Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
7 articles on this Page
Advertising
J I EYES TESTED FREE PUp-to-date Methods. i F. B. ARCHER, F.S.M.C., B.O.A. l'rice of Spectacles and Eyeglasses extromely moderate. AR-CHE, R & SONS, Specialists. 73, Lord Street, LIVERPOOL. Telephone 5615. Established 1848
Nodion o Gaerdydd.
Nodion o Gaerdydd. [GAN ein GOHEBYDD ARBENNIG.] PARCH. R. J. CAMPBELL, M.A. Deallwyf fod y Parch R J Campbell i dalu ymweliad a iMerthyr ar ddiwedd y mis hwn. Bydd yn Thoddil iannerchiad yn y Drill Hall, yr adeilad mwyaf yn y lie. Y PARCH. R. R. ROBERTS, B.A. Y, mae'r Parch R R Roberts, B.A., gwein- idog eglwys Saesneg Methodistiaid Calfin- aidd Cathedral Road, Caerdydd, wedii der- byn gwahoddiad i bregethu yn Detroit, Unol D,alaethau. Hvvylia am y wled honno or ddiwedd yr haf. CAPEL YR UNDODIAID. Ldanwyd pulpud Capel yr Undodiaid, West Grove, Caerdydd, y Sul diweddaf, ga.11 y Parch Gertrude Von Petzold, M.A. Ych- ydig dawn, o'r meny wod sydd yn pregethu mewn capeli Ymneilltuwyr, ond mae y Fiarch Gertrude Von 'Petzold nid yn unig yn pre- gethu, ond yn buge-ili-o eglwys yr Undodiaid yn Leicester. Genedigol o'r Almaen ydyw y Parch Gertrude Von Petzold, ac mae yn bur boblogaidd yn mysg yr Undodiaid. Yr oedd oedfaon llewyrchus iawn yn West Grove. Mater pregeth y bore ydoedd Mar- tineau fel gtliro crefyddol." YMWELIAD MR. O. M. EDWARDS, M.A. ,Bu Mr Owen M Edwards, M.A., ar ym- weliad a Chaerdydd yn ddiweddar ynglyn a materion addysg y dd.in.as. Colled ddir- fawr a phechod cywilyddus yw anwybodaeth o hanes gorffennol Cymru, a hwyrach cawn weled mwy o hanes yr hen wlad yn cael ei ddysgu yn ein hj^sgolion yn y dyfodol, gan fod iMr Owen M Ediwards yn y swydd. Gresyn na fuasai hanes Cymru yn twy adna- byddus i'r bobl, DYWKYD A GWNEUD. M,a6 Cymru Caerdydd yn cydwelcd yn hollol a'r gohebydd a ysgrifen.a i un o ba- purau Ceredigion mai ofer gwneud unrhyw yrndrecli i gadw yr daith Gymraeg yn fyw tra yr anwybyddir hi mor ymarferol gan y sawl ddylasent ei chefnogi. Ychydig flynyddau yn ol, fel y nodwyd gan y gohebydd hwn, gwnaed apel daer ar ran cadwraeth yr hen iaith gan Lywydd Cymdeithasfa y Metho- distiaid a Chadeirydd Undeb yr Anibynnwyr Cymreig, ac eto, medd y gohebydd, cawn fod adroddiad blynyddol Coleg y Methodistiaid yn Aberystwyth, ac eiddo Coleg yr Ani. bynnwyr yn Aberhonddu yn cad eu cylioeddi yn v Saesneg. Rhagrith hollol, medd y gohebydd, ydyw crochlefain o flaen y werin ar rai achlysuron arbennig: Oes y byd i'r Iaith Gyrnraeg," tra ei dirmygir ar y cylleus- icrait goreu ag a geir i r.oddi iddi yni a pharhad. Gwir bob gair. YMWELIAD Y BRENIN A'R FM: CHINES. Swn yr uchod sydd o ben-bwy-gilydd yn y ddinas hon heddyw. Nos yfory (Gwcner) disgwylir y Brenin a'r Frcnhines yn y bleser- long "Victoria and Albert" o'r Iwerddon. ,Bydd dwy long