Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
23 articles on this Page
..-Gwrthgiliwr at Wrthgilwyr.
Gwrthgiliwr at Wrth- gilwyr. (GAN HEN FFARMWR.) Fy Nghydwrthgilwyr,—Gwn y maddeuwch i mi am beidio eich cyfarch a'r gair "anwyl." Mae in sefyllfa mor resynol fc1 yr .ifnwyf nad nes dim ynom i deilyngu y fath gyfarchiad, hyd yn nod oddiwrth y naill y llall. Yr ydym wedi myned i'r sefyllfa dorcalonus a ddarlunia y prophwyd pan ddywed "0 wadn y troed hyd y pen nid oes dim cyfan ynddo.; ond archollion, a chleisiau, a gweliau crawnllyd ni rwymwyd ac ni wasgwyd liwyat, ac ni thynerwyd ag olew." Yr ydym yn y cyflwr truenus hwn yn lleugoedd di-rif—dau neu dri yn yr un teulu, degau yn yr un gynulleidfa, ugeiniau yn yr un ardal, canoedd a miloedd drwy Gymru oil. Yr ydym yn cael ein hysgubo o flaen eeJlllif dinystriol gwrthgiliad i golledlgaeth dra- gwyddol; ac ni wneir nemawr mwy o sylw o honom na phe byddem mewn cyflwr dyogcl. Gydwrthgilwyr 1 Mae ein sefyllfa yn debyg iawn i'r adyn hwnw a syrthiodd yn mhlith lladron rhwng Jericho a Jerusalem. Mae yr Offeiriaid a'r Lefiaid yn cilio draw, ac yn myned heibio yn gwbl ddiystyr o hono. Yr ydym ninau ar y maes yn ymdrybaeddu yn ein gwaed, a'n clwyfau yn agored. Yr ydym yn marw; ie, yr ydym yn marw heb neb i'n cynorthwyo, na llygaid i dosturio wrthym! Och! Arglwydd pa beth a ddaw o honom? Y mae un yn y tir rhewllyd ers deu- ddett mlynedd heb neb yn ei ganfod ac y mae arall yno ers ugain mlynedd—y gweinidog a'r eglwys fel pe byddent wedi cydymdynghedu i droi draw ynIle siarad ag ef. Y mae ynaun arall ag awydd cryf dvchwelyd pe rhoddai rhyf un law iddo, ond a pawb heibio heb gymaint gyfarch ar yr heol. Cyfarfum fy hunan y Aydd o'r blaen un o'm hen frodyr gynt, a gyihaint a hyn o gvsur ganddo, sef, Os oeddwn wedi cael gras, y buaswn yn sicr o gael fy nychwelyd ryw bryd." Dychrynllyd! Dyma atkrawiaeth a'i llon'd o uffern, onide ? Yr wyf hs bron 40 mlynedd wedi gwrando rhai miloeddy bregethau, ond nid wyf yn cofio am gymaint ag un i'r gwrthgiliwr. Penodir materion gwir bwysig i bregethu arnynt mewn cy- farfodydd misol, chwarterol. a blynyddol, ond an- ghofir sefyllfa druenus v gwrthgiliwr. Yr wyf wedi chwiiio cyfrolau yn Gymraeg a Saesneg, ond yr wvf yn methu cwrdd afr un bregeth i'r gwrth- giliwr- Yr wyf yn derbvn cyhoeddiadau dyddiol, wythnosol, misol, a chwarterol, ond yn methu cwrdd a nemawr linellau at y gwrthgiliwr. Cefais gyle y dydd o'r blaen i edrych dros draethodau crefyddol, ond nid oedd yr un ohonynt at y gwrth- giliwr Pan yn methu cysgu y nos o'r blaen ym- aflais yn "Llyfr —— gwelwn y penawd "Dau ddyn." "Dyma fe," ebe fi. "Rhaid mai fy 'hen ddyn' i yw un ohonynt; ond erbyn darllen, y dyn oddiallan a'r dyn oddimewn oedd yno! Ac wedi'r holl chwilio, nid oedd dim i'w neud ond rhoddi fy mhen i orphwys ar obenydd tristwch, a oheisio ymgysuro yn mhrofiad trwm y Salmydd, pan ddywedai, "Nid oes neb yn gofalu am fy enaid i." Bu'm lawer gwaith yn meddwl y byddai yn well i ni droi allan i'r byd i gyfarch ein gilydd, oher- wydd mor lleied o sylw wneir o honom gan yr Eg- Jwys, ac mor lleied o gydymdeimlad ddangosir atom. Ond pan feddyliwn eilwaith nad ydym yn werth siarada ni gan ein hen gyfeillion—yn werth gweddi neillduol ar ein rhan gan yr Eglwys—yn werth ymweliad na chynghor gan swyddogion— nac yn werth ysgrif, traethawd, na pliregeth gan ein llenyddwyr crefyddol a'n gweinidogion. 0 yr wyf yn llwyr dori fy nghalon heb wybod pa Ie i droi. Pe y troem allan fel hyn, nid oes yr un eysur genym i'w roddi y naill i'r llall heblaw cwyno wrth ein gilvdd ein bod yn ddirnjygedig gan bawb—yn trwm arogli yn ffroenau cymdeifch- as" ac yn arddangosfa ddirmygus gan ellyllon y pydew. Gan fod pobl yr Arglwydd wedi cefnu arnom, y mae Duw wedi ein gadael, os yw Efe a'i bobl yn debyg i'w gilydd. Na ato y Nef ei fod Ef wedi ein gadael! Pa beth bynag, dyma yw ein strfyllfa druenus, a dyma yw ein profiad' didwyll air yn air. Buom yn gaethicn diymwared ers olynyddau-yn rhodio o dan orthrymder y gelyn, ac yn y diwedd yr ydym yn marw yn ei grafangau. Dickon fod rhai yn rhyfeddu atom, yn beio arnom, ac yn codi bysedd gwawd ar ein hoi pan y syrth- itrn yn ddifwriad yn ysglyfaeth i bechodau rhyf- ygus. Gwyddom yn dda nad oes genym rith o es droa y pethau annymunol hyn: iren^gyreniion, peldiwch a'n gwawdio a chefnu ar- nom, ond tosturiwch wrthym. Ehyw deimlad ofnadwy mewn disgybl i Grist yw hwnw sydd yn eymhell ei wrthddrych i bechu, ac yn ei orfodi hefyd, er mwyn cael llonydd gan gydwybod euog. Pe y gwruaech ond -^chydig o'r hyn a deimlwn ni, hawdd fyddai eich darbwyllo i gredu ein bod yn fwy o wrthddrychau tosturi na gwawd. Byddwch ddiolchgar am na wyddoch am yr ymosodiadau parhaus sydd ynom ni, a'n gwendid diamddiffyn i wrthsefyll y picellau tanllyd hyn. Yr ydym wedi ein cymeryd yn gaethion rhyfel gan y gelynwedi ein hyspeiiio o'n harfau, ac wedi ein cwbl orch- fygu ganddo.. Yr ydym yn gorfod byw neu farw ar y cibau a dderbyniwn, ac yn Gael ein trin gan- dio wrth ei ewyllys. Credwch ein gair, os nad yw enw o grefydd yn ddim i bwvso arno i fyned i'r fam, y mae mwy o bwys ynddo yn y byd hwn nag y mae llawer yn amgyffred nes ei golli. Os i-fch y caf y fraint o ddychwelyd at achos y Gwar- etlwr, yr wyf vn meddwl mai y menyg mwyaf sid- anaidd a wisgwn i drin clwyfau gwrthgilwyr, ac nid menyg trin drain, bilwg, a bwyell, chwedl Williams o'r W iru, onide 1Er, ar yr un pryd, y dichon fod arfau fel hyn yn angenrheidiol i drin rhyw fath o gymeriadau. Fy nghyd-drueiniaid! <3wyr Ihwer ohonoch yn dda nid dyn^^<>toav<ict--chiwtqr yr Wyf lmD yn WntfrycS ei einau i osod allan fy mhrofiad, lie y dywed, Arglwydd, na cherydda fi yn dy lid, ac na chosba fi yn Dy ddigllonedd, canys y mae Dy saethau yn glynu ynof." Neu, gellir ein cy- ifelybu i un wedi syrthio dros fwrdd llong y mae y truan yn ymladd a'r cynddeiriog donau am ei einioes, ac y mae sharks yr eigion yn ei ddilyn a'u safnau yn agored i'w lyncu y criw wedi ei adael i'w guro gan elfenau cynddeiriog, 1 w larpio gan bysg gwancus, neu suddo i r gwaelod erchyll. Cyffelybir ni hefyd, yn y gvfrol ysbrydoledig, i ddefaid wedi mvned ar gyfelllOrn, 0:1. cliyffelybir gweinidogion i fusrfiliaid. Dyma fel y dywed y prophwyd am danom ill dau Ni fodd- yginiasoch y elaf, ni i^vmasoch y ddrylliedig, y gyfeiliornus ni ddygasocli adref, a'r golledig ni eheisiasoch; eithf llywodraethasoch- hwynt a thrais, ac a chreulondeb. A hwy a wasgarwyd o oisiau bugail; a buont yn ymborth i holl fwyst- filod y maes. Fy nefaid a grAvydrasant ar hyd yr holl fynyddoedd, ac ar bob bryn uchel; .gwasgar- wyd fy irkraidd ar hyd wyneb yr holl ddaear" Ie, yr holl ddaer- ac nid oedd a'u ceisiai, nac a ymofynai am danynt. Fel hyn y dywed yr Arglwydd Dduw; wele Fi yn erbyn y bugeil- laid; gofynaf fy mhraidd ar eu dwylaw hwynt, a gwnaf iddynt beidio porthi fy mhraidd a'r bu- gelhald ni phorthant eu hunain tiwy, canys gwar- daf fy mhraidd o'u safn hwy, lei na. byddont yn ymborth iddynt." Fy nghydwrthgilwyr, gwar- ■fr a eraill rhag meddwl fod y darlun- iacl cyffrous uchod o fugeiliaid Israel yn gymhwys- iad at weinidogion efengyl y dvddiau hyn. Gad- ewir hyny yn hollol—"a'th law yn drom arnaf. Nid oe8 wchy yn fy nghnawd oherwydd Dy ddigllon- edd, ac md oes heddwch i'm hesgyrn, oblegid fy mhechod. Canys fy nghamweddau a aethant dros fy mhen, megis baich trwm y maent yn rhy drwm i mi. Fy nghleisiau a bydrasant ac a lygr- asant gan fy ynfydrwydd. Crymwyd a darostyng- wyd fi yn udirfawr beunydd yr ydwyf yn mvned yn alarus, canys fy Iwynau a lanwyd o ffieiddglwyf, acnid oes lechyd yn fy nghnawd. Gwanhawyd a ^Flhwyd fi yn dramawr rhuais gan aflonyddwch tyn~halon. Fy nghalon sydd vn llamu ly nerth a m gadawodd a llewyrch fy llyaaid nid yw ehwaith genyf. Fy neharedigion a'm cyfeill- ion a safent, oddiar gyfer fy mhla, a'm cyfneseif- laid a sa enp o hirbell. Athum yn ddi- eithr l m brodyr, ac fel estron gan blant fy mam. Gwarthrudd a dorodd fy nghalon; yr ydwyf mewn gofid, a disgwyliais am rai i dostuno wrthyf, ac nid oedd neb ac am gysurwyr, ni