Y Cymro

Gohebiaethau. CHWAREU TEG I'R WESLEYAID. SYB,—Yr wyf yn teimlo yn ddiweddar Dad yw y Weelevsid yn gyffredinol, ac yn arbenig y Wesleyaid Cymreig, yn cael eu deall gyda golwg ar en safle bresenol mewn cysylltiad a roetexion gwleidyddol y dydd. Mae yr hen Wesle)ad Ceidwadcl gynt yn ymrithio o flaen meddyliau llawer o Ymneillduwyr Cymru fel fyr; chiolycid o'r Wesleyaid heddyw. Ehyf- qdd mor ddall ydyw y gwahanol enwadau i'w gilydd, er yo ymdroi llawer yn ddiweddar yn uaysg eu gilydd. Gwelais mewn njwyddiadur -Cymreig y dydd o'r blaen y ncdyn hwn:— Pu'r Wesleysid, fel corph, yn hynod o bleidiol i'r Weinyddiaeth yu eu polisi rbyfelgar, ond y mae 4erfyn byd yn nod i waseidd dravr enwad hwn. _y! Gwelwn eu bod wedi condemnio y Mesur Addysg pietenol yn lied gioew, mewn cynadledd yr wythnos hon. Yn sicr, mae y sylwadau hyn yn annheg— yr rly ysgubol ac anngharedig o lawer. Mae'n ir fod llawer o arweinwyr Wesleyaidd Lloegr wedi pleidio y WeiDyddiaeth bresenol yn en polisi rhj fel gar. ac yn en plith y Parch Hugh Piice Hugtfs. Ond, ai onid ellir dweyd iruD peth i redden am arweinwyr perthynol i'r yn Lloegr? Bctb emrai fel Dr Guincss Bogers, yr Annibynwr; Bz Vi&tscn (Jan 31 aclaren), y Presbyteriad; y Parch John Thomas, Lerpwl, y Bedyddiwr? Gallcsid tylio cddiwith y sylwadau dyfynedig fod yr elm-ed Wesleyaidd Seisnig bron i gyd yn Jicgos ar bwnc y rbyfel, yn Doriaidd ar agos bob pwrc gwleidjddol arall, ac mai eitbriad fu iddjLt gymerjd ssfle ryddfrydig yn nglyn a'r Mesur Addysg. Camgymeriad dybryd. Mae yr nwad Wesleyaidd Seisnig yn y blynyddoedd jdiwtddaf wedi mjned drwy drawsnewidiad mawr. "Er iddo gael y leI dro Jingoaidd ar bwnc y Thyfel, mae Mr Piice Hughes wedi bod yn un o'r piif alluccdd i dioi y llanw ceidwadol a nod- wtddai JI hen weiuidogion Wesleyaidd yn ol, ac mse y llaLW ih} ddfiydol yr yspryd a syniadau y gwtinidogion ieuengach yn paihau ac yn ecill grjm. Y neb a ambeuo hyDy, aed i'w Cynadledd Gyffredinol em dro, neu darllened adreddiad cyflawn o'r Gynadledd hono. A chyda golwg ar y pei deifjrsiad o gordemciad "lied groew" abasiwjdgan yr enwad Wesleyaidd, dylid ei gydcabcd gjda chymeradwyaetb mawr, oblegyd, gclyga cODdtiiiEio y mesur dan sylw fwy i'r "W tslejaid nag u nna i'r ex-wadau Ymneillduol eraui. A phan ddeuwn at y Wesleyaid Cymreig, mae y sylwadau a dcjfynwyd }n fwy annheg fyth, Ar y cifun, mae gweinidogion Wesleyaidd Cymiu a or ddfiydol eg eiddo unrhjw enwad Cymreig arall, ja bu, fel y mae eto, amryw C i ohonynt yn mysg cewri cryfaf Rhyddfrydiaeth ein gwlad. Beth bynag ellir ddweyd am diefn- yddiaeth Wesleyaidd, nis gellir yn deg ddweyd fed Wesleyaid Cymru yn nodedig am waseidd- dia. Fel y usae gc.reu'r modd, y mae yn bosibli ddjniou eargfryd dyfu dan gyfundrefu gattb, ac, fel y mae gwaetba'r modd, mae yn losibl i dra arglwj ddiaeth a gwaseidd-dia gael megwrfa dan y trefniadau mwyaf rhydd. Ac 13d JlI Led ar bwLc y xbjfel, os yw Wesleyaid Cymru i'w bamu J n 01 eu gweinidogion a'u tewyddi&dur, beiddiaf ddweyd mai Did dyma'r eawad lleiaf Pro-Boeraidd" yn ein mysg. Ar y mater hwn, ni fu hyd yn nod y Cymro yn fwy Lym mewn condemnio y rhyfel eichyll bresenol. Yr wyf yn gwneud y sylwadau byn am fy mcd yn teimlo fod rbywrai mewn anwybodaeth yn gwneud cam ag enwad parchus—enwad sj dd, er iddo dded diosodd o Loegr, erbyn hyn mor Gymxeig ei yspryd a'i nodweddion ag unrbyw ¡ enwad arall yn ein gwlad, ac yn myned yn fwy felly beunydd. CARWR TEGWCH. I o I

