Y Cymro

Coiotn llirweat NID oes ddybeu bellach gresynu uwchben y camwri; ond loes anhawdd i garedigion sobrirydd a chyfiawn- der ei djoddef yn dawel ydyw gwaith ynadon Ler- pwl yn cauiatau trwydded i'r bragwr Cain yn rhan- barth Ian wedd hyd yma St. Michael, aryramod iddo roddi fynu chwe trwydded yma ac acvr mewn rhan- au eraill o'r ddinas. Y mae'r gyfraith drwyddedol yn ddrvrg a dyrus ddigon yuddi ei hiia y mae ei gweinyddiad gan ynadon yn fynych yn ei gwneud yn llawer gwaeth. Fe gofir i Mr Cain, o flwyddyn i flvryddyn, daer geisio, ond yn ofer, drvrydded i'r "Hollifts," fel y gel wid J palasdJ hifniv yn Aig- burth ac y mae pob dadl oedd mewn grym yn er- byn trvrydded yr Hollies yr un mor rymus yn erbyn yr eiddo Brranston Road. Beth ydyw y rheswm am ddwy ddedfryd mor wahanol mewn dau achos mor gyffelyb, nid wyr neb i sicrwydd ond yr ynadoii a'r gwr a dderbyniodd eu ffair ond y mae'r cy- hoedd yn dyfalu, a phe byddai modd cael at y ddau, y tebyg ydyw fod gwybodaeth yr ynadoa a dyfaliad y bobl yn union yr un peth. Y mae Mr Cain yn heliwr tan gamp. Prawf o hyny ydyw ei fod yn dangos y fath ddoethiueb yn ngosodiad ei faglau. Pan welvrch chwi ef yn aberthu chwe trap mewn un ardal, y mae yn bur sicr fod ei lygad wedi disgyn ar irtll fwy proffidiol na'r chwech eraill gyda'u gilydd. Tystion campus i'w graffder ma-jnacGol ydyw rhes hir ei dafarnau ar hyd milldiroedd dociau y ddinas, cyfleus i dder- byn y llongwr druan newydd knio gyda'i logell lawn o fordaith bell; a'r miloedd gweithwyr sydd a'u gorchwylion yn ymyl y llithrigfeydd hyn. "Lie bo'r gelain, yno yr ymgasgl yr eryrod," fuas- ai yn eithaf sign ar y tafarnau hyu. Ond er fod tafarnyddiaeth heddyw'n crechwen, dichon mai lies yn y pen draw i achos sobrwydd fydd buddugoliaeth mor atgas. Yn un peth; fe gythrudda deimlad yn erbyn mjiapwr y fainc ya- adol gan addfedu'r teimlad o blaid cymeryd Llais y Bobl mewn mater mor bwysig i'w moesau a'u ded- wyddvrch. Peth arall a gasheir yn fwy fyth oher- wydd dyfarniadau fel yr uchod ydyw gallu ar- uthrol gwleidyddiaeth neillduol i wyro barn dynion yn Dgweinyddiad eu dytedswyddau cyhoeddus, yn nghyda'r ystumio rhyfedd ar eiriau a gosodiadau y gyfraith. Nid yw y diwedd eto; ac yn etholiadau a chyfleusderau eraill y dyfodol dichou y gwelir mor gostua ydyw buddugoliaeth a enillir trwy drais a llwfrdra. Gofid arall i garedigion sobrwydd yr wythnos hon ydyw oerfelgarwch y Llywodraeth at fesur y Plant, yr hwn oedd wedi derbya y fath gefnogaeth gan bob plaid ond un. Nid yn fynycb y cyflwyn- wyd yn Nhy'r Cyffredin gynifer o ddeisebau o blaid yr un mesur, ac yn erbyn pob goleuni y pechodd y Weinyddiaeth trwy wrthod eyfle i drafod y bil am y trydydd darlleniad. Gobeithio na bydd Mesur Mr Souttar yn hir ar yr astell. Ei droi heibio befyd gafodd Mr Herbert Roberts yn ei gais am gael trafodaeth i'r dyben o wella Mesur Cau ar y Sabboth yn Nghymru. Nid oes neb all nyddu esgus mor fwyn a melfedaidd a Mr Balfour. Y trydydd gofid y rhaid sylwi arno ydvw, mor dlawd a thila y rhydd gwasg Llundaia a'r wlad han- es Cymdeithasfa Gyffredinol lJirwest, a gynelid ar raddau mor eang yu y Brifddinas yr wythaos ddiweddaf. Gwyr galluog a da o bob gwlad yn traddodi anerchiadau ac yn darllen papyrau, a'r cwbl yn cael ei grynhoi a'i grebachu i rhyw gongl fechan ac anaghysbeli ar glawr y papyrau.

