Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
7 articles on this Page
Ar Flnlon y Odyfrdwy.
Ar Flnlon y Odyfrdwy. Mab Cymdeithas Clerigwyr Edeyrnionwedi peader- tynu cefnogi'r syrnudiad i sefydlu catrawd o Wir- foddolwyr yn yr ardal. Dro yn ol, mabwysiadwyd penderfyniad hollol i'r gwrthwyneb gau weinidogion Ymneillduol y eylch. Lwc dda i Mr J B Parry. Gl*n Tegid, Bala. Ddydd Mercher, yn Ngbasnewydd, Mynwy, priodwyd ef a Miss Amy Thomas, Clifton House, Cross Keys. Y Parch W Jenkins, Machen, oedd y clymwr. Mae cynghorwyr Llandderfel wedi cyflwyno lOp at gyfoethogi llyfrgell y pentref. Yn Llys Sirol y Bala, 'ddydd Gwener, gertron y Barnwr William Evans, hawliai Edward Roberts, JSdeirion House, Bala, 4p gan Gwmni Reilffordd y Great Western, am niweidiau gafodd ei geffyl yn yr orsaf—Dyfarnwyd o du'r hawlydd, gyda'r costau. Dydd Mercher, cynaliodd Methodistiaid Edeyrn- .ion eu cymanfa ysgolion yn Nghorwen. Dylifodd canotdd iddi. Deuai plant y pentrefi mown wageni, ac yr oedd y llanciau ofalent am y meirch wedi bod yn fawr eu dyfalwch yn addurno'r pedwar-carnol; on. Er fod y tywydd braidd yn anffafriol, caed Oymanfa ,gampus-y canu, yr areithio, a'r holi a'r ateb, yn rhagorol iawa. Yr un dydd, yn Llandderfel, cynaliodd Annibyn- wyr y eylch eu Cymanfa. Caed cynulliadau a chyf- arfodydd rhagorol yma hefyd. Ddydd Sul, yn Nghorwen, cafodd y Bedyddwyr gyrddau arbenig. Daeth cenhadon o ysgolion y cylch 1 draddodi anerchisdaii-Mr Edward Hughes, Tre'r ddo), ar yr Ysgol Sul; Mr Jesse Roberts, Llansant- ffraid, ar ddirwest; a Mr Evan Jones, Cynwyd, ar gadwraeth y Sabboth. Mawr yw'r parotoi yn y Bala ar gyfer Sasiwn y Methodistiaid. Daw gweinidogion blaenaf y cyfun. .deb i wasanaethu ynddi. Bydd hon yn Sasiwn Or- deinio hefyd. Bu'r Parch G Ellis, Bootle, yn Llandrilla nos Lun. Pregethodd yn rymus, a chymhellai'r Gronfa Ganmil i sylw. Disgwylir canoedd i'r Bata ddydd Llun nesaf i tfwynhau'r Eisteddfod. Daw corau yno o'r Amwyth- ig, Gwrecsam, Llangollen, Ffestiniog, Dolgellau, &c. Orafanga deg o feirdd am y gadair, a'r oil yn tybio eu bod yn Ilawn "Doethineb." Os bydd yr hin yn deilwng o Mehefin, anhawdd cael lie Hyfrytach i ,-dreulio gwyl na'r dref ar lan y Tegid. GWTN. _A
-----v---Nodion o Uwohaled.
-v- Nodion o Uwohaled. -DYIDD Sul, yn y Lion Hotel, Cerygydrudion, bu farw Mr Herbert Samuel White. Haedda'r boneddwr hwn gofnodiad, oblegyd eatron caredig i'n cenedl ni yd- oedd. Daeth yma tua dwy flynedd yn ol o Ynys Wyth. Mawr oedd ei gariad at yr ardal, a dwfn oedd y dyddordeb a deimlai yn mywyd y gwladwyr aym!. Yr oedd ei galon yn apos i'w logell, a chafodd lluaws o blant angen yn y gymydogaeth gyfaill hael ynddo. Nid oedd ond 37 oed, a gofid dwys yw iddo farw mor gynar. Dyddorol i luaws yn Uwohaled oedd darllen llythyr Glasfryn" yn y Cyn&ro diweddaf. Mae tO yn codi ,aa wyddant nemawr am Gyrary gwiwgof yr ardal- oedd hyn, ao na chlywsant erioed am y telynor Evan Edward o Greigiau Bleiddiau. Diolch i Glasfryn" am ei adgof uwch annghof, a gobeithioy mabwysied- ir ei awgrym gan Eisteddfod y Ceryg. Oadwed Mr Tom Owen, Hafod Elwy, yr awgrym yn nghell ei .g&f bywiog. Gwlad gyfoethog am draddodiadau a llên gwerin yw hon. a dafyddai gweled rhai o'n Ilenorion lleol yn jeu cynull a'u dyogelu mewn cyfrol. Dyddorol hefyd .fuasai casgliad o weithiau crachfeirdd y fro—rhoddai gymhorth i lawer gwr prudd chwerthin yn galonog, a byddai'r llawn pilliau digri fel Neiihiwr gwelais drwy fy hun Lanciau Llangwm bod yg un; Rhai mewn uwd, a rhai mewn llymru, I Rhai mewn budde wedi boddi. Prudd-ddyddorol hefyd fuasai casgliad o lenyddiaeth y mynwentydd yma. Yn sicr, raid i'n Heisteddfod- wyr ddiru myn'd yn mhell i ymofyn testynau. Wna i ddim son am y dathliad fu yma ar ryddhad Mafeking. Cefais fy myddaru gymaint gan y twrw tDes dymuno bod fy hunan dan w«rchaead. ALICI). o
Uythyr Lerpwl.