Dfffryn Clwyd. WEiDi hir oediad, dyma'r Haf ac y mae dyn, anifail, ehediaid, ednogiaid, ymlusgiaid, ie, a physgod yr afonydd yn ei roesawu hwyrach yn fwy Lag arferol oblegyd ei hir oediad. Wythnos i ddyda Sadwrn, ar oehr clawdd yn gwynebu ar yrafon Clywedog, gwelais DyVa dryw, ac ynddo bedwar o wyau a lhyw dair modfedd oddiwitho ben llyffant brych tra y corph yn dyn yn y pridd lie y buasai, mwy na thebyg, yn treulio ei auaf hir. Mae'n rhyfedd fod dau greadur mor an- hebyg yn cattrefu mor agos i'w gilydd. Fel pobman arall, cawsom y Sulgwyn oeraf er'e un mlynedd ar ddeg, os oedd hwnw cyn oeied. Yr oedd y gwynt ei's wythnosau cyn yr wyl yn enbyd o oer, ac yn cadw pobpeth o leiaf jis yn ddiweddar. Felly yr oedd hi ddydd Sadwrn, y Sulgwyn, a dydd Llun, tra yr oedd y IToel Fama fore ddydd Mawrth tan gnu tew o eira claerwyn. Ond ddydd Mercher, clauarodd yr bin, a dyna'r diwrnod cYDtaf o Haf. Ddydd lau, gwlawiodd yn drwm wlaw dwys, cynes, ag yr oedd ei fawr eisiau; a tbranoeth, ddydd Gwecer, yr oedd natur wedi cael hyd i'w chyd- gan. Canai yr adar yn mhell ar ol i'r haul fyuld i lawr a rhwog deg ac un ar ddeg y nos clywais aeenion y gog. Nid wyf yn cofio i mi erioed glywed y gog yn canu yn y nos o'r blaen, na darlleu am hyny ychwaith yr oedd hi'n noson led dywell-yr "yblen yn llawn cymylau, ac nid cedd lleuad na seren yn y golwg. A glybu ein gohebydd dyddan Gwas y Gog" am ei feistres yn gwneud hyn ? Yr oedd ei deunod yn swnio biaidd yn gloff, fel yn y dyddiau y bydd h.In decbreu canu. Ai canu yn y nos y mae er jjwxeud i fynu am dymhor byr ei chan eleni ? DINBYCH. Cynbebiwng pruddaidd oedd hwnw yn yr Eglwys Wen ddydd Mawnh, pan y rhoddwyd jhaL farwol Miss JenLett Rowlands ° Gaernar- fon, thian ieuauc biydferth, 23 oed, a thalentog yn etiweojg fel cantores, i orphwys yn yr hen fynwenl enwog. Bu Miss Rowlands farwyn Nghaeinarfon, ar ol byr gystudd ond yr oedd hi wedi dymuno cael ei chladdu yn yr Eglwys Wen ychjdig wythnosau yn ol; a bu ei rhieni galaius yn ffyddlon i'w chais. Merch ydoedct i Mr Johi, Rowlands, yr hwn a lanwodd yn deil- sw)dd o gvnrj chioiydd yn Ngoglead Cymiu i'r Gymdeithas ei Atal Creulondeb at Blant," ac oedd yn b) w am flynyddau yn Nin- bjch ac wedi byny yn Nghaernarfon. lJaeth tyifa iuosog i hebrwng y claddedigaeth i orsaf Caernadon ddydd Mawrtik, &'r un modd i'w ^yfaifod yn ngorsaf Dinbych, gan gerdded yu llu du i'r Eglwys Wen. Cydymdeimlir yn .ddwys a Mr a Mrs Rowlands a'r teulu yn eu ^xottdigaeth fawr. Ya Eisteddfod Dinbych Ddywllun y Pasg diweddaf, Miss Rowlands a eDillodd wobr y soprano ac ) cbydig dybiai y sawl oedd yn mwynhau ei chauu ysplenydd, y byddai cyn pen deufis wedi tewi am byth. RUTHIN. Ddydd Mercher, daeth tenaDtiaid y Castell yn nghyd yn llu mawr iawn, amryw ohonynt o cyn belied a IVtffrjn Ceiriog, sr wahoddiad Colonel a Mrs West er cjdoabod eu caredigrwydd yn darfon pwyddion i briodas Miss Sbelagh West a Due Westmirster. Yu acffolus, yr oedl y Due yn abseDol gyda'i ddylednvjddau mihvroi, oddiwith ba rai nis gallai ymryddbau, Tan yr amychiadan, diau y buasai'r dathliad wedi ei ohiiio yn mhellach onibai ei bod eisoes braidd yn bm yr danfonedd y Due bellebyr yn gofidio na fufsai gyda LiN-y ac yn egluro yr achos. Mwyn- haodd yr ymwelwyr eu hunain ya fawr yn y gerddi a'r pare a'r Castell sydd yn gwntud y Ilaceichynun o'r mauau mwyaf djmunol a dyddoiol yn Nghymiu o ran ei golygfeydd a'i haces. Cyflwjnwyd Album prydferth i'r L'duges ar jan tref Huthiu gan y Maer, Dr