Y Cymro

DYFFRYN CLWYD. DINBTCH. "WITH the British Association in South Affrica," ydoedd testyn darlith ddyddorol gan y Proff Phillips, M.A., D.Sc Bangor, o flaen y Gymdeithas Lengar nos Wener di- weddaf. Eglurwyd y ddarlith gyda golyg- feydd rhagorol trwy gyfrwng yr hud-lusern. Yr oedd yn amlwg i bawb fod y Proffeswr wedi talu sylw manwl i'r wlad yn ei gwahan- ol agweddau, ac y bydd cwestiwn ei ddat- blygiad yn un dyrys i'r llywodraeth bresen- nol i'w drafod a'i benderfynnu. Sefydlu Giveinidog.—Vdydd Iau bu Eglwys (M.C.) y Fron a'r Brookhouse yn dathlu I sefydliad y Parch J Tudno Williams, M.A., yn fugailarnynt. Yn y prynhawn cyfarfu y ddwyddiadell, yn ieuanc a hen, i fwynhau gwledd yn y Memodal Hall, ac yn yr hwyr cynhaliwyd cyfarfod i groesawu Mr a Mrs Williams. Llywyddwyd gan y Maer, y Cynghorwr Robert Owen. Ar ran Cyfarfod Misol Dyffryn Conwy, siaradwyd gan y Parch Barrow Williams a Mr John Owen, Llandudno; ac ar ran Dyffryn Clwyd gan y Parch R Richards, Rhyl. CafoddMrTadno Williams dderbyniad cynnes gan holl wein- idogion y dref, a chafwyd gair croesawol gan bob un o honynt, a chan swyddogion y ddwy eglwys. Dechreua y gwr parchedig ei weinidogaeth o dan amgylchiadau hynod gysurus, mewn dwy eglwys nad oes baich o ddyled yn pwyso ar eu hysgwyddau, a diau y bydd yn gaffaeliad i'r dref yn gyffredinol gan ei fod yn bregethwr rnelus ac ysgolor gwych. Sefydliad sydd belIach wedi gweled oes hir ydyw cyfarfod pregethu blyn yddol Pen- dref. 41 Cyfarfod y Pasg fyddai ei enw o dan yr hen ddefod ac arfer, ond am resymau digonol newidiwyd ef o'r dydd hwnnw ers Illawer bl wyddyn bellach. 0 dro i dro mae hufen y pulpud Wesleyaidd, wedi bod yn I gwasanaethu ynddo, ac yma am y tro cyn- taf ac olaf hefyd, y clywsom y tafod aur hwnnw, John Evans, Eglwysbach, gyda hyawdledd diderfyn yn pregethu, a'r gynull- eidfa anferth yn y Capel Mawr yn dal ei hanadl wrth ei wrando. Y pregetbwyr eleni oeddynt y Parchn Hugh Jones, D.D, Thomas Hughes, a W O Evans, ac ni raid dywedyd fod y weinidogaeth, a'r ami ddon iau hyn yn rymus, ac effeithiol. Yn gynnar ym mis Mai nesaf, disgwylir Mr Gipsy Smith i dalu yrnweliad Dinbych, a bydd i'w genhadaeth barhau am tua deng niwrnod. Diau y bydd ifwyafrif trigolion Dyffryn Clwyd a'r cyffiniau fanteisio ar y cyfleustra hwn i glywed yr efengylydd dawnus. Y mae trigolion raledfryn yn Rhos wedi penodi y dydd Sadwrn cyntaf o Fai fel dydd yr orymdaith flynyddol eleni. Parham ddydd. Sadwrn nis gwyddom (a gwyddom hefyd). Ond waeth tewi—'does dim marwolaeth mor dawel a'r un naturiol. "Traddodiadau ac Ofergoelion Cymru" yd. oddd testyn llyfr digrifol, y deuthum ar ei draws y dydd o'r blaen, yn wlyb o'r wasg, a chwarae teg, bu'r "gwr du" yn hynod o garedig wrtho rhag baeddu ei ddiwyg, ond hwyrach mai ar ei wyliau yr oedd, cyn prysurdeb dyfodiad y Saeson i ddyffryn tlws Llangollen. Llyfryn swllt, dyddorol ydyw, er y gallasai fod yn llawer llawnach pe yn uwch ei bris. Ond at hyn y rhedai ein meddwl-y fath wlad ddyddorol yn y cyfeiriad hwn ydyw Dyffryn Clwyd a'r rhan honno o r sir a elwir yn orllewin-barth, sef etholaeth Mr Herbert Roberts, A.S. Y fath lu o ffynhonnau