Y Cymro

MA 1 ANWADAL. Mawr ofid ddwg Mai amryfal,—rhywan Yvv'r einioes d'w gynnal; Dyma nod Mai anwadal- Denu'n serch a'n gwneud ni'n sal. Echdoe arwyddai wychder—a'i foreu Oedd ddifyrus dyner; Deuai nawn, ond na enwer Y brawd hyll 'rol boreu iter. 'Roedd boreu ddoe brudd ei wedd—a'i flaen Fel yn llawn cynddaredd, [llym Ond ei nawn a daenai hedd I weled haul hudolwedd. I [ heddyw, gofid, ddwg Ond nid gweddus grwgnach, Rhydd awel hwyr eiddil iach, Bore 'fory braf hwyrach. GWILYM Deudkakth.

ER SERCHUS GOF Am fy Nhad anwylaf, Robert Roberts, Incline Cottage, Clwtybont. Gorffwys, gorffwys, dad anwylaf, Yn nhawelwch beddrod llaith, Wedi ymladd Hawer gornest Yn y eras anialwch maith; I iMelus ydoedd cadw noswyl Wedi gorffen gwaith y dydd, A c'hael hedeg i lonyddwch Ar adenydd Dwyfol ffydd. Enaid mawr am ras y Nefoedd Oedd ei enaid canriaid cun, Ac eangder pur ei ddelfryd Oeddam Ysbryd Duw ei hun Adnewyddai'i enaid beunydd 'Dan gawodau grasol Duw, A beunyddiol yr ymdrochai Yn ffynhonnau'r dyfroedd byw. Gras ddatblygai yn ei galon, Adlewyrchai fywyd pur, Ymddisgleiriai fel yr heulwen, I Ac yn onest fel y dlbr Diniweidrwydd wenai 'beunydd Ar ei wyneb gwyn a glan, A choronbleth, gwallt ei henaint, Ar ei ben oedd fel y gwlan. Fel cynghorwr, tyner ydoedd, Nid yn wasaidd nac yn wan, 'Byth ni wgai ar y truan, Ond ei godi wnai i'r lan Amgueddfa o dosturlÎ, Lechai yn ei fynwe's hael, A chyflawnder o diriondeb Yn ei galon oedd i'w gael. Fel offeiriad pur y teulu Srafodd ar yr allor lan, Ac offrymodd lawer gweddi Ar n,efolaidd fflam ei thall; iMelus oedd ei fyfyrdodau, Sanctaidd am yr Arglwydd Iórj Codentbeunydd a dylifent idros ei enaid fel y mor. Athraw coeth, yr oedd arabedd, A doethineb ynddo'n llawn Nid manylrwydd Ysgrythyrol A nodweddid gan ei ddawn- Ond ardd.angos egwyddorion, A phrydferthweh Teyrnas Dduw," Ac mai'r lawn yw sail ein gobaith 0 feddiannu'r Nefoedd wiw. Fel cymydog, tawel ydoedd, Llawn o gydymdeimlad brawd, Lledu wnai ei ford bob amser I roesawu'r truan tlawd Caredigrwydd a,thrugaredd Doddwyd yn ei galon ef, Llais yr lesu beunydd glywai, Yn mhob ryw anghenus lef. 'Cristion unplyg, glan a glo,ew, Jacob with orseddfainc Duw, Lot yn ffoi i hedd y mynydd a Sodoma er cael byw; Ymdrech oedd ei fywyd purwyn, Israeli ad mawr ei fri, {,:awr o dan ei lawn ;arfogaeth lOedd ein hanwyl wron ni. Mil anwylach i ni .bellach Ydyw Gwalchrnai, bentref lion, Lie ddech-reuodd calon dyner Gyntaf guro dan ei fron. 0 mae Nefoedd yn dy gofio, Er y tristweh oil i gyd, A thywalltaf ddagrau enaid Er eneinio Gwalchrnai glyd. Yn ei gystudd, 0;! mor addfwyn Arnom yr edrychai ef, Gwenai fel pe'n trwsio'i edyn I gael 'hedeg tua'r Ne-f Trem angylaidd ar ei wyneb, iHaul Gyfiawnder uwch ei. ben, Adref aeth i dragwyddoldeb, Yn swn canu'r Nefo-edd wen. Thomas A. Koijekts. Incline Cottage, Clwtybont.