Uythyr Lerpwl. [Gan Stlldbem.J PENBLWTDD BUDDUG. Nid oes diwedd ar ddathlu y dyddiau hyn. Yr Wythnos ddiweddaf, cyfeiriwn at y miri fu yma Meg rhyddhad Mafeking. Caed ail-argraphiad o'r .gorhoian ddydd Iau ar achlysur pen-blwydd ein Brenhines. Ni ddathlwyd y dydd erioed gyda mwy o dwrw yn ein dinas, a diau i'r newyddion o Dde Afiiica roddi gwynt dan hwyliau y torfeydd. Yn mhob hsol ac ar ben pob pinacl, chwyfiai banerau gwisgid lliwiau'r Human Prydeinig yn amlwg; yr oedd pob math o gyrn a thabyrddau-pobpeth a swn J nddo—wedi ei alw i ferwino'r glust a thori'r hedd- wch ymdeithiai Iluoedd o bob lliw a llun drwy'r heolydd, a dylai'r Frenhines ddiolch fod ganddi gastell digon pell o'r twrw. Yn yr hwyr, ymgyn- ullodd miloedd yn Mharciau Stanley a Sefton i Weled tAn gwyllt. Dyna'r modd y dathlwyd y dydd ..yma; ac wrth edrych ar y golygfeydd a'r gorhoian anhawdd iawn oedd credu fod yr ysbryd gwerinol yn •fi&ill fawr o nerth y dyddiau hyn. Jiwbili. Gan' mlynedd i eleni y sefydlwyd eglwys Annib- ynol y Tabernacl. Nid oes eglwys yn y ddinas a fedd draddodiadau gwell na hon. Pennod werthfawr yn hanes crefydd yw ei chynydd. Yn gysylltiol a hi fel gweinidogion bu rhai o oreugwyr Cymru. Yn 1803 y cafodd ei bugall cyntaf—John Jones Wrth ei eaw wed'yn cafodd John Breese, William a o'r Wern, William Rees, John fhomas erys ysbryd- oedd y cyftawnion hyn i gyfnerthu yr eglwys a'u holynwyr o hyd. Ar ol Dr John Thomas, daeth y Parch Robert Thomas, yn awr o Glandwr; a'i olyn- ydd ef yw'r gweinidog presenol, y Parch 0 L Ro- berts. Nid yw'r eglwys am adael i'r canmlwyddiant tyned heibio heb ei ddathlu. Bwriadant lwyr ddi- leu y ddyled o 800p sydd ar yr addoldy; a chyn diwedd y flwyddyn cynelir Cyfarfod o Adundeb pan y rhoddir cyfle i'r holl aelodau presenol a'r hen aelodau i gyd-gwrdd ar yr hen aelwyd i gyd-lawen- HHU^aTm J7 Lian\y/ achos- Jiwbili gwerth ei ddathlu ydyw hwn hefyd. Y SULGWYN. Dyma ni ar ei drothwy. Mae llawer sant yn y ddinas yn edrych yn mlaen ato er's chwel mis, a melusder y chwe' mis arall fydd ei adgofio. Mae'r Basiwn a'r Sulgwyn yn anwahanol gysylltiedig. Fu E Jn haPusach' Clywid ambell lais y Aiynyddau o'r blaen yn cymhell j Corph i'w hysgar, ond antur ryfygus fuasai hyny. Dilys y daw cyn- ulliadau lluosog eleni eto i'r oedfeuon a'r seiat fawr, ac os byddant mor fendithfawr ag arfer, fe draidd ysbrydiaeth adnewyddol i galon eglwysi'r cylch. BYB A CHWTA. Da genyf ddeall fod argoel y daw y cor newydd- Cor y Meibion Cerddgar "-yn mhen gogleddol y ddinas, yn deilwng o'r enw. Mae llu o feibion cerddgar wedi ymuno eisoes, a gobeithio y dilynir eu hesiampl gan eraill o gyffelyb gyneddfau. I Bu cor tra gobeithiol yn mhen deheuol y ddinas hefyd. Cor Eryri y galwai ei hun. Mae mor an- I aml yn y golwg ag eryrod, er y dylai fel yr Eryri I fod yn weledig o bell. Ydio'n fyw, deudwch ? Mae byddin o gantorion ac adroddwyr y ddinas yn myned i frwydro yn Eisteddfodau dydd Llun y Sulgwyn. Llawryf iddynt oil.