chef- ai neb." Meddylied y darllenydd y peth a fyno. Y mae yir Un sydd yn gwybod y cwbl yn gwybod mai dyma ein profiad air yn air. Na ryfedded neb, gan hyny, pan ddywedaf fod fy ymborth wedi colli ai flas, fy nghwsg wedi cilio; fy iechyd wedi am- mharu, a'm cnawd yn curio oddiam fy esgyrn. Gellir ein cyffelybu i un wedi colli ei flfordd mewn anialwch; y seirph am ein brathu, y bleiddiaid yn 8ychedu am ein gwaed, adar ysglyfaethus am dynu ein llygaid, a llewod yn gwahodd eu gilydd i wle<lda ar ein cnawd a dryllio ein hesgyrn. Fy nghydwrthgilwyr! Gwareder ni a phawb 5 eraill rhag meddwl fod y darluniad cvffrous uchod o fugeiliaid Israel yn gymhwysiad at weinidogion efengyl y dyddiau hyn. Gadawer hyny yn hollol at eu hystyriaeth hwy; ond y mae darluniad o'r praidd yn gosod allan ein sefyllfa druenus ni fel gwrthgilwyr mor gywir ac effeithiol ag y medr yr iaith rymusaf a mwyaf barddonol wneud. Ai ty- bed nad gwrthgiliad mewnol yr Eglwys a'i gwein- idogion ydyw achos o'r esgeulusdod parhaus a ddangosir tuagatom? Gadawn hyny etc at eu hystyriaethau hwy, oblegid y mae genym ni lawer mwy na digon o waith i edrych atom ein hunain. Coffa da am hen wraig y dryll a gollasid. Gol- euodd hi ganwyll ac ysgubodd y ty bob congl, ac ni orphwysodd nes dyfod o hyd iddo, a chymaint oedd ei llawenydd wedi ei gael fel y galwodd yn nghyd ei ehyfeillion er cydlawenhau a hi. Ie, y mae y bugail hefyd wedi colli un o'r defaid. A adawodd efe iddi fyned fel peth cwbl ddiwerth? Na, gadawodd y 99 yn yr anialwch, aeth ar ol y golledig, ac ni ddychwelodd nes dyfod o hyd iddi. Galwodd ei gymydogion i gydlawenhau, canys ( meddai, ""Cefais fy nafad a gollasid." Mae gan yr holl fugeiliaid, medda nliw, ddiwmod bob blwyddyn i gasglu y gwasgaredigion ond er mor luosog ydym ni, ni neillduir un diwrnod felly er ein mwyn. Druain ohonom, canys darfu am danom! Ca^odd Muller, y llofrudd, gaplam i'w ddilyn i ymyl v crogbren, a chafodd Wilkes Booth, arch- fwrdrwr y byd, ddyferyn o ddwfr oer i wlychu ei dafod yn ei funudau olaf, a chafodd feddyg medr- us i drin ei glwyfau ac i wylio arno hyd nes y trengodd. Ond! ond! och Arglwydd! er ein bod ni yn llengoedd, wedi ein gwasgaru ar wyneb yr holl wlad, ac yn marw yn ein gwaed, nid oes a dosturia wrthym!" Barchus weinidogion ac eglwysi, nid cellwair a chondemnio yr ydym, ond cwyno, a chwyno yn unig—" Duw yn dyst." (I'w barhau.)
Llywodraethiad Deheudir Affrica…
Llywodraethiad Deheudir Affrica Brydeinig. ADRODDIAD SYR RICHARD MARTIN. Y mae adroddiad Syr Richard Martin ar wein- yddiad y gyfraith yn nliiriogaethau Cwmni De- lieudir Affrica Brydeinig wedi ei gyflwvno i'r Senedd, yn nghyda gohebiaethau, etc., perthynol iddo. Mr Chamberlain a ofynodd am yr adrodd- iad yn ngwanwyn 1896, ac fe'i rhoddodd Syr Richard Martin i'r Uchel Ddirprwywr yn Ionawr diweddaf, Gofynodd Mr Chamberlain iddo ym- holi yn nghylch cwestiwn llafur, yr helynt yB nglyn a'r gwartheg, pethau neillduol yr honid eu bod wedi eu caniatau i wr o'r enw Mr Homan ac achos gwrthryfd y Matabeliaid. Yn ei adroddiad cyntaf, sef yr un a grybwyllir uchod, y mae Syr Richard yn ymwneud a'r tri phwnc cyntaf; ac y mae o'n ymddiheuro fod y tystiolaethau yn an- nigonol iddo fedru gwneud adroddiad mor llawn ag a ddymunai. Am nad vmgyfathrachai y Mas- honiad a'r dynion gwynion nid fodd cael tystiolaethau ganddynt, ac felly y mae y rhan fwyai o'r tystiolaethau ar y rhai y seilia Syr Richard ei adroddiad wedi eu cael gan swyddog- ion y Llywodraeth. Caed adroddiadau gan ustus- iaid o wahanol leoedd, ac amryw lythyrau oddi- 1 wrth larll Grey mewn ateb i gwestiynau Syr Richard. Dywed Arglwydd Grey nad oedd yn Mashonaland, cyn cyhoeddi rheolau 1892, unrhyw reolauyn effeithio yn arbenig ar berchenogaeth gwartheg, ac yr oedd gan y brodorion hawl rydd i wneud a fynent a'u hystoc. Yn ol rheolau a gyhoeddwyd i'r Matabeliaid yn Buluwayo yn 1894 yr. oedd y brodorion i erael godro y gwartheg fel yn amser Lobengula, eu gwerthu at brynu grawn, dillad, neu gelfi amaethyddol, a'u lladd at ymborth, ac yr oeddynt i'w gwerthu drwy or- uchwyliaeth dirprwywyr brodorol, er mwyn sicrhau tegwch i'r brodorion. Rhoddwyd rheolau a elwid "Sale and Disposal of Stock Regulations" yn lie y rhai hyn yn 1895. Cyfrifid fod oddeutu 130,000 o wartheg yn Matab eland yn union ar ol rhyfel 1893. Meddianodd y cwmni oddeutu 80,000 o wartheg drwy hawl concwest, ac yr oedd agos yr oil o'r gwartheg yn Matabeleland cyn y rhyfel yn eiddo y brenin. Cyfeiria Ar- glwydd Grey hefyd at bwnc llafur, a dywed na roddodd y Llywodraeth erioed genad neillduol i Mr Homan brynu indrawn, namyn ei benodi gydag un arall i gasglu treth y cytiau. Oddi yr adrndliimku lighni^ nn orrrUt, tyn Bichard ei gasgliadau. Dywed:—"Y pnf gasgliadau y daethum iddynt oddiwrth yr amrywiol adrodd- iadau yw-—(1) Fod llafur gorfodol yn ddiamhu yn bodoli yn Mashonaland; (2) Fod y dirprwy- wyr brodorol yn ymofyn llafurwyr at amrywiol ofynion y Llywodraeth, cwmniau mwnawl, a pher- sonau preifat; (3) Fod y dirprwywyr brodorol, i ddechreu, wedi ceisio cael llafurwyr drwy y pen- aethiaid, eithr yn niffyg hyny eu bod wedi eu cael drwy orfod." Yn mhellach, dywed Syr Richard y dylasai y Llywodraeth fod yn ddigon doeth i beidio gorfodi y bobl i weithio, yti ngwyneb y iffaith nad oedd ond ychydig o amser er pan ddaethai y wlad dan reolaeth Ewropaidd, a bod y Matabeliaid yn bobl annibynol eu harferion. Coii- demniai y dull o ymofyn llafurwyr hefyd; a dywed "Nid wyf yn amheu na ddioddefodd y brodorion gryn lawer o driniaeth galed. Yr oeddynt yn naturiol iawn yn gryf yn erbyn myned i lawr i byllau, a gwneud gwaith mwna.wl yn gyffredinal, yr hwn oedd yn hollol newydd a diflas iddynt; ac y mae genyf reswm dros gredu fod cryn orfodaeth ormodol wedi ei roddi amynt." Yn mhellach yn mlaen condemnir y Llywodraeth am orfodi'r brodorion i weithio pryd yr oeddynt yn brysur gyda'u cynhauaf eu hunain er sicrhau ymborth. Nis gallai y fath beth lai na hau hadau anfoddlonrwydd a gwrthryfel. Yn nglyn a phwnc y gwartheg, cred Syr Richard nad oedd yr holl wartheg, cyn rhyfel 1893, yn Matabeleland ddim yn perthyn i'r brenin. Perth- ynai rhai gwartheg i bersonau unigol; ond gan eu bod yn anhawdd i'w didol, meddid, fe'u hawl- iwyd oil fel gwartheg y brenin. "Yr oedd hon," medd Syr Richard, "yn ddiau yn ffordd gyfieus allan o'r anhawsder, ond ystyriaf fi ei bod yn un angeuol; a thrwy ei dilyn, yn fy marn i, fe wnaed camgymeriad na ellir byth mo'i egluro i ffwrdd i'r brodorion, ac un na faddeuant ac na anghofiant hwy byth, a'r hwn oedd yn sicr o wneud pender- fynu pwnc y gwartheg yn anhawdd iawn, os nad yn anmhosibl. o berthynas i Mr Homan, mae Syr Richard o'r tarn ei fod wedi cael rhagorfraint ar draul mas- nachwyr eraill, a bod hyny yn groes i'r siarter. Ystyria Syr Richard, yn mhellach, fod y cwmni wodi gwneud peth na dfIylastnt wrfh roddi bieint- iau I Mr Homan, a'u gwrthod i eraill. Yn nghylch achos y gwrthryfel, dywed Syr Richard ei fod vn credu mai y prif achos oedd na orchfygwyd erioed mo'r Matabeliaid mewn gwir- lonedd— na "thorwyd mo'u liysbryd." Claddwyd y rhan fwyaf o'r arfau ar derfyn rhyfel 1893 gyda'r bwriad (yn ol barn Syr Richard) o'u defn- yddio drachefn pan geid cyfle ffafriol. Yn ngwyneb hyn, credai mai sefvdlu llywodraethiad cryf a cheisio cymodi y brodorion a ddylas&i y Llywodraeth. Ni wnaed hyny; ac yr oedd y rheolau llafur a dygiad y gwartheg yn cyffroi y brodorion tyn barhaus, ac yn eu hadgofio am "iau v dyn gwyn." Wedi hyny, daeth haint y gwarth- eg a phan orchymynodd y Llywodraeth ladd y gwartheg yn gyffredinol (er mwyn ceisio ataJ. y pla), fe gyffrodd y brodorion gymaint fel nad allent ymeadw mwyach. Wrth symio yr achos- ion i fyny, dywed Syr Richard —"Yn fy marn i, ynte, dyma achosion y gwrthryfel (1) Y ffaith na lwyr orchfygwyd y Matabeliaid o gwbl; (2) Y rheolau llafur; (3) Rheolau y gwartheg; (4) Yr haint, a lladd y gwartheg. Darfu i dynu ymaith yr heddgeidwaid gan Dr. Jameson, er nad oedd yn weithredol yn un o achosion y gwrthryfel, roddi y syfleusdra i'r brodorion godi mewn gwrth- ryfel."