--0- Dyffryn Giwjfd, DINBYCH DA genym glywed am lwyddiant Mr H Llew Jones, Plas Coch, Llanbychan, yr hwn sydd yn astudio meddyginiaeth anifeiliaid yn Ngholeg Brenhinol Edinburgh. Y mae wedi pasio yn y dosbarth cyntaf gydag anrhydedd. Enillodd hefyd fathodyn aur am Fferylliaeth, bathodyn ariaa mewn difyniaeth, a bathodyn arian mewn Milofyddiaeth, yr oil yn wobrwyon blaenaf. Dymunwn iddo bob llwydd eto yn y dyfodol. Y mae trefniadau yn cael eu gwneud i gael cyfres o ddarlithiau gwyddonol yma y gauaf nesaf dan nawdd y Gilchrist Trust," ac y mae pwyllgor wedi ei Ifurfio gyda'r Maer yn gadeirydd. Y mae'r frech goch wedi ymweled a ni, a'u heffeithiau yn gyfryw fel y bu rhaid cau rhai o'r Ysgolion Sul am nifer o Sabbothau. Gobeithio yr ymedu oddiyma vn fuan ac na adawo fawr o'i hoi yma. Rhuthin. Cyrhaeddodd y newydd hapus ni yr wythnos ddiweddaf fod cytundeb priodasol wedi cymeryd lie rhwng Mr George Cornwallis West, mab y Milwr- iad Cornwallis West, ag Arglwyddes Randolph Churchill; ac y mae Mr West flwyddyn yn ieueng- ach na Mr Winston Churchill, mab Arglwyddes Randolph. Y mae Mr West yn ddyn ieuanc eithriadol o hardd. Y mae yn swyddog yn y Guards, ac ymladdodd yn Magersfontein a Belmont. Wedi hyny bu yn gorwedd yn yr ysbytty dan y clefyd, lie y gweinyddai Arglwyddes Randolph arno, a dyna lie y cyfarfuasant gyntaf. Wedi hyny, digwyddent ddyfod adref ar yr un llong, a dyna lie y gwnawd y cytundeb. Cymer y briodas le yn ystod y mis nesaf. Yr wythnos ddiweddaf cynaliwyd cymanfa ganu flynyddol Methodistiaid capeli Bethania, Tabernacl, Rhewl, Llanbedr, a Salem, yn Bethania. Y cad- eirwyr oeddynt Mr John Roberts, Bathafarn, a Mr Thomas Jones, Rhydycilgwyn. Arweiniwyd yn rhagorol gan Mr R Harris Jones, a chyfeilwyd gan Miss Williams, Plasyward, ar y berdoneg, a Misses H M Gee a Kate Williams ar yr harmonium. Yr oedd yno gynulliad a chanu rhagorol. Y mae'r Mri Rouw a'i Fab wedi eu penodi yn fferyllwyr neillduol i'w Fawrhydi Tywrsog Cymru yn Rhuthin. LLANELWY. Yr wythnos ddiweddaf, bu farw Thomas Williams, ceidwad capel Cefn Meiriadog am lawer o flynydd- au, yn yr oedran teg o 78 mlwydd. Dechreuodd Miss Hewitt, y Bala, ar ei dyled- swyddau fel vsgolfeistres yr Ysgol Genedlaethol yma yr wythnos ddiweddaf. Gobeithio y bydd yn gartrefol yn ein plith, ac y bydd llwyddiant ar yr ysgol dan ei gofal. Gallasai damwain ddifrifol gymeryd He yma ddydd lau trwy ddiofalwch. Yr oedd Miss Catherine Biberts, Wigfair 1s3., yn gwasanaethu yn Bryn Arthur; ac mewn brys i gyneu tan yn y boreu, ty- walltodd paraffin i'r grat; ar hyny, cymerodd ffrwydriad le, chwilfriwiodd y priddfeini o gwmpas y grat, llosgwyd dwylaw a gwyneb y ferch ieuanc yn ddifrifol, a bu raid ei chludo adref.