rhinweddol, ogofau, dewin- esau, traddodiadau, ac helyntion, sydd wedi eu gwau am yr ardaloedd hyn. Dyna ddigon o faes i lyfr swllt a dywedyd y Ileiaf,- rhaid aros am dano, hyd nes y cynhyrflr y dwfr gan<ysbryd rhyw santes neu gilydd. Gwaith yn gofyn llawfedrusiymgymeryd a hi ydyw lioli plant. Rhobert Owen, y Rhyl, oedd pia hi o bawb yn y gwaith hwn. Y nosSulor blaen holai blaenor adnabydd- us y plant yn y seiat, ac ymysg pethau ereill gofynnodd. Sut bydd yr eira yn disgyn ? gan dybio mai yn ddistaw fyddai yr ateb, ond fel arfer gyda plant, yr ateb an- isgwyliadwy a gafodd, ydoedd,— 44 mai bob yn gawod, er difyrrweh mawr i'rgynulleid- fa. A barnn oddi wrth weithrediadau Cyngor Tref Dinbych, y mae sefyllfa gyllidol y fwr- deisdref mewn cyflwr gobeithol iawn. a golwg am ostyngiad sylweddol yn y trethi yn fuan. Mae hyn yn galonogol iawn pan gofir iddynt wario tuag ugain mil yn ddi. weddar ar welliantau iechyd gyda charth ffosydd, a chyflenwad dwfr newydd. -:0:-

NODION 0 FANCEINION. Cymanfa y Methodistiad Calfinaidd. DTMA brif ddigwyddfad yr witbnes hon, mewn cysylltisd a'r Cymry. Cynlaliwyd hi ar y dyddiau Mawrth 16, 17. a'r 18. Gwasaoaeth* wyd gan y Parchn W Thomas, Llsnrwst; S T Jones, Rhyl; R Williams, M.A.. Llanllechid a T C Williams, M.A., Menai Bridge. Yr celd trefn y moddion fel y caolyu:—Nos Wener, p-egethwrd ym Mesa Side gan y Parch R Williams yn Pendleton gan y Parch S T Jonts; yn Heywood Street gan y Parch W Thomas, fC ya Higher Ardwick gan y Parch T C Williams. Nos Sadwrn, ym Moss Side, cynhaliwyd Cyf- arfoa Eglwysig Cyffredinol. Raoddod y Parch E Humpbr-yg grynhoieb d; ddorol o:r adro^d- iad blynyddol am 1905, a chsei sylwadau gwertbfawr arno gan y Patch W Thomas. Dangboaai yr adrocidiad gym ydd c Jonogol yn y gwahanol adraonau, ac eithr o un ueu ddwy. M6 ter y cyfarfod ydoedd y bymtbegfed Salm. Agorwya y mllter yn dda a dyddorol gan y Parch S T Jones, a chaed pylv adau gwertbfawr i'r un cyfeiriad gan y P-rch., T C Williams ac R Williams (y blaeraf yn S leSnejr). Caed csfarfod rhagorol y Sihoth Preceth^yl ym, Moes Side gan y Parchn T C Willianus (yn Saeeneg); W Thornss ac S T Joi es yn Pot die- ton gan y Parchn W Thomas a T C Williams;, yn Heywood Street gan y Parcbn S T Jones, RjjWilliams, a W Thomas ac yn Higher Aldwickc gan y Parchn R Williams (iwywaitb), ac S T Joaes. Cied pregetbau rhagorol a chynullisdaa teilwng. a diau gennjf yr erjs dylenwady- Gymanfa er yr eglwysi am df?yddisu lavter. Da t L- gennym welf d fod ein cydgenedl yn y ddinaa hon yn ptrhau i weittfivirogi yr hyn sydd wedi ei dyrchafu tta yn ei gwlad ei bun. rbaed Cymru yn Wl,, d y Cymtnfaoedd," aph rhaed y C;mry lie b naag y tout a gv etti f • rogi ef leau Grist. PERIDU. -0:

