar y gwelliantau mawrion wnaed yn Llandud- no yn ddiweddar, a nododd yr orsaf newydd a adeiladodd Cwmni Rheilffordd Llundain a'r Gog- ledd-Orllewin, ar y rhai yr edrychid fel cwmni mwyaf pell-weledol yr oes. Elai adeiladu yr orsaf newydd yn mhell i brofi y byddai i'r rhan o'r dref lie gorweddai yr eiddo hwn yn fuan ddyfod yn ganolfan Llandudno ac J'D: rhan bwysicaf y dref. Yna engreifftiodd arwerthiadau diweddar fu gan- ddo yn Llandudno lie yr oedd yr eiddo a werth- asai efe ychydig flynyddoedd yn ol erbyn hyn wedi cynyddu ddengwaith eu gwerth cyntehg. Y cynyg cyntaf wnaed oedd 10,000p, ac ar ol cydymgeisiaeth fywiog cododd -i 16,000p, am yr hwn swm y tarawyd ef i lawr i Mr Barker, LerpwL Yr ymddiriedolwyT oeddynt Meistri Thomas Row- lands, T. W. Griffith, a J. Roberts,, Clarence House, Llandudno; a'r cj*freith wyr, Meistri Cham- berlain a Johnson, Llandudno. Y lot nesaf a gynygiwyd a gynwysai ddau o dai anedd rhydd-ddaliadol gwerthfawr a adwaenir wrth yr enwau Aber Conwy a Llys Meiriadog, yn Deganwy. Pwrcaswyd y cyntaf gan Mr Richard Bromley, cyfreithiwr, Rhyl, ar ran Mr F. Jones, Rhyl, am y Swnl o 600p. Cafodd Llya Meiriadog pi dynu yn ol am na cliyrhaeddwyd y "reserve," ond mae yn dra. thebygol o gael ei werthu yn gyf- rinachol. Bu i'r Baths Hotel, Llandudno, yr hwn a hys- bysebwyd i fod ar werth yr un noswaith, gad ei werthu yn flaenorol, trwy gytundeb cyfrinachol, am 14,000p. Hefyd bu Mr Dew yn y Bull Hotel, Dinbych, yn gwerthu ar ocsiwn y fferm rydd-ddaliadol Bryn- goleu,J11 cynwys oddeutui 36 o aceri, yn agos i Orsaf Rheilffordd Eyarth yn Nyffryn Clwyd, a'r hon a werthwyd i Mr Edward Foulkes (Bryngwyn Mawr, Llanclwy) am 1140p. -+- i^rgraplnvyd a Chyhoeddwyd dros y North WaJM Chronicle Compwy, Limited, gxK David Williaiaw. yn y "North Wales Chroaicle" a'r "Gwalia" in Works, Caxtom House, High-sti»et. x5;va^f>r, yn Mhlwyf B»ng»r, yn Sir Gaernarfoa ao yn fa y "Oi»riftaydd," Bridge-street-, ,n:rn, yr. Mhlwyf HiiBfdfni, S'T Ton, g,n Joaa \tiil; n-s, Dycid Ian, Menii 23, iby7.
Hanes CyfErous o'r Mor.
Hanes CyfErous o'r Mor. MEWN eWCR AGORED AM BYMTHEG NIWRNOD. DIANGFEYDD GWYRTHIOL. Rhai o griw y Hong hwyliau "Kinkora," perthj-nol i Lerpwl, a draethant hanes cynhyrfus o'r mor. Yr oedd y "Kinkora." yn iestr haiarn fawr, a riiifai y dwylaw 23. Cychwynodd o Vancouver gyda llwyrn o goed ar y 25ain o Fawrth am Lundain, ec yr oedd ganddi hefyd lwyth ar y dec. Ymddengys iddi ar v ffordd golli dwfr, a'r canlj-niad fu i'r oil o'r dwylaw (.rfoc, nmied i weithio gyda y sugnedyddion. eth pobpeth yn mlaen yn weadol dda hyd y 27ain o Ebriii, pryd yr aeth y dwj'law at Cadben McMuoty, gan wrthod puTiipio ddim yn hwy. Gofynodd y cadben iddynt a fuasent yn gwneud hyny pe tailai y 11 wyth oedd ar y dec dros y bwrdd ond gan fod y dwfr yn enill ar y pympiau yn ol tair neu bedair modfedd yr awr, a'r dynion wedi lluddedu ac yn gwrthod pympio, siaradodd y cadben gjrda'r swj-ddogion, a phender- fynvyd myned i'r lan mor fuan ag oedd bosibl, sef i Clipptrton, yn y NorLh Pacific, yr hWllle oedd ar y pryd tua dau gan' milklir o bellder. CeisiwjTd rhcddi yr ager-bwmp ar waith araehefn. ond darfu i'r berwedydd lirwj-dro. Yn lr,yr ar jr 29ain