WRTIII WRiANÐÜ OLYGHAU Y I FJJWiYiDDYN N'BWYDD. ;Bcth a glyw'i 'n y clychau Sydd yn c.anu o bob tu ? dieth ? ai cyfrif matent fynydau iSydd yn 'hedeg fiwrdd yn lln ? O b'le daethost, flwyddyn d'irion ? Ai o wlad y pur a'r da ? •P'am'r edrychir mor longalon ? I Ddaethost do o wlad heb bla ? 'Dywed i mi'n gyfrinarc'hol Beth yw'm tyngfed ynot ti ? P'un ai hedd, neu 'stormydd nerthol Ynot sy'n fy aros i ? A oes bryniau serth i'w dringo ? Oes caddugawl, d)fwell nos ? A oes gelyn am fy nharo, A fy sathru yn y ffos ? O'fer gofyn, iywyll ydyw Y dyfodol--tewi raid; O! na allwn gadw'th ardeb I leb eii maeddu yn y llaid Ymorffwysaf 'nawr yn dnwel Ar ragluniaeth fawr y nef, iDuw o'i gariad wna fy arddel, Minnau hwysaf arno Ef. T. PARRY. Wedge wood Street, Edge-hill.

[ G E Til S'EiM A N E. Ar fy neulin gweddai imi Nesu at at, Arglwydd 11awr, Am-arweiniad i diriogaeth Gysegredig ar y llawr Ge-thsemane, Lie bu'r Iesu'n chwy'su g-wae'd. rYma gwelaf faint fy mhechod, A''i drueni mawr y nigh yd Yma gwelaf ddiluw cari,ad Yn ymdywallt dros y byd Y Dihalog Yma'n griddfan dan fy mhwn, Gardd gysegrwyd gan weddiau A griddfanau Mab y Dyn 'B'raint gan Angel oedd cael gweini Ar ei Grewr wrtho'i hun Trwy ei nerthu Ar y daith i Galfari. Ingoedd enaid bron a'i 1enm 0 dan bwysau beiau'r byd Deddf doredig yno'n arIlwys Li melldithion arno'i gyd Arbed gelyn, Taro Cyfaill yn ei le. Dyma Fe, yn Gecfhsem-ane, 'Wedi Ei wrthod gan y byd; Y mae'r Groes yn taflu ei chysgod 'Draws ,£i lwybrau glan i gyd Nod cynddaredd Dynion a chythreuliaid yw. Edrych arno, anwyl enaid, Dan ergydion D'wyfol lid Ar yr anfod weiih-red archyll .0 fradychu iPrynwr byd tY Drl niwed Yma'n'nod i saethau'r fall. Croesoswallt. D.R.

-:0:- Ymosodiad ar y Llywodraeth Dydd Gwener, mewn araith yn York, ym- osododd Arglwydd iMilner yn dost ar y Lly- wodrae,h am addaw llethu Cathwasanaeth y Dyn 'Melyn, ac am roi ymreolaeth yn ol i'r Transvaal. B.e,lir,niadW37d yr araith lion yn llym iawn gan Arglwydd Carrington, dydd Sadwrn, mewn araith yn ,H..omfoI'cl, Ni ddarllenasai efo araith mor anighywir ac anwirecldus ag araih Arglwydd; IMilner, er's 40 mlynedd. Gyferbyn a hi, gosodai efe araith l'rif Wein'i- dog 'Canada: "Nid oes ond un wlad yn y byd a fuasai yn gweilircclu mor ddewr, a honno yw H'rydiaia ac nlid oes yui Alhiydain ond un blaid a'i gwnelsai, sdf y Blaid Rydd- frydig." —ojo

Damwain Dditrifoi yn Mon. TAFLU AMAETHWR 0 GERBYD. ,Fel yr oedd yr amaethwr adnabyddus, Mr IMark Chambers, Nan-tanog, a'i was, yn gyru cerbyd gyda cheffyl icuanc ynddo, ar y rhiw g'er C'hwaen Isaf, Llane,r(chym>edd, torrodd un o ,ger yr harnis, ac aeth yr anifail yn aflywodraethus. Torroup llorpiau y cerbyd a thaflwyd y ddau i'r llawr. Diagodd y gyriedydd heb ni weddiau. trymion iawn, ond derbyniodd. Mr (Chambers y fath ysgydwad yn y cwymp- fel yr ofnid y gwadthaf am dano Cludwyd ef ar wely i'w breswylfod yn Nantanog, a cha'fwyd cymhorth meddygol Dr iWilliams, Llangefnir a Dr Michael Hughes, Llanerchymedd (ei fab-yn-nghyf- raith). Flyd. dydd .Sadwrn nid ydoedd wedi siarad na gwn'eud sylw neillduol o neb, ond rhyw sibrwd am ei anwyl briod.

