Y Cymro

Helynt yn Mwrdd CwarohaldwaicJ Treffynon. YN nghyfarfod Gwarcheidwaid Treffynon ddydd Gwener, bu ffrwgwd arall rhwng y Bwrdd a'r Parch Watkin Williams, ficer Nanerch. Cyfeiriodd y ficer at achos y ffermwr yn mhlwyf Ysceifiog, gwraig yr hwn fu yn Ngwallgofdy Dinbych, a thal- wyd y draul o'i symud gan y Bwrdd, ar dystiolaeth ei gwr nad oedd yn alluog i dalu heb werthu ei stoc. Dywedodd y ficer iddo dderbyn llythyr oddiwrth drethdalwr yn nglyn a'r mater, a dechreaodd ei ddarllen. Hysbysai yr ysgrifenydd fod gan y fferm- wr dri cheffyl ar ei fferm, 10 neu 11 o wartheg, a 25 o ddefaid. Gefynodd y clerc am enw ysgrifenydd y llythyr. Mr W.: 'Does dim gwahaniaeth beth yw yr enw. (Llefau uchel o "0 !")-Y Cadeir ydd A ydych yn barod i roddi yr enw ?—Mr W. Y mae'r llythyr genyf nis gwn ddim am y peth fy hun.-Y Cad. Onid oes rhyw enw wrtho?—Mr W.: Dim gwahaniaeth. (O !")—Cad. Daagoswch y llythyr i mi ?-Mr W.: Na wnaf.—Mr Lester Smith: Ai llythyi dienw ydyw? Os ie, y mae'r mater yn syrthio.—Mr W. Ni3 gwn ddim am dano.. Os yn warcheidwaid gonest, gwnewch ym- chwiliad i'r achos. Nid yw o un gwahaniaeth pa un a yw y llythyr yn ddienw ai peidio.—Y Cad.: Gan mai achos Y sceifiog ydyw, ymgymeraf fi a gwneud ymchwiliad llwyr os caf wybod enw yr ys- grifenydd.—Mr W. Credaf ei fod yn berffaith wir. —Credai Mr W Roberts i'r llythyr gael ei ysgrif- enu gan rywun oedd yri-ddig wrth y ffarmwr. 0 berthynas i'r stoc, yr oedd ganddo un ceffyl, merlen wedi tori ei chlun, a brynodd am 3p., ac yr oedd ganddi ebol. Dyna oedd yn gwneud y tri cheffyl (Chwerthin.)—Mr Prince: Nid dyma'r cyhuddiad cyntaf ddygodd Mr Williams yn erbyn y relieving officer.—Wedi rhai sylwadau pellach, dywedodd Mr Williams, wrth wasgu arno, fod y llythyr wedi eiarwyddo,ond gwrthododd roddi yr enw.—Mr Matthews Mae'n debyg nad ydym i gymeryd un sylw o'r hyn ddywed Mr Williams na'i lythyr.—Mr W. Beth a ddywedasoch chwi ? Dywedwch ef eto. Chlywais i ddim byd mor ddigywilydd yn fy mywyd ac yr ydych yn galw eich hun yn war- cheidwad anrhydeddus —Sir Matthews Ydwyf, yn llawer unionach na chwi unrhyw ddvdd.Ar ddi- wedd y cyfarfod, cododd Mr Williams drachefn i alw sylw at ddau achos gawsant gynorthwy, a chan anerch y cadeirydd dywedodd Dywedwch efallai fy mod yn eich gwrthwynebu o falais. Sicrhaf chwi nad oes ynof unrhyw falais tuag atoch chwi fel dyn, ond yn annghytuao i'ch gwaith fel cadeir- ydd.-Y Cad.: Os oes genych gwyn yn fy erbyn i, cwynwch wrth yr Arolygydd neu Fwrdd Llywodr- aeth LeOl, os dewiswch. Chymeraf fi mo'm cy- huddo, a gwneud cyfeiriadau ataf, genych chwi, Fwrdd ar ol Bwrdd.—Mr W.: Rhoddwch chwi y ddau achos yma ar y llyfr. Y chwi ydyw arwein- ydd y Bwrdd, ac arnoch chwi y mae'r cyfrifoldeb. Toraswn fy mysedd ymaith cyn y rhoddaswn hwy arnoch chwi.—Y Cad. Felly deuwch yma ynte, i /chwi gael eich dewisiad o'u tori ymaith.—Mr W. Mr Prince-Mr Prince Bu raid i chwi dalu uu 50p., a chewch y pleser o dalu un arall os yr enwch fi.-Terfynwyd y cyfarfod ar hyny, wedi eistedd am rai oriau.