j" ^ '* j Ustusiaid Hewyddicn…
Ustusiaid Hewyddicn i Fwrdeisdref Caernarfon. Dydd Iau derbyniodd yr awdurdodau bellebyr oddiwrth Syr John Puleston yn gwneud yn hysbys fod y Lord Chancellor wedi dodi enwau y Mri J. Hugh Gregory, 2, Sefontium-terrace, a J. R. Hughes, Gwyndy, ar restr y Commission of the Peace for the Borough of Carnarvon. Y mae y ddau foneddwr etholedig yn berffaith adnabydd- us yn helyntion politicaidd y dref. Adnabyddir Mr Gregory fel Ceidwadwr ymroddgar, a Mr J. R. Hughes fel Radical rhonc o'r Radicaliaid. Yn ddiweddar bu yr ystus newydd o dan fflangell ar- JVyr y Reform Club am ei waith yn cefnogi Mr William Roberts, Minmanton, yr hwn fu yn ym- ladd am sedd ar y Cynghor Trefol, ac yn cael ei gefnogi gan y Ceidwadwyr. f
j£ nghydfod Chw arel Y ! Penrhyn…
£ nghydfod Chw arel Y Penrhyn ■ Yn Nhy y Cyffredin, ddydd Mereher galwodd Mr William Jones, yr A.S. ,(?ro? y Bwrdd Masnach par anghydfod Chwarel y Penrhyn. Y mar sefyllfa yn anffor- tunus yn aros yn ddi^' C1^ef rheolaeth oedd yn ^hardd dehongliad pur. a theg o'r anhawsder. Yr oedd d Penrhyn, ax ran ei brif rer lwr' 7* pwtosiao yn erbyn un- rhyw ffurf o gvxUni?d oedd ei duedd 1 ymyryd ar rheolaeth. Yr .oedd a™et^wyr y dynion, a'r d,vnion en T unam' mewn cyfarfodydd mawnon, wedi dwe^ trosodd a throsodd nad oeddynt yn bwriadu ymyTTrd 0 gw^l a'r rheolaeth yn yr iawn G rryf,111?' ar t,a un Jr oeddynt yn sefyll. Yr oedd °^uniad a ofynent hwy am dano yn un o'r rhai A^af gwylaidd. yn unig er mwyn dwyn cwyn- j01> eu cyd-weithwyr gerbron y rheolaeth. "Gall fod v r,y°t]ianiaeth parthed geiriau," meddai go- yr hwn oedd wedi. cymeryd arno ei hun i'fod ™uthpiece Arglwydd Pen- rhyn, "ymddangos yn fy.M?' ond mewn ffaith y mae yn ddyfn a difrifol." n, ,awr? ers un mis ar ddeg, y mae yr anghydfod weui yned yn mlaen, ac y mae ymddygiadau y dynion ),!stod. yr aeg hwnw wedi bod yn hynod dda. Ml Justice Rid- ley, wrth anerch y grand jury yn AbIZ8 Caer- narfon, Mehefin 4ydd, a ddywedodd fod a deb troseddau yn y siroedd yr oedd yn barod T ysmweled a hwy yn achos o'u llongyfarch "Y mae yn fwy felly," meddai, "yn Sir Gaer- j narfon, yn mha Ie, ers amryw fisoedd, y mae can- oedd, os nad miloedd, o weithwyr wedi bod allan o waith. Yr oeddwn yn hyderu gallu llongyfarch y rheithwyr ar ddiweddiad yr anghydfod, i merits pa un nad eedd am fyned, ac o ba un nad oedd yn alluog i siarad. Ond, er ei fod wedi parhau felly ers amryw fisoedd, yr oedd yn bleser i weled nad oedd arwvdd o hono ar y calendars." Yr oedd hyny i'w briodoli i sefyllfa foesol uchel a chymer- iad crefyddol y dynion hyn. Yr oedd y dynion yn gadarn ddigon ac yn derbyn cymhorth ddigon i barhau yr ymdrech hyd amser anmhenodol. Yn ol gohebydd y "Times," yr hwn oedd yn secret Arglwydd Penrhyn a'i oruchwyliaeth, y mae "Ar- glwydd Penrhyn yn dal fod yn rhaid ei hymladd fr diwedd chwerw." Yn muddiant bywyd car- trefol a'r boblogaeth yn Ngogledd Cymru, a yd- oedd yn ddoeth gadael i hyn barhau ? Apeliai at Lywydd y Bwrdd Masnach pa un a allai y Wein- yddiaeth ddim perswadio Arglwydd Penrhyn i dderbyn cymodiad, neu yn well fyth, cyflafaredd- wr a fuasai yn dal y pwsau yn deg, ac ymdrechu cvrhaedd at wir ddeongliad o'r anhawsder, a d'od ag anghydfod anhapus i derfyniad heddychol. Mr Ritchie a sylwo"dd ar y dull cymedrol a'r ysbryd cymodol yr oedd yr aelod anrhydeddus bob amser wedi ei ddangos yn ei driniaeth o'r cwes- tiwn hwn. Yr oedd lianas yr anghydfod yn hys- bys ddigon i'r Ty, ac hefyd yr oedd yn wybyddus fod y Bwrdd Masnach wedi ymdrechu i ddwyn oddiamgylch gyfarfod er cyrhaedd at ddealltwr- iaeth. Yr oedd Arglwydd Penrhyn, yn ei ymar- feriad o'r hyn oedd yn ddiddadl ei liawliau cyf- iawn, yn gwrthod cydnabod unrhyw ymyriad allanol ar y tir ei fod yn fater oedd yn effeithio arno ef a'i ddynion yn unig. Yr oedd yn falch- dweyd nad hwn oedd y sefyllfa a gymerwyd i fyny yn gyffredinol parthed anghydfodau cydrhwng meistr a gweithiwr. Er pasiad Deddf Cymodiad yr oedd llawer o geisiadau am ymvriad y Bwrdd Masnach oddiwrth feistri a gweithwyr, ac yr oedd yn falch i feddwl fod gweithred y Bwrdd Masnach wedi bod, gydag un neu ddau o eithriadau, o'r fath fodd fel ag i sicrhau setlo anghydfodau ar delerau boddhaol i'r ddau barti. Yr oedd yn cyf- addef ei fod wedi bod mewn mawr obaith y buasai i'r cyfarfodydd a gynhaliwyd cydrhwng, Arglwydd Penrhyn a'i weithwyr ddiweddu mewn modd boddhaol, ond yn anffoi tunus nid oedd hyny wedi digwydd. Heb ddadlu pwyntiau yr anghydfod a arweiniodd i aflwvddiant y cyfarfodydd hyny, yr oedd yn meddwl fod Arglwydd Penrhyn wedi gwneud rhai goddefiadau o nodwedd gwerthfawr i'r dynion. Nid oedd Arglwydd Penrhyn yn gallu cyfarfod y dynion yn hollol, a'i gred ef yd- oedd pe buasai rhyw berson o feddwl teg yn bresenol neu rhyw gymodwr y buasai diwedd y cyfarfodydd hyn yn fwy boddhaol nag oeddynt. Dywedodd Arglwydd Penrhyn ei fod yn barod i ystyried pwyntiau eraill heblaw yr un pwynt mawr o ymyriad a'r rheolaeth a chan fod vr olygwedd yna i'r ddau barti yn yr anghydfod yr oedd rhyw dir i ob^ithiQ v bvddai -.my W UUM M'la-a hen gytuhdeO gael ei gyrhaedd ato. Yr oedd yn anmhosibl i'r Bwrdd Masnach gynyg i Arglwydd Penrhyn neu i'w weithwyr, unrhyw beth yn natur cyfryngiad ar y foment bresenol. Byddai yn rhaid i unrhyw gyrn^iad a arweiniai i gyfryngiad boddhaol, un a'i trwy ffordd o gymodiad neu gyflafareddiad, ddyfod trwy y ddau barti eu hunain. Nid oedd yn eredu y delai unrhyw ddaioni o unrhyw awgrymiad a ddeual oddiwrtho ef i Arglwydd Penrhyn yn ffafr eyf- ryngiad, ond credai os byddai i'r ddau barti chwiiio am gyfrvrrnad fod pob lie i obeithio y gellid cyr- haedd at derfyniad boddhaol o'r anarhydfod. Mor bell ag yr oedd ef yn myned byddai iddo groes- awu gyda'r boddhad mwyaf unrhvw gam a gym- erid yn y cyfeiriad hwnw ar ran Arglwydd Pen- rhyn neu ei weithwyr. Y "Cambrian News," ddydd Gwener, a ddywed —"Y mae anghydfod Chwarel y Penrhyn wedi colli ei afael ar sylw y cyhoedd oherwydd pwys amgylchiad mwy newydd, ond y mae'r trueni a'r dioddefiadau a'r golled o'r streic yn fwy sylw- eddol heddyw nag erioed. Y mae dynion oedd- ynt wedi savio arian wedi eu gwario. Y mae eraill wedi gorfod myned i ddyled. Y mae rhai wedi cael eu dreifio o'u cartrefi oeddynt yn garu, ac nid ychydig wedi sugno melusder bywyd allan o hono. Nid oes dim newydd i'w ddweyd, ond efallai nad yw allan o ffordd i bwyntio allan, ar ol blwyddyn bron o atal gwaith, nad yw cynygiad y "Daily Chronicle" i ddi-feddianu Arglwydd Penrhyn yn ymddangos i gael ffafr y deyrnas. Yr hyn sydd wedi cael ei wneud yn amlwg yw, os ydyw v rhai sydd yn perchenogi cyfalaf a'r rhai sydd yn perchenogi llafur yn methu cytuno a'u gilydd y yn rhaid iddynt ymladd allan eu gwahaniaeth mewn ymladäfeydd ag ydynt yn anliyfryd i'r cyfalafwyr ac yn ddinystr i'r llafur- wyr. Cenadwri y "Daily Chronicle" ydyw cam- ddarlunio y gynen fel cynen ar ran y dynion am yr liawl o "gyfuniad." Nid hwn ydyw natur yr ymdrech, ac efallai fod yr amser wedi dyfod pan y bydd i arweinwyr y dynion gyfaddef eu bod ar hyd yr amser yn anelu at gael ymwared i'r dynion nad ydynt yn perthyn i'r undeb or chvrarelau, ac mor bell wedi methu. Mae Ar- glwydd Penrhyn yn dal sefyllfa cryf, ac wedi dangos ei fod yn gwybod yn well na'i feirniaid natur yr ymdrechfa oedd o'i flaen ef. Y mae yn rhaid i'r dynion sydd yn wastio eu sylwedd mewn diogi anhaledig yn awr foddloni i gyfaddef nad yw y streic hon yn niweidiol i Arglwydd Penrhyn nag arweinwyr y dynion, ond yn syrthio gyda nerth dinystriol ar y gweithiwr cyffredin, ac yn enwedig ar eu gwragedd a'u plant. Y mae yna waith i fyned ato, a phan y bydd i synwyr cyff- redin fynu ei Ie ei hun bydd i'r dynion a streiciodd fyn'd yn ol ato.