Newyddion Cymrefg.
Newyddion Cymrefg. Caniataodd Mr Eldon Bankes ostyngiad o 5p. y cant yn ardrethi ystad Plas Sychtyn am yr haner blwyddyn ddiweddaf. Y mae seiri meini Llandudno yn bygwth myned allan ar streic oni chaniata y meistriaid godiad o geiniog yr awr yn eu cyflogau, sef o 8c i 9c. Y mae Mr Emlyn Evans, myfyriwr yn Ngholeg Annibynol sir Lancaster, wedi derbyn yr alwad i fugeilio Eglwys Annibynol Seisnig Bangor Uchaf. Derbyniodd Mr Wm J Rowlands, un o fyfyrwyr hynaf Coleg Bala-Bangor, alwad i fugeilio Eglwys Annibynol Heavitree, Exeter. Bwriada Mr Penri Evans ddechreu ar ei lafur fel gweinidog eglwys Annibynwyr Cymreig Llan- dudno, Gorphenaf 22ain nesaf. Cymer y gwasan- aeth ordeinio le rhwng Gorph 8 a'r 15fed. Dydd lau, cynaliodd eglwysi yr Annibynwyr, Caernarfon, eu gwyl flynyddol yn nghapel Salem. Mr Jonah Owen oedd arweinydd y canu, a'r Mri M 0 Williams a W G Thomas yn llywyddu. Trodd yr wyl allan yn llwyddiauus. Cynaliodd Methodistiaid Caernarfon eu Cymanfa Ysgolion, ddydd Iau, yn nghapel Moriah. Y llyw- yddion oeddynt y Parchn Evan Jones, Caernarfon, a Mr S R Williams, Bettws Garmon. Arweiniwyd ycanu gan Mr Owen R Griffith. Yroedd yno gyn- ulliad da, a chafwyd cyfarfodydd pur lwyddianus. 0 flaen y Barnwr Syr Horatio Lloyd yn Ngwrec- sam ddydd Mercher, bu achos dan Ddeddf lawn i Weithwyr, pryd yr hawliai Mrs Mary Ann Roberts 245p. 53. o iawn gan Gwmni Glo Westminster am golled o'i mab, yr hwn a laddwyd yn y lofa Chwef. 17 diweddaf. Boddlonodd, fodd bynag, i dderbyn 125p., a gwnaed archeb am y swm hwnw. 0 flaen ynadon Bangor ddydd Iau, cyhuddwyd llafurwr o'r enw W Lewis Owen o glwyfo Elizabeth Ann Roberts. Yn feddw yr ydoedd nos Sadwrn, ac yn ymladd k rhywun. Safai y wraig uchod ar ochr yr heol yn edrych, ac yn sydyn, heb un rhes- wm, tarawodd hi a gefail nes rhwygo ei chlust. Gohiriwyd yr achoi. I amcanion y gymanfa ganu, rhanwyd eglwysi Cyfarfod Misol Dyffryn Conwy i ddau ddosbarth, fel ag i gynal dwy gymanfa. Ymgynullodd eglwysi dosbarth Llandudno yn Neuadd Gyhoeddus Colwyn Bay ddydd Mercher diweddaf, a'r dosbarth arall yn Llanrwst ddydd Iau. Yr arweinydd yn y ddau le oedd Mr D Jenkins, Aberystwyth, a chaed cymanfaoedd llwyddianus. Ddydd Sadwrn cyualiwyd arholiad oerddorol blyn- yddol i fyfyrwyr Coleg Normalaidd Bangor. Yr ar- holydd eleni ydoedd Syr John Stainer, ac yn mhlith petbau eraill yn rhaglen yr arholiad yr oedd Sons of Arts" (Mendelssohn), yr hwn a ddatganwyd gan y c6r, gyda cbyfeiliant eerddfaol, dan arweiniad Mr Hurren Harding. Datganodd Syr John Stainer ei foddhad llwyr yn ngalluoedd cerdduroi y myfyr- wyr, a 1 loo gyf arch odd y Prifathraw Price a Mr Hard- ing ar eu llwyddiant. Cyfarfu J. W. Jones,-arch