Marwolaath Dr Ryle, cyn-Etgcb Lerpwl. GTDA gofid dwys yr ydym yn cofnodi marwolaeth yr Hybarch Dr Ryle, cyn-Esgob Lerpwl. Er ei ymddiswyddiad yn mis Mawrth diweddaf, gwaelodd ei iechyd yn raddol, a daeth y diwedd ddydd Sul diweddaf yn Lowestoft. Yn marwolaeth Dr Ryle, yn yr oedran teg o 84: mlwydd, cyll Eglwys Loegr ei heagob hynaf, a'r adran Efengylaidd yn yr Eglvrys hono ei harweinydd amlycaf a mwyaf penderfynol. Ei ddymuniad penaf I er's blynyddau ydoedd cael marw yn yr harnis." Bu agos iawn i'r dymuniad gael ei gyflawni. Ond gorfododd y gwaeledd a'i cyfarfu yn Hydref di- weddaf ef i roddi ei swydd i fynu, a chymerodd ei ymddiswyddiad le Mawrth laf. Gyda dymuniad i wneud perffaith gyfiawnder a gwasanaeth Dr Ryle i Eglwys Loegr fel cyfangorph, buasai raid i farnwr teg ddweyd mai ei gymeriad ar y cyfan ydoedd dyn plaid, galluog a chadarn. 0 I ddechreu ei yrfa glerigawl, cymerodd i fynu safle arbenig, ac anaml, os byth, y symudai yn mhell i edrych ar gwestiynau o safbwynt arall. O'r dech- reu i'r diwedd, amddiffynodd ei olygiadau ei hun am atbrawiaeth yr Eglwys, defodaeth ac arferion, a beirniadai olygiadau y rhai a wahaniaethent oddi- wrtho gyda'r fath lymder a dyfalwch fel yr edrych- ent, er yn ddiamheuol onest, braidd yn eithaf- ol. Nid oedd gan ddefodaeth rwysgfawr a thraddodiadau eglwysig un atdyniad iddo ef, ac ni wnaent yr argraph leiaf arno. Hwyr- ach fod gan gysylltiadau boreuol a thymher bersonol gryn lawer i wneud a hyn. Ar y cyntaf, ni fwr- iadwyd ef yn glerigwr. Yn fab i'r diweddar Mr John Ryle, A.S., Macclesfield, dygwyd ef i fynu ar gyfer gyrfa wleidyddol; a hyd yn 25ain oed, ed- rychai ar hyny fel cynllun ei fywyd. Ond yn sydyn daeth tro ar amgylchiadau collodd ei dad safle fas- nachol o gryn ddylanwad, a bu raid i Ryle ieuanc droi ei olygon i ryw gyfeiriad arall. Penderfyuodd gymhwyso ei hun ar gyfer cymeryd urddau, ac ni chafodd reswm byth i edifarhau. Ganwyd Johu Charles Ryle yn Park House, Macclesfield, Mai lOfed, 1816. Cafodd ddygiad i fynu gofalus, ac yn yr amser priodol anfonwyd ef i ysgol Eton. Yn 1833, derbyniwyd ef i mewn i Goleg Crist, Rhydychain, lie y daeth yn fuan yn enwog fel chwareuwr ac fel myfyriwr. Eaillodd ysgoloriaeth Prifysgol Craven yn 1836, ac anrhyd- edd dwbl mewn clasuron yn 1837, pryd y cymerodd hefyd ei B.A. Anrhydeddwyd ef a'r radd anrhyd- eddus o D.D. gan Brifysgol Rhydychain yn 1880. Ordeiniwyd ef yn 1841, ac yn yr un flwyddyn pea- odwyd ef i guradiaeth Exbury, swydd Hants Yn mhen dwy flynedd, penodwyd ef yn rheithor St. Thomas, Winchester. Yn 1844, daeth yn rheithor Helmington, Suffolk, yr hon fywoliaeth a roddwyd iddo gan yr Arglwydd Ganghellydd, ac arosodd yno hyd y flwyddyn 1861, pan y cynygiodd Esgob Nor- ich iddo fywoliaeth Stradbroke, Suffolk. Penodwyd ef yn Ddeon Gwledig Norwich yn 1872, yn bregeth- wr arbenig yn Nghaergrawnt yn 1873 a 1874, ac yn Rhydychain yn 1874,1876, 1879, a 1880. Yn 1880, penododd Arglwydd Beaconsfield ef i Ddeoniaeth Salisbury, ond cyn iddo dderbyn y swydd yn ffurfiol penodwyd ef i Esgobaeth newydd Lerpwl, achysegr- wyd ef yn Yore, Mehefin o'r un