Y Cymro

Nodion o Faelor. JVos Sadivrn. ER gwlyped ydoedd hi, aeth llawer i grwydro o'r (i,ffryn y.-na advd(i Llun. Rhai i Eisteddfodau Broughton a'r Bala, rhai i Seiat Lerpwl, rhai i lan v mor i chwilio am le sych, ac eraill i'r yspleddach yn Mharc Wynnstay. Pob un yn ol ei ffansi. Nid rhyw lawer o lewyrch fa ar yr Eisteddfodwyr yma, ac ychydig iawn a glywir am danynt, ond fod ami i gystadleuwr siomedig yn eu plith ac ambell un wedi cael cam. Llongyfarchwn g6r bach yr Adwy ar eu llwyddiant yn y Bala, tan arweiniad Wm Crewe ond am G6r IVIelbion y Poncie yn yr un lle-wel, gresyn na fuas. ent wedi aros adref i ddysgu tipyn o synwyr eyff- redin. Bel i'r newydd ddaeth o'r Bala godi cywilydd arnom fel ardal. 'Ofer cladl wedi barn,' ac os nad oedd gen- ycli ymddiried yn Mr D Evans, paham yr aethoch yno o gwbl ? Drwg iawn genyf am yr helynt blin, a bod bechgyn y Poncie wedi ymddwyn mor ffol. 0" nad ydych yn foddlon i gymeryd eicli cuio, a derbyn y gurfa deg yn anrhydeddus, da chwi na soniwch am ganu by tli. Llawenhawn wrth ganfod y llwyddiant anarferol sydd ar Demi y Plant Gobaith yr Oes yn y Rho yma. Dyma hwy wedi eure/r byd yn grwn, ac wedi derbyn y Faner Gydgenedlaethol. Peiriiwcb^ bodd- loni ar hyn ac aros yn yr unfan, gan dybiecl eicli bod wedi cyrhaedd pell yc atit, ond ewch rhag job a myn- wch ddal ar y blaen i chwifio'r faner yn Maelor. Ben- dith arnynt. Dioleh i'r nefoedd, ciliodd yr ystorm, chwalodd y cymylau, a daeth heulwen eilwaith o ganol awyr las, gan ysgafnhau calonau a dymchwel pryder o ami i fynwes. Y mae'r helynt yn yr Hafod wedi dirwyn i'r pen, y ddwy blaid wedi eu huno, a'r gweithiwr wedi cario'r dydd. DYFFRYNWR. BWLCHGWYN, GER GWRECSAM. Cungherdd —Cynaliwyd Cyngherdd Mawreddogyn nghapel yr Annibynwyr nos lau, pryd y gwasanaeth- wyd gan Gor Meibion Bwlchgwyn, o dan arweiniad Me W Roberts, Miss N Thomas, Rhostyllen, ac am- ryw gantorion ileol Cy nerwyd y gadair gan y Parch E Anwyl. (M.C.) Coedpoeth, ac arweiniwyd gan y Parch J T Hughes, gweinidog y lie. Yr oedd y tyw- ydd dipyn yn anffafriol ond daeth cynulleidfa dda yn nghyd i fwynhau'r wledd mewn adrodd a chanu. Canodd y Cor Meibion yn dda. Yn sicr y mae gan Mr Roberts leisiau rhagorol o dan ei arweiniad, a gall trwy ymroddi wneud cor diguro o honynt. Nid yw Miss N Thomas yn ddieithr yn yr ardal. Bu yma yn byw am dymhor gyda'i rhieni; ond dyma'r cyfle cyn- taf i ni yn Mwlchgwyn gael y pleser o wrando ami yn canu mewn cyngherdd; ac yn sicr dymuniad pawb a'i clywodd ydyw Melus, moes mwy." Storm o Fellt a Tharanan.— Nid yr un peth sydd yn cynhyrfu awen pob bardd. Y mae beirdd y blodau, beirdd yr afon, beirdd y ser, a beirdd yr haul; a llaw- er iawn, fe ddywedir, o feirdd y lloer. Can rhai i'r dydd a chan eraill i'r nos, rhai i'r boreu, a rhai i r hwyr. Y tyner sydd yn rhoddi testyn i'r naill, a r mawr'eddog o'r ofnadwy tebyg i ystorm o fellt a thar- anau yrwan, sydd yn rhoddi testyn i r llall. Dyma beth a gynhyrfodd awen un o feirdd y Bwlch yma'r dydd o'r blaen a thebyg gen i fod yr englyn byrfyf- yr a ganlyn a gyfansoddwyd ganddo yn rhoddi iddo ei le yn y rheng flaenaf yn mysg beirdd y mellt a'r t'rane," Beth yw twrw poeth taran-yn rowlio Ar rail fav, r pendryfan ? Mae yna rhyw foch mewn rhyw fan Yn 'rawyr uchod yn rhochian. Yr Eiste(ldfocl. -Y mae yma gryn gynhwrf y dydd- iau hyn yn nghylch Eisteddfod y Gwyr Ieuainc a fwr- iedir gynhal yma mewn pabell eang, ar y 21ain cyf. Gosodir y babell i lawr yn ymyl un o r manau prydferthaf yn Nbgymru, a di-gwylir y bydd cynulliad 'po'oloedd lawer i ivy I, peby'l," yn Mwloh Gwyn eleni fel y llynedd. Y mae yma chwech o gor- au o wah .nol fanau o Gymru a L'oegr, wedi anfon eu henwau ar y brif Gystadleuaeth G rawl. Y mae yna saith o clraethodau a chwech o brydde tau ac am yr unawdau a'r hosanau, y deuawdau a r psdolau mul, yr englynion a'r crysau, yr adroddiadau a'r socasau, wel y maent bron yn ddirif- Yr ydym ni yma wedi gwneud ein gorea gias, ac yrwan yr ydym yn disgwyl am gynorthwy oddiwrth garedigrion yr Eisteddfod o bob pirth o'r byd. He y siaredir Cymraeg, ae y ffvvertbir Yarmouth bloaters, a chaws Caerphili. ° A z u,,z. (Da, genym fydd clywed yn ami odiiwfth Alun Gol.)