Ffestiniog. CTERES 0 GYMANFAOEDD CANU. Mae yr awelon yn llawn o sain can a moliatit va yr ardal hon er's wythnosau bellach, ac yn profi yn eglur yr afael gref sydd gan gerddoriaeth ar ysbryd ein cenedl ni Dylaswn fod wedi crrbwyll am rai o'r Cymanfaoedd hyu o'r bla^n oud gvretl hwjr na hwyrach. Cymanfa GANU METHODISTIAID Y LLAN. Cynaliwyd yr iichod yn nghapel Peuiel. LIy. wyddwyd gan y Parch Owen Ellis, LlaDuwcWlm, ac arweiniwyd y cann gan Mr D. Jenkins,Mus. Bac. Aberystwyth. Cafwyd Cymatifa rhagorol; yr oedd rhai o r touau yn hynod o effeithiol, a'r Salm-donau yn llifo mor esmwyth ag afonydd araf drvry ddol- diroedd llyfnioll. Gwych oedd y datganiad o'r ddwy anthem hefyd Coron Cyfiawnder "(Jenkins), a "Cydgeuwch i'r ArghTydd" (Tom Price) Gwnaeth yr arweinydd lawer o sylwadau buddiol ac adeiladol ar farddoniaeth a duvrinyddiaeth yr emynau, a chanodd gan gysegredig o'i eiddo yn ughyfarfod yr hwyr. Cymaufa ragorol oedd hon, a hawlia pobl y Llan ganmoliaeth arbenig am eu ffyddlondeb yn y cjfeiriad hwn. Cymanfa Gebddorol Y Y/eslbtatd. Cynaliwyd hon yn y Blaenau, yn oghapel Jerusalem (A.), dydd Clun wrthnos i'r diweddaf Yr arweinydd ydoedd Mr R. Wilfrid Jones, R AM. Hyd yr ydym yn eofio. dyma ei yraddtwigosiad cyntaf yn ein plith yn y cymeriad o arweinydd Cymanfaol. Yn ddiddadl mae Wilfrid yn gynllun o arvreinydd a gofala beidio siarad ond pan fydd g&nddo rywbeth i'w ddweyd—gallasai ddweyd hvrnw yn fwy hyglrw. Taflai vsbrydiaeth i'r canu, ac yr oedd ambell ddolef gynhyrfns o'i eiddo yn ein had- goffa am y diweddar Stephen Tanymarian. Yu nghyfarfod yr hwyr, yr oedd y capel helaeth dan ei sang, a'r tonau ar anthema.u yn myn'd yn rhigorol. Buasai geiriau mwy adnabyddus, a m wv o wlith arnynt yn fwy derbyniol iawer tro. Wrth feddwl mor eaug yw Cylchdaith Porthmadoc. ac nad oedd y cantorion wedi cael cyfle i gydgann o'r blaen ar y tonau hyn, yr oedd eu hunoiiaeth a'u cydsym- udiadau yn destyn syndod. Cafwyd auerchiadau gan Mri Cadwaladr Roberts, E. Ffestiu Jones ac amrvw eraill. CYMANFA GANU YR ANNIBYNWYR. Cynaliwyd hon yn Jerusalem navrn a nos Sadwrn diweddaf. Yr arweinydd ydoedd Mr T. Glyndwr Richards, Mountain Ash. Bu Mr Richards yma o'r blaen a rhoddodd gyfrif da ohono ei hun a gwydd- om fod ei glod fel arweinydd corawl ledled y wlad. Anhyfryd genym fynegi na chawsom fod yn bresenol er cymaiut eiu hawydd. Deallwn fyd yno ganu da. Ond y cintorion diwylhedig yn unig oedd yn canu, am y rheswm meddai Mr Richards fod y tonau yn rhai newydd a dieithr i