flwyddyn. Pan y cynygiwyd yr esgobaeth iddo, dywedir iddo ddweyd wrth Arglwydd Beaconsfield, Fy Arglwydd, yr wyf fi yn rhy hen i wneud Esgob yr wyf yn 64." Edrychodd y Prifweinidog ar gorph cadarn a gwyn- ebpryd iachus Canon Ryle, ac ebai yn dawel, Ym- ddengys i mi fod genych gorph da iawn Ar Wyl Sant Barnabas, Mehefin 11, 1880, aeth nifer lluosog o ddinas'yddion Lerpwl i York i vveled y ddefod ddyddorol yn cael ei chvflawni, ac yn eu plith yr oedd y diweddar Christopher Bushnell, fel trysorydd y pwyllgor esgobawl; y diweddar Canon Hume yn cynrychioli y swyddogion, a'r diweddar Canon John Stewart. Y Sabboth canlynol, pregeth- odd yr Esgob newydd, am y tro cyntaf yn ei wisg- oedd esgobawl, ddwy bregeth ymadawol yn Eglwys Blwyfol Stradbroke, yr hon oedd yn orlawn o wran- dawyr. Cafodd dderbyniad cynes a chalonog i Lerpwl. Cymerodd y ddefod o orseddu le yn Eglwys Gadeiriol St. Pedr, Gorphenaf 1, 1880, a thraddod- odd yr Esgob anerchiad teilwng o'i swydd ac o'r am- gylchiad. Ar ei benodiad i'r Esgobaeth newydd a phwysig hon, cafodd Dr Ryle gyfle neillduol i enill enwog- rwydd fel Esgob ond fel ysgrifenydd traithodau poblogaidd, yn hytrach nag fel llywodraethwr eglwysig, y cofir ef oreu. Fel awdwr pamphledau yn ymwneud a chwestiynau y dydd bu yn hynod lwyddianus. Am ei lwyddiant fel llywodraethwr eglwysig, y mae gwahaniaeth barn yn bodoli. Cymer rhai olwg frwdfrydig ar ei lwyddiant fel esgob, tra y myn eraill ei osod i lawr yn bar isel yn y raddfa. Dibyna y golygiadau hyn yn ddiau ar y cydymdeim- lad neu'r diffyg cydymdeimlad a'i olygiadau eglwysig. Ymosodwyd arno yn llym a chwerw o dro i dro gan yr Uchel-Eglwyswyr. Nid oeddynt, fodd bynag, ond haeriadau gelynion, a pharhaodd yntau hyd y diwedd i gynrychioli adran arbenig a helaeth o'r Eglwys, Gellir dweyd yn ddiau na safai Dr Ryle yn y rhesg flaenaf fel duwinydd, fel trefnydd esgob- awl, nac fel gwladweinydd eglwysig. Gorweddai ei dalentau mewn cyfeiriadau eraill, a diau iddo wneud yr hyn oedd oreu trwy gad w at y pethau oedd ganddo duedd atynt a gallu i'w cyflawni mor ragor- ol. Yr oedd ei ddylanwad o'r nodwedd boblogaidd, ac nid oes amheuaeth na fu ei ddylanwad yn un iachus ar bawb a ddeuai i gyffyrddiad ag ef. Llwyddodd, fodd bynag, i lywio ei esgobaeth trwy bob ystorm heb daro yn erbyn un graig; ac yn ystod ei holl fywyd bu yn Eglwyswr ffyddlawn a chyson. Fel y dywedwyd, perthynai i'r adran Efengylaidd o'r Eglwys, ond ni chymerodd un ran yn y brwydrau defodol yn ystod y blynyddau di- weddaf. Hwyrach fod ganddo amryw resymau dros hyny. Ei awydd i beidio creu cynhwrf yn heddwch mewnol yr Esgobaeth, ac hefyd teimlai ei hun yn myned yn rhy hen i ddal cyffroadau dadleuaeth. Ei eiriau olaf i'r Esgobaeth oeddyut-" Glynwch wrth hen Eglwys Loegr, fy mrodyr anwyl; glynwch wrth ei Be-ibl, ei Llyfr Gweddi, a'i Llithoedd. Na adewch i un sefydliad elusenol ddyoddef. Ystyr- iwch y tlawd a'r anghenus. Cynortkwywch y gwaith cenhadol gartref ac oddicartref. Nac annghofiweh mai egwyadorion y Diwygiad Protestanaidd wnaeth y wlad hon yr hyn ydyw, ac na adewch i ddim eich temtio i gefnu arnynt."