Barn Hen Woithiwr ar Anghydfod…
Barn Hen Woithiwr ar Anghydfod y Penrhyn. Mr Golygydd.—Wrth fyned i'r eerbydres bore LIun diweddaf, yu ngorsaf ein dinas, aetbum i gerbyu oedd yn weddol lawn o deithwyr, ac yr oedd yn eu plith bedwar o fechgyn ieuanc a golwg trwsiadus arnynt, ond rhai trystfawr iawn oeddynt. Daethum ar un- waith i ddeallmai brodorion o Betliesda oeddynt, a'u bod yn fturfio rhan bwysig yn mulith chwarelwyr y Penrhyn. Siaradent yn uchel a. hyawdl am eu hiawn- derau ac am eu hawliau fel meibion llaiur. Dad- ganent eu penderfyniaci diysgog i wrthod pob cynvg i, benderfviiu yr anghydfod oedd rhyngddvnt ag Arglwydd Penrhyn hyd nes iddynt enill pob iota o'r hawliau a'r iawnderau hyny sydd yn perthyn iddynt fel meibion llafur, etc. Aeth rhai o'r cyfeillion oedd yn bresenol i'w holi yn nghylch eu hawliau a'u hiawn- derau, beth ydoedd eu cynwys a'u gwir ystyr, a gwel- som ar unwaith nad oedd ganddynt yr un ddirnad- aeth cywir o gwbl o barth iddynt; a'u bod yn ym- gyrhaedd at yr oil o hawliau y perchenog anrhyd- eddus yn ogystal a'r eiddynt eu hunain. Digwyddai fod yn y cerbyd foneddwr dieithr, yr hwn a. dalai sylw manwl i faldordd y bechgyn, ac meddai wrthynt, "Peidiweh fy mechgyn i a phenwir- ioni yn nghylch y cwestiynau* yna hyd nes y byddwch yn eu deall, a dyma i chwi air o gynghor, pa fodd y gellwch, yn anrhydeddus, ail-ymafael yn eich gor- uchwylioll." Dyma. ei eiriau —"Stopiwch supply y gwyllgor o arian eich fund, dywedweh wrth Mr Dan- iel am droi ei gefn arnoch, ac os oes genych gwynion sylweddol, ewch a dodweh hwy eich hunain yn ber- sonol gerbron Argiwydd Penrhyn a'i oruchwyliwr, a thrwy hyn. cliwi roddwch derfyn boddhaol ar y seforllfa ddifrifol Ni atebodd y bechgyn iddo yr un gair, ac oddiyno hyd ddiwedd y daith y bu tåwlweh mawr. Yn ddilynol i'r digwyddiad yna bum yn meddwl yn I ddifrifol pa "frif ellir rotdi dros ddwfn anwj-bodaeth y bechbyn yna (yn y 19centuiy o barth eu hawl- iau atL rhwymeal;?aethau p,- sydd wedi planu yn eu hvsbrydoedd syiiiu^in mor gyfeiliornus a rhag- farnllyd o barth liuwliau a rhwraedigaethau cyfal;if ? Teiialaf mai g.jLrwydd y dosbarth yiua ydyw gwadu yn 1-f holl huwliau cyialaf, a thrwy hyny, lles- teirio a Hadd pob gronyn o ysbryd anteuria&thus (spec- ulative), a'r canlyniad o hyny fydd, peri i bob un y mae ganddo dda yn y byd hwn, eu dodi yn y banc- iau, neu er eu diogelu, eu hanfon ymaith i wledydd tramor, a ni, y llafurwyr. y dosbarth gweithiol, fydd yn gorfod dioddef oddiwrth hyny. rth gyflwyno adroddiad diweddaf y Bwrdd Mas- nach i'r Senedd, dywedai yr Ysgrifenvdd, Syr Court- eney Boyle, fod pob streic ac anghydfod mewn cys- ylltiad a llafur (industrial) yn tueddu yn uniongyrch- ol i aiifon ymaitli ran o waith y wlad hon aï osod yn llaw gweithwyr y gwledydd tramor, a, thrwy hyny, ei gwneud yn anhawdd i lawer o weithwyr yn ein gwlad ni gael diwrnod o waith,ac onid ydyw yn drueni yn wyneb y fath ddadganiad, eglur a diamwys, fod yn ein plith gynifer o gynhyrfwyr evfiogedig yn «ael eu goddef i greu anghydfod rhwng y meistri a'r rhai sydd yn eu gwasanaeth? Nis gallaf lai 1I.a gwenu wrth gofio am ymddygiad heddgeidwaid Ffrainc ychydig wythnosau yn ol tuag at un o'r dosbarth yma yu mherson Mr Tom Mann. Ymddengys iddo dalu ymveliad a'r wlad hono ar ei hoff neges, sef cynhyrfu, ac i hyny Quod i glyw yr aw- durdodau, a dyma genadwrt SJTHI yn ei gyrhaedd, ond un a nerth llywodraeth y ti ol iddi, am iddo adael y wlad cyn pen y pedair awr ar hugain, ac felly y gwnaeth, gan brotestio vn erwin yn erbyn y camdrin- iaeth, ac yr oedd y gair hwrrw yn ymsaethu i fy medd- wl-" A'r wlad a gaiodd llojiydd," etc., wrth ddarlleii "r lianes. J. for dueddol, onide, ydyv dyn i grwydro. dyma fi vn* da a,nvybod wedi myned i gymeryd golvg eang a' bwnc ^a^ur c^Jngu fy hun fel y bwriadwn pan vn d'-chreu ysgrifenu i amgylchiadau yr ardaJ hon a'r an^hv<iArelediad cydihwng Arglwy-id Penrhyn a'i weithwyr Prif fater hel.vnt o du y gweith- wyr vdyw ~vr ha\7 1 y^gyngreino, ac ymddengys i mi fod llwn wedi ei gamatau -Mae .ei arglwyddiaetn yn caniatau i'w wefthw^ ^od au cwymon iddo ef, neu ei oruchwylwyr, diw>' neu ddirprwyaeth cynwysedig o'r gweithv^r; ac md ,5^. y11. gosod un math o reol i lawr gyda gt' ^Jl1 ddewisiad y cyfrvw bwvllgor neu ddirprwyaeth. —fas Inn yn hollol yn na y gweithwvr. Yr unig gV^nSla<1 (restoction) a osodir ganddo ydyw fod y pwylIgo7 neu y ddirprwy- aeth l fod yn gvfansoddedig o'r ac nid o rai y tu allan i'r gwaith. Nis gwn ia«?or ar y pwynt yma v gall ei arglwyddiat ganiatau. Dywed Mr Ritchie, cadeirydd Bwrdd Masi.ac^h, yn ei atebiad yn y Ty y nos o'r blaen, i Mr Willi&m, ,ones' A.S., "Fod Arglwydd Penrhyn wedi gwneu<. cessions' gwerthfawr. Dymunwn wybod a wnae ^*n gan y dynion. Credaf pe y gwnai y dynion yr un fa ceffid evdgordiad buan." Cwestiwn a ofynir yn ein dinas ydyw hwn, Pa" han) na. chymerir barn y chwarel wyr ar fyned yn ol at eu gwaith,neu barhau i stfyll allan. drwy y ballot." Dyma r ffaith,mae y rhan fwyaf o lawer o'r rhai yr wyf yn eu hadnabod. ac y bum yn yraddiddan a hwy, yn awvddus am dderbyn telerau ei arglw-rddiaeth, .zt dy- wedai Mr Evans y dydd o'r bken yn ei lythyr tod 85 o bob cant yn awyddus i dderbyn y telerau, c: 15 yn erbyn ond nid wyf yn credu foi yr amcangyfrif y na y gywir, er y credaf fod y mwyafrif yn barod i Nveitilio. Mae yn wir i'r mater hwn gael ei gytiwyno i syJV cyfarfod cyhoeddus, ond yn mha fodd, a than ddylan" wad pa fath ysbryd? Cafodd v mater ei .gyflwj ;JO i sylw y cyfarfod mewn canlyniad i her, oddiwrth y prif oruchwyliwr, ac fe wrthodwyd gyda, gwawdiaetii finiog. i, hyny am resymaii a tlybid ar y pryd oedd ddigonol, ond y mae yn arnhem genyf ai yr un f- ai yr ymddygiad yn awr; ac yr ryf yn rhoddi her i'r pwyllgor i gymervd llais y gwefthwyr drwy y ballot, fel hyn: — Rhenwch bapurau cymhwys !*r hoil weithwyr oedd yn y chwarel, yn gofyn iddynt, pa un oreu gandJy.'t, ai derbyn yr hyn sydd eisioes wedi ei ganiatau gan Arglwydd Penrhyn, ac ail ddechreu gweithio, ynte parhau yr anghydfod i edrych a ellir ca«l telerau gwell. Tueddir fi i gredu y byddai y mwyafrif o lawer o blaid ail ymafael yn y gwaith,jgan gofio yr hem air fod un adeiyn m^wn llaw yn welTna dau mewn llwyn, a byddai hyn yn fantais i chritliau fel pwyllgor i wybod a oes gan y gweithwyr yr un afael ynoch a'r un ymlyniad wrthj ch, ag oedd ganddynt ar y dech- reu.—Yr eiddoch yn gywir, HEX WEITHIWR.