gyflym a "torpedo boat" yn orgorcld i'r bleser-long. :Mae y ddinas yn edrych yn dlws iawn gan faneri o bob IHw, ac mae yn dda gweled baner y Cymry (y Ddfaig Goch) yn nodedig ar yr am,gylchiad. I 'Bydd! C6r Llanelli a Chor Merched Cymreig 1 Caerdydd, dan arweiniad Madame Hughes I Tihomas, yn canu o flaen eu Mawrhydi nos Wener. Agorir y doc newydd foreu S'td- ) wrn gan y Brenin. Mae y doc yma yn un o'r rhai mwyaf yn y byd. Proff Powell, o Golegi Caerdydd, sydd wed,i ysgrifennu'r annerchiad Cymreiig gyllwynir i'r Brenin a'r Frenhines gan y Cymmrodorion. Mae Mr W J Tatem, y perchenog llongau adnabydd- us, -wedi trefnu i roddri. pryd o de moethus a chyfleustra neilltuol i weled y Brenin a'r Frenhines o fwrdd llong i blant tlawd y ddinas. Mae clod yn deilwng iddo am ei garedigrwydd. ■ o§o —
Yr Ysgol Sui yng Nghymru.…
Yr Ysgol Sui yng Nghymru. 9 mETE DDAW 0 ai OXI ? l'oenus iawn i fiyddloniaid yr Ysgol Sul ydyw nieddlwl oi bod yn colli gafael ar y wlad. Ünd rhaid ;ad-def ei fod yn wir nad yw ei grym ai dylanwad y dydd'iau hyn yn agos i'r peth iu flynyddoedd yn ol. lae liawer o resymau am hyn yma. Oes neu ddwy yn ol hi oedd yr unig igddion i ddysgu ,darllen iaith eu mham i ieuenctid y wlad. Erbyii hyn y mae Cymraeg wedi dod yn un odestynau yr ysgol ddyddiol, oil dysgir hi y-a well yno na than yr hen oruclxwyliaeih. Yn yr amser gynt nid oedd iBeiblau yn meddiaiH ond ychydig iawn, ac wrth gyfarfod yn yr ysgol i ddarllen y aiaill wrth y Hall y daeth liawer iaiwn i feddiant o'u gwybodaeth Vs- grythyrol, ond erbyn hyn nid oes yr un ly heb o leiaf dau neu dri o Feiblau y Thesta- meaitau o'i fewn. Y mae hyn i raddau helaeth dawn yn eyfrif ani ddirywiad yr ys- gol. Ond pell iawn yw o gyfrif am y cwbl. Y rheswm pennaf ydyw fod llywodraeth a rheolaeth yr ysgol yn llaw y cyfryw bersonau sydd yn ceisio mygu pob symudiad newydd yn mysg .ieuenctid ein gwkxd. Y mae yr ysgol dan lywodraeth pobl inewn oed. i\id o-es gennym ddim yn erbyn y bobl barchus hyn gan belled ag y mae egwyddor yn myned, ond diameu eu bod yn barod i addef na cha, wsem y manteision addysgiadol sydd yn meddiant y genhedlaeth sydd yn codi. Dyna achos yr holl helyut. Y niae yrieu- ainc y dyddiau hyn yn deall Saesneg yn dda, a thrwy hynny yn dod i gyffyrddiad a llyfrau Seisuig gwerthfawr, a ichyfieitlliad,au o ieith- oedd ereill i'r iaith Seisnig. Gyda'r hen bobl" yn nyddiau eu hieuenctid hwy prin y gallent ddarllen 0 gwbl. 'Does dim bai arnynlt hwy. Ein rha.gorfraint ni ydyw Ereill a lafuriasant, ruiimau a ddaethom i mewn i'w llafur hwynt." Ar yr un pryd, pan ydym yn ceisio dod a ffrwyth ein hych- ydig ymdrechio-n i'r goleu, yr ydym yn cael ein taro i lawr. Mae hwn yn cyfeiliorni," "Mae o yn ifast yn myn'd yn anffyddiwr," yn y blaen, dyna sydd yn cael ei daflu i'n hwynebau..Meddylier am rywun yn. dod a "doctrine of evolution" i'r holi cyhoeddus yn yr ysgol! 