Colofn Olrwoet PASIODD ei ail ddarlleniad yn ddi wrth wyaebiad, ac y mae pob rhagolwg y caiff Meaur y Plant, tan ofal Mr Souttar, fyned trwy borth cyfyng ei drydydd darlleniad yn Nhy'r Cyffredin ddydd Mercher nes- af, yr 20fed cyfisol. Yn mhlith canoedd o fyrddau cyhoeddus y wlad a'i cefnogant, nid oes yr un mwy calonog a diamwys na Chynghor Dinas Lerpwl, yr hwn a bleidleisiodd 55 yn erbyn 19 trosto. Daeth ai y cymhelliad grasusol ar ran y plant druain oddi- wrth Bwyllgor Gwylio y Cynghor, yr hwn yn y blynyddau diweddaf a wnaeth gymaint tuag at enill i'r ddinas enw da am ei hymdrechion i reol- eiddio yn hytrach na chael ei rheoleiddio gan y Fasnach Feddwol. Anghenfil rn unig allai wrth- wynebu deddfwriaeth ar bwnc mor bwysig ag atal plant tyner tan 16 oed rhag cyrchu diod o dafarnau i rieni neu lettywyr a gormod o gywilydd arnynt ei nol eu hunain, neu hwyrach rhy feddw na chawsent ragor pe'r aethent. Rhai da am glebar dros eu hawliau, a chwyno am eu gorthrwm, yn gyffredin ydyw Undebau Gweith- wyr, ond pur ddall a phendew i weled gwir achos- ion eu helbulon a'u hanawsderau. Yn allanol y tybiaut hwy fod pob drwg a diffyg, mewn cyfalaf- aeth cryf, dideimlad, ar un Haw, a Senedd wan, dan ei phawen yn rhy fynych, ar y Haw arall; ond er fod gormod sail i'r gwyn uchod, yn arferion afradus a diddarbod y gweithwyr eu hunain y mae eu prif elyn, a rhaid symud y drwg oddifewn, chwedl y pregethwyr, cyn y ceir fawr dda o ddeddfwriaeth y tuallan. Pa hyd y pery cynghrair mor agos rhwng Llafur â'r Dafarn ? Paham y rhaid cynal pob pwyllgor neu glwb gweithwyr ar ddibyn mor serth, oddiar yr hwn y llithra cynifer ohonynt bob blwydd- yn i'r dyfnder anadferadwy ? Paham na ellir trefnu na gorymdaith nag arddangosiad heb fod nawdd a hugan y dafarn tros y cwbl ? Pan benderfyno y gweithwyr ddatod y llyffethair hwn o'u plethiad eu hunain, bydd eu gorthrwm penaf wedi diflanu. Ie, ie, geiriau d6l a duwiol; ond pwy ddaw a'r gweithwyr a'u hundebau i edrych ar bethau o'r saf- bwynt yna ? Eu harweinwyr ac y mae argoel fod rhai o'r cyfryw wedi cael gweledigaeth eglur ar y mater. Yn ei anerchiad i Gynadledd flynyddol Undebau Llafur y Werddon yn Nublin y dydd o'r blaen, sylwai Mr Leahy mai y ffordd i nerthu pob agwedd ar y symudiad llafurol yn yr Ynys Werdd fyddai i arweinwyr y dynion eu tywys hyd lwybrau Dirwest, yn lie taflu holl bwys eu dylanwad o du y Fasnach Feddw. Anogai ei gydweithwyr i ffurfio cynghrair unedig o nerthoedd Llafur a nerth- oedd Dirwest. Ni roddwyd erioed iddynt iachach cynghor; a'r 11 hyn a ddywedodd Mr Leahy wrth weithwyr y Werddon, dyweded eu harweinwyr hwythau wrth weithwyr Cymru, Lloegr, a'r Alban. Anfonodd Gol. y Licensed Trade News at Lady Henry Somerset i ofyn ai tybed iddi mewn gwirion- edd wneud y sylw yn ei haraith yn Wolverhampton nad oedd gan y Fasnach Drwyddedol na gwleid- yddiaeth, dyngarwch, na rhagolwg yn y byd ond gwneud arian." Do, ebe hithau yn ei hateb moes- gar ond cystwyol iawn ac aeth yn mlaen i ddyfynu o eiriau gwladweinwyr, dyngarwyr, ac Adroldiad Mwyafrif y Ddirprwyaeth Drwyddedu i ddangos eu b -d hwythau yn coleddu syaiad cyffelyb ond yn ei ddatgan hwyrach dipyn yn llai cryno. Y tro nesaf, Lady Henry, yr ewch ati i dynu llun mor gywir, co-qwch mor hoff gan bawb, yn enwedig yr hagr, ydyw cael euffiatro. JB AITSH.