adeiladydd, Brooklea, Acrfair, a. dam wain nos lau yn ymyl Rhiwabon. Yr oedd Jones yn olwyno tuag adref, ac wrth droi am gongl sydyn yn y ffordd wrth bout y reilffordd, daeth i wrthdarawiad a cherbyd Mr H. Dennis, Plas Newydd, Rhiwabon. Toroid ei goes, a der- byniodd amryw niweidiau eraill. Dinystriwyd ei olwyn, a chariwyd yntau i d^ cyfagos, a bu raid ei gludo adref. Cyhuddwyd dau lane o flaen ynadon Gwrecsam, ddydd Gwener, sef Peter Ninchett, 13 mlwydd oed, a Walter Williams, 12 oed, o dori i mewn i dt Charles Williams, Manley Road, tad yr ieuengaf o'r ddau, a Iladrata oddiyno 18s le o arian. Hys- byswyd i'r ddau ddianc o'u cartrefi beth amser yn ol, gan grwydro o'r naill le i'r llall. Dedfrydwyd Finchett i gael deuddeg ergyd gyda'r wialen fedw, a Williams i chwech. Y mae'r blaid Eglwysig wedi penderfynu sefydlu ysgol uchraddol i ferched Gogledd Cymru yn Man- gor, i'w dwyn yn mlaen ar linellau eglwysig. Ail drefnu Ysgol Fyrddol St. Winifred ydyw'r bwriad, ac ychwanegu adran ati i gynwys addysg grefftol. Cymer Esgobion Llanelwy a Bangor ddyddordeb dwfn yn y mudiad, ac yr oedd y ddau yn bresenol mewn cyfarfod i'r perwyl a gynaliwyd yr wythnos ddiweddaf yn Mangor. Aethant mor bell a dewis prifathrawes, sef Miss Florence Davies, yn ddi- weddar ail athrawes yn Ysgol Uchraddol y Brenin Edward, Birmingham. Ddydd Mercher, cynaliodd Annibynwyr dosbarth Treffynon eu cymanfa ganu flynyddol yn nghapel Wesleyaidd Fflint. Ymgynullodd tua 500 o gan- torion o eglwysi Treffynon, Maesglas, Fflint, Con- nah's Quay, Seion, Mostyn, Ffynongroyw, Peny- pyllau a Chaer. Cynorthwywyd y cantorion gan gerddorfa y Wyddgrug, dan arweiniad Mr Horace Haselden, Rhyl, yr hon a fu o fawr wasanaeth. Cy- naliwyd dau gyfarfod, tan lywyddiaeth y Parchn D Oliver, Trettynon, a H Ivor Jones, Caer Canwyd nifer lluosog o emynau, anthemau Cymreig, a'r Hallelujah Chorus." Yr arweinydd ydoedd Mr Cadwaladr Roberts, Tanygrisiau, a Mr W F Jones, Fflint, yn cyfeilio. Ddydd Iau bu trengholiad yn Rhyl ar gorph Wm T Taylor, plentyn llafurwr yn byw yn Cefndy Road. Ymddengys iddo fyned allan i chwareu, ac yn fuan wedi hyny gwelodd ei fam ef yn cerdded fel pe yn dyfod tuag adref. Cyn pen ychydig funydau wedi hyny canfu ef ar ganol y ffordd-trol wedi myned drosto. Dywedai y gyrwr iddo weled y plentyn ar ochr y ffordd, a'r funyd nesaf clywai ef yn gwaeddi a gwelai yr olwyn yn myned drosto. Ni welodd ef yn gadael ochr y ffordd o gwbl. Dy- chwelwyd rheithfarn o farwolaeth ddamweiniol, a rhybuddiodd y trengholydd y certiwr i fod yn fwy gofalus, a cherdded gyda phen y ceffyl yn lie gydag ochr y drol, canys dyma'r ail blentyn i gael ei ladd trwy i'w drol fyned drostynt.
I.Llenyddlaetli.