gyd. Dylasai y rhai yr oedd yn perthyn iddynt ofalu am rai tonau y gall- asai yr holl gynulleidfa yruuuo ynddynt, er mwyn sicrhau tipyn o frwdfrydedd. Yr oedd cerddorfa yu perthyn i'r Gymanfa hon, a hwyrach mae dyma ei phrif neillduoIrwydd Yr oedd yr offerynau lliu- ynol yn seinber a melodaidd meddai cyfaiil wrthyf, ond naw dwbl wfffc i'r cyrn hyrddod angherddorol oedi yno. LLWYDD. Parhau i Iwyddo mae ein cyfeillion cerddorol o hyd. Dydd lau diweddaf aeth nifer dda ohonynt dros fryn a phant i Eisteddfod Cerrigydruidion. Cor meibiou oddiyma dan arweiniad Mr R. Edmunds, Brynbowydd, enillasent X8, a Chwpan Arian, yno am ddatganu Y Milwyr Rhufeinig." Gutyn Eifion a'i briod a Mr R. Brotheu Jones, enillasent bron bobpeth arall yn yr adran gerddorol. Cafodd Gutyn ZI a Thlws y Tafod Arian, am yr her-unawd felly mae ganddo bellach dafod aur a thafod arian at ei wasanaeth. Yn mro Gutyn yn ol rhai, Rhiwddolion yn ol eraill, bu Mr E. Ffestin Jones, Miss A. E. Owen a Bryfdir, yn gwasanaethu nawn Sadwrn diweddaf. Dyma rai o'r buddugwyr:—Unawd Soprano, Mrs Grace Hughes, Bettwsycoed Baritone, Mr H. E. Owen, Capel Curig Tenor, Mr H. O. Hughes, Llan. Adrodd, Y Milwr Prydeinig," Mr R. Jones, Hafodlas, Bettws. Her-unawd, Nazareth," Mr Hugh Roberts, Blaenau Ffestiniog. Cyfarfod dyddorol oedd hwn, ar uwchaf y mynydd chwedl Ffestinfab LLA WENTDD. Llawenydd i ganoedd ynyr ardal hon oedd deall fod y Parch J.J. Roberts (Iolo Caernarfon) wedi ei ddewis yn llywydd Cymanfa Gyffredinol y Methodistiaid a llawenydd mwy oedd dealt ei fod i anerch cyfarfod yn yr ardal hon, dan nawdd Cynghrair yr Eglwysi Rhyddion, nos Fercher, y 27ain cyfisol. Bu y cyfundeb parchus y perthyna iddo, a'r geaedl a gar ei holl galon, yn dra ymarhous i gydnabod teilyngdod ygwrmawr ond ymddengys fod y naill a'r llall erbyn hyn yn ceisio gwneud iawn am eu dilynwch. TRISTWCH. Trist iawn yw cofnodi marwolaeth bachgen 15eg mlwydd oed. Dyma sydd genym i'w wneud yn hanes John Griffith Davies, anwyl blentyn Mr a Mrs G. G. Davies, Glanypwll Villa. Nid oedd raid iddo ef fel llawer farw i sicrhau clod. Fel yr lesu pan y fachgen, yr oedd ei gynydd yn amlwg, ac enillai lfafr gyda Duw a dynion. Drwy holl gylch ei adnabyddiaeth, nid oedd ond un syniad am dano, a hwnw oedd, ei fod ya ddiau yn dlws i'r Arglwydd. Cafodd gystudd maith, ond ni rwg- nachodd, a chafodd bob cymhorth i wella allai 11aw o guaNTd estyn iddo. Gorphwysed y dywarchen yn ysgafn ar dy fynwes Johnny bach. MANION. Wrth daflu dwr oer ar ben rhyw frawd, mae