-:0:- iFIysbysa Mr IMcKenna na roddir arian y Llywodraeth ar ol eleiri i Golegau Ilyffordd- iadol, os na fydd ganddynt Adran Cydwybod yn eu rheolau. Yn Llangollen, didydd Mercher, anfonwyd 'Watkin Ilarry, glowr, centre Broughton, i garchar am fis gyda llafur cal-ed am ladrata dwy 'iar o'r Wiaen. iMae Mr Ambrose Evans, Penybont Farm, Trefaldwyn, wedi derbyn yr alwad a gafodd odldiwr-th eglwys Anibynnol Gozen, a bydd yn dechrieu ar ei weinidogaetih yn fuan. Apelia'r :Dr Bryan, Coleg y Gogledd, am gynorthwy i ffurfio cymdeithas gyda'r amcan o wella'r addysg a roddir mewn Rhi-f a Mesur yng Ngogledd Cymru. iMae Mr Lloyd-George, Mr -Buxton, Mr Churchill, a IMir Runcimai-i wiedi eu nodi yn bwyllgor at ystyried y cynllun i anfon llyth- yr-godau Awstralda drwy Canada. Y mae cy'farfod arbennig o Bwyllgor Hedd- lu Sir Feirionydd wedi ei alw at ddydd Mer- cher nesai i ddewis prif-gwnstabl yn lie Major Best. Y mae amryw o ymgeiswyr am y swydd. +

BODDI GER BETTWS-Y-COED. Ychydig ddyddiau yn ol, chwarenai tri o blant Mr John Riley, Dolawel, Bettws-y-coed, ar Ian yr afon, pryd y syrthiodd bachgen bychan, pedair oed, o'r enw John i'r dwfr. Yr oedd yr afun mewn gor lifiant ar y pryd, a boddwyd ef.

