Y Cymro

Goreu Art, Art Dysg lesu na'd gamwaith." Dhw a phob cUioni." < CTNELIR EISTEDDFOD TEMLWYR DA LERP WL YN HOPE HALL, HOPE STREET, Dydd Mercher, Gwyl y Bane, lihagfyr 26, 1900. PRIF DESTYNAU. AWDL Y GADAIR-Awdl (heb fod dros 400 o linellau), Yn gyfryw ag wyf H. ond y rhwymau hyn (Actau xxvi 29). G-wobr, £ 1 2a a Chadair Dderw, gwerth E4 4s. LIBRETTO I GANTAWD (CANTATA) DDIRWESTOL, cyfaddas i gerddoriaefch at wasanaeth Temlau'r Plant, G-obeithluoedd, &c. Gwobr, 54 4s. PRIF DRAITHAW -1-)-Traithawd Beirniadol ar y Llyfr, "The Temperance Question and Social Reform,' gan Rowntree a Sherwell. Gwobr, £4 4s. TRAITHWD(cyfyng6digiFerched), "Einchwaer syrthiedi." Gwobr, 21 ls. PRIF GYSTADLEUAETH GORAWL—I'r Cdr oFeibion (heb fod dan 35 na thros 50 mewn nifer) a gano oreu Croesi'r Anial" (T Maldvjyn Price). Gwobr laf, JE25, a Thlws Aur i'r Aiweinydd 2il, t5. [CHIEF CHORAL COMPETITION—not under 35 nor over 50 in number—for the b-sb rendermg of "Crossing the Plain" (T Maldwyn Price). First Prize, B25 and a Gold Medal to the Conductor; Second Prize, £5. J Geliircfiel rhesfcr g?fliwn o'r Testynan ond anfou stzmp at LLEW WYNNE, Ysjri/enydd, Ashfield, 93 Westbourne Road, Birkeiihear! WI ii A X GRAND EISTEDDFOD, Saturday, June 16 th, 1900. "9 GREAT CHORAL-COMPETITIONS, 18 CHOIRS, 58 SOLOISTS. Recitations, Essays, &c. Presidents, HENRY JONES, Esq., Liverpool, and HIS WORSHIP THE MAYOR OF WIGAN. Conductors —Mr O. CAERWYN ROBERTS, Liverpool, and the Rev W. ROBERTS, Golborne. Musical Adjudicators.- Prof. J HENRY, R. A.M., and Mr DAVID JONES, Liverpool. Eisteddfod Artiste.—Miss KATIE LOUSINA THOMAS, Acd. M., Widnes. Meetings 2 p.m. and 6-30. Excursions leaving Lime Street 1-15; Exchange 110 and 2-5. Proceeds in aid of Welsh Congregational Church, Spring View. FOR FLOOR OILCLOTHS, LINOLEUM, AND LACE CURTAINS BETTER VALUE IMPOSSIBLE. SWANSON'S, 119, 121, lavertree Road, WALTHAM WATCHES are the best Timekeepers in the World. NOlffi SO ACCURATE NONE SO DURABLE. NONE SO CHEAP Priee in Silver from 20s upwards in RolledGold 50s „ „ in ifcct. Gold 848 „ „ in 18d Gold" XS SCHIERWATER & LLOYD, Special Retail Agents, 29 Church Street, Liverpool. To be Sold by Auction by I R II EN R Y JONES, On Thursday, June 14th, at 2-30 p.m., in the Law Associa- tion Rooms, 14 Cook Street, Liverpool. Loti. IV0- 65, UPPER FREDERICK- STREE, T, and 3 in 11 Court. Corporation Leasehold, about 17 years unexpired. Gross rent X23 Ss. Messrs Masters and Rogers, 25, Lord Street. 2. Nos. 64 and 6S FIELD STREET, Bverton. Freehold. Gross rent £;H 4s. Mr B. P. Burroughs, 19 Sweeting Street, Liverpool. 3. No 4 HOLYROOD TERRACE, Birchfield Road, Edge Lane. Freehold. Net rent X24. 4. No 5 HOLY-ROOD TERRACE. Similar house. Free- hold. Net rent £ 23. Early possession can be had. Mr W. H. Gregory, 42 Castle Street. For further particulars apply to the auctioneer at his office, 5 Cook Street, Liverpool. Telephone, No 1779. Valuable Property in Kirkdale. BY MR HENRY JONES. On Thursday, 14th June next, at Three o'clock p.m., in the Law Association Rooms, 14 Cook Street, Liverpool. INE Excellent HOUSES, Nos. 54 to 68 Fountains Road, and 30 Chancel Street, forming neat compact block. Gross rent Z174 4s. Derby lease 75 years from 1882. Ground rent X26. For further particulars apply to