un o gerddorion yr ardal hon wedi myn'd i ddwr poeth ofnadwy. Nos Wener ddiweddaf, bu plant bach o Gartrefi Dr Barnardo yn y Neuadd Gyhoeddus, a chawsant dderbyniad caredig. Mae Gymanfa Bregethu yr Annibynwyr yn agos, gwahoddir pedwar-ar-ddeg o wyr grymus i'r Wyl. Rhoddodd Mr G. H. Ellis, Y.H., Penmount, wledd nos Fercher ddiweddaf, yn Ngwestty Maen- ofieren i bwyllgor a charedigion arbenig Arddang- osfa y Sulgwyn. Dywedir fod yno rai yn traflyngcu llawer o bethau heb eu clloi, ac eraill yn bwrw allan bethau nas buont yn ea calonau erioed. Lion genym weled Dr Richard Jones, M.D. (Rhisiart Feddyg) wedi cyrhaedd y fath safle fel bardd. Rhadi edrych arno bellach ysgwydd wrth ysgwydd a Pher Gauiedydd Israel. PRYDERI.

Dall Te (Flen a Newydd), Y Parch Edwied Robebts, gweinidofi: gydar Anmbynwyr yn Coedpoeth, yn y ty pan oedd yno ot o fetched yn .darad, ac yntau mewn drrrswch meddwl ar y pryd. Dywedai pe buasai breichiau marched mor gyflym a'u tafodau, y dalient y melit, ac a u cadwent i gyneu tan y bore. Syr Llewelyn Turner, wrth areithio yn Nghor- weu, a dd rvredai iddo freuddvTjdio ei fod yn euro vritn durws j nef aes y daeth clamp o an^el, a ffo- fynodd iddo, *'Oes yma Eglwysvryr?" i! Nac oes," oedd yr atab. Oes yma Fethodistiaid ?" 44 Nac oe.g." Annibynwyr ? Wesleyaid ? Bedrddwyr?" 44 Nac oes. Nac oes. Nac oes." "Beth sydd yma ?" me-idwn. C melda'r angel. Cymro go symol oedd Syr Llewelyn. Hen wr ffend o ddarllea. Meddai yr hen wraig wrtho rhyw ddiwriod, Pe byswn ina'n rhw lyfr nn edrychsech arna iua weithia." Ac ebe'r hen wr, Pw lyfr fasat ti'n ddymuao fod ?" "*Alminae— hwnw rydach chi'n ydrach amla arno fo." "Hwnw faswn iaa'n ddymuno i ti fol," eba'r hen wr, "mi gawswn dy newid di bob blwyddya felly." > Ebe John Davies, Nantglya Crynu wr-th ei air 11146 eisiau crynu. Tas wair, os na chryna ni saif." A pha^fe^ur y masuroch yr adfesurir i chwi- thau." "in mhen nchaf sir Feirionydd, yn agos i Penal, yr oedd gwr gweddw yn byw mewn ffarm, a chanddo ddau can dri o blint, ac ya cadw morwyn. Yr oedd hono yn awyddus am i'w meistr ei phriodi, ac or mwyn ei blesio, cymerodd y c-wpan bres y byddent yti arferol o roi cerdod ynddi ac a dorodd ddarn o'i thop g-el i'w meistr weled mor gynil ydoedd hi, Beth bynag, in chy;.nerold y briodas le, a bu farw y meistr, a phriododd hithau ac aeth yn dlawd iawn, a daeth at y drws un diwrnod. Dacw Hon a hon yu dwad i nol cerdod," ebe'r ferch wrth ei brawd. Aros," rued,lai'r brawd, ga-I i mi fyn'd i roi cerdod iddi," ac