----------Etholiad Sheffield.
Etholiad Sheffield. Cymerodd etholiad le yn nosbarth Brightside o I Sheffield, ddydd Gwener, er lltnw y gwagle a ach- oswyd trwy farwolaeth Mr Mundella. Yr oedd wyth o ystafelloedd pleidleisio, a'r gofrestr yn cyn- I wys 11,300 o et hoi wyr. Yr jmgeiswyr oeddynt Mr J. F. Hope, Ceidwadwr, a Mr Fred Maddison, Rhyddfrvdwr a Llafur. Danoswyd gweithgir- TyLs;vx o'r ddwy oelir. Pan gyhoeddwyd y ffigyrau, yr odtlynt fel y canlya:— 1 Maddison (R) 4289 Hope(C). 4106 'Mwyafrif 183 Mae y mwyafrif Rhyddfrydol wedi ei dyuu i lawr yn enbyd, canys yr oedd mwyaf"if Mr Mun- della (R) yn 1892 yn 1277 yn 1886, c7 j ac yn 1885, yn 1228. Mewn etholia laa digivyddiadol yn Chwefror, 1897, ac Awst, 1092, yn nghyda i' etholiad cyffredinol yn 1895, ca-'odd Mr Mundella ei ddychwelyd yn ddiwrthwynebiad.
--------Coleg Llanymddfm-
Coleg Llanymddfm- RHANIAD Y GWOBRWYON. Dydd Mawrth ydoedd diwrnod y gwobrwyo yn Ngholeg Llanymddyfri; ac yr oedd yno. fel ar achlysuron blaenorol, lawenydd mawr yn mhlith y 180 ysgolorion y sefydliad. Hefyd yr oedd nifer mawr o berthynasau a ehyfeillion y bechgyn wedi dyfod yn nghyd ar wahoddiad y warden.— Llywyddwyd gan y Cadfridog Syr James Hills- Johnes, G.C.B., yr Invn a longyfarchai yr ysgol ar ei gwaith yn cyrhaedd y fath safle anrhydeddus mewn "honours," vsgoloriaethau, a "distinc- tions." w Y Warden (y Parch Owen Evans, M.A.), yn ei adroddiad, a gyfeiriodd at firwolaelh Esgob T y Ddewi, yr hwn fu eu hymwelydd am 23ain mlyn- edd, yn nghyda Deon Ty Ddewi, cyn-warden Llan- ymddyfri. Yr oedd yn achos o lawenydd fod ganddynt, fel eu hymwelydd newydd, y fath gyf- aill cywir a phrofedig i'r ysgcl a'r Esgob Owen. Yna efe a ddarllenodd restr o'r "distinctions" a enillwyd gan ysgolorion yn ystod y flwyddyn, a chyfeiriodd at ganlyniadau y flwyddyn ddiweddaf yn nylyn ag arholiadau Oxford a Cambridge, pan fu i Llanymddyfri enill mwy nifer o "distinctions" na'r uii o'r 79 ysgolion Seisnig cyhoeddus a arhol- wyd gan yr Oxford and Cambridge Schools Ex- amination Board. Gyda'r hyfrydwch mwyaf yr oedd ganddo i hysbysu fod y cynllun a gynyg- iwyd i'r ysgol hono gan Gyd-bwyllgor Addysg Sir Gaernarfon wedi ymarferol farw, ac nid oedd- ynt yn debyg o glywed dim chwaneg yn ei gylch. Yna traddodwyd areithiau dyddorol gan Brif- athraw Coleg Dewi Sant a'r Archddiacon Bruce, ar ol yr hyn y rhanwyd y gwobrwyon gan Arch- ddiacon Bruce, a Mr Pryse Rice fel y canlyn — Classical VI. A—Latin. A. J. Richards; Greek, A. J. Richards; history, W. B. Hughes. A. J. Rich- ards English, C. E. \Y. Jones. Classical VI. B- Latin, A. L. Green: Greek, H. K. Davies history, D. E. Hughes, A. Roberts Divinity (Cefnfaes), D. L. Davies, D. T. Davies. Historical VI.-English history, C. E. W. Jones. Mathematical VI. and Science VI.—Divinity, J. C. Croker. VI.—French, F. R. Chilver; VI.—Gctm.-m, F. R. Clnlver. Mathe- matical VI. A—Mathematics, D. J. Richards natural philosophy—I. I). Griffiths. Mathematical VI. B- Mathematics, T. B. Mat hi as science, VI. A-J. C. Croker: s.ience, VI. B—K. McMartrie. Classical V.-L.-tiin, E. 0. Evans; Freocli. E. 0. Evans history-, E. 'J. Evans; Divinity, W. A. Harris; Cefnfaes, T. A. Karris. Modern V.—French. W. H. Owen; liistorv, D. J. VHlIiams: divinity, D. J. Williams; Cefnfaes, D. Thomas. Clas- sical IV. Latin, V. Edwards; French, V. Edwards history, R- M. Williams; Divinity, ft. Smith; Cefnfaes. H. B. White. Modern IV.— French, W. T. Howell history and geography,W. T. Howell; Divinity, O. Thomas Cefnfaes, W. T. Howell. III.-Latlii, J. M Evans French, W. D. Lewis; liistorv and geography, W. D. Lewis Cefn- faes, II. W. Crawford. 11. A—Latin, J. Harries French, J. Harries history and geography, J. Har- ries Cefnfaes, W. L. Gardiner. II. B-Latin, J. A. R. Snape; French. H. M. Owen; history and geo- graphy, J. A. R. Snape; Cefnfaes, H. M. Owen;. Lower school, divinity English set, D. G.Williams Welsh set. S. Hughe Greek prizes Set 1, E. O. Evans; set 2, G. Smith set 3, A. W. Davies. English prizes Set 1, W. H. Harries set 2, E. Aldan; set 3, S. Hughes and J. A. R. Snape set 4. D. Snape. Welsh prizes: VI., D. L. Davies; IV. and V., T. A. Harries; lower school, W. E. Jones junior chemistry prize, T. J. Thomas junior German prize, W. H. Owen. Mathematical prizes-- division IlA., B. H. Lewis ;IIB., H. Carlisle; IlIA., W. L. Gardiner; IV., K. Scott; V., J. Roberts' Cricket prizes weie distributed by Lady Hill- Johnes. The customary vote of thanks terminated the proceedings. ArglwyddAs HillsyJolines a ddosbarthodd y gwobrwyon am chwareu cricet, a dygwyd y gweithrediadau i derfyniad gyda'r diolchiadau ar- ferol.