'Rargian fawr, mi fuasai yn lielynt Cefais engraiflt o ibefh cyffeiyb ychydig fisoedd yn ol. Rhoddwyd dyn icu- anc go advanced" i holi yr ysgol ar Epistol Cyntaf Pedr. Pan ddaeth at yr 2'lain ad- nod yn yr ail bennod, gofynodd y cwestiwu yma neu rywbeth. cyiffelyb, Onid yw yr ad- nod hon yn gwrthddweyd R J Campbell ?" Aeth yn holics Dywsdodd un y drefn wrtbo am feiddio ymhel a'r fath sothach Dyma. i chwi Gristion diwylliedig Cy- merodd peth cyffelyb ie mewn Üef arall yn y Gogledd, pan ddarfu i'r Cyngor lleol wrth- od derbyn llyfr Mr Campbell pan occld un o'r aelodau yn eli gynnyg yn rhad ac am ddim i lyfrf.a y dref. Dyna fo, yr un ysbryd yn y ddiau le. Os nad yw yr ysgol i fod yn rhydd i ateb ymosodiadau ar ein crefydd, pa fodd a ph-a, le y ceir eu gwrihwynebu ? Nid ydym yn credu chwarter Diwinydd- iaeth Campbell, end ein pwynt ni ydyw fod ein Hysgolion Sul wrth geisio mygu yr ys- bryd ieuanc sydd yn awyddus i ymdrechu gyda materion fel hyn yn gwneud camgymcr- iad dybryd. Dyfia esboniad ar hanes y gwledydd y mae Pabyddiaetii yuaJlu yn- ddynt. 'Dyna'r rheswm fod Ffrainc heddyw mor ddigrefydd. 'Pan oedd yr Eglwys Ba- bydd'ol yn uchder ei gogoniant a'i dyianvvad yn y wlad honno, cyhoeddwyd y Papal Index," trwy ha un y rhybuddir aelodau yr eglwys rhag cymeryd i mewn i'w tai unrhyw un o'r llyfrau oedd a'u henwau i lawr yn yr "Index." Yn mysg y rhai'n 'roedd y Beibl {ac y mae eto o ran hynny), a phob llyfr crefyddol a diwinyddol oedd a mymryn o 'Brotestaniaeth ynddo. Y canlyniad fu i'r ieuenctid oedd yn nieddwl drostynt eu hun- ain gadw draw oddiwrth grefydd, ac fel yr oedd cenedlaeth ar ol cenedlaeth yn dod, cynnyddodd nifer yr anffyddwyr a disgyn- odd moesoldeb y geuedl. Erbyn hyn y mae meddygona gwyddollwyr mwyaf y byd, yn 10 dweyd yn bendant fod Ffrainc wedi ymroddi i bechod ac aflendid o bob math i'r fath raddau fel ag y bydd wedi diflanu o fodol- aeth fel cenedl yn mhen rhyw dair neu bedair canrif. fynncm cr dim ddychmygu Jarllln mor dywyll am ddyfodol ('ymi:u. and y ffaith ydyw fod ieuenctid ein gwlad i radd'RU helaeth iawn i'w cael yn gorwedd yn y caeau ar brynhawn Sul i ddarllen eu llyfrau ac i'w myfyrio. Y m.aent yn colli dyddordeb yn yr ysgol, ac ni wnelont ddim a hi; nid oes ganddynt lais yn ei llywodraethiad nac yn newisiad e.i hathrawon. Yr wythnos 'nesaf ccisiw'n awg-ryuiu ychyel- ig o gylnewidiadau aliant fod yn foddion i ddwyn. yr ysgol yn ol i serch ein c.yd- ieuenctid,. 1 AP IWAN.
Advertising
Perfect Artificial Teeth. J '6. P. Neil Campbell 84, BURNING ROAD (Next to Edge Hill Training College), LIVERPOOL .o.o. PAINLESS EXTRACTIONS. Gold, Silver and Other Fillings Advice and Estimates of Cost Free. Hours 9 a.m. to 8 p.m. LADY ATTENDANT. American System of Crown & Bridge Work Telcpholle 445 Royal.