-0- DyfTry/i Clwyd. DINBYCH PHIF atdyniad y Sulgwyn yma ydoedd y rhedeg a mabolgampau eraill ar dir y Castell. Ymgynullodd dros dair mil o bobl, a fu yno erioed y fath hwyl. Yr oedd nifer yr ymgeiswyr ynyramrywiol gystadl- euon yn bur lluosog, a chafwyd cryn ddifyrwch yn y rhedegfeydd olwynwyr-yr olaf i gael y wobr, y rhedegfa deir-coes, a'r rhedeg mewn sachau, Heb- law y cystadleuon, yr oedd yno glwb o lanciau o Manceinion yn myned trwy nifer o ymarferiadau corphorol dyddorol, ac ych wanegoid Seindorf Filwr- 01 y Gwirfoddolwyr at y dyddordeb. Dydd Mawrth,jyn nghapel Peniel, gweinyddwyd y ddefod briodasol rhwng Miss H M Hughes, Segrwyd Ucha, merch ieuengaf y diweddar Mr Wm Hughes, King's Mills, & Mr R R Lloyd, mab ieuengaf Mr Owen Lloyd, Bachymbyd Fawr. Gweiayddwyd gan y Parch David Jones, Rhuddlan. Dyma'r briodas gyntaf a weinyddwvd yn y capel hwn, ac fel arfer, cyflwynwyd Beibl hardd yn anrheg i'r par ieuanc ar ran yr eglwys. Ymadawsant yn y pryd- nawn, yn nghanol llongyfarchiadau eu cyfeillion, i dreulio eu mis mel yn Hastings. Nos Sadwrn, ar ol cystudd maith, bu farw Mr Gold Edwards, un o gyfreithwyr goreu a mwyaf ad- nabyddus Gogledd Cymru. Efe ydoedd cofrestr- ydd Llys Sirol Dinbych, a llanwai amryw swyddi eraill. Bu am lawer o flynyddau yn oruchwyliwr etholiadol y Rhyddfrydwyr yn ,y sir a'r bwrdeis- drefi, ond yn ddiweddar ni chymerai ran flaenllaw mewn materion cyhoeddus. RHYL. Cynaliwyd cyfarfod o Bwyllgor Gweithiol Cyng- hrair Eglwysi Rhyddion Gogledd Cymru, yn Rhyl, ddydd Iau, dan lywyddiaeth v Parch Evan Jones, Caernarfon. Prif waith y cyfarfod ydoedd trefnu ar gyfer y gyfres o gyfarfodydd ceihadol y bwriedir eu cynal ddechreu y flwyddyn. Cynelir y cyfarfod- ydd hyny yn y trefi o Chwefror 16 hyd y 26ain, ac yn y wlad am yr wythnos yn dechren Mawrth 2il. Peuderfynwyd gwasgu ar y cynghorau lleol i wneud trefniadau cynar a phriodol ar gyfer hyny. ) RHUTHIN. I Ddydd hu cynaliwyd cymanfa ganu flynyddol Bedyddwyr Dyffryn Clwyd yn Llanelidan, lie yr ymgynullodd cynulleidfa fawr, ac y cafwyd cyfar- fodydd pur lwyddianus. Yr arweinydd ydoedd Mr Edwards, y postfeistr. Y Sul cyn y diweddaf bu farw Mr J H Davies, paentiwr, Market Street, yn 67 oed. Yr oedd yn wael er's amser, ac nid oedd ond wyth mis er pan fu ei wraig farw. Yr oedd Mr Davies vn adnabyddus i gylch eang, a pherchid ef gan bawb o'i gydnabod, yn mhell ac yn agos. Cymerodd yr angladd le ddydd Mercher, yn mynwent Rhewl, ac yr oedd tyrfa fawr yn bresenol, yn cynwys cynrychiolwyr o Urdd y Coed wig wyr; ac yr oedd pedwar diacon o eglwys y Tabernacl yn bresenol, o'r hon yr oedd Mr Davies yn aelod ffyddlawn. Gwasanaethwyd yn yr angladd gan y Parchn E J Williams, Tabernacl, ae Ambrose Jones, Trefnant, wrth y ty ac wrth y bedd gan y Parchn E Jones, Merllyn, ae E J Wil- liams.