NODION O'R DEIIEUDIH,
NODION O'R DEIIEUDIH, Agorir yr Ysgol Ganolraddol newydd yn Llan- drindod yn mis Hydref. Mr David Thomas, Bedlinog, a ddewiswyd i gynrychioli glowyr Dowlais ar Bwyllgor y Llithr- raddf. Enillodd Miss Lizzie Teifi Davies ddau fathod- yn yn y Royal Academy of Music yr wythnos ddi- weddaf. Mr J. R. Morgan, B.Sc., F.C.S., Llanelli, s-^dd wedi ei ddewis yn brifathraw Ysgol Sir Ebbw Vale. Y mae Dr. Parry wedi rhoddi'r goreu i'r bwriad o fyned a chwmni operataidd i'r America eleni. Y mae Miss Rosina Beynon, boneddiges ieuanc o Ferthyr Tydfil, yn enill enw iddi hi ei hun fel cantores yn Llundain. Enillodd Miss Morfudd Williams, Caerdydd, ddeg punt aim ganu yn y Royal College of Music ddiwedd tymor yr haf. Y mae Mr D. Rhys Thomas, mab y diweddar Barch Isaac Thomas, Porthcawl, wedi pasio ei ar- holiad terfynol mewn meddygaeth. Mr Samuel Williams, Aberhosan (gynt o Ffald- y-brenin), a enillodd y gini, y dydd o'r blaen, yn Eisteddfod Aberystwyth am y cvfieithiad goreu. Hysbysir fod y Parch Leicester Darwell, gynt periglor Criggion am ddeuddeng mlynedd a deu- pain (52\ wedi marw yn inbych-y-Pysgod, m 85 mlwydd oed. Am ddifrio y Barnwr Owen yn ngorsaf y ffordd haiam, vn Nhredegar, y dydd o'r blaen, dirwywyd W. F. Taylor, o Gasnewydd, i bum' punt neu fis o garchar. Y mae y Parch D. J. W. Lewis, gweinidog eapel Duffryn-street, Mountain Ash, wedi derbyn gal- wad oddiwrth eglwys Bresbyteraidd Nazareth, Abercam, yn lie y Parch Ceithio Davies. Y mae llywodraeth yr Eidal wedi erchi haner can mil (50,000) tunell o'r glo goreu gan y Brodyr Cory, Caerdydd, at wasanaetli y llynges. Dan- fonir deng mil ar hugain (30,000) o dunelli i Spez- zia. a'r gweddill i borthladdoedd eraill. Yn Bryn Mawr, y dydd o'r blaen, bu farw J. Barnett Isaacs, gohebydd rhyfel y Black and White" yn y Transvaal yn vstod yr helynt di- weddar. Iuddew ydoedd efe, a brodor o Fryn Mawr a symudodd i Ddeheudir Affrica rai blyn- yddoe^d yn 01. Y mae Ysgol v Disgybl-athrawon yn Nghaer- dydd wedi bod yn' i Ilwyddianus yn arholiad y Matriculation yn MhnfYSgo^ Cymru na'r un ys- gol arall, canolraddol neu is-hhrawol, yn Nghym- ru, canys fe basiodd 14 o'r myiyr. Yn vr ar- holiad diweddaf am ysgoloriaeth y I r^nhines pas- 1 iodd 80 y cant o'r myfyrwyr yn y dosbarth af ac yn arhohad celf a gwyddor y flwyddyn dtl; Weddaf yr oedd yr ysgol hon yn mysg y rhai blaenaf yn y deyrnas o ysgolion i is-athrawon. Mr Charles Morgan, B.A., ydyw y prif ysgolfeistr, yr hwn sydd Gymro o waed coch, cyfan. I Bu Mr Owen Owen, arholwr Ysgolion Canol- raddol Cymru, yn arolygu Ysgol Howell, Llan- daf, dydd Llun ac yn ddilynol fe ddywedodd Mr Owen wrth y llywiawdwyr ei fod wedi cael ei foddloni yn fawr gan bob peth a welodd efe yn vr ysgel. Y mae tri o fyfyrwyr Pencader wedi pasio y Dhblin Matriculation, dau y Welsh Matriculation, a thri y London Matriculation dati ohonynt— sef Johnny Jones, Albion House, Pencader, a J. T. Griffiths, Cilgerran—nid oeddynt ond prm wedi cyrhaedd un-ar-bymtheg oed adeg yr arholiad. Y mae Mr W. B. Richards, o Goleg Aberhon- ddu. wedi derbyn galwad oddiwrth yr eglwys yn Llanbradach. Dechreuodd bregethu yn nghanci Ebenezer, Aberdar. I Prydnawn ddydd Llun, fel yr oedd bachgeuyn Ibychan Mr James Davies, taniwr, Wat?: street, Caerfyrddin, yn chwareu ar lan mor Fe-rysids, cafodd wasgfa mewn canlyniad i wres yr haul. I Cymerwyd bychan adref gan ei fam gyda'r tren cyntaf i Gaerfyrddin, lie yr hysbysodd y meddyg ) fod y bychan wedi marw. Yr oedd yn wan ei iechyd o'i enedigaeth. Wythnos ardderchog a gafwyd yn Nghasnew ydd. Aeth yr eisteddfod heibio yn Uwyddianus a chafwyd cynulliadau ar rai o'r diwrnod'iu a Mr gofir, a tywydd campus. Oherwydd nifer y cys- tadleuwyr penderfynwyd dechreu yr wyl Lorou Llun, a chymerwyd pum' diwrnod ati yn He ped- war. Dechreuodd y bobloedd, yn fcirdd, llen- orion, a clierddorion, gasglu i lan yr Wysg yn foreu. Deuent o bob cyfeiriad, a chynrychioiid pob rhan o Gymru, Lloegr, a'r Am2r;g yno Yr oedd yno babell eang a chyfleus ac yn un bur gy- fforddus. Gallai 17,000 o bobl eisteid ynddi, end yr oedd yn hollol ddiaddurn. Yn unig ceid nifer o enwau enwogion ymadawedig ar y pa ryf dydd, yn nghyda'r gair Seisnig mawreddog "Welcome" uwchben y liwyfan.
-----__--__----Arfer Synwyr…
Arfer Synwyr Wrth Fwyta- GAN FEDDYG. Byddwch yn clywed dioddefwjT yn gwaeddi- "Yr w-rf yn t'eimlo allan o drefn "Nid wyf yr hyn ddylwn fod!" "Yr wyf yn coih mewn pwysau!" Rhai a rut-brant ar ol cyffyriau gwrach-feddygon, ac ant yn waeth. Y mae rhai yn anewyilysgar—neu yn analluog-i ymgynghori a meddygon, y rhai a. allent hwyraeh argymh'ell pethau a'u cynorthwyent o bosibl, neu a allent beidio eu cynorthwyo. \Yedi'r cwbl, rhaid i ychydig svnWTI cyffredin ddweyd wrthynt y gallant, trwy ddilyn rheolau doeth a rhesymol o fwyta, adfer a chynal yr yni hwnw a gollasant trwy aimoetliineb bwyta yn nghyda'r amgvlchoedd a'u cylchynent. Gellir cadw iechyd da—y i'endi$I^fwyaf all marwolion ei mwvnhau, a'r hon na werthfawr- ogir bj-th yn iawn hyd nes ei cholli—gellir cadw iechyd da gan y mwyafrif o ddynolryw trwy dalu sylw priodol i'r hyn a fwytawn. Y ma.e diod-fwvd o fath Vi-Cocoa Dr. Tibbies, gyda'i alluoedd anghyffredin o faeth ai adnoddau eithriadol o f-wydoldeb, yn foddion trwy pa un yr enillir nerth ac yni nerfa.wl fel canlyniad naturiol ychwanegiad bywydoldeb, mwy o faeth, a nerth cyn- haliol. Mae yn rvnorthwyo'r galluoedd treuliadol, ac yu anmlirisiadwy i ddynion lluddedig ac i ferched a phlant delicate. Y mae ynddo elfenau adfywiol y te goreu, maeth- lonrwydd y cocoa goreu, yn nghyda thonic a nerth symbyliadol na fedd y naill na'r llall, a gellir ei ddefn- yddio yn mhob amgylchiad lie gwaherddir te a choffi. Nid physigwriaeth mohono, ond Diod Ddanteith- iol ryfeddol a diail. Y mae yn y Kola Affricanaidd a gynwysa grynhoad o nerthoedd meithrinol, a chyfranu sefydlogrwydd a gallu i ddal a dioddef. a dyry fedr i'r rhai a'i def- nyddiant i fyned drwy fwy o egni a lludded corph- orol. Y mae galluoedd bywydol ac adfywhaol anghyffred- in Dr. Tibbies' Vi-Coco yn cael eu cydnabod i fesur na wyddy am dano yn ha-nes unrhyw ddarpariaeth arall. Teilyngdod, a theilyngdod yn unig. yw yr hyn a, hawlir i Vi-Cocoa, Dr. Tibbies, ac yr ydym yn barod i anfon i unrhyw ddarllenydd (gwna post- gerdyn y tro)aenwo'r "Clorianydd" lonaid tin bychan fel siampl p Vi-Cocoa danteithiol Dr. Tibbies yn rhad ae wedi taJu ei gludiad. Gwneir Vi-Cocoa Dr. Tibbies i fyny mewn pecynau 6c, ac mewn tyniau 9c a Is 6c yr un. Maent i'w cael gan yr holl Grocers, Chemists, a Stores, neu oddi- wrth y Dr. Tibbies' Vi-Cocoa, Ltd., 60, 61, and 62, Bunhill-row, London, E.C.
!Gohiriad y Senedd.