YR ANWYDWST. GWNAETH yr anhwylder poenus a pheryglus hwn, ei ymddaisghosiad ymhoo rhan o'r wlad amryw flynyddau yn ol, gan anrheithio teulnoedd o bob sefyllfa yahob cyfeiriad trwy y deyrnas, ac er y tymor hwnnw mae yn parhau i iechu yn ein gwlad, gan ymosod ya schlysurel a" liavss mewn amryw ardalcedd, ao mae unwaith etc yn an- rheithio ac yn difrodi mewn llawer eymydogaett, a lliaws o Gymry ymbob ran o'r wlad yn dioddef dan ei arteithiau. ac yn arswydo rhag ei ganlyn- iadau. Mae prcfiad y blynyddf edd diweddaf wedi amlygu fodl'awer fu yn diodc^ef dan yr hainte hwn yn leimlo mwy oddi wrth ei effeithiau dilynol sef gwendid, iselder ysbryd, diffyg yni, &c., nag a. deimlasant dan yr Influenza ei hun. Mae y njeddyjeon goreu mewu amryw wledydd' yn unol vn tystio mai Quinine, mewn undeb & rhyw gyffynau ereil!, yw y moddion goreu sydd yn adnabydduq er atal ei rwysg a l'eddfn ei boen- au. Cir y e) ffyr eywog hwn mewn undeb a rhin- weddau iachaol y prif lysiat-i mddyginiaethoIsydd yn adnabyddua, yn y mfcddygiyn poblogaidd Quinine Bittera Gwilym Evans, ao y mae profion llicsoff fod y Quinine Bititeisdyu wedi bod ynfwy llwyddiannus ac effeithioi i atal neu liniaru ym- osodiadau o'r anwydwst rsag unrhyw feddyginiaeth arali a ddefnyddir i'r amcan hwnnw. Mae hefyd yn effeithiol i adfer nerth ac ynl i rai yn dihoeni mewn gwendid ar ol bod yn dioddef dan ymosod- ad o'r anhwylder. Mae ar werth mewn poteli 2a 9o a 4 60 yr un. neu gellir ei gael am y prisiau. hyn trwy y post yn uniongyrchol oddi wrth y perobenogion-- Qaininn Bitters Manufacturing Co., Limited, Llauelly, South Wales

r ) A Victim to Nervous Dyspepsia." Mr. W. Roberts, of 5, Aliens-road, Winson Green, Birmingham, writes on July loth, 1905 I think it is my duty to let you know the great benefit I have received by taking Guy's Tonic. I was a victim to Nervous Dyspepsia for three years, and received treatment from several Hospitals, besides trying numerous medicines. I received no benefit at all, until I was persuaded by a friend to try Guy's Tonic. I did so, and soon found a wonderful change, and can safely say that I am now completely cured. I shall certainly recommend Guy's Tonic to all Friends who may suffer from Nervous affections." Three Reasons Why Digestive Activity Returns and Strength is Gained "When Guy's Tonic is Taken. t.J (1) The bracing qualities of Guy's Tonic tone up the muscles of the Stomach, so that the Food churning movement is more briskly and ZD efficiently performed. c: (2) The slight acidity of this Vegetable Tonic cleanses the mucous 6 membrane lining of the Stomach so that it pours out the Digestive' juices more freely.. (3) The solvent properties of Guy's Tonic aid and reinforce the Gastric Juice in its duty of chemically changing Food into pabulum or nourishment for the Blood. These three reasons explain why Guy's Tonic so rapidly increases Strength, for Strength is derived from well-digested Food, and by this means alone is the body built up. The indirect benefit is also well marked, for no undigested Food remains to cause pain, discomfort, and distension. There is no fer- mentation of decomposing material to set up Flatulence and Heartburn. The Stomach—when Digestion is accomplished completely by the aid of Guy's Tonic—is left clean and clear, ready to deal with the next meal-evidenced by keen Appetite and enjoyment of meals. Moreover, Guy's Tonic, being in Fluid form, acts at once with I certainity and completeness. Its beneficial. effect is felt immediately r after the Dose is taken. Some Notable Cases. ( This Letter tells how the writer suffered from Insomnia and