Dail T8 (Hen a Newydd). Yar NGHYLCH PBEGKTHWrB A BLAENOKIAID. Ebe John Evans, New Inn, Yr wi'n gwaelu-lr odd y Itailor yn y mesur i pw ddwrnod ac yn gweud mod i'n llawer llai." Mae'ch gwyneb chi'n edrych yc dda," maddat un wrtho. "My dear sir," ebe'r hen Lwynffortyn ffraetb, nid mesur fy ngwyneb i ddarfu'r tailor." Pan yn derbyn Owen Williams, Towyn, wedi iddo gael ei alal o bregethu am iddo fyn'd i ddyled gyda rhyw waith plwm yr oedd yn treio am dano tua Thyddewi, Bermo, dywedai Richard Hum- phreys, Dyffryn, wrtho, Paid di myn'd i'r ddaear, Owen pan y bydd eisiau i ti fyn'd i'r ddaear, mi rhown i di yn y ddaear, Owen." Adroddai Mr Humphreys am yr ateb a gafodd gan Shian, hen wraig ty capel, pan oedd hi yn hwylio brecwest iddo. Dywedai wrthi, Peidiwch a myn'd i drafferth i wneud wy i mi, Shian." Dydw i ddim," meddai hithau yr iar dydwodd o." Y diweddar Barch John Jones, Treffynon, ar er daith a ddaeth at y capel lie yr oedd i bregethu ganol dydd ac wedi troi y ferlen i'r erw wrth y capel, ac yr oedd hono yn bur lom, a ddywedodd wrth y wraig, Gwnewch nol y mochyn i mewn o'r erw yna." Gofynodd hithau, Wneiff eich merlen chwi ei gicio fo?" O," meddai yntau, na wneiff, rhag ofn iddi ei fwyta, oblegyd 'does yna- ddim byd arall iddi gael." Dau ddyn ieuanc wedi eu hanfon i'r Cyfarfod Ysgolion i Maes y Droell, ac yr oedd un ohonynt yn nai i'r hen flaenor David Jones y Teiliwr; ac aeth y ddau yno erbyn diwedd yr ysgol y pryd- nawn. Gofynodd D. Jones, "Wel, Thomas, a oes genych rywbeth i'w ddweyd o'r cyfarfod?" "Nac oes," meddai Thomas, "cyfarfod gwael iawn oedd yno." Jones," meddai'r hea flaenor, a oe,1 genych chwi ddim ?" Nac oes," meddai, yr wyf yr un farn a Thomas Joaes." Wei," meddai'r hen flaenor, os anfonodd pawb genadon mor wael a ni, nid oes ryfedd fod yno gyfarfod gwael." Deilen sydd wedi ei mwydo ganwaith yw hono, mai y gwahaniaeth rhwng teithiwr dilys a'r edlych hwnw a gamenwir Mr Bona Fide ydyw fod y cyn- taf yn sychedig oblegyd iddo deithio, tra'r olaf yn teithio oblegyd iddo sychedu. Y mae yn Birkenhead un duwinydd gywreinied fel ymresymwr, fel y creda ei ddosbarth, os ceiff o nefoedd, mai yn ei ffordd neillduol ei hun, megys gyda latch-key, yr aiff yno. Y mae rhy wreiddiol a thradwfn i fyned yno fel poblach gyffredin. Ceisiodd faglu ei ddysgyblion un Sabboth gyda- gofyn beth ydoedd enw gwraig Heber, taid Abra- ham. Ynd Mrs Heber," cipiai brigyn direidus,, nes pwdu o'i athraw. Ebe un o gwmni gwragedd y dydd o'r blaen, newydd ddarllen papyr Saesneg, Yn wir, 'does dim terfyn ar y rhyfela ma, ma gin i ofn. Gyda bod y, Saeson wedi trechu'r Boers, dyma'r gorillas yn codi i'w herbyn eto." Wedi gweled y gair guerilla war, yr oedd yr hen Gymreigen.