auctioneer at his office, 5 Cook Street, Liverpool; or to Messrs Ayrton, Radcliffe, and Wright, solicitors, 9 Cook Street, Liverpool. Telephone No. 2339. Telegrams—Marquees ESTABLISHED HALF A CENTURY. A CART WAGOW SHSJBTS, Tarpaulins, Horse Clothing, Nose Bags. Tents, Marquees Temporary Awnings, TEMPORARY BALL-ROOMS'L Lighted, Decora-ted, Parquet Floor laid. j 35, REDCISOSS STRgET, LlVEiFOOL Writ or send for Quotations. c GLOVES A SPECIALITY. Tae Most O nnpleba St of LtdtM' a.Q Ohildren Gloves in Liverpool MILES' PATENT SEAMLESS GLOVES, 3tlll¡ per pair, made from the finest French skins. Endless variety of Reliable Makes of Kid and Suede Gloves for Ladies at 1161, lilli, 2/6!, and 2/11 per pair. Strong and Usefal English Leather" Glove for Girls, Boys, or Infants at 1/0i, 1/6J, &and; Itll per pair. HENRY MILES & CO 25 and 25A, CHURCH STREET, (Opposite Pro Cathedral) LIVERPOOL. At Ein Gotiebwyr. I Hanes tra dyddorol am Hen Sasiynau y Bala" yn ein rhifyn nesaf. Y mae genym rai cywiriadau i'w gwneud yn rhestr Swyddogion Cyhoeddus M.C. Lerpwl," a ym- ddangosodd yn ein rhifyn diweddaf. Gwnawn hwy yr wythnos nesaf. DYWED y Parch D. Williams mai yr hyn a ddywed- odd ef yn nghylch yr hen lyfr hyms newydd," ydoedd cyfeirio at emya neillduol a adawyd allan ohono, a bod amryw salach i'w cael o'i fewn. Drwg genym i ni ei gamgymeryd. Gohebydd, Gwyddelwern.—Heb yr enw priodol, a'r adroddiad yn rhy hwyr yn dyfod i law.

YDYW'R DUWIAU WEDI BICIO? DRWG genym orfod dweyd nad yw'r argoel- ion am heddwch buan agos mor lewyrchus ag oeddynt wythnos yn oJ. Fel y mwyaf- rif prophtvydern y pryd hwnw fod heddwch, o ryw fath beth bynag, yn ymyl. Yr oedd prif dref y ddwy dalaeth elynol wedi syrthio i'n dwylaw, a'r ddau gyti-arlywydd yn ffoaduriaid, neu o leiaf wedi encilio i'r rhanau mynyddig o'r wlad heb fawr obaith y gallent wneud dim gwaeth o hyny allan na rhuthrgyrchoedd. Modd bynag, buom yn ddigon gochelgar i ddweyd fod y Boer- iaid wedi llwyddo i gymeryd eu cyflegrau gyda hwy, a phob lie i gasglu nad oeddynt yn brin o borthiant iddynt eu hunain, eu hysgrubliaid, ac i'w gynau. Yna, ddydd Llun, cyhoeddwyd fod byddin yn rhifo o leiaf 2,000 o Foeriaid wedi cael tu cefn i Arglwydd Roberts, a thori ei gysylltiad a'i adnoddau trwy lwyr ddyfetha tuag ugain milldir o'r reilffordd. Dyma'r waith gyn- | taf i'r Maeslywydd gael ei faglu gan y gelyn dewr a ch yfrwys. Fe bar yr anffawd lawer o anhwylusdod i'w fyddin, yr hon, ar 01 gweithio ei ffordd yn mlaen i Johan- nesburg a Pretoria, a raid ddybynu am ei chynaliaeth ar yr hyn eill hi gasglu rhyngddi a'r toriad yn y reilffordd. Rhaid i' Roberts bellach, hyd • oni adgyweirir y galanasdra, ofalu am yr hyn I a adawodd o'i ol, cystal a threfnu ar gyfer I yr- hyn sydd o'i flaen, sef llwyr ddarostyng- iad y gelynion ac ystyr amlwg hyn oil rdyw oediad terfyn y rhyfel. Yn y cyfamser, nid oes ball ar y bob! Ida sydd yn rhagdrefnu y ffordd ddoethaf I i'w chymeryd pan orchfyger y gelyn. Ni waeth heb son am y dosbarth hwnw, ac nid yw'n fychan, a fynent grogi y ddau gyn arlywydd, a charcharu pob un a ddygodd arfau yn erbyn Prydain yn y rhyfelawd, os nid hefyd a roddodd ryw anair i Mri Rhodes a Chamberlain, y dos- barth hwnw fu yn tori ffenestri ac yn Uuchio ceryg at bwy bynag na chydsyniai a hwy yn nghylch y rhyfel. Ond