De- gression accompanied by Indigestion and Loss of Appetite. Guy's Tonic as administered, and the patient ^experienced a perfect cure. Mr. J. Barrow, 114, Leavesden- toad, Watford, Herts, writes :— About fourteen years ago, through great wory and anxiety, I unfortu- nately broke "'a membrane of the Brain, which impaired my memory. I often suffered greatly from loss -of Sleep and Depression of Spirits; then followed the misery of In- digestion and Loss of Appetite for Food. Dc)ctors failed me. I took Guy's Tonic, and my i Digestion and appetite began to im- prove until they were as good as ever. "If I am ever troubled with In- digestion and loss of a naturally cheerful Spirit, a bottle of Guy's Tonic puts me right immediately." In this case the trouble was Weariness, Sleeplessness, and Fag." Guy's Tonic rapidly restored the sufferer to Robust Health. Mr. William Reid, of Maryville Edward-street, Hamilton, -N.B. writes :—■ J I am one of the many users of your invaluable Guy's Tonic, which quickly dispels Weariness, Sleepless- ness, and Fag. I find Guy's Tonic the best Remedy to give the Tone, Vim, and Vigour necessary to enjoy life." After Influenza—A Doctor's Report. Dr. C. P. Spink, M.R.C.S. and 1 L.R.C.P. (Lond.), writing from Johan- Z" nesburg, South Affrica, says :— I find that Guy's Tonic is particu-1 larly useful in the treatment of the after-effects of Iniluenze (La Grippe) and Malairal Fever. It soon removes the Nervous Prostration and Debility following these Diseases." Guy s Tonic is the most largely sold Tonic-Digestive Medicine in the World. Guy's Tonic creates Apetite, restores good Digestion, enriches the Blood, and gives strong Nervous and Physical Vitality. Guy's Tonic, price Is. Id., and 2s. 9d., per Bottle, is sold by all Chemists, Up-to-date Jak Gramophones, Jjjfiffl Reduced Prices, WSj by the best maker. 30s. UPWARDS. The Tap<:y Arm Monarch, As loud as life A Fcher & Son I 2 St Goorge's.Crescent"(Ca-stle Street), Li-verprol,t, Toour Advertisers and Others. We wish to make it known that Mr. ARTHUR FOULKES has no connection whatever with the office of this paper, and does not represent us in any capa cir At ein Hysbysebwyr ac traill. Dymunwn wneud yn hysbys nad oes unrhyw gysylltiad rhwng Mr. ARTHUR FOULKES a swyddfa y papur hwn, ac nad ydyw yri ein cynrychioli mewn unrhyw fodd.

RHOS, GWRECSAM, A'R CYLCH. THODD cyfaifod G wrecsam i ddathlu buddugol- iaeth y bwrdeisdrefi allan yn Hwyddiaot pei- ffaitb. Yr oedd pawb mown hwyl yn cinmol eu gilydd, ac yn gorfoleddu a dywedyd, Torrwyd bedd i wag Doriaetb, Claddwyd hi a'i phen i howr. Sicrha un na cha yr wrthblaid le i roddi ei thraed i lawr eto yn y dref am again mlynedd o ldiaf, Y peth ddeuat i'r amlwg yn beunaf ydoedd cyd-weithrediad ac unfrydedd perfiiith plaid Llifur a Rbyddfrydiaeth yn yr ornest ya lonawr. Danghoaodd Mr Clemeot Edwads yn ei araith ei fod yn wladweinydd byd flaenau ei fyaedd. Nid lie dieithr iddo vw Ty y Cyffredin. Oe na fa yn telod o boco o'r blaen, gwyr am ei deithi i'r dim. Nid lle Hegun Deu gl wb i gymdeithasu !1.g ereill yw y Ty iddo ef, ond lie i weithio. Y mae eisoes wedi dechreu ar ei waith distaw o