aeth at y drws, a meddai wrth y forwyn, Wel, Hon a hon, mi fuase dy gerdod di yn fwy heddyvv onibai iti dori dara o'r ewpan i dreio plesio nhad." Robert Thomas (Ap Fychan) yn gadeirydd i Thomas Hughes, Machynlleth, yn areithio ar Dri Chedyrn Cymrii—John Elias, Wiitiaiui o'r Wern, a Christmas Evans." Tybiai uad oedd yr areithydd doniol yn rhoi llawn chwareu teg i John Elias; a meddai, ar ddiwedd yr araith, ar ol canmol Wil- liams a Christmas, Am bjb un a glywais i wrth John Elias, nodwydd ddur wrth drosol haiara; driw bach wrth yr eryr; tomen ludw wrth y Wydd- fa oeddynt oil wrtho ef." :0: y mae eglivys y Bedyddwyr Paiidy'r Capel, ger Rhuthin, wedi rhoddi galwad i'r Parch W G Owen (Llifon), Penrhyndeudraeth, i ddyfod i'w bugeilio, fel olynydd i'r Parch W T Davies. Teimla Cynghor Plwyf L'aasa fol angen yno am yciiwanego ynadon, a phenderfyna>ant ddeisebu yr Arglwydd Riglaw i benodi rhai newyddion.

CYFNEWiDlAD PftESWYLFOD Y mae LEWIS WILLIAMS, 'i-A.IL.OR & DRAPER, 29 VRONHILL STREET, wedi newid ei bres. wylfod i 2fi Fernhill Street- Diolcha Lewis Williams am y gefnogaeth a gafodd yn y gorpnanol, a hydera yr Bsbytiir yr unrhyw iddo eto yn ei gyfeiriad newydd. Sicrheir y caiff pob archeb ei sylw ruanylaf, Dewisiad rhagorol o Frethynau at Dymhor yr Haf. Rhwymir Llyfrau YN Y MODD DIWEDD ARAF AO AM Y PRISIAU RHATAF ODd ymofyn yn SWVDDFA'R a CYMRO," Peiiseinydd 7420 ARGR A PTTU o bob math, Cymraeg a Saesneg, yn Swyddfa'r t' CYMO," 8, Paradise Street, LIVERPOOL Ar fyr rybadd, Yn ddestlus, Tocynau, Rhagleni, Cylchlythyrau, Mur-lenl Taflenl, Adroddiadau, Ystadegau, &c., &o. Yn awryn barod, pris 6ch, trwy y post 7c. LLANLLONYDD: Ei ddau Efaill, a rhai o'i bobl eraill. Gan LLYFRBRYF. I'w cael o Swyddfa'r Cymro, 8 Paralise Street COLEG Y GOGLEDD, BANGOR (Un o'r Colegau yn Mhrifysgol Cymru). Prifathraw: H. R. RFICI-IEL, M.A. Deehreua'r tyinhor nesaf Hydref 2, 1900. Paratoir ar gyler■ Arhohadau Prxfysgoi Cymru, rhai o eiddo Prifys«5 Llundam, y Cwrs aieddygol .vn Mhriiysgolion EdinbureHa Glasgow, ac arlioliad.au e,aill. Khoir addysg arblnig mewn Amaethydaiaet]i,ac Electrical JEngineering. Mae TO yColeg adran Normalaidd i athrawon elfenol a chaool- raadol. Cynygir dros 20 o ysgoloriaethau, vn amrywio mewn gwerth o £ 40i £ 10 y flwyddyn i'r rhai fyddo'n yxnaelodi yn yColeg gyda deehreu y tymhor nesaf. Bydd haner yr Ysgoloriaethau yn gyfyngedig i Gymry. Decnreuir yr arholiad am danynt Medi IS Ceir pob manyJion pan JOHN EDWARD LLOYD, M.A., Ysgrifenydd a Chofrestrj-dd.