y bobl y mae eu barn o wir bwys ydyw'r rhai sydd yn awyddus am i Brydain Fawr, yn awr ei buddugoliaeth, ymddwyn yn an- nialgar tuag at y gorchfygiedig. Gwyro oblaid mawrfrydedd, yn hytrach nag fel arall, wnaeth Mr Gladstone ddeunaw mlynedd yn ol a phe buasai ei bolisi doeth a phwyllog wedi ei ddwyn yn mlaen yn ei yspryd eangfrydig ef, buasem wedi ysgoi y rhyfel. Dyna wnaeth dyn- ion goreu Prydain yn mhob oes, dyna awyddfryd calon pob Prydeiniwr gwir wladgar y dyddiau hyn ac y mae yr ar- gyfwng presenol yn gyfle gwerthfawr i ymbwyllo, ac ymogelyd rhag creu trefed- igaeth newydd anfoddog, anffyddlon i'r Goron, wrthryfelgar, a fydd yn ddraen yn ystlys Prydain yn lie perl yn ei choron. Help mawr i hyny fydd darllen pob llyfr ellir gael o hanes y bobl yr ydym yn ymladd a hwy o'r ddwy ochr—y pro- Brz*toiz a'r pro -Boer. Y mae miliynau o drigolion y wlad na wyddant ddim am hanes y Boeriaid ond a welsant yn ei new- yddiaduron, y mwyafrif o ba rai sydd wedi gwastraffu cymaint o'u casineb ar Kruger fel nad oes ganddynt ddim yn weddill ar I gyfer y diafol. Yn y cyfamser, nid yw'r newyddion i law y dyddiau diweddaf yn galonogol. Y naae'r Prydeiniaid eto wedi anturio gormod,achael eu dal. Y tro hwn, catrawd Seisnig yn rhifo o 600 i 700 a faglwyd gan y gelyn. Cymerodd yr anffawd le wythnos i heddyw (Mehefin 7), mewn He o'r enw Roodeval. Bataliwn o gartreflu oeddynt, yn dwyn yr enw 4th Derbyshire," neu Sherwood 'Foresters." Ond allan o fyddin o 220,000, ni fydd y golled hon o chwech i saith cant o garcharorion yn fawr ond cyn belled ag y cymyla yr anrhydedd milwrol, mwy nag y bydd ych waith ddinystr y reilffordd y cyfeiriwyd ato uchod. Y newydd trymaf a'n cyrhaeddodd ydyw ymddiswyddiad Mr Schreiner, Prif-weinidog Cape Colony. Llawer a faeddwyd arno gan newyddiadur- on Cecil Rhodes yn Ne Affrica, a Jingoaid y wlad hon. Gan mai Is Ellmyn ydoedd, amheuid pob peth a wnai, a phriodolid iddo bob math o frad a gau-ddybenion. Llab- yddiwyd ef unwaith ar un o heolydd Cape Town, fel y llabyddiodd Jingoaid Scar- borough a manau anwar eraill yn y wlad hon Mr Schreiner, ei frawd-yn-nghyfraith, yn benaf am ei fod o'r un enw ag ef. Ond nid oes gan Brydain gyfaill ffyddlonach a gonestach na Mr Schreiner yn y Penrhyn ac y mae ei erlidwyr yn Lloegr yn dechreu gweled a chydnabod hyny erbyn hyn. Dydd LIun, anogai y Times LIundain fod i Weinyddiaeth newydd gael ei ffurfio, o ddynion cymedrol, gyda'r boneddwr hwn, y bu'r orad Seisnig yn ei ddylorni ar hyd y misoedd diweddaf, yn ben ami. Y mae'r awgrym yn fwy o glod i gallineb presenol y Times nag i'w graffder yn yr amser aeth heibio. Colled ddirfawr i bleid- wyr tegwch a fydd ymddiswyddiad Mr Schreiner ond trwy ei ymdrechion o blaid Lloegr anniolchgar gyda'i gydwlad- wyr y mae wedi colli eu hymddiried a Lloegr trwy hyny wedi colli cyfaill gwerth- fawr yn y drafodaeth agoshaol. Ym- ddengys fel pe byddai gan Ffawd rhyw anffawd i'w hyrddio at bob buddugoliaeth Seisnig yn y rhyfel direswm hwn. Tra y mae Buller yn graddol weithio ei ffordd i gyfarfod Arglwydd Roberts yn Pretoria, fe ddryllir ugain milldir o reilffordd, fe faglir chwe chant o filwyr Prydain, ac fe ymddi. swydda y cyfaill goreu a feddai Prydain yn mhlith Is Ellmyn Deheu Affrica. Bu- asai cenedl farbaraidd yn gofyn, A ddig- iodd y duwiau wrthym ?