I Llenyddlaetli. "DAFYDD MORGAN, nbu DDYLANWAD ADDYSG YR AELWYD. Hefyd, ADGOF- ION MEBYD. Gan R. R. Williams L'ause, Michigan. Utica, N.Y. T. J. Griffiths, Swydd- fay Drych, 1897. Nofel fuddugol yn Eisteddfod Iforaidd Granville, yn Nhalaeth Efiog Newydd, Medi 5, 1896, ydyw yr uchod. Rhoddwyd iddi ganmoliaeth uchel gan y beirniad, sef y Barnydd II. M. Edwards, Scrau- ton, Pa. Ac y mae Cymry yr Unol Dalaethau wedi rhoddi iddi dderbyniad croesawgar. A deall- wn y bwriada yr awdwr yn ystod yr haf presenol ei dwyn i sylw ei gydgenedl yn y wlad hon Dar- llenasom hi gyda llawer o hyfrydwch. Yr oeddym o'r blaen yn gydnabyddus a chynyrchion yr awdwr yn y Drych a'r Cyfaill. Ysgrifena mor naturiol ag y rhed y dw'r. Yn sir Gaernarfon, ac yn agos i dref Caernarfon, y ganwyd ac y magwyd yr arwr, Dafydd Morgan. Gaowyd ef, yr ydym yn casglu, tua'r flwyddyn 1813 lieu 1814. Gydag amgylchiad- au ei febyd a'i ieuenctyd, dygir ni yn ol, gan hyny, i gyfnod tra gwahanol yn hanes Cymru i'r cyfnod presenol. Ac y mae y desgrifiad o'r cyfnod yn wir ddyddorol. Nid ydyw yr awdwr yn medru teithio ei lwybr heb dripio yn achlysurol Ar dudalen 73 sonia am Dafydd Morgan yn gwrando amryw enw- ogion yn pregethu tra ar daith trwy Ddeheudir Cymru. Yn eu mysg yr oedd Ebenezer Morris ond yr oedd efe yn ei fedd cyn bod Dafydd Morgan yn fwy nag unar ddeg neu ddeuddeg oed. Syml iawn ydyw cyfansoddiad y nofel, ond y mae ei des- grifiadau o leoedd a phersonau yn berffaith naturiol ac yn wir ( dyddorol. Ac i ddarllenwyr yn y wlad hon bydd hanes Dafydd Morgan yn ymsefydlu yn Wisconsin, driugain mlynedd yn ol, yn meddu dy- ddordeb arbenig. Y mae yr awdwr yn drwyadl yn ei gydymdeimlad a'r wlad newydd, ond yn parhau i deimlo yn hiraethus hefyd am yr hen wlad. Nid ydyw byth yn blino yn son am Lanberis yn nyddiau ei febyd a hawdd ydyw deall fod deigryn yn ei lygaid pan yn cyfeirio at yr hen gymeriadau a ar- weinient gyda chrefydd yn y Capel Coch y pryd hwnw. Credwn y darlienir y nofel hoa gyda gwir hyfrydwch, yn arbenig gan amaethwyr Cymry; er mai un o feibion y chwareli ydyw ei hawdwr. Y mae yn gwbl sicr y rhoddir iddi dderbyniad croes- awgar gan chwarelwyr Arfon a Meirion. Dymun- wn i'r awdwr daith gysurua yn mhob ystyr yn yr hen froydd ag y mae ei serch atynt mor angerddol.
I"-:f.I:-Nodion o Fen.I
"f.I:- Nodion o Fen. Y MAE Ceidwadwyr y sir mewn amryw ranbarthau wedi pasio penderfyniadau o blaid peidio gwrthwyn- ebu Mr Eliis Jones-Griffith yn yr Etholiad Cyffred- inol nesaf, oherwydd ei waith yn pleidio y Llyw- odraeth ar gwestiwn y rhyfel yn Affrica. Teimlir galar a chwithdod drwy y wlad oherwydd marwolaeth y ffraethbert Machraeth Mon. Yr oedd yn dringo yn gyflym i sylw fel bardd ac arweinydd Eisteddfodol. Mae cymydogaethau Llanfachraeth ar eu colled o dewi y tafod hyawdl. Efe ydoedd bywyd cyrddau llenyddol a chyngherddau y cwm- pasoedd. Heddwch i'w lwch yn Mynwent Pout yr Arw. Ni bu Mon ar ol i ranau eraill o'r deyrnas yn ei harddangosiad o lawenydd oherwydd rhyddhad Mafeking, ac yn eu hedmygedd o'r gwron dewr Baden-Powell. Mae pobol y sir yn credu mai Cymro ydyw, a bod llawer o asbri ac o ddewrder ein