Medwyn Hughes, me'\D araith hapus fel arferol, a llongyfarchwj d y par ieuanc mewu areitbiau teilwrg gaD Reithor LIst fwrog a chan amryw o'r tecantiaid. Bu rbai acbosicn digr:f yn y County Court diweddaf ima. Djm&un. Gwysiodd tyrchwr o'r enw Mis Jos. Williams Mr Jones, Rhydycil- gwjn, tiu y svm o 25s., am ddal ewninged ar ei ffarm, caDys y mae Williams yo dal cwningod cjstal a tyichod daear. Wedi ttafod yr acbos, ac i Mr Jones dystio fed y tjrchwr yn cael y gwningod a ddaliai am ei boen, dyfarcodd y BbrLwr Syr lior&t o Llojd foi hyny'n ddigon o dal, a thaflwjd yr aches allan. Y tal am faglu twrch ) d) w dwy geiniog, ond nid 3 w crcen na chnawd y daearfochyn o werth dim, tra y fewneir ciyn ddefnjdd o groen a chnawd y wningen. Y mae ua y peithynas aposaf i'r llygocen ffieinig a'r llall i'r vs- yfarnogt Yr wjf jn cofio taio ar dyichwr yn Efenech- tyd flynjddauyn ol, ac edliw iddo er mwyn ei biofocio dipyn mai ei waith ef oedd y mwyaf enillgar y gwyddwn am daLO—yn cael dwy geiniog gan y ffaimwr am bob twich a ddaliai, a pbeth wmbxeth o arian am y crwyn i wneud gwasgc dau i fy ddigions. Yr oedd ei bar llygaid yn myn'd trnvof gan ei syuded at fy anwybodaeth ac ar ol cael ei wyot ato, ebai, Ddyn anwyl, wjddccb chi ddim byd am dani hi! Mi furu i'n ddigOD peth ma ebtalwm i addo deuDydd gwasgod i wr byneddig am sofreu. Fedr ULdyn gael ond maint ceiniog fawr o groen y twrch mwya at y pwrpas, ac mi fu raid imi fliogo saith ugien obonyn nhw, a'i ciwrio nhw, a'i trwsio'n ofalus bob un. Mi gymodd imi ddwy flynedd lawn o fy holl amser segur i wneud y job, a faswn i'u cymyd yr un deg punt am daui eto." 'Doedd I geni ddim i'w wneud ond sylwi mai tyrchwrs, Tcris, a pbys^otwrs oedd y tobl fwya clwyddog ar wyLeb daear; er yn meddn-il ar y pryd ac yn credu eto fod y tyrchwr yn dweyd y gwir. Penodi atltrawi y Bivrdcl.—Bu eistedd- iad hir ac ystyriol yn y Bwrdd Ysgol ddydd Sadwin, pwy a geid yn olynydd i Mr Williams fel meistr Ysgol Strjt y Rhos." Yr oedd 62 o ymgeiswyr. Yn y diwedd, chwynwyd hwy i Jaw r i 6, sef Mri 0 R Ow en, Llundain W R Jones, Bangor; W R Owen, Porthmadog; J T Willit ms, Jsirmingham D Price Jones, Niw- bwrch; ac R Griffith, Ffestiniog. Dydd Sadwrn nesaf, gwneir penodiad texfynol; a Iwc dda i'r goreu. LLANRIIAIADR. Ycbydig fisoedd yn ol, ymadawodd y Parch Berinet Williams, B.A., bugail dwy eglwys fechan Prion a'r Glyn, yn y plwyf hwn, a'r Methcdistiaid, gan ymuno a'r Eglwys Sefydl- edig. Byd onid urddid ef yn offeiriad, penod- wyd ef i weioyddu yn mhlwyf Penarddlag neu Hawarden; ac yno y bu. Ond yn Nghyfarfod Misol Dyffryn Clwjd, a gynaliwyd ddydd Mercher, daillenwyd llythyr oddiwrtbo yn am- lygu dymuniad i gael ei dderbyn yn ol i'r wein- idogaeth Fethodistaidd a phenodwyd pwyllgor by chan i chwilio i'r achos a dwyn adroddiad i'r Cyfaifod Misol nesaf. Gan fod y mater tan ystyriaeth, Did teg fyddai dweyd gair ar anwad- alwch ymddangosiadol Mr Williams. RHYDYCILGWYN. Y mae capel y M.C. yn y lie hwn yn myned tan adgyweiriad trwyadl; Mr Edward Jones, Bedford Street, Lerpwl, ydyw'r contractor, a gellir dybynu ar ei waith a'i weithwyr ef bob amser. DEBWEN. Yr wythnos ddiweddaf, bu farw un 0 drigolion hynaf y plwys hwn, sef Mrs Jones, y dafaru- wraig, yn 87 mlwydd oed, ac wedi llanw am lawer iawn o flynyddau y cylch mewn bywyd yr oedd ynddo yn gymydogol, diabsen, a digwyn gan y gyfraith. Yr oedd ei phriod yn un 0 deulu Jonesiaid Maes-yr-odyn, enwog yu eu dydd fel porthmyn. o | o