o Ebrill daeth yr JTIVS i'r golwg, ar ol i'r djT;ion fod yn gweithio yn ddiwyd wrth y pjmipiau er pan dorodd y i'tTwodydd. Yr o;dd yno dri dyn ar yr ynys, a dangosai y banerau mu perthyn i'r Unol Dalaethau ydoedd y lie. Cyn y llwyddwj-d i gyrhaedd yr ynys, bu raid i l'ai o'r dwylaw fyned i lawr a cheisio liusgo y llong gyda rhaff o gwch. Fodd bynag, pan ych- ydig bthcni i'r lan, darfu i'r llestr droi, ond, yn ffodus, llwjrddodd y gweddill oedd ar ei bwrdd i nofio i'r lan. Gorweddai y Hong ar lawr. Nid oedd na ffrwythau na dim yn tyfu ar yr jmys. Pan oedd y dwylaw yn abl 1 j'mwcled a'r llestr JT ail dro—dau ddiwrnod j-n ddiweddarach—JT oedd pobpeth dan ddwfr. Can- fyddwyd mai perthynol i'r C'wmni Phosphite Oceanic, San Francisco, yr oedd yr ynys. a bod y tn dyn wedi bod arni er Medi y UwyddjTi ddiweddaf. Nid oedd jrno fath o gueden yn yr holl le. Dywedodd y dynion eu bod yn disgwyI ysgwner yno yn mhen ychydig ddyddiau gyda nifer o ddynion i'w cjTchu oddiyno. Nid oedd yr ynys ond tair milldir ar draws. Yr oedd yr adar yno yn hynod ddofion, a byddai rhaid i'r dynion wrth gerdded o gwmpas eu hot hwynt ymaith. Dangos- odd yr Americaniaid bob earedigrwydd tuag atynt. ond ar ol bod ar yr ynys am ddeunaw niwrnod, a'r sgwner licb droi i fyny, dywedodd y tri dyn y gallasai fod JTI mis Medi nesaf cyn y cyrhaeddai y llestr. Felly, darfu i Cadben MeMuoty a'i dclwyhlw ben- derfynu cychwyn am Acapulco, JTI Mexico, yn eu dau gweh, pellcler o 700 milldir. Tra, yr oedd y dyn- ion ar yr ynys darfu iddynt ddal llawer o bysgod, ae av y rha.i hyn F oeddynt yn byw fwyaf. Wrth baro- toi eu dau gwch am eu taith faith a pheiyglus, rhodd- wyd (yflenwad mawr o fwyd ynddynt, ond darfu i un eweh droi pan wedi myned ychydig bellder. Par- odd hyn grjrn gj'ffro yn mhlith y dj-nion. Pan wel- ,wj_d nad oedd jrn bosibl i'r oil o honjrnt wneud y daith mewn un eweh, gwnaethant yn hysbys am sefyllfa Y gweddill o'r dynion. Fodd bynag, ni fuwyd j-n hir cyn yr oedd saith o'r dynion yn cychwyn mewn 1111 cweb. Can fod y cwch yn fychan, nis gallai y dynion fyned ond a chyflenwad byeltan o fwyd gyda hwynt. Yr oeddynt yn meddwl y buasent yn cymer- yd deuddeng niwrnod i gjThaedd Aca-pulco ond cy- merasant bjTatlieg. Am y diwrnod a nos- weitliiau cyntaf, cawsant gawodvdd trj*mion o wlaw, a, chanddynt. hwytiiau ddim i j-mochel. Pan gododd yr haul yn y dydd, yr oedd yn anioddefol o boeth, ac yn y cjrflwr hwn—gwlaw a haul bob yn aP-y buont am ddyddiau lawer. Pan yr oedd yn gwlawio, gweithient yn galed nos a dydd i yspydu y dwfr o'r cwch. Bu agos i'r cwch droi amryw weitliiau yn ystod y daith. Cyrhacddodd y dynion i Acapulco ar y trydydd o Fehefin. Ni ddarfu iddynt weled yr un Hong yn ystod y pymtheng niwrnod, ond un diwrnod. Gwel- sant fwg agerlong yn y pellder ond ni ddacth atynt. Cj cliwynodd agerlong ar unwaith am jllYS Clipperton i gyrehu y dynion Prydeinig yun, ac oddiyno aeth- pwyd iAcapuleo i gyrchu y dynion gyrhaeddasant yno yn y cwch. Pan gyrhaeddodd criw y cwch yn Acap- ulco, yr oeddynt wedi dyoddef gymaint yn ystod y daith fel yr oeddynt bron yn methu cerdded. Tarawj-d tri o'r saith yn wael yn Acapulco^ ond darfu i'r tri wella yn mhen ychydig amser.