cyn- dadau yn ei nodweddu. Yr ydym yn clywed fod rhialtwch mawr wedi cymeryd lie ya holl brif drefi y sir ac mewn amryw o bentrefi y wlad. Dywedir fod Glanfor yn bwyta ei swper y nos Sadwrn dilynol i'r amgylchiad yn ngoleuni y goelcerth anferth oedd yn fflamio ar ben Mynydd y Garn. Mae rhagolygon am welliantau pwysig i gael eu dechreu yn mhorthladd Caergybi yn fuan fuan. Mae cwmni y reilffordd eisiau ychwaneg o elbow room i'w hagerddlongau mawrion. Y mae masnach y porth- ladd yn cynyddu yn ddirfawr bob blwyddyn. Mae glanfa geryg i gael ei hadeiladu yn lie yr un goed bresenol at wasanaeth y llythyr-longau. Mae ambell un sydd wedi cyfranogi yn lied helð o ysbryd prophwydoliaeth yn dweyd yn barod mai yn Nghaer- gybi y bydd y llythyr-longau Americanaidd yn glanio gyda hyn. Druain ohonoch chwi, Mr Gol., ar lanau y Ferswy yna. Bachgen sydd yn driago yn gyflym i binacl en- wogrwydd fel ysgolor a phregethwr ydyw Mr David Williams, mab Mr Eleazar Williams, Market Street, Caergybi. Y mae yn ddiweddar wedi pasio yn uchel yn un o arholiadau Prifysgol Rhydychain. Dringed i gadair angel." 11 Mae y Parch R Morgan Jones, M.A., Caergybi, wedi derbyn galwad oddiwrth eglwysi Seisnig Pen- maenmawr a Llanfairfechan i fyned i'w bugeilio. Deallwn ei fod wedi ateb yn gadarnhaol. Y mae Ilawer iawn o gydymdeimlad drwy y sir a, Dr Jones, Gwalchmai, yr hwn a gyfarfyddodd a damwain ryw bythefnos yn ol trwy i'w farch wylltio a'i daflu o'r cerbyd yn agos i Lanfaelog. Mae yn parhau yn anymwybodol, ac heb fod allan o berygl. Teneu iawn oedd cyfarfod blynyddol y Feibl Gymdeithas yn nghapel Wesleyaid Caergybi y nos o'r blaen. Nid oedd haner gweinidogion y dref yn bresenol, na dim mwy na dau ddwsin o wrandawyr. Yr oedd y cwrdd wedi ei gyhoeddi yn mhob capel y nos Sul blaenorol, a phresenoldeb cynrychiolydd y Gymdeithas wedi ei wneud yn hysbys. Dywedir fod y Gymdeithas werthfawr hon yn colli tir yn Mon. Monpab. Yr wythnos ddiweddaf, bu Mr Wm Jones, A S., yn anerch nifer o gyfarfodydd yn Ynys Wyth vn nglyn a'r etholiad seueddol oedd yn myned yn mlaeo yno, a rhoddid canmoliaeth uchel iddo gan y wasg Seisnig. Dydd Iau, cynaliodd Mr F Llewelyn Jones, drengholiad yn Rhyl ar gorph Margaret Thomas, 58 mlwydd oed, priod Thomas Thomas, cyn- swyddog yn heddlu sir Ddinbych. Rhoddwyd tyst- iolaeth i'r drancedig gael ei darganfod yn nghegin gefn ei thy, a'i gwddf wedi ei dori ag ellyn. Yn mis Ionawr, bu yn wael dan yr anwydwst, a byth er hyny yr oedd mewn iselder ysbryd. Dychwelwyd rheithfarn 0 "Hunauladdiad tra mewn ystad o or- phwylledd." Y MOR-GW ISGOEDD Y MOR. DylaI Rhieni a Gwaroheidwaid sydd a'u bwriad i anfon ea plant i'r rndr, ao yn byw bellder o Lerpwl yny lie cyntaf ymohebu a'r Don, Lord Street, am eu rhestr fanwl o Wisgoedd i fechgyn yn troi allan i r mor neu, oa yn y dref, galwoh a gwelwch y nwydd- au ddangosir yn ea Hadran Forawl. Gan eu bod yn gwneud y owbl eu hunain, gellir cael siwtiau cyflawn am brisiau cyfanwerthol, yn rhedeg o 7p., 10p., 15p, Op i fynu—Anfonir Rhestr o'r prisiau a phob manyl- ion ond oyfeirio i'r Adran Forawl The Don Associa tion, Lord Street a Paradise Street, Liverpool.