Ffestiniog. Y Llungwyn. DIWBKOD clir a heulog ar lawer cyfrif i Ffestin- iog oedd y Llungwyn cafwyd hin deg a gwenau ffawd o bob cyfeiiiad. Er fad lluoedd yn gadael yr ardal ar gyfer eisteddfodau y cylch, yr oedd torf awyddus yn eu cvfarfod ar-eu hymdaith tuag yma i'r arddangosfa flynyddol. Yr oedd yr ardal wedi ei heigio a dyeithriaid yn gynar ar y djdd, ne Di cbafwyd gwell detholiad o anifeil- iaid na chystal nifer 0 edxychwyr ar y maes o gwbl. Pobl selog ydyw pobl y cwn a'r ieir a'r cefiylau yma. Dywedir fod sel rhai ohonynt wedi llosgi y ffi,jitiu syckd ya gwabanu'r byd a tbiroedd gwaharddedig eraill, ac wedi rhoi min ar byawdledd ambell i flaenor taeog yn y fargen. Haeada Mr William Jones, Peuygroes, ysgrif- ebyda yr arddangosfa, glod arbenig ar y llwydd 0 sydd wedi coroni ei ymarechion. Plant yr Eisteddfod. 1 jma restr o fuadugoixaethau eisteddfodol y Llutgwyn mor gjflawu ag y gallwn ei rhoddi, heb lalais na bwriad i adael enw neb allan :— Adioud Miss Catherine Ellen Parry, tthiw; awen Athron, Dewi Mai o Feirion, a Bryfdir; cau Cor Biynbowydd (oan arweiniad Mr Rt iidaiunds), Cor Meibxon y Moelwyn (dan ar- weiniad Mr Cadwaladr Roberts), Misses Sarah A 1 Mollis, Eunice Williams (^ew Market Square), Mri J T Owen, T G Davies (Gladstone Terr.), ac R Brothen Jones (Llanfrothen); ll€n: Dewi Mai o Feirion—yn y Bala. Bydded i'h cyfeill- ion oil edrych yn mlaen oddiar dalfryu buddug- oliaeth i ddyfolol uwch a gwell. Organ Recital. Nos lau ddiwedduf agorwyd organ newydd capel y Bowydd trwy gynal cyngherdd cy segr- edig ac uwchraddol. Yn absenoldeb Dr Ro- berts, Y.H. (Isallt), cymerwyd y gadair gan Mr William Owen, Plaswaenydd. Gwasanaethwyd wrth yr offeryn gan Dr Roland Rogers, Mus Rllc, a datganwyd gan Miss Sarah Lewis, Tany- grisiau, a'r Mri J T Owen ac E Ffestin Jones. Arweiniwyd y canu cynulleidfaol gan Mr John Griffith, i'r hwn hefyd y rhoddwyd anrhpg o spectol aur fel cydnabyddiaeth fechan o'i ffydd- londeb gyda chaniadaeth y cysegr am ddeugain namyn un o flynyddoedd. Gwnaeth y cautorion eu rban yn gampus, et foi gwynebu cynulleidfa o'r pwlpud a chana gyda'r orgin yn dra an- nghynefin i amryw ohonynt. Ond waeth heb hel cwmpas, yr orgin, dan gyffyrddiadau Dr Rogeis, osdd gogoniant y cyngherdd. Yr oedd ei melodedd yn gyfareddoK a'i grymusder yn ys- gubo pobpeth oli flae-a. Nis annghofir ynbir y dylanwad osdd yn cyd-fyned a. chwareuad y Dr o'r Storm' taa diwedd y cyfarfod. Mae cyf- eillion y Bowydd wedi sicrhau offeryn campus; llwydd a'u dilyno yn eu hymdrech i berffeitbio moliant y Goruchaf. Siaradwyd yn ystod y cyf- alfod gan y Cadeirydd, Mr John Griffith, Bar- lw.Tdon, a'r Parchn E Lloyd (Tegf(-,Iyn) a John Owea, M A. Gwledd a Chyfarfod. Yr un noswaith ymgynullodd torf luosog i Westty y Frenhines, ar wahoddiad y Mri Yale a'i Gwmni, i fwynhau gwledd ddanteithiol a chyfnewid meddyliau mewn areithiau hyawdl, ar achljsur o gwblhad gwaith y goleuni trydauol at wasanaeth yr ardal. Y cadeirydd oedd Argl Nen borough, a gweithredai Mr Yale fel is-gad- eiiydd. Gan fol cynifer o foneddigion anbys- bys iui o bell ac ago; wedi dol ya Dghyd, nis gallwn roddi rhestr o'r gwyddfodolion na chron- ic!o dim o'u hareithiau. Cariwyd pobpeth yn mlaen mewn trefu ac urddas, a chafodd Ffestin- iog gyfle uuwaith ya ihagor i ddacgos mor awycldus ydyw i groesawu Dyfais a Cbelfyddyd ya eu gwisgoedd diweddarat. Yr oedd y gwestty wedi ei wis^o a goleuni fel dilledyn oddimewn ac allan, a chwareuai