..P'R'-we""'1 Arhoiiad Blynycldol…
P'R' -we" 1 Arhoiiad Blynycldol Cymanfa. Ddirwestol Gwynedd, 1907. j I iPBDAIR GWOiBR. I SIR Fl-'LLNT. ) DOSBARTH HYNAF. Derbyniwyd 15 o bapurau. Gosodwyd I uchafrif o gant. A ganlyn yw y marciau gafodd po,b un:- t 1, Annie E Hughes, 'Llangristiolus, Llan- I gefni, S9 (gwobr Ip a iiiodal) 2, Robert Parry, 2, Castle View, illolywell, 86 (gwobr 15vs) 3, Jane Davies, Carroel, 84 (gwobr 10s) 4, A 0 Griffiths, Bethel, Coedllai, 81; 5, Ed Mostyn Ffoulkes, Bethel, Acrefair, 80; 6, K L'loyd Humphreys, Bodvel House, Beaumar- -is, 79; 7, Annie Lloyd Humphreys, Bodvel House, 'Beaumaris, 79; 8, John O wen Jones, Blaenau Ffestiniog, 76; 9, Jane Williams, 71; 10, Joseph Scth Jones, Rehoboth, Tre- flynon, 70; 11, John 'Wynne Parry, 18, Tithebarn Street, Caernarfon, 70; 12, Mar- garet Jane Williams, Glanllyn (Ysgol Sul Trelogan), 64; 13, Robert LI Hughes, 63; J 14, J Griffith Jones, Eirianfa, Trawsfynydd, j 60; 15, Maggie iMorlais Hughes, Bryn Bwch- am, Talwrn, 39. Cafwyd papurau da iawn, tra'r goreuon o honynt yn rhagorol. Amheuthyn yw cael d.arllen y blaenaf. Y mae y tri goreu yn llawn deilwng o'r g-wobrau a roddir iddynt a mwy. Gwendid amryw yw arfer meithder i ysgrifenu pethau anmherthynasol i'r gofyn- iad. Y mae ol llafur gwirioneddol ar yr oil, ac amlwg yw fod y Jlawlyfr wedi c,ael sylw manwl gan yr jangeiswyr. Yr wyf wedi cael boddloarwydd llawn. Gresyn er hynny na cheid nifer Uosocach o yingeiswyr. E. K. JONES. DOSBARTH CANOL. Ucliiifrif 80. R E Jones, Holyhead, 73 (gwobr 15s); Elias Wynne, Eglwysbach, 70 (gwobr 10s) Esther Evans, Acrefair, 62 (gwobr 7s 6c); M 1' Williams, Criccielh, 62; M E Griffiths, Criccieth, 60; Elew livans, ¡ Acrefair, 59; J Roberts, Criccieth, 53; R T Griffiths, Cwrnyglo, 52. Y mae R E Jones yn wir deilwng o'r wobr gyntaf, ac Klaas Wynne, Eglwysbach, o'r ail wobr. Rlianner y drydedd wobr rhwng Esther Evans, Acrefair, a Marion Powell Williams, Criccieth, ac os yn bosibl rliodder gwobr fechan i'r jjedwar ereill, oblegid y mae eu papurau yn rhai teilwng iawn. T. Jonks, Postfeistr, Rhuthyn. DOS'BARTH IEiUENGAF. Uchafrif, 80. Katie Thomas, Cwmyglo, Arfon, 78 (gwobr 10s) J P Williams, Ner- quis, 76 (gwobr 7s 6c) Bess Rees, Pennal, Machynlleth, 74 (gwobr 5s). 72: William Thomas Williams, Treuddyn I H L Griffiths, Nerquis; <M li Bentley, eto; William A Griffiths, etc Pollie Jones, Cae- athraw; Robert Griffiths, Nerquis; Enid Rowlands, Pennal, Machynlleth. 70: I, A Roberts, Nerqnis; Harriet IT Roberts, eto; John Lloyd, Penmaebno; Maggie A Jones, Niwbwrch, Men Lizzie Lewis, eto; Annie M Rowlands, Carmel, Llanerchymedd Dora M Jones, Caeathraw. 68: Eliza Jones, Bryngwran, Mon Thos 0 Thomas, Niwbwrch, Annie Hughes, Carmel, Llanerchymedd Ethel Ffoulkes, Cartref, Bontnewydd; Robert E Roberts, Talybont, 'Bala. 67: (Maggie J Lewis, Niwbwrch, Mon. 66: David Roberts, Nerquis; Margaret Jones, Carreglefn, M6n Annie Jones, Car- mel, Llanerchymedd; Jane Hughes, Cae- athraw; Lily Thomas, LIandderfel; My- fanwy Jones, Trefeinir, Blaenau Ffestiniog. 65: John 0 Jones, Niwbwrch, Mon Ellen Thomson, Carmel, Llanerchymedd. 64: Rebeccah Row-lands, Niwbwrch, Mon Mary Jones, Carreglefn, M6n Lizzie Jones, Bryngwran, M6n Jane Griffiths, Nerquis; Kate 0 P<u-ry, Caeathraw; Wm W Will- iams, Arrefair; Gwladvs Thomas, Trelogan, Trcffynon Idwal Williams, Carmel, Tany- grisiau. 