Capel Newydd yr Annibynwyr…
Capel Newydd yr Annibynwyr Cymroig I Lisoard BYDD dydd Sadwrn diweddaf, Mai 26ain, 1900, yn ddiwrnod i'w gofio yn hanes Annibynwyr Seacombe a Liscard, canys dyna'r adeg y gosodwyd y ceryg coffadwriaethol yn nglyn a'r capel newydd. Cafwyd prydnawn hynod o ffodus, gan fod yr hin yn ddymunol a'r haul yn gwenu yn hyfryd. Adeiladir y capel newydd gryn bellder oddiwrth yr hen gapel sydd yn Clarendon Road, Seacombe, sef yn Martin's Lane, Liscard. Saif ar lanerch hynod ddymunol, allan o bob trwst a thwrw trafuidiaeth a masnach, gyda meusydd gwyrddlas a choed talfrig o'i gwmpas. Er mai dydd Sadwrn y gosodwyd y meini coffa, y mae'r adeilad eisoes wedi mwy na haner ei adeiladu, y muriau i fynu a'r to arnynt. Oddimewn mesura 55! troedfedd o hyd gyda 36 troedfedd o led, a chynwysa eisteddleoedd i 370 o bobl. Bydd y seddau yn codi o ris i ris, yn haner cylch, a cheir festri a man ystafelloedd eraill yn y cefn. Mesura yr ysgoldy hefyd 40 troedfedd wrth 30 troedfedd, ac heblaw y brif ystafell bydd yno bump ystafell cauedig i ddosbarthiadau, a lie i 20 o bersonau yn mhob un. Ar bedair o'r ystafelloedd hyn bydd drysau, neu shutters plygiedig, fel y gellir eu taflu yn agored ac y byddont yn un a'r brif ystafell. 0 dan yr ysgoldy bydd cegill helaeth. Bydd yno hefyd dy capel, yn cynwys parlwr, cegia, y .1 a scullery, gyda thair ystafell wely a baddon. Cynllun Rhufeinig sydd i'r adeilad, gyda bwiiu haner cylch, a bydd twr uchel ar y gongl chwith, yr hwn a rydd arbeuigrwydd amiwg i'r adeilad. Bydd y wyneb o briddfeini Rhiwabon, gydag addurniadau o geryg a terra-cotta Bydd y ffenestri o wydrau bychain lliwiedig, a phlwm. Pitch pine fydd v gwaith coed oddimewa, wedi ei farneisio, a bydd y pwlpud a'r bwrdd cymun o dderw. Bydd yr adeil- ad wedi ei drefnu yn y fath fodd hefyd, fel y gellir gosod oriel earig yn un pen iddo, unrhyw adeg y gwelir hyny yn angenrheidiol Cynesir yr adeilad- au trwy gynllun o bibellau dwfr poeth. Costiai y cyfan oddeutu A2,850. Y cynllunydd ydyw Mr F W Dixon, Manceinion, a'r adeiladydd, Mr Richard Allen, Priory Street, Birkenhead. Ymgynullodd nifer pur luosog i weled y seremoni ddyddorol, ac yn mhlith eraillgwelsom y Parchn Samuel Roberts, Seacombe 0 L Roberts, Lerpwl; H Parry Thomas, Birkenhead; J Hawen Rees, Marsh Lane Wm Jones a W Lodwig Lewis, Seacombe a W Roberts, Golborne y Mri Henry Jones, Lerpwl; Robert Davies, Claribel Street, Lerpwl; J Williams, Park Road; Salmon Evans, J Williams, Great Mersey Street; Edward Roberts, Marsh Lane; Walter Davies, Birkenhead, ac eraill. Llywyddwyd gan y Parch Samuel Roberts, gweinidog poblogaidd a llafurus yr eglwys. Wedi canu yr emyn—" Dy babell dimor hyfryd yw," &c, y offrymwyd gweddi gan y Parch 0 L Roberts, Dywedodd y Llywydd, nad oedd yno fawr o siarad i gael ei wneud y prydnawn hwnw. Yr oedd y wedd lewyrchus a welir yn bresenol ar yr eglwys yn cyfiawnhau ei bodolaeth. Yr oedd deuddeg mlynedd er pan sefydlwyd hi gyntaf, ac yn yatod yr amser yna symudodd ei thrigfa dair gwaith oher- wydd diffyg lie. Y mae poblogaeth yr ardal wedi ac yn cynyddu yn gjflym, a rhaid i'r eglwysi ei dilyn gyda chamrau breision. Costiodd y tir yr adeiledir arno 640p, a bydd yr adeiladau yn werth 2,850p, yn gwneud cyfanswm o 3,490p. Bydd man bethau oddimewn drachefn yn costio llOp, fel na fydd