Seiudorf Frenhinol Oak- ley alavvon per yu ystod y gweithrediadau. Yr oedd yr addurniadau amryliw yn tystio yn eglur fed Dydd y Coroniad gerllaw, a llawen genym ddeall fod yr boll aidal yn cydweithio ar gyfer dathluy dydd. Djnoethir llawer biyn a cirlog- wyn hyd ein myuyddau y dyddrau b) n, a cblywir hwythau }n tarauu eu dymuuiad i'r Breniu maes o law. MANION. Chwith genym glywed am farwolaeth priod yr hen lenor profiadol Glaslyn, Nantmor, Bedd- gelert. Mae henaint ac unigrwydd wedi gor- ddiwes y bardd melus erbyn byn mae iddo ein cjdymdeimlad mwyaf diffuaut. Cawsom air oddiwrth Athron y dydd o'r blaen o Madeira dywed ei foi yn hwylio yn mlaen yn galonog. Deallwn fod Seindorf Frenhinol Oakelev wedi eu dewis o blifch. y seindyrf Cymreig i gys- tadlu yn Belle Vue, Manchester, eleci. Gofal- ed y seindorf am enw da Ffestiniog. Emynau'r Coroniad.—Cyhoeddir nifer o em- ynau cyfaddas i'w canu ar yr amgylchiad rai o'r dyddiau Desaf, dan olygiad Bryfdir. Bydd rhai ohonynt yn y ddwy iaith, ac wedi eu trefnu ar donau adnabyddus a phoblogaidd. Cyfarfu pwyllgor Eisteddfod y Gwyr leuainc nos Lun ddiweddaf i roi'r hosan ar y gweill, fel y dywedir. Mae Cor Meibion y Moelwyn wedi pender- fynu myned i New Brighton bythefnos i'r Sadwrn nesaf. Nid oes ball ar egni a bnvd. frydedd y chwarelwyr. Ddydd lau diweddaf, yn nghapel y Rhiw (M.C.), yn mhresenoldeb y Parch D Roberts, gweinidog, a Mr Richard Jones, cofrestrydd, unwyd mewn glan briodas Miss Lizzie Jane Williams, merch ieuengaf Mr John Williams, baker, Rbiwbryfdir, a, Mr Thomas Williams, 4,. Hawarth St, Bolton. Haul ary fodrwy. Hwyliodd Mr 0 J Owen, is-gadeirydd y Cynghor Dinesig, i Newfoundland, ddydd Gwener diweddaf, a chymerodd amryw weithwyr o'r ardal hon a sir Gaernarfon gydag ef. Mae Mr Owen wedi cyhoeddi llyfr ar hanes yr ynys a'i rhagolygon, a dywedir ei fod yn ddyddorol dros ben. Mae cryn deimlad yn yr ardalj meddir, yn ffafr cael un cyfarfod crefyddol yn nglyn a'r Coroniad, yn yr hwn y gallai yr holl enwadau ac Eglwys Loegr ymuno. Hwyrach y ceir trafod- aeth ar hyn yn y pwyllgor: mae y mater wedi ei awgrymu o'r blaen. PBTDEBI. -0-

Or Bala. Do, yn wir, cawsom Eisteddfod fendigedig yma. Llawer iawn o bobl, derbyniadau boddhaol, a hwyl anarferol gyda phobpeth. Cyfarfodydd rhesymol 0 ran hyd, a threfnusrwydd neillduol yn yr holl weithrediadau. Yr oedd y cystadleuon corawl yn deilwng o Eisteddfod Genedlaethol; ac yr oedd yr unawd- au a'r adroddiadau yn annghyffredin o uchelryw. Yr oedd y gystadleuaettx am y gadair yn un .anrhydeddus iawn a chafwyd hwyl ddigyffelyb wrth gadeirio Emyr, yr hwn a ail godwyd gan y myfyrwyr yn yr Ysgol Ragbaratoawl dranoeth, ac a goronwyd a gorymdaith ddoniol ar hyd prif heol y dref gan gario y bardd a'i gadair mewn llawenydd a chan. Daeth miloedd o bobl i'r dref o bob cyfeiriad ac nis gall hyn lai na bod yn advertisement rhagorol i'r lie fel pryseddfa haf. Am hyny, fe ddylai y trigolion gefnogi ymdrechion y pwyllgor yn llawer mwy calonog nag y gwnaethant erioed hyd yn hyn. Mae rbywrai a y sty riant eu hunain y bobl oreu" yn sefyll draw, ac yn edrych braidd yn ddiystyrllyd ar gyfarfodydd fel hyn a gynelir ar raddfa lied eang, tu y gweithiant yn ganmoladwy gyda man gyfarfodydd o'r un natur yn hollot. Yr oedd holl dnedd yr Eisteddfod yn goeth a dyrchafol, a champ yw i'r mwyaf rhag- farollyd roddi ei fys ar ddim annheilwng ynddi o'r dechreu i'r diwedd. Mae yr Eisteddfod yn Nghymru, ac oddeutu y Bala, fel lleoedd