63: Jane Jones, Niwbwrch, Mon. 62. Mary Owen, Carmel, Llanerchymedd; Annie Jones, "Bryng'wran, Mon; Ritchie Williams, eto; 'Morris Hughes, Caeathraw, Arfon Evan H Williams, Cwmyglo, Ar- I fan; John W Jones, eto; Qivyen Edwards, ut umaamaajgdW'F ■ MTrrnwrn I»I ■uugfjuaBni Rhyl; Winnie Watkins, Cefnddwysarn, Llandderfcl. 61: Rosina Jones, Trefeinir, Blaenau Ffestiniog. 60 Lizzie Hughes, Llandderfel; Mary J Jones, eto; Gwendolen E Evans, Acrefair; Jennie Jones, Bryngwran, Mon; John Parry, cLo; ELien 11 Jones, eto Annie J Jones, Niwbwrch, .\lôn; Gwen R Jones, Dinas Farm, Bontnewydd Evau Hughes, Cartref, eto. 58: Cass James, Bryngwran, Mon; Mag- gie Roberts, eto; Mary Hughes, Niwbwrch, ■Mon; Jennie Owen, Trefeinir, Blaenau Ffestiniog; Arthur G Williams, Llandder- fel Jorwerth Roberts, Acrefair. 56; Jennie Williams, Cwmyglo, Arton; Jane Hughes, Caeathraw, Arfon John Williams, Niwbwrch, !llôn ;.Annric Morris, Bryngwran, .Mon Lizzie Jones, eto Agnes A Evans, Acrefair. 55 Maggie A Parry, Llandderfel. 54: Maggie Humphreys, Bryngwran, Mon Kate Jones, eto; David Williams, etc, Kate Owen, Carreglefn, Môn; Lizzie C Jones, Niwbwrch, Mon; Lizzie Hughes, Coedllai, Ffiint. 53 Albert F Davies, Caergybi. 52: Annie E Williams, Niwbwrch, Môn; Mary J Hughes, Cartref, Bontnewydd. 51: Willie Edwards, Vale Road, Rhyl; Maggie Parry, -Bryngwran, Mon; Lizzie Roberts, 'Beaumaris Cissie Roberts, Llan- dderfel. 50: Jane A Roberts, Trefeinir, Blaenau Ffestiniog; Maggie 0 lZober-ts, eto; David Thomas Jones, Niwbwrch, Mon. 48: Lizzie .Hughes, Coedllai, Fflint Dor- othy M Hughes, Llandderfel; Blodwen Ro- berts, Trefeinir, ¡J}1aenau Ffestiniog Will- iam Hughes, 'Bryngwran, Mon; Owen Owens, Carreglefn, Mon. 47: Oswald F 'Williams, Cartref, Bont- newydd; 'William G Thomas, eto; Hannah Evans, Teml Duffwys, Blaenau Ffestiniog; Maggie J Jones, Clwyd Street, Rhyl. 46: Annie E Roberts, Talybont, Bala; Caradoc Evans, 'Bryngwran, Mon. 45: Laura Pugh, Berea, Criccieth; Sarah E Harrison, Acrefair Maggie Owen, Gar- reglefn, Mon Eunice J Hughes, Llandder- fel. 44: Eluned J Roberts, Llandderfel; Robt Williams, Bryngwran, Mon. 43: John A A Evans, .Niwbwrch, Mon. 42: Annie E Hughes, Talybont, Bala.; e Nesta Williams, Llandderfel; Hywel Will- iams, 'Berea, Criccieth. 41: Hugh Williams, Mon; Mattie Roberts, eto. 40: John M Evans, Bryngwran, Slon; Maggie Williams, Carreglefn, Mon. 39: Sarah J Jones, Acrefair. 38: Frank Roberts, Coedllai Jennie Ellis, Cefnddwysarn William Jones, Niwbwrch, Mon; Griffith Jones, Bryngwran, Mon; Annie DWlies, Soar, Rhyl. 37: Hannah Owen, Garreglefn, Mon William Williams, Bryngwrau, Mon; Willie Williams, eto. 36: Mary E 'Hughes, Trefeinir, Blaenau Ffestiniog; Kate Jones, Garreglefn, M6n Margaret J Humphreys, Llandderfel. 35: John Owen, Bryngwran, Mon Owen Davies, Berea, Criccieth. 33 M C Harrison, Acrefair; Wlilliarn P Jones, Bryngwran, Mon. 32: Samuel P Williams, Cartref, Bont- newydd Ha/ttie Roberts, Vale Road, Rhyl. 31: D Idris Jones, Cartref, Bontnewydd. 29: Ada Hughes, Llandderfel. 28: Ruth Roberts, Berea, Criccieth. 26: John Williams, Cartref, Bontnewydd Bessie Williams, Vale Road, Rhyl; Mabel Ellis, Seion, Rhyl; Robert W Ellis, Cefn- ddwysarn, LIandderfeL- 25: Laura. Roberts, Vale Road, Rhyl. 23: David Ivdiwards, Warren Road, Rhyl, 22 Thomas II Roberts, Trefeinir, Blaenau Ffestiniog;Kate Vaughan, Warren Road, Rhyl. 20: G E Williams, Llandderfel; T H Vanghafts Warren Road, Rhyl. 19:/John E Jones, Llandderfel; Maggie 0weri, Soar, Rhyl. 18; Kite E Hughes, Trefeinir, Blaenau Ffestiniog. 16: Martha iiughes, Soar, Rhyl. 0 BUDDUG. I
Nodion Llafur.