--0-- Addysg Grefftwrol yn Sir Fflint. YN nghyfarfod Llywodraethwyr Ysgol Ganolradd Treffynon, a gynaliwyd yn Nhreffynon ddydd Sad- wrn, dan lywyddiaeth Mr H Lester Smith, bu ym- drafodaeth faith ar gwestiwn addysg grefftwrol. Dy- wedai Mr Muspratt fod y pwyllgor yn hwyrfrydig i roddi arian i'r amrywiol ddosbarthiadau ambulance agynelid yn sir, am y teimlent mai gwell fuasai i'r arian fyned i ddosbarthiadau o nod wedd mwy addysg- awl. Bydd y swm a ganiata y Cynghor Sirol at addysg grefftwrol yn llawer llai eleni, am ei fod wedi rhoddi lOOp at ysgol Treffynon, ac yn y cyfar- fod nesaf bwriedir pleidleisio lOOp at ysgol y Wydd"- grug, a rhyw swm at ysgol Llanelwy. Mr P Mos- tyn Williams, ysgrifenydd y dosbarthiadau crefft- wrol, a ddywedodd i'r dosbarthiadau fod yn bur llwyddianus llynedd, er y siomwyd ef i raddau na-, fuasai rhai ohonynt wedi enill rhoddion uwch oddi- wrth y Llywodraeth. Ni dderbyniodd Treffynonf er engraipht, ond 4p 13s 9c, yr hyn oedd yn llawer rhy fychan ag ystyried y gwaith da a wnaethant yn yr arholiadau. Derbyniodd dosbarth Pant Asaph 70p 10s. Gofynwyd i'r ysgrifenydd ddyfod ag: adroddiad i egluro iddynt y rheswm dros y gwahan- iaeth dirfawr yna. Dewiswyd yn bwyllgor i drefntt y dosbarthiadau Celf a Gwyddor erbyn y tymhor nesaf :-Lady Mostyn, Mrs Johnson Jones, Mri J L Muspratt, P Harding Roberts, Peter Jones, W Jones, y prifathraw, a'r clerc.

--(). Barddoniaeth. BYW. Gan WATOYN WYN, Byw's hir yw ymgais fawr y byd, A mesur oes wrth fainb ei hyd Byw'n ddedwydd, hyny eto gawn Yn amaan bywyd llawer iawn Byw yn llwyddianus gaiff y lie Blaenaf gan filoedd is y ne'; Byw'n enwog ydyw amcan mawr Rhan helaeth o drigolion llawr A byw'n anfarwol, dyna ndd Pob marwol,— rhyw anfarwol fod Os am fyw'r oil o'r rhai'n yn un- Byw'n hir a dedwydd yn gytun, Llwyddianus, enwog, yn y byd, A byw'n anfarwol yr un pryd, Un ffordd yn nghyd i gyd a'i gwna, A dim ond un, sef BYW YN DDA. Y diweddar MR J. F. OWEN, St. Domingo Grove. DA was mewn pryd dewisodd-ran dda, Y rhan ddeil feddianodd Duw yn rhan-dyna wir rddd Yr hoff was pan orphwysodd. Ei wedd ieuanc addawol—a lwydodd Fel blodyn cynarol; Erys ei ras ar ei ol Yn rhds iraidd persawrol. Er disgyn i'r bedd, fe esgyn ysgol, Trwy ei gaddug, i'r gwawl tragwyddol; 1 Ion ddieisiau lawenydd oesol, 0 fawn y nwyfua drigfanau nefol; Oystudd ei rudd a ad ar ol,-yntau'n sant A'i lon'd o dyfiant a glendid dwyfol. TRISANT.