eraill o'n gwlad, yn boblogaidd, a dyledswydd ein har- weinwyr crefyddol yw manteisio ami, ymwasgu ati, a chynorthwyo i'w hiawn gyfeirio, ac Did dweyd yma ac acw gyda goslef yo cynwys cymysgfa ryfedd o amheuaetb, diystyrwch, gwawd, ac eiddigedd, 11 Fydda i bytb yn myn'd iddi hi." Yr oedd y ffordd oddiyma i Gefnddwysarn yn llawn trwy'r dydd 0 ddyeithriaid yn myn'd a dod i ac o ymweled a bedd y diweddar Mr T E Ellis, A.S., ac yr oedd degau yn mwynhau eu hunain ar hyd glanau y llyn, ac yn y cychod a ddawnsient ar ei donau arianaidd. Canys caf- wyd diwrnod teg, er yr holl ofnau a godwyd gan ddrycinedd mawr y dyddiau blaenorol. Hyderwn y bydd i'r pwyllgor gydnabod yn sylweddol wasanaeth mawr yr ysgrifenydd ym- roddgar, Mr Robert Evans, gol. y Seren. Ym- daflodd gorph ac pnaid ilr gwaith, ac fe lwyddodd i osod ein Heisteddfod ar seiliau a aicrhant llwyddiant am flynyddoedd i ddyfod. Hefvd y mae diolchgarwch gwresog y dref yn ddyledus i'r parchedig reithor am y parodrwydd rhydd, y sel fyw, a'r tegweh mawr a ddangosodd at bawb yn ei swydd fel cadeirydd y pwyllgor a hyderwn y eawo gymhorth ei broflad eaog yn yr un safle am flynyddoedd eto. Yr oedd yn dda genym weled eisteddfodwyr aiddgar o'r Bermo, Dolgellau, Ffestioiog, y Bwlchgwyn, Corwen, 'a'r Ceryg yn bresenol. Trwy gydnabod a chroesawu ein gilydd y mae i ni sicrhau cydweithrediad a sel yn y gwabanol ardaloedd gyda'r sefydliad sydd y blynyddoedd hyn yr agosif i grefydd 0 ran cymeriad a phobl- ogrwydd yn ein gwlad. Fe wyr y rhai sydd 3 n y gyfrinach hono pwy yw y rhai a wnant lawer er llwyddiant arianol a moesol ein heisteddfodau, ac nid doeth yw cyfyDgedd tuag atynt. Nid ar linellau masnachol yn hollol, nac yn benaf, y mae cario eisteddfod yn mlaen. Ffydd. a baidd, fel elfenau trosgl wyddol ac ymlynol sydd eisiau yn teoaf i wneud eisteddfod yn llwyddiant, ac nid rhodio wrth olwg. Os amlygir ysbryd criufcach mewn unrbyw gyfeiriad gan bwyllgor eistedd- fodol, crintichrwydd cyffredinol fydd ei wobr gan y wlad. Eisteddfod Cerygydrudion fydd y nesaf yn y rhan hon o'r wlad. Deallwn fod yma ddau neu dri 0 gorau yn hwylio myned yno-cor meibion, cor merclied, a chor plant. Cwynir nad yw yr aelodau yn mynychu y cyfarfodydd ymarferiadol fel y dylent Gresyn yw byny, canys y mae yn gam a'r arweinydd ac a'r cor yn gyffredinol. Rlilwyr annysgybledig oedd achos llawer o'r aflwydd yn y Transvaal, ac felly y mae hi yn fynych efo'r corau yma hefyd. Mae Haleliwia Handel yn faes y brif gys- tadleuaeth gorawl yn Eisteddfod y Bwlchgwyn ddechreu Awit; os yw cor y Bala yn gallu canu rhywbeth yn iawn, yr Haleliwia ydyw hwnw. Beth fyddai i ni fyaed yno, boys (and girls hefyd, with gwrs). Byddai yn drip bach reit neis i ni. Mae Coroniad y Brenin ar yr ymenydd yn y Bala fel yn mhob mau. Ceir te a bara fcrith i dlodioa a phlant, a chyda hyny chwareuon a champau corphorol trefnedig gan bobl grefyddol a duwiol. Mae pethau felly yn llawer mwy dyrchafol eu natur, ac yn tueddu i foesoli gwlad yn llawer mwy ua. gweithrediadau eisteddfodol, ouide Li fuasii thai o'r bobl oreu yn cefnogi y naill ac yn gwawdio y llall. Mae Mr John Parry, Y.H., yn troi allan yn ddarlithydd enwog. Bu yr wythnos hon yn traddodi ei ddarlith ar ei Daith i Ganaan yn Ty'nybont, a gwelwn ei fod yn Llanuwchllyn a Glyn Gower yr wythnosau nesaf, ac y mae swn tyrfa o gyhoeddiadau yn dod. Diau genym ei fod yn dra dyddorol, canys medd Mr Parry ddawn siarad dymunol, ac ni ddywed ddim ond a fo wir