Nodion Llafur. [GAN Oglkduwk.] PLAS POWER A DR MOSS. Hysbysir fi gan gyfaill sydd yn gweithio yn Mlas Power fod y Pwyllgor -riid y Lodge-wedi pasio penderfyniad yn condemnio gwaith y Cyngor (Coun- cil) yn cyflogi Dr Moss heb ofyn eu caniatad i wneud hynny. Rwy'n gwy- bod y rheswm dros i'r Cyngor wneuthur fel y gwnaethant, ac yr wyf yn cael fy moddloni eu bod wedi gweithredu yn ddoeth. Ond a chaniatau fod gan Plas Power reswm digonol dros rwgnach, onid yw eu condemniad ar y Cyngor, yn gondemniad hefyd ar eu cynrychiolydd hwy sydd yn aelod o'r Cyngor. Mae eu hymddygiad yn anghyson os na ofynant iddo ef vmddiswyddo os na wna ef hynny, bydd ei safle yn annym- unol a dweyd y lleiaf. CO CYLCH. Wrth dramwy trwy yr ardal hon daeth tri pheth yn eglur i'm sylw. Llwyddiant y fasnach L6 a Bricks yn yr ardal Ilwyddiant y Co-operative Stores, a phrinder tai addas i fyw ynddynt. Effaith naturiol y llwyddiant masnachol yma yw llwyddiant y Co-operative a phrinder y tai. Gwelir cyflwr llewyr- chus yr ardal yn adroddiad y stores am y (hwarter diweddaf, yr hyn ydoedd 1200p, cyfartaledd o 8op yr wythnos. Da gennyf weled pawb yn trwdfrydig o blaid y symudiad Tories, Whigs, Radicals, Socialists, Free Traders, Protectionists, Baptists, Wesleyans, Calvins, Independents, yr oil yn un yn eu hymdrech i Iwyddo'r anturiaeth. Mae yna ochor dywyll i'r amgylchiadau er hynny. Triga'r bobl mewn hen hofelau o dai, gwir bod yma ychydig o dai da, ond mae'r mwyafrif yn annheil- wng gartref i anifeiliaid heb s6n am ddynion. Gan fod y tai yn brin, cymer y perchenogion fantais ar hynny i|godi y rhenti, ac mae rhai wedi coJi o 6c i 2s 6c yr wythnos. Cyfarfyddais saith o ddynion ddaeth i geisio gwaith yn Cefnycoed mewn atebiad i hysbysiad roddwyd yn y newyddiaduron. Bwriad- ent ddod a'u teuluoedd i'r ardal, ond nis gallent gael tai, ac aeth tri ymaith wedi methu cael llety am bris yn y byd. Mae sefyllfa'r tai a'r nifer sydd yn byw i ynddynt yn ddifrifol i'r eithaf. Er hyn gyd, mae'r Cynghorau Sirol, Dosbarth- cl a Phwyfol yn ymddangos yn hollol ddifater. Yn oil wyddant, neu yr oil ofalant ydyw fod yna ryw Lywodraeth garedig yn myn'd i roddi awdurdod lddynt i godi tai, rywbryd yn y dyfodol pell. Mae'r gallu ganddynt yn awr, deffiowch gysgadutiaid at eich dyleds- wydd. Rhaid i'r Co-operative fyn'd ym- hellach na'r te a'r siwgr mae'n eglur. RWSIA YNTE PRYDAIN ? Apelia Plaid Anibynnol Llafur Leith am gymorth i ymladd achos un o'i deiliaid, yr hwn gafwyd yn euog o guddio swm o gartridges gyda'r bwriad o'u hallforio i Rwssia. Er fod swyddogion profiadol yn tystio nad oedd berygl o gwbl i'r cyhoedd yn yr hyn