-0 GWRS Y BYD. Gweddio tros y meirw." fPJ0' archesgob Canterbury, newydd ddatgan fod gweddio troa y meirw yn hollol gyfreithlawn yn Eglwya Loegr. Gwna hyn adwy bwysig yn y gwahanfur rhwng Eg- .wys Loegr acEglwya Rhufain. Bellach, bydd creda .y,.P,ufdau y[1 waith liawdd, yn wir yn angenrheidiol i Brotestaniaid, neu o leM i'r dosbarth yu Eglwys Loegr sydd yn byw ar Brotestamaeth tra yn oRshau yr enw ac yn pan- tyru pob anair arno. Wrtli gwrs, y mae nail- iyr.au yn Eglwys Loegr a lynaat wrth yr hen syniad am sefyllfa yr enaid rhwng angau a'r ad- gyfodiad ond fe lynca miloedd eraill y ayniad newydd, ac m fydd achos i neb yn fiian grt-iolii i & JJf I1afalnTer mwyn bod yn Babydr!, "an 7 Iwys Loegr gymaint 03 nid yn fwy pabaidd nag Eglwys Rhufain ei hun, fel y æae lleygwyr yn awr ynddi mwy oflFeiriadol na'r offelriaid eu hunain. Y cyfan sydd gan Ym- neillduwyr Prydain i'w ddweyd yn y mater ydyw y dylal pob enwad dalu am ei ystranctan, os iawn eu galw felly, ei hun ac ni fydd Pab- yddion na Phrotestaniaid EgIwys Loegr yn onest nes y gwnant hyny bach. Casglu a Gwasgar, RYWSUT y mae'n gred led gyffred inol fod y dosbarth sydd yngwasar yo cael mwy o bleser na'r dosbartti sydd yn cynull, a'r rhai sydd yn dal yn cael llai na'r rhai sydd ya difa yr hyn a I ddelir. Edrychir ar y oybydd gyda thoaturi ac ar yr afradlon gydag eiddigedd fel un yn mwyn. hau Uafur arall. Nid yw'r Efengyl yn Namheg y Mab Afradlon yn dysgu hyny, mwy nag y mae addysg bywyd cyffredin. Yohydig fisoedd yn ol gallesid gweled dyn at ei d6r ya nyfroedd oerioa y Ddyfrdwy yn pysgota britbylliaid-yn peryglu ei fywyd ac yn gwahodd y cryd cymal- au i'w esayrti-ac mewn ymg-om â. ef yn mrig yr hwyr, cyduabyddai nad oedd wedi profi brithyll er's blynyddau. "Fymhrif bleser," meddai, "ydyw basgedaid lawn i ddychwelyd adref; a byddaf yn drallodua hefo basged wbg." 0 erw i gant yr a, gwr, 0 ddwy i un ydd a anwr, ebe'r hen fardd Cymraeg Ieuan Deulwyn, gan. oedd o flynyddau yn ol. Ond p'rua ai'r gwr sydd yn gyru un erw yn gant, ynte'r llall sydd yn toddi y ddwy erw yn un, a dderbyn fwyaf o fwynhad, sydd bwnc digon hawdd ei bender- fynu yn ffctfr y blaenaf. Ond cynghor rhagorol sydd gan hen fardd arail Sion Tudur :— 0 gwyl di, ddyn, gael dy dda, A chymer yn iach yma Na fydd gybydd celfydd, call, I ddwyn aur i ddyn arall. Cymer drwy fwynder dra fych, Dod ran o'r da a drinych. Y da ddel yn dy ddwylaw, Gwell it roi na'i golli draw. Sion oedd yn ei dallt hi. Rhoi'r bai ar Ragluniaeth. Un o'r achosion cyfreithiol hynotaf y clywaia fawr erioed son am dano ydyw yr hwn sydd yn myned yn mlaen y dyddiau hyn yn Pennsylvan- ia. Yr oeddynt ar fedr codi darllawdy mawr yn Strondsberg, o fewn y dalaeth hono, a gwrthwynebid yn egniol gan weinidog-" Meth- odist," yn ol yr ystyr a roddir i'r gair Methodist yn yr Amerig. i lwyddodd y Parch E Dixon yn y lJys gwladol ac apeliodd yn ei weddiau at Lys uwch, gan ddeisyf ar i aflwydd ddisgya ar yr anturiaeth. Ac ya sicr i chwi, fe dda°eth yr aflwydd