ddyddorol ac adeiladol. Er hyny, amheuwn a yw y ddarlith cystal ag y gallai fod, os nad yw Mis Parry wrth law i'w gynorthwyo ac os yw, hi ddylai gael yr un cyhoeddusrwydd a'i rhan gyfiawn o'r clod. Nos Wener ddiweddaf, bu y Parch H Barrow Williams yma yn traddodi ei ddarlith ar Y pedwar Methodist oddicartref," sef Daniel, Sadrach, Mesach, ac Abednego, Darlith ddon- iol, ddifyr, a da dros ben. Y myfyrwyr oedd- ynt arweinwyr y ddarlith, a diau iddynt gael swm da o elw. Havbesp a Thom Roberts yn Brynmelyn. Yr oedd Havhesp ar y bwrdd yn y gegin yn pwytho, a Thom Roberts tu allan i'r ffenestr yn trin yr ardd flodau. Daetb gwr y ty i mewn, ac wrth edrych ar Havhesp nis gallai lai na gweled Tom Roberts yr un pryd. Yrwan, Havbesp," meddai, "gwna englyn i Tom." "O'r gore," ebe Dewi. Yr oedd Dewi ar y pryd yn Demlwr Da selog, ac yr oedd Tom wedi bad felly, ond yn ddiweddar wedi' ea gadael p'am, nid yw o bwys. Yr oedd Tom hefyd wedi bod yn co?-- poral yn Militia sir Feirionydd yr oedd gyda hyny yn perthyn i seindorf Llandderfel ac yn cuio'r drum. Yr oedd yn arddwr pur fedrus, ac yn deall ffyrdd y tanddaearolion bethau sydd yn blino'r amaethwr yn y gwanwyn a'r haf. Ydio'n barod Dewi?" ebe Mr Jones. -1 Ydi, 'mwn i," ebe Dewi gan gilwenu yn ddireidus. Tom, tyr'd yma gael i ti glywed englyn mae Dewi wedi neud i ti," gwaeddai Mr Jones ar ben y drws. Gollyngodd Tom y rhaw, ac aeth i'r gegin, gan sychu ei chwys yn llawes ei grys a sefyll yn ddisgwylgar ar ganolyllawr. YTwan, Dewi," ebe'r gwalch o swerwr, a dechreuodd Dewi yn araf fel hya:— Drummer yn chware dranta- Relt dda, mi gana i'r drum gystal a'r un welis i 'rioed," ebe Tom. ae hirben Hen gorpol militia; Ie, ac mi faswn yn gapten cyn hyn taswn i wedi aros hefo nhw ond go on, Dewi." Tyrchwr Gnaf, mi ddaliaf dwrch ag undyn yn y wlad." a garddwi gwirdda, "Campus, fachgen, myn rhew." Ond c r o Demlwr Da, Afraid dweyd fod pawb oedd yn y gegin yn eu dyblau gan chwerthin-safai Tom fel un wedi ei syfrdanu ond cyn hir cafodd ei anadl ato, a dywedodd gyda'i bwyslais nodweddiadol ef ei hun, Yn beeth y bo dy berfedd, y teiliwr tila," ac allan ag ef fel ergyd, gan drwy hyny ychwanegu at y difyrweh. Nid yw Bryn- melyn wedi dod ato ei hun eto.

lodlono Faelor. Y SABBOTH diweddaf, y Sulgwyn, disgwylid yr- Archdderwydd a'r prif-fardd Pedrog i gynal cyfarfod pregethu yn Rhostyllen, ac edryebid yn mlaen yn awchus am wledd. Fel y gwyddoch, tatawyd yr hybarch Archdderwydd yn wael, ac: felly fen siomwyd, oiid yr oedd Pedrog yn ei hwyliau goreu, a thraddododd bregethaa grymus. Yn yr oedfa gyntaf-nos Sadwrn-cvmerodd, un digwyddiad pur annghyffredin le, er penbleth i rai ar y pryd, ac er difyrwch i lawer wedi. hyny. Awd trwy y rhan gyntaf o'r gwasanaeth yn ddwys a difrifol, a dyma'r pregethwr yn dar- llen ei destyn yn hamddenol ond gyda phwyslais, —" Paham y terfysga y cenedloedd ac y myfyria y bobloedd beth ofer." 'Dwn i ddim," ych- wanegai, a yw hi yn ddyogel pregethu ar fater fel hwn yn y lie yor a." Ar amrantiad dyma hen frawd ar ei draed yn y set fawr, gan gyfarch y pregethwr yn wresog, ond gyda chryndod yn ei lais—" 0 ydyw, ewch yn mlaen Mr Williams,, fe ofalwn iai na wiaaiff neb niwed i chwi, go onr frawd." Mor sydyn ac aDnisgwyliadwy y bu hyn, fel yr oedd y pregethwr wedi ei daraw i mudandod, ac nis gwyddai am enyd beth i wneud. Wedi cael ei wynt ato, modd bynag,. daeth gwen dros ei wyneb, ac aeth yn mlien ya ddirwystr, a chafwyd un o'r pregethau