wnaeth y dyn, ac er ei fod wedi talu y ddirwy yn llawn am y trosedd, bu i'r Swyddla Gartrefol gymeryd meddiant o'u holl stock. Pan y trosedda perchenogion gweithfeydd trwy gadw pylor mewn lie na ddylent, dirywir hwynl, ond dyna'r oil, ni ddygir y nwydd oddiarnynt. Ond yn Ysgot- land, y mae swyddogion y Llywodraeth yn ceisio condemnio'r dyn hwn dan hen ddeddf a'u galluoga.i'w anfon i benyd wasanaeth am 14 blynedd. Priodol y gofynnir pa un a'i Swyddog Prydeinig ynte Rwssiaidd yw yr Ysgrifenydd Cartrefol. CYNGRES Y MWNWYR. Y mae ger fy mron Raglen y i8fed Gyngres Rhwngwladwriaethol perthynol i'r mwnwyr, yr hon gynhelir yn Galz- burg, gan ddechreu Medi i6eg. Mae'r materion yr ymdiinir arnynt yn lliosog ac amrywiol, yn eu plith ceir Lleihau Oriau Llafur" (Prydain, Belgium, Ffrainc Germani ac Awstria). I reoli cynyrch- iant glo (Prydain), Streic Rwngwladwr- iaethol (Ffrainc), Cenedlaethoii Mwn- teydd (Germani, Awstria, Belgium a Ffrainc). Mae America wedi ymuno'r flwyddyn ddiweddaf, a chynrychiolir hi eler.i am y tro cyntaf. Y mae braidd yn hynod nad oes benderfyniad neilltuol i'w ddwyn ger bron eleni. C GWYNION. Dydd Iau diweddaf bu Miss Coppack, swyddog dan gorfforaeth Manceinion yn rhoddi tystiolaeth o flaen pwyllgor benodwyd i wneud ymchwiliad i'r amgylchiadau y cerir gwaith ymlaen gan dlodion yn eu cartrefleoedd. Dyw- edai ei bod wedi gweled crysau cotwm rhesog yn cael eu gwneud am o 8c i is 4c y dwsin. Gall gweithiwr diwyd enill tua os i 75 yr wythnos am y gwaith rhata, a thua 9S 1 125 am waith o natur well. Dwy geiniog a dimai a delid am wneud par o drowsusau yr hyn a olygai tua 3c yr awr. Gwneir gwisgoedd merched am o 4s i 18s y dwsin. 0 o
-. Llyfrau a Llenorion
ymdrin yn alluog iawn a barddoniaeth Alexander Smith. Nid yn aml y ccir: yn y cylchgronau Cymreig ysgrif feiril- i iadol mor llawn o'r ddawn i ganfod a mesur rhagoriaethau a diffygion llen- yddol. I Ceir hefyd yn y rhifyn atgofion dyddorol iawn am Ab Ithel, gan Glaslyn u Paul yn Rhufain," myfyrdraith, yn cynnwys rhai darnau rhagorol, gan Mr W Eilir Evans Y cysegredig mewn Cerddoriaeth," atnddiffyniad medrus i'r hen donau Cymreig gan Pedr Alavv "Homiliau Emrys Ap Iwan,' adolygiad helaeth ar bregethau Emrys, gan y Parch T R Jones Diwinyddiaeth yr Eglwysi Rhyddion gan y Proff T Rees, M.A., "Robert Ab Gwilym Ddu gan Cybi a Nodion Llenyddol a Diwinyddol gan Anthropos, Z.M., a'r golygydd. Profi y mae'r Proffeswr Rees mai nid ar ryw faterion dibwys o drefniadau yn unig y mae'r Eglwysi Rhyddion yn gwahaniaethu oddi wrth yr Eglwys I Gaeth, a rhydd Cybi amryw fanion dyddorol am yr hen fardd o'r Bettws Fawr. -0:0-