ddifrif. Hysbysodd fort panddo un mater pwysig ar aroed. yu swyddfa John JBurus. Y mae y ddau yn ben gjfeilliod mynwesol, er dyddiau streic fawr y docwyr yn Lluncain. Y mae awyrgylch Gwrecaam ya llawn mwg a tVaa o byd. Pendetfynnoid Cyngor V Dref, wnead ymchwiliad igosttu y Fever Hospital. Ofnai rhai evngborwyr fod ygdref yn talu gor- mod, a hawlient gyfrif manwl. Gwrawd hyn. Y canlyniad yw tod y dref yn talll taa pbum swllt am bob un a ddygir i'r Ysbyty a Ch/ntor y Dosbarth ddenddeglswllt yr un. Danghoswyd fod y dref wedi osgoi tAlu miloo-ld o buantiu fell r. Ond y mae llygaid y Cyngor arall wedi eu hagor. Mynnir gweled felly fod y drtf yn cael talu ei rhan. Dyms beth yw" brathuy brathwr "mewD gwirionedd. Dal ati y mae yr ynadon i leihau nifer y taf. arndai. Gwrthodwyd trwyddedlLui dri oboaynt yn y llys diweddaf. Bydd gan y dref fwy na digon eto. Ceisia rhai ddywedyd fod cam dybryd wedi ei wneud mewn ua achos, gan mai yn ddi- weddar y prynodd y perchennog ef gan Gyngor y Dref. Ond dylai pob :1]n wybod nad yr un corff yw y Fainc Diwyddedol a Chyngor y Dref, er y dichon fod un neu ddau yn aelodau o'r ddau. Pa bryd y dechreua ynadon y Sir ar y gwaith o leibau y tafarndai y to allan i'r dref? Y mae yn hen bryd. Y mae darluo mawr a rhagorol o'r diwaddar Ben Davies, Y.H, Pant, Rhos, wedi ei osod i fyny yn un o ystafelloedd etiDg y capel mawr hwn. Bu y brawd hwn yn wir ffyddlon i'r acbos am dymor maith, a theilwng oedd gwleu- thar by" i fytholi ei gofhdwriaetb. Disgwyiiwn glywed yn fusn f«d darlun arall yn c»el ei osod wrth ei ochr-darlon y diweddar Henadnr Hooson, Y.H, Rhos, un o'r dyoion cyhoeddus gweithfawrocaf welodd y cylch erioed. Y peth ucbaf yn meddyliau pawb ym MaeTor y dyddiau hyn yw cenhadaeth Gipsy Smith. Llenwir, a gorleowir, y Drill Hsll f awr bob nos, a cheir llu mawr o ddychweledigion. Y mae y Gipsy yn un o feistriaid y gyoulleidfa, a chymer galon pawb. Giesyn yw dadweeud y rhaglen argraffedig fei y gwneir ganddo. Collodd can- noedd o blant gifle i'w wraado drwy gynhaliad eu cyfarfod ddydd Gwener yn lie dydd Sadwrn, fel y cyhoeddwyd. Gwca lea mawr, yn ddiau. Cyfarfod byaod ddyddorol oedd yr hwn a alwyd i weinidogion yn unig. Y GWYN o FAELOR oo

Ysbryd yr Oes, Am Mawrth 15ed, 1906. CYNHWYBIAD: 1. DYNION I'R OES.—Mr. Wm. Jones A.S., gan y Golygydd. 2. CREFYDD YR OES, gan y Parch. H; H. Hughes, B.A., B D. 3. BARDDONIAETH ELFED, gan Any eurun Gwawdrydd. 4. YR IAITH GYMRAEG, gan y Parch. D. Tecwyn Evans, B.A., Llanddulas. 5. DIFFYGION" Y PULPUD CYMREIG, gan y Parch. Daniel Hughes, Lerpwl. 6. YR EFENGYL A'R BYD HWN, gan. j Parcb. E. K. Jones, Brymbo. 7. CYFRINIAETH CREEYDDOL (Rel- igious Mysticism), gan y Parch. J. I Williams, M.A., B.Sc., Lerpwl. PRIS DWY GEINIOG. Y Cyhoeddiad goreu a rhataf yn yr Iaith Gymraeg. Gellir cael yr "Yspryd,' yn Lorpwlgan- Mr. H. Jones, 12, Conlngsby-road, Anfield J. Jones, 23, Mityleno-st., Gt. Homer-f Roberts, 13, Thorburu-sfc., Edge r Rd. Jones, 1 Jubilee-grove, Seacom-. Edward JODOS, 30 Hemans Streat R. W. Edwards, 17 Boundary Place YN EISIAU.—Dosbarthwyr ychwanegol,, ymofyner am y telerau a SECRETARY, lspryd yr Oes Office, ( 8, Paradise Street LIVERPOOL.