Gohiriad y Senedd. ARAETH Y FRENHINES. Dydd Gwener dygwyd yr eisteddiad diweddaf o'r Senedd-dymhor presenol i derfyniad. Nid oedd ond ychydig o ddyddordeb yn cael ei gymer- yd yn y gweithrediadau gan aelodau o Dy yr Ar- glwyddi, ond yr oedd llawer o foneddigesau yn bresenol. edi darllen a phasio amryw fesurau, gohiriwyd am dri o'r gloeh hyd Hydref. Yn mhlith y mesurau lleol oeddynt: —Colwyn Bay a Colwyn Urban District Council, Cynghor Dinesig Pwllheli, Corphoraeth Pwllheli. Pier a Harbour Provisional Orders (No. 3) perthynol i Bangor. Yna darllenodd yr Arglwydd Gangliellydd ARAETH Y FRENHINES. Fy Arglwyddi a Boneddigion,— Ar ddiwedd sessiwn, yn ystod pa un y mae llawer cyffroad a chythrwfi wedi bodoli yn Ewrop, yr wyf yn falch o allu eich hysbysu fod fy mherthynas gyda r Galluoedd tramor yn aros heb gyfnewid. Bu i sel dylanwad unedig y chwe' gallu i'r Treaty of Paris gael ei ddefnyddio yn egniol yn gynar yn y flwyddyn i berswadio Brenin Groeg o'r rhyfel yr oedd yn anffortunus yn awyddus i fyned iddi. Er iddynt fethu yn yr ymdrech hwn, yr oeddynt yn abl i ddwyn oddiamgylch ataliad cynar o r elyniaeth eydrhwng y pleidiau rhyfelawg ac agor negeseuaethau am heddwch. Y mae v gweithrediadau hyn wedi eu hir oedi, ac y mae y cytundeb ffurfiol heb ei arwyddo eto. Ond v mae lie da i gredu fod IT oil o'r materion mwyaf pwysig yn yr ymrafael wedi eu gosod yn iawn, ac fel dych- weliad am iawn digonol fod y tiriogaeth a orchfyg- wyd gan Twrci, gydag ychydig agweddiad o'r cyffin, i gael ei ddychwelyd i Groeg. Yr wyf wedi rhoddi rhybudd i Frenin v Bel- gians ac Ymherawdwr Germani i ddiweddu ytun- deb trafnidiol 1862 a 1865, trwy ba un vr WTI yn cael fy atal rhag gwneuthur trefedigaeth- au y cyfryw drefniadau cyllidol o fewn fy ymher- odraeth ag sydd yn edrych yn angenrheidiol. Mewn canlyniad i doriad'gan y Weinvddiaeth Chineaidd o rhyw amodau o Gytundeb 1894, y mae cytundeb newydd wedi cael ei orphen yn sefydlu frontier cydrhwng Burmah a China yn fwy man- teisiol i fy ymlierodraeth. ac yn agor yr afon Or- llewinol yn China i drafnidiaeth Ewropeaidd. Yr wyf wedi cwblhau cytundeb o drafnidiaeth a ehyfeillgarwch gyda Menelik, Ymherawdwr Aby- sinia. Yr oedd presenoldeb cynrychiolwyr y Trefedig- aethau ae Ymherodraeth India yn y rhwysgiadau a gynhaliwyd er dathlu triugeinfed flwydd o fy nheyrnasiad wedi cyfranu i gryfhau yrhwymyto undeb cydrhwng bob parth o fy ymherodraeth a phrawf ychwanegol o ymlyniad y Trefedigaethau t-uagat y fam wlad wedi cael ei ddangos trwy ddeddfau cyllidol Canada, a thrwy gyfraniad pa un y mae Awstralasia wedi ei gynyg i'n llynges am- ddiffynol. Y mae y newyn, yr hwn. j'm gofid dwys, sydd f wedi bodoli mewn rhanau o'n tirio-aethau Indi- aidd er yr hydref y flwyddyn ddiweddaf. wedi trethu yn drwm adnoddau y wlad hono. Yr wvf yn siriol gydnabod ymdrech ac hunanaberth fy swyddogion o bob ranc yn Ewropeaidd a brodor- ion, ac o lawer o bersonau preifat, y rhai, gyda sel diflino a dymuniad pryderus i beidio troseddu teimladau brodorol, sydd wedi llafurio i achub bywydau ac i liniaru dioddefiadau. Atebwyd yr apel at gydymdeimlad fy neihaid y nmhob parth o fy ymerodraeth yn y modd mwyaf anrhydeddus, ac yr wyf yn falch i ddeall, trwy ddisgyniad bodd- haol o wlaw, fod pob argoel y bydd i gylch y new- yn gael ei leihau yn fawr. Y mae y pla a achosodd nifer mawr o farwolaeth- au mewn gwahanol ardaloedd yn India yn ystod y ilian gynaraf o'r flwyddyn yn awr wedi diflanu. Y mae gwellhad hwn i'w briodoli gan mwyaf i ymdrechion egniol a doeth a gymerwyd gan y Gweinvddiad Lleol i atal ei ledaeniad. Cymerir pob rhagolwg gyda golwg ar y posibilrwydd o'r ail- ddychwehad, ond yn bresenol y mae yna leihad gwastadol yn ei ffyii'int a'i effeithiau manwL Boneddigion Ty y Cjffredin,— Yr wyf yn ddiolchgar i am y darpariadau rhyddfrydig ag ydych wedi cviynio iddynt er cynyddu gallu morwrol fy ymherocL^eth. Y mae wedi rhoddi y pleser mwyaf i mi i fadam- hau y trefniadau yr ydych wedi ei wneud i tex- aetliu portliladdoedd pwysig Dover a Gibraltar, ac er cryfhau amddiffyniad milwriaethol yr ym- herodraeth. Yr wyf yn rhagweled y bydd yr hwylusdod yr ydych wedi ei roddi er ymarferiad manoeuvres pnlwrol fod yn foddion i wneud y fyddin yn fwy effeithiol. Bydd i r cynorthwy y mae eich deddfau wedi ei roddi er cynorthwyo ysgolion anghenus sicrhau (larpariaeth digonol o addysg yn y lleoedd ag y mae ei eisiau, a bydd, yr wyf yn hyderu, iddo gau allan am beth amser ddadl anhawdd a phryd- erus. Bydd i'r mesur yr ydych wedi ei basio er rhoddi iawn-dal i weithwyr a gant eu niweidio trwy ddamweiniau yn ystod eu gwaith roddi budd i adran fawr o'r boblogaeth. Yr wyf yn cydnabod gyda boddhad y ffordd yr ydych wedi gymeryd i rwyddhau trosglwyddiad tir, i brotectio buddianau consumers y dwfr yn y Brifddinas, i ryddhau angen yn ardaloedd con- gested Ysgotland, ac i ddiwygio cyfraith iechyd cyhoeddus yn y wlad hono. Yr wyf yn falch eich bod wedi gallu darparu ffurf mwy effeithiol a chynil i sefydliadau barnol ) yr Iwerddon. Yr wyf yn gweddio y bydd i ffrwvth eich llafur gael ei sicrhau trwy nawdd a bendith y Duw Hollalluog. Yna, bu i'r Dirprwywyr, yn enw ei Mawrhydi, yn ffurfiol ohirio y Senedd hyd y 23ain o Hydref nesaf.
Family Notices
Gtnedigaethaa, Priodasao, a Msrwolaethau. G-EN ECIGAETHAU. Jones — Awst 8, yn 109. Needham-road, priod Morgan H. Jones, ar ferch. Owens-Gorphenaf O, yn 13, Morion Grove, Bir- kenhead. priod \1,7. D. Owen, ar fab. Lloyd- Gorphenaf 2; yn y Metropolitan Bank, .Llandu ,no, priod W. B. Lloyd, ar ferch. PRIODASAU. Eviins—iMorsran Awst 4, yn Twrgwyn, Bangor chaf. Bangor, g-an y Varch Thomas Robarts, Bethesda, yn cael ei iynorthwyo an v Parch R. fl. Morgan, M.A. (brawd y briodferch, John Rhys Evans, M.A., ysgol-feistr Ysgol Ganolraddol. Portnmadog, ag Eleanor Morgan, B.A.. merch y uiweadar Barch Ldward Morgan, Dyfiryn. "W yatt—Rogers—Awst 2. yn Eglwys Bresbyteraidd W indsor-place, Caerdydd, gany Parch J. Donglas AV att-ers, M.A.. William A., mab hynaf Mr Andrew "VVyatt, Caerdydd, a Beatrice Mary.merch ieuengaf Mr W. H. Hogers, Staiths Master, Bute Docks. MA R WOL AETH AU. Ashloy-Gorphenaf 31, Alice Louisa, priod Uwoh- aGben G. R. Ashley, GySdy, Llanrwst, Gogledd Cymru, yn mJwydd oed. Istance.—Gorphenaf 31, yn Cymmercial Hotel, Treharris, Elixabeth Mary, auwyl Mr D. S. Istance, yn 45 mlwydd oe I. Parry-Gorphenaf 31, WilJiam Parrv, crydd 28 Drum-street, Bangor, yn GO mlwy.m'ce n P.ees—Awst I, ar ol cyscu -d byr, yn 1, Eiward's- terrace, Caere;ydci, Jennie, anwyl brioj MrThomas Williams Bees. Jones-Gorphenaf 29, yn 6, Louisa-street, r'enry Hu son, plentyn Thomas a Margaret Jones, yn chwe mis oed. Parry—Awst 2, yn Harrog-ate. Hugh Pairy, Peniarth, Bettws, Abergele, yn 73 mlwy td oei. Williams Gorphenaf 27, ar ol hir nych"'oi, vn ei breswylfo j Black Bridge, Caergybi, Mr Evan Williams, yn 52 mlwy ad oea. Griinth—Gorphenaf 28, yn ei breewj-lfo-3, 5it Foundry-street, lilack Rri ge. Caergybi, Mr Hugh Owen Griflitn, yn 19 mlwydd oe >. ,L m
| Shipping.
Shipping. PORTMADOC. ARRIVALS—Eilen Anne. Jones, Dublin..Kebecca P.S j Nonas' Isle, Thomas. Drogheda..John nnd Marparct, Wheel. Aberdovey Natheli, labon, Roscotf..Alice Moor. Rendal, Newport..Catherineand Mary, Nicholas, Swan- sea..Catheriue and Margaret, Lewis, Buctoii Ferry.. Catherine Hendry, Jones, Car-Uff Seven /srother-. Rob- erts. Cardiff.. AIID and Jane Pritchard, Roberts, ieitjn- mouth Veiros, — Aberystwyth. SAILINGS.—Rosa.Coiling?. Kingsbridge Sacre,Griffiths, Cardiff..Alpha, Jones. Southampton My Lady, Johns, Teignmouth Mpry and Eleanor, Jones, Marburg..Mary Claasn, Evans, Stettin..Progress. Jones Novvpottlsle of Wight..Ocean Belle, Williams. Harbnrg. Idea. Williams. Southampton Cambrian, Williams Ipswich..Laura Griffith, Williams, Calais .-William Edwards-Griffith. Londondery Ellen Lloyd,Morris. Kiel and Copenhagen.. Rcbeceii 8.S.. Roberts, Liverpool.. Twelve Apostles, Jones, Papenbur* Lizzie, Hughes, KarrebeksmundNewport. ir.g Eliza. Jones, Guernsey..A.T.,Thomas,-nyjouetb-
YD. '
YD. LEK-I'Tv'L, Dydd Llur: (Jlr/st 9fed).—Tawel ydoedd ax 'a. ad yd Lerpwl, a thuedd gostwng yn y prisiaa. Wele y-Cal-If fornaidd Rhif 1. y :;anpwyr, August ro September deliver- ies. nominal. Coch AmericanaidJ, y canpwys-c — August, deliver, nominal; September, o 6s 5i-c i 6s 6gc October, o 6s 4s-e i D1 1c; Deeernber, o 6s 4le i 6" 4c. Americanai.1rl oysoyagedig. y ftn- pwys: August, delivery, o 2a ICe i 2s lOe; Sep- 2 tember, 2s IQAc i 2s 10e ;;2tiher. 2s 11 i 2s life November, o 3s i 3d Deee:ber, o 3s O i 3s lc. LLUNDAIX, Dydd Llun «; Avtsi 9îcd).-Iar9h- nad dawel oedd hon hefyd, ond y gv/enith Seisnig yn sefydlog: y gwyn a werth rd aaa o 30s i 34s 6c y cliwarter; a'r coch, o 29s te i 33s 6c. Yr oedd gwenith tramor ac America.nå,dd ( yn is; blawd yn sefydlog; blawd Anitr: _anc.idd yn dawel. Haidd at i-ah: 3c yn ddruts-n iiaidd at fragu yr un fath. Dim cyfnewidiau yn y circh. Indrawn 3c yn uwch. Cyrhaeddodd— Seianig: Gwenrtf* 2873 o cliwarteri, haidd 414, 890, indrawn 96, brag 14,611, fia 810. pys 107, blawd, 11,912 o sacheidiau. Tramor G43,625 o elfwar- teri, haidd 6487, ceirch indrawn 8806, ffa 105, pys 1092; blawd, 43,099 c sacheidiau.