J I Y Mesur Tir Newydd I SIOMLDIGAETH AMAETHWYR I ANERCHIAD GAN MR. ELLIS W. DAVIDS, A.S. Nos Sadwrn, yn y Garn, Dolbenmaen, cyn- haliwyd cyfarfod dari nawdd y Gymdeitlias Ryddfrydol. Daeth nifer dda ynghyd, a llywyddwyd yn hyfedr gan y Cynghorydd 0 R Hughes. Traddododd Mr Ellis W Davi-es, A.S., yr hwn a gafodd dderbyniad brwdfrydig, araith ddyddorol, gyda chyfeiriad neillduol a,t y Mesur (Daliadau (Bychain. Eglurodd ei d-dar- pariaethau, a danghosodd ei fod yn rhoddi hawl i'r Cyngor Sir brynu neu brydlesu— drwy orfodaeth, os byddai raid—dir at ddi- benion daliadau tychain, y rhai a ddarnodir yn Yrmesur fel daliadau heb fod dros 50 acer neu a'u prisiant heb fod dros 50p yn y flwy- ddyn. Gallair Cyii,horati Sir brynu neu brydles'u'r tir gan y perchenog, ond yn wyn- eb yr anhawsderau arianol, byddai i'r Cynghorau, yn ol pob tebyg, brydlesu ar y telerau a nodir yn y mesur. Gan y bydd gan y Cynghorau yr hawl i ail-gymeryd, bydd y cwrs hwn mor fanteisiol iddynt a phrynu. Ond tra y bydd gan y Cynghorau hawl i brynu, ni fydd ganddynt hawl i wer- thu'r tir, dim ond ei osod i'r tenant. Tybiai ef (Mr Davies) fod y Llywodraeth wedi mab- wysiadu'r cwrs doethaf ynglyn a hyn. By- ddai gan y tenant sicrwydd oedd yn weilh- redol yn berffaith, gan mai tenant i fwrdd cy- hoeddus a fyddai. Ac os dymunai roddi'r daliad i fyny, fe dderbyniai iawn am well- iantau yn ol "scale" hael a ddarperid yn Mesur y "Market Gardeners." Cyfarfydd- ai'r bil ag anliawsder trwy sefydlu Banciau Amaethyddol. Cynhwysai'r bil newydd ad- ran a allai fod o gynorthwy mawr, gan y galluogai'r Cynghorau Sir i gefnogi sefydlu cymdeithasaui cydweithredol a banciau. Galla'i'r Cynghorau wneud hyn drwy sefyll y fel "guarantee" i'r cymdedthasau neu drwy fenthyca arian i'r cymdeithasau, a'r rheini i fenthyg i'r amaethwyr ar log rhesymol. Cyn beUed ag yr elai hyn, haeddai'r bil ge'fnog- aeth pawb oedd yn credu yn nadblygiad dal- iadau bychain. Ond fe fuasid wedi sylwi na dd-el'iai'r mesur ond a'r rhdeni sydd heb ddim tir ac yn dymul10 gael cyfran, a'r rhai, wedi ei gael, a gant sicrwydd daliadaeth a iawa am welli.antau. Ond beth am DENANTTAID PRESENNOL daliadau bychain Cymru ? Yr oedd 70 y cant o'u hamaethwyr yn dal "small hold- ings'1 o fewn ystyr y mesur hwn. Yn Sir Gaernarfon, yr oedd dros 80 y cant fel hyn. Gwyddid am galedi eu bywyd cydnabyddid ansicrwydd eu tenantiaeth. Ond yr oedd yn ddrwg ganddo addef nas gallai ef weled dim yn y mesur newydd i gyfarfod eu gofymoa hwy. Yr oedd yn wir y gallent gael man- teision y banciau credit pan sefydlid hwy. Ond cwyn yr amaethwr Cymreig ydocdd ei fod eisoes wedi gwario gormod o'i arian ar ei ddalliaci aiisicr, ac nad oes ganddo galou i fenthyca ychwaneg i wneud gwelliantau ar y rhai y gallai etc, feallai, fel yn y gorffen- I nol, dalu drwy ocsiwn, oherwydd nid oedd dim yn Mesur Tir y .llynedd i rwystro hynny. Yr oedd y tenant Gwyddelig wedi cael cyf- iawnder, ac yi oedd y Mesur Ysgotaidd yn rhoddi sicrwydd daliadaeth i'r tenantiaid Ysgotaidd. P'am lai i Gymru ? Yr oedd ef ei hun yn siomedig iawn, ac yr oedd eisoes wedi dwyn y mater i ystyriaeth Mr Harcourt. Gobeithiai y rhoddid adranau yn y mesur cyn iddo adael Ty'r Cyffreddn a fyddai'n cyfarfod hir-ddisgwyliadau yr amaethwr Cymreig, ac yn sicr'hau iddo ffrwyth ei lafur ar ei fferm, yn ogystal a'i anibynniaeth gym- deithasol a gwleidyddol ;(Cy m er a d w v ae-t h uchel). 0 Cynnygiwyd y penderfyniad canlynol gan y Llywydd, Mr O1 R Hughes, yr hwn sydd yn amaethwr ei hun :—■ "Fad y cyfarfod hwn o etholwyr Gam Dolbenmaen yn dymuno datgan eu dwlu siomedigaeth oherwydd nad yw'r Mesur Daliadau Bychain yn cyfarfod gofynion ar. bennig a chydnabyddedig amaethwyr Cym- ru ac, ynihellach, yn taer arfyn ar i'r Llywodraeth wella y mesTTT^fcl ag i gyfar- fod anghenion man-ddalwyr presennol Cymru." Cefnogwyd y penderfyn'iad yn gryf gan Mr William Roberts, amaethwr arall, ac ni chaed gwelliant. Pasiwyd yn unfrydol, ac arc'hwyd anfon copi o'r penderfyniad i'r Prif Weinidog ac i Mr V Harcourt, yr hwn a gyfiwynoddy mesur i'r Ty. Anerchwyd y cyfarfod yn fyr, hefyd, ar ran y Gymdeithas Ryddfrydol, gan y trysor. ydd, 'Mr G Brymer, Ctaernarfon, a chan yr ysgrifenydd cyffredinol, Mr W Eames. Cynnygiwyd d'iolchgarwch ynghyd a phleid- lais o ymddiriedaeth yn Mr Ellis W Davies fel cynrychiolydd iSeneddol gan y Parch Idwal Jones. Cefnogwyd gan y Parch Ed. ward Joseff, a phasiwyd yn unfrydol. {Ü'r "Genedl"). ( ■ o|o

Yn Nhrallwm, ddydd Mercher, eyhuddwyd Frank Cunningham, golffwr o Lcrpwl, o ddwyn crys gwlanen oddiar gyfaill perthynol i'r iMiilitia. Anfonwyd ef i garchar am bythefnos gyda llafur caled. i Yn ystod wythnos y SullgwYl1 daeth ilmwel. wrneu nifer o ymwelwyr anonest i Rhyl. Darganfuwyd fod 11 a we r o arian drwg wedi eu tapnu ar hyd y dref. iFIefyd collwyd tlvs- au o'r gwestai mwyaf, y Palace a'r West. minster.