grymusaf: a glywsom erioed, gan ymosod yn llym ar yspryd. rhyfelgar y dydd. Trodd Eisteddfod y Cefn allan yn llwyddian. mawr, er i'r anffawd i'r dyn a syrthiodd o ben y babelL bruddbau dipyn ar y cynulliad ar y dech- reu. Yr oedd yno gyDulliadau mawrion, fel y gallesid disgwyl mewn ardal mor boblog ac eis- teddfodol, ac yr oedd y cystadleuon, at eU1 gilydd, yn wir ragorol Rhwng araith wlad- gar yr Esgob, portread D Jenkins o'r nefoedd, &c, codwyd ni i dir uwch nag y ceir ni ya gyff- redin ar amgylchiadau o'r fath, er fod ein go. baith am fyoed i'r nefoedd wedi ei gymylu cryol lawer. Pryd y bu Mr Jenkins yn y nefoedd fel i allu llefaru mor bendant am yr byn sydd ya myned yn mlaen yoo, anhawdd peaderfynw,. Tybiai un brawd mai yao y bu pan yn cyfsnsoddi Dafydd a Goliath." Un o'n cantorion mwyaf Uwvddianus ni yma. er's blynyddoedd eellach ydyw Althur Davies; Yn y Cefn, ddydd Llun, efe enillodd y gini am yr unawd i fas, ac hefyd y tti gini am yr her- unawd oddiar hen ymgeiswyr profiadol. A,, dyma fo noson arall yo enill pedair gini a bath- odyn yn Machynlleth ar yr her-unawd. Yr: ydym yn falch bob amser o Arthur, ac o galorts yn ei longjfarch y waith hon eto. Ddydd Mercher mewn oedran teg bu farw Mr- Joseph Hughes, Beast Market, Gwrecsam, yn fab, deuddeng mlwydd a phedwar ugain. Bu yn wr gweithgar a blaenllaw yn y dref yn ei ddydd, ac- yr oedd yn flaenor gyda'r Methodistiaid er's- blynyddoedd lawer, ac efe yn ddiau ydoedd aelod hyuaf y Cyfarfod Misol. Yr oedd yn wr boneddigaidd drwyadl, yn Gristion gloew, a ba yn ff) ddlawn ac ymdrechgar gyda'r achos goreu. tra y pirhaodd ei nerth. Treuliodd nawnddyddi tawel, a bu farw yn dangnefeddus. Y mae et. goffadwriaeth yn fendigedig yn Seion. DYFFBYNWB.. 0

Trychineb Giofaol Columbia Brydeinig. CYMERODD tryehineb Ie drwy ffrwydriad ym nglofa Fernie, yr wythnos ddiweddaf, a- chyfrifir fod o 150 i 175 o ddyaion wedi eva lladd. Oymry yn mysg y lladdedigion. Parwyd cyffro mawr yn Nghwm Rhondd ac ardaloedd glofaol eraill yn Nghymru ar dderbyniad y uewydd, oblejyd yn ddiwedd- ar aethai nifer fawr o lowyr Cymreig i. Canada, a chawsant waith yn nglofeydd Cwmni Crow's Nest Pass. Dywedodd Mr W L Griffiths, gorachwyliwr y Llywodraeth, Canada, ddydd Sadwrn, ei fod ef ya Crow's Nest a Fernie ycbydig fissedd yn ol, ac iddo weled llawer o ddynion o Ddeheudir Cymru. Hysbyswyd ef y pryd hwnw gan Mr Thomp- son, ariaoydd y lofa, f jd ganddynt yn eu gwasanaeth 250 o Gymry, ac y cyfrifaE hwynt yn mysg ei weithwyr goreu. --o

tagob a phobl yn oweryla. DYWEDIR fod Es^ob Columbia (Portugal).' wedi bod mewn profiad go chwerw. Yr oedd gorymdaith grefyddoi i basio drwy heolydd Lisbon, a dymunai yr Es.ob newid y ewrs. Modd bynag, ni chariwyd ei orchy- myn allan, ac a th yr Esöb on ffordd a'r orymdaith y ffordd arall. Daeth yr Esgob a'r bobl o hyd i'w gilydd wed'yn ond erbyn hyn mor ffyrnig oedd y teimladau fel y dechreowyd lluchio yr Esgob a cheryg. Bu dda iddo gael ymguddio yn yr eglwys nos y daeth cerbyd i'w nol, ac fel yr elai ymaitb teflid cawodydd o geryg ar ei ol. Galwyd. ysgwad o feirchfilwyr allan i'w amddiffyn.

Aflechyd yr Archdderwydd. DBWG gan bawb oedd deall am gystudd trwllb yr Hybarch Archdderwydd, Hwfa Mon, ya ddiweddar ond er ei fod yn parhau yn bur wan da genym glywed ei fod wedi troi ar wella, a bod sail i obeithio yr adferir ef fel y- bydd yn abl i gymerjd el le yn ngorymdaithi fawr Coroniad y Breniu. --0 Cafodd Queensland dymhor o wre 's a sychder