ANIFEILIAID.
ANIFEILIAID. LEEPWL, Dydd Llun (Awst gfed).—"Yr oeM yehydig rnwj o wartheg n;r jydd Llun blaenoroL Araf oedd y gany mewn cy6yi £ d<5imlad a march- nadoedd gwledig, a phrishi ? yn is am bob dos- barth. Dangosid Ilea o ddefaic1: te wyn, ond yr oedd gwell gahv am bob desgrifisd yn cl llawa werth yr wythnos ddiwetkk-: Wele y prisiau si Riff, o 4i i 6c y pwys defend Ysgotaidd, o 7c i 2 8c Gwyddelig eto, o 6c i 7c -yj, o 7c i 8c. Yn y fareluiad—&06 o wartheg, j.i.570 o ddefaid ao WVIl. 'LLUNDA.ES", Dydd LItm tAwsi 9fed).-Mwy cyfienwad, a'r fasnach am yr s-risocri.au goreu ac ail oreu, er yn araf, eto yn wed do?, aefydlog. Buch- od tew at eu lladd a gawsaiy brynwyr parod. a chododd y prisiau cyn y d:wedd. Yr uchafbrir am Herefords, 4s 6c yr wytlip^s. Yr oedd mas- nach y defaid yn gadarn yn o-, 2c o godiad an fyllt ac o 2c i 4c am famogia. l';aJ.W da am wyn yn 01 prisiau dydd Iau. Drr- i-ci na moch yn y farchnad. Wele y prisiau • iff, c 2s 4c i 4s 6c yr wythpwys defaid, o 38 Se ? 5s 8c wyn, o 5s be i 6s iOc. Yn farchnaci—3370 o wartheg, 7570 O ddefaid ac wyn. GWRECSAM, Dydd (Jiwst 9fed).—Yr oedd cyfienwad da o stoc ar £ ynyg yn y farchnad heddyw, a chiiriwyd yn lied :vyr cyn y diweddL Gwnaeth bifi o 5c i 6c y pwyn defaid o 7c i 7, ac wyn u 7c i 8c. Newidiodu icoch ddwylaw am 2 o 7s i 7s 6c yr ugain pwys, Yr redd eyflenwaii el mawr o wyn, a gwertliasairt dda; gwartheg llaethdy a amrywient i fyny 1 19p yr un.
MOCH TEWIOfi.
MOCH TEWIOfi. MA^CEINION, Dydd L.ur (Awst 9fed).—Yr oedd heddyw gyijenwad mawr o foch tewlon,eitu gwerthiant araf. Moch o'r dosbarth cyntaf, go yr ugain pwys ail ddosbarth f) 8s 4c i 8s 6c try#- ydd dosbarth, o 6s 9c i 7s 3c.
CIG.
CIG. LLUNDAIN, Dydd Llun; Gfed).— Gwedd- oloedd y cyflenwadau,ond y .t'ssnach yn gadarn yn 01 y prisiau caniynol: Biff Seisnig, o 3s 6c i 3s 10Oj; Scotch sides, o 3s 8c i 4s shorts, o 4s 4c i 4s 60?; Americanaidd, o Is 8c i 3s 63 mutton Prydeinig, o 4s. 2c i 4s 10c mutton tramor, o 2s 6c i 39. lam b, o 4s 8c i 5s 4c veal, o 2s 8c i 3a 8c pore, w 3s i OS 8e yr wythpwys.
CAWS.
CAWS. LERPWL, Dydd Llun 3fed).—Yr oedA caws mewn gwell galw, ac, c can ddylanwad uwch1 prisiau o'r America, mae yr ansoddau tecaf 371 ddrutach. Wele y prisiau: 7r Americanaiofl goreu. o 408 i 42s y 112 ail creu, 36s i 38s caws canolig, o 30s i 368.
YMENYN.
YMENYN. CORK, Dydd Llun (Awst 9feu). — Priniest 79s prime 71s, firsts 75s, seconds 70s, thirds 63s. Kegs Seconds 68s. Mild-cTared Choicest. 90s, choice 70s. supei-fine 90s. f 7,r,. -f iJd 70s. mild 60s. Choic? boxes, 65s. Yn y farchnad 179 firkins, 146 mild, c 10 l>oxes. LLUNDAIN. Dydd Llun (Av/st 9fed).—Detl ma-rchnad yr ymenyn yn dawel, end y ina-^Jv:. land yn gadamach,">an fod yr ymcnyn t. factories yn gwerthu am bl? 92s y oanpw ™ aidd yn sefydlog yn ol 96s i 101 Non- redin, basgedi goreu, 88s ext." pwys. Brittany rolls, o 9s i IS
TATWS.
TATWS. LLUNDAIN. Dydd Llun (A lenwadau bychain a masnach ddi iau canii-nel: -P,,eau+,r of dunell; snowdrops, o 90s i ICO. o 80s i 100s Sutton's early regnal
GWAIR A GWELL
GWAIR A GWELL MANCEINION. Dydd Llun Gwair. hen, o 5c i 5fe y 14 pv^ys 4,3c i 5c clofer, hen, o 6C' i 7c 2 5c i 5c gwellt ceirch, 0 5c i 5ic.
Marchnadoedd CTrireig
Marchnadoedd CTrireig BANGOR, DYBD Gwknkk A Ymearc ifres. Is 8c i Os Go y pwys am Is Cowls, os 6 i 4s G.: y ewpl bif t) i 9c y pwys; mutton. 10^ i Oc; i I Je; ci £ lioi i i IV, pore, 7c i O. CAEEIvARFON, DY,-)C, "SADWDN fAwst 7). — Ymenyn ffjes. Is 4c i !s 6c y pwys; w vau lires, 12 i lo f.rn 1b oilT, 4" i 8c v p^ys; mutt0^,6:* 9o y pwys; lanr*b, 8c 1 10a y p*ys; vepl, 5."? i 9c y pwig r-el-f" 63 1 bey pwvs ham, 8c i 10c y pwvi- baewv, 4, i80 v pwyf dofei- cod, 4s 0c i 3 Ce y cv. pI; 5s 6c i 3* y w i, g-,vydd a o, i vfi (5c yr un; tMrk*vs..0s 0c i 0" 0c yr u-n cwringco, 10c i Is yr v.r< moch bach, 14B i ltis yr cn p'-t:>w, lc y pwys moron, Ie y j'-wys; lc y t wr.:del b'-esycf?, 2c i 3: v» t?r< cafiriiic^ere, 4cs 5c yr to(n>»t >es, 8..1 10a y pwys atitlau, 2,- 3c 1) 2.' 1 3c yhwndel. DINBYCH, dydd Mercher J'7l:5t 4vdd).YJ'aed dim bnsnes mewn yd. Ffcwi. (y, i 4s 6c y cwpl; hwyaid, os 6c i 4s 6c. Ytoei.yn lires, o Is 5c i Is 6e y pwys -to. y lleetn bach, o Is i Is Ole: llesfri mawr, ll £ c i Is Oic; wyau, 12 Js. Biawd ceirch, 2 £ c. • jLANGKFN], DYt.f \!r (Awst 5).- YruenYI ifree, Is 6c 1 0a O: v pwvs wyau, 113 i 20 arc h ffowls, o 3 Co i 4-. y cwpl. h'.yvain, n 4s Oc i 48 6c y cwpi moch o 18s 0c 23-i Oc 7 IK-:? moch i Oc y Pw/s cwoia^od, Is 9.1 y cwpi; ceiicn au, 15s <5:; i 16-< v RVVLLHELI, DVDD MESCHRB (AWST 4).— Blff, 6c iK9j y pwrs; mvttosi. 8c i 6c < 7c (-ig llo. 7c i be; cig oen, Is Oc YfrnYD ffres, Is lc i is 2c y pwvs wyti:, 20 u sin Is dofedrto. 3s i 3s 9e y (Owpl Hwy.rd, 4s 3d 5.; Oa y cwpl moch b«.r>h, 17v > 238 if RHUTHiN. dydd Mawrth jAwst 3ydd).—Gwen- ith, o 9s i Ss 6c yr hob; ceirch, e 6s i 7s yinenyu fires, o Is lc i Is 3c y pwys r v.-is, 3s 6c i 4s 6c y cwpl; hwyaid. o 4s j 5s wycr. 14 s. 15 am I v.
North Walss rairs-
North Walss rairs- AUG K ST. A" j, LF-EY.-Podedern S, 17 Llanerchyineild 4, 18 Llangefni 19. CARNABVOKSHISS.—Bethesda Ti Dinorwic 14 Llanljjfui Jl. DENBIGHSHIEE.—Aberpi^LE H; Cefrig-y- Druidioa 16 Denbigh 10 and 11 WYesham i;) i.an- aimoR-jn-Ial 13 Llar.g>iletk 2J Pentrefoelas, 11 Ruthin 3 Ysbytty-Itan FLI:STSHn:E.-Ca-r';ys 31 Flint St. Asaph IS Llaneurgain — Kir, I — Holvw^li f. old 4. MERIONETBSBIRE.-Bala 1; CcTweu 17; Llan- drillo 28. MosTGOMrnvsHlKE.—I Vinfaircaereinion i>. Llan- fyllin Llanidloes 28 LLiuinihangel — i. fod 27 Welshpool 2, 1G Kewtown 31. Dr We cannot in any way be iield responsible for the above dates. They are compiled from various sources.
Anelssey Fkjz for I5S7,
Anelssey Fkjz for I5S7, July. Aug. Sep Octr. Novem. Deo. Amlwch — t — — Bodedern 6 3&17 7 5&19. Llanerchymodd 7 4&18- 8 6&20.. S ..Ile,25 Llangefni 8 56:19 9 ..7&21 4&r 11..2,9,18 18&25 MenaiBridge.. 9 a .ic 25 15 — Llanfechell — 162 7 Pentraeth — •• — ..25 — ••• — -• — Valley 5 •• — 6 -• — •• — Note.-o fairs in March, July -iod August, are horses (&We and shoop fairs