y cyfan yn llai na 3,600p. Talwyd lOOp eisoes mewn rhan am y tir, ac y mae 24:0p mewn llaw yn cynwys rhai addewidion heb eu talu. Disgwylir swm sylweddol am yr hen addoldy yn Clarendon Road, a derbynir swm o gynorthwy allan o gronfa fawr dathliad diwedd y ganrif, fel yr amcangyfritir mai y swm o 1,555p fydd yn aros o ddyled eisiau eu codi, ac apeliai am gynorthwy y cyfeillion caredig a haelionus i wneud y swm hwn i fynu, fel y byddo iddynt gael y capel yn ddi- ddyled mor fuan ag y byddo modd. Wedi hyny aethpwyd at y gwaith pwysig a ffurf- iol o osod y ceryg coffadwriaethol, yn yr hyn y cymerid llawer o ddyddordeb. Yr oedd pedair caregniddysgwarwedi eu parotoi ac enwau y gosodwyr a'r dyddiad (yn Saesneg) wedi eu tori arnynt. Gosodwyd y rhai hyn yn eu lleoedd priodol gan Mrs Robert Roberts, Lowry Bank, Seacombe; Mrs Robert Davies, Claribel Street, Lerpwl; a Mrs Walter Davies, Birkenhead Mrs Edward Lloyd, Falkner Square, Lerpwl, oedd i osod y bedwerydd, ond gan iddi fethu bod yn bresenol cynrychiolwrd hi gan y Parch S Roberts. I derfynu y seremoni, canwyd emyn a gweddiodd y Parch H Parry Thomas. Ar ol hyn gwahoddwyd yr holl wyddfodolion i gapel Clarendon Road, lie yr oedd y chwiorydd wedi parotoi te a danteithion ysplenydd, y rhai a fwynhawyd gan nifer luosog. Yn yr hwyr, cynaliwyd cyfarfod cyhoeddus yn nghapel Clarendon Road, Iley mae'r eglwys yn ym- gynull yn bresenol, a daeth cynulliad gweddol dda yn nghyd. Cymerwyd y gadair gan y Parch Samuel Roberts, ac wedi myned trwy y gwasanaeth arwein- iol, traddododd anerchiad cynes ar yr achos yn y lie, gan ddatgan ei obaith o weled yr eglwys yn llwyddo mwy eto yn y dyfodol, fel y bydd galw arnynt am godi capel eangach. Rhoddodd Mr David Hughes, ysgrifenydd yr eglwys, adroddiad cryno o hanes yr eglwys o'r cyeh- wyn hyd yn bresenol. Dechreuodd yr eglwys ddeu- ddeng mlynedd yn ol yn y Vienna Hall, gyda 35 o aelodau. Naw mlynedd yn ol, agorwyd capel Clar- endon Road, pryd yr oedd yr aelodau yn rhifo 70. Oddiar yr adeg hono, cynyddu'n raddol oedd ei hanes, nes y mae'r aelodau yn rhifo'n bresenol 150, ac y mae'r gynulleidfa ar gyfartaledd yn rhifo 200. Cliriwyd y ddyled o 900p oedd ar y lie ddwy flyn- edd yn ol, ac yn awr gorfodwyd hwy i ddarparu addoldy eangach. Siaradodd y Parch 0 L Roberts ar gychwyniad a chynydd Anoibyniaeth Gymreig yn Lerpwl. Dyddia yn ol i'r flwyddyn 1800. Y flwyddyn bono, yr oedd nifer o Gymry o Llanbrynmair yn cychwyn i'r Am- erica, ond oherwydd rhyw anffawd i'r hwyl-long gor- fodwyd hwy i ddychwelyd i'r porthladd, sef Lerpwl, Yma yr arosodd y Cymry. Acynolarferathuedd Cymry bob amser, y peth cyntaf a wnaethant ydoedd cynal cyfarfodydd crefyddol. Buont yn cynal v gwasanaeth mewn amrywiol fanau, ac 0 dy i dy, hyd nes y daethant yn alluog i adeiladu y capel Annib- ynol Cymreig cyntaf yn Lerpwl. sef hen gapel y Tabernacl yn Great Crosshall Street. Yno y ben- dithiwyd hwy a llwyddiant mawr, nes yr aeth yr eglwys yn gref ac y lledodd ei hadenydd i wahauol gyrau y ddinas, a thros yr afon i sir Gaer. Yn mhlith yr enwogion fu yn cynorthwyo yr achos yn y dyddiau boreu hyny yr oedd Williams o'r Wern, John Elias, Dr Raffles, ac eraill. Datganodd ei foddhad o gael bod gydag Annibynwyr Seacombe y diwrnod hwnw llongyfarchai hwynt ar eu llwydd xant, a dymunai bob llwydd iddynt yn y dyfodol eto.