mewn ystorm enbyd o fellt a tharanau. Tarawyd yr adeilad newydd gan fellten, gan ei ddistrywio hyd y sail. Buasai darllawydd cyffredin yn plygu pen tan y farnedigaeth ac yn ymostwng i'r drefn, gan gydnabod ei fai, a haeddiant y gosp. Nid felly hwn. Rhoes ef y gyfraith ar waith, a hawliai haner can' mil o ddoleri gan Mr Dixon am ei golled. Atebodd Mr Dixon nad oedd a fyno ef &'r trychineb—mai Rhagluniaeth oedd yn gyf- rifol; ac y mae amryw o dduwinyddion yr ardal yn cyd dystio ag ef. Yr hyn sydd yn 6d iawn yn yr achos ydyw mai y publican sydd, trwy ei ymddygiad yn hawlio iawn o haner can' mil o ddoleri, yn cyd- nabod effeithiolrwydd gweddi a'rgweinidog yn gwada hyny gan teio Rhagluniaeth am, yn ddi- ofyn ac yn annibynol ar ei erfyniadaa ef, aehosl y dinystr. Parchu Gwroniaid. DDYDD Sadwrn diweddaf, bu Dr Guiness Rogers yn traddodi darlith yn Lutterwortb. Yr oedd ymweliad y pregethwr enwog a Lutterworth yn un o gyfres o ymweliadau gwainidogion yr An- nibynwyr Seisnig a. manau o n6d hanasyddol or dathlu eu Trysorfa yr Ugetnfed Ganrif. Felly etyb yr ymweliadau hyn ddau ddyben, sef deffro cydymdeimlad ag a mean y symudiad ac enyn dyddordeb yn hanes yr hen wroniaid a feddent gydwybod ac a ddyoddefasant o'i her, wydd. Yn Lutterworth y bu farw ac y cladd- wyd Wycliffe ond yn 1428, codwyd ei weddill- ion gan ei elynion aflan ac anwar, bwriwyd hwy i'r afon Swift; a'r ffrwd hon a'u cludodd i'r Avon yna'r Avon i'r Hafren a'r Hafren i'r culfor, a'r culfor i'r mor mawr eang, Darlun tarawiadol o'r modd y lledaenwyd daliadau W yelifla tros yr holl fyd." Buidiol iawn a fyddai i'r Annibynwyr Cym- reig efelychu eu brodyr Seisnig yn hyn a'r enwadau eraill yr un modd. Y mae prif gym- wynaswyr y genedl, a'r rhai a ftiont o fendith iddi yn eu dydd, ac o fendith snfesuradwy i'w holoeswyr, yn cyflym syrthio i ebargofiant. Yr ydym yn deall fod y Weslayaid yn bwriadu cynal cyfarfod o'r natur uchod yn Rhuthin ryw. bryd yn Awst nesaf er dathlu coffadwriaeth yr hybarch Edward Jones, Bathafarn; a bod Rhaddenfab yn darparu souvenir ar gyfer yr amgylchiad. Paham na threfnai yr Annibynwyr arwest yn Ngwrecsam gerllaw bedd Morgan Llwyd o Wyn- edd, neu yn y Worn, lie yr hUBa. Williams Paham na wnai y Methodistiaid vr un modd— yn y Bala nea Drefecca, neu rhyw fan ai*all gysegredig gyffelyb ? Neu y Bedyddwyr yn Abertawe, lie y gorphwya Joseph Harris a Christmas Evaas ? A fynech ini ddynwared Pabyddion ac addoli seintiau ? gofyna rhywun. Y mae dirmwr agendor rhwng addoli dynion da a'u parchu, a mwy fyth a lu hebargofi. Gwell haxyd fyddai addoli seintiau na ffyliaid, fel y gwiieir, ysyw- aeth. y dyddiau hyn a thra yu anrhydeddu coffadwriaeth gwroniaid a'a gweithredoedd da, ni raid eu haddoli, ac nid aem yn aihellach yn y cyfeiriad hwnw, nag yr aeth awdwr y liythyr at yr Hebreaid yn ei unfed bennod ar ddeg. Diolch am y Gwlaw. YDYW'R haf drosodd Fe ddywedai. rhyw Ffrancwr doniol mai hon haf Prydain oedd tridiau o dywydd braf a storm o fellt a tharanau.