Syr Wm Harcourt yn Nantyglo. MEWN araith rymus yn Nantyglo nos Fawrth, condemniai Syr William yu llym ddatganiad Ar- glwydd Rosebery y rhaid i'r Blaid Ryddfrydol ddy- chwelyd at yr hen Ryddfrydiaeth a goleddid cyn 188(;, a dywedodd yn bendant nad oeddynt am droi'n ologwbl. Nid oedd ganddynt ddim i edifarhan o'i blegyd. Glynasant wrtit Mr Gladstone tra y bu byw, ac ni chefnent ar ei egwyddorion ar oleifarw, Yn mlaen ac nid yn ol, y maeyn rhaid i'r blaid fyn- el. Profasant golledion, a gorchfygwyd hwy yn ami; enillasant frwydrau heiyd, ac y mae buddug- oliaethau mwy ynleu haros. --0--

Y Marchog Cymreig newydd, Y mae sail dda i gredu y bydd Dr Isambard Owen yn mhlith v rhai a dderbyniant Urdd Marchog gan y Frenhines ar achlysur ei phen blwydd, rhestr o ba rai a ymddengys yn mhen yehydig ddyddiau.

Eisteddfod Cenedlaethoi Caerdydd. C YNE LfR yr Eisteddfod y flwyddyn lion, fel y mae'n hysbys, yn Nghaerdydd, ac y mae'r amser yii iieshau. Dygir ni i'r drydedd wythnos o Orphenaf yn bur fuan bellach. Mewn ysgrif alluog—rhy faith i'w chyhoeddi yu ein colofnau, mae'n ddrwg genym ddweyd, ac ni fynem ei chwtogi-dadleua Idriswyn yn gryf dros waith y pwyllgor yu caniatau gwerthu diodydd o fewn terfynau'r babell. Y mae llawer ellid ei ddweyd y naill ochr a'r llall, ac yr ydym yn cydymdeimlo i raddau helaeth a Phwyllgor Caer- dydd. Gwnaeth y gwahanol gymanfaoedd enwadol a'r cymdeithasau dirwestol yn iawn brotestio yn erbyn gwaith y pwyllgor a gwneud eu goreu i'w wrthwynebu yn hyn o beth Ond peth arall ydyw boycotio'r Eisteddfod, yr hyn a siaredir gan rai pobl. Rhaid cofio mai gyda mwyafrif bychan iawn y pasiwyd v penderfyniad yn y pwyllgor, a buasai niweidio'r Eisteddfodyn gam .dybryd a lleiafrif y pwyllgor, y rhai sydd yn ddirwestwyr selog ac yn Eisteddfodwyr aiddgar. Cofier hefyd fod y rhai hyn mor gyfrifol am lwyddiant yr Eisteddfod a'r rhai a bleidiodd y drwydded. Ermwyn y rhai hyn, yn ogystal ag er mwyn yr Wyl Genedlaethol, dy- ledswydd pob Cymro gwladgar ydyw gwneud ei oreu i ddaU fynu freicliiau Pwyllgor Caerdydd, a sicrhau llwyddiant yr Eisteddfod. Penderfynodd y pwyllgor, trwy fwyafrif o ddau, wrandaw. ar gynrychiolwyr Eglwysi Rhyddion Caer- dydd nos Wener nesaf o berthynas i'r drwydded a rhoddodd y Prifathraw Edwards rybudd o gynygiad i dynu'n ol y penderfyniad a basiwyd i wneud cais am drwydded. Disgwylir y dadleuir y mater allan yn deg a therfynol.

--)-- Cyffredinol Y mae Mr J Jones, postfeistr Caernarfon, wedi derbyn y swydd o bostfeistr Barnsley, swydd Yore. Y mae'r Parch E 0 Davies, cynorthwywr y Prif- athraw Edwards, a'r Parch J Puleston Jones wedi eu dewis yn ddarlithwyr yn Ngholeg y Bala. Blwyddyn i heddyw (Mehefin 1,1898) y cymerodd priodas y diweddar Mr Thomas Ellis le yn Aberys- twyth. Niweidiwyd amryw deithwyr ddydd Gwener ar y ffordd rhwng Llanfair ac Abergele trwy i gerbyd droi drosodd ar allt serth. Torodd lleidr i mewn i dy Mr Henry Edwards, crydd, Y Maes, Caernarfon, nos Lun; ac er pob ymdrech ar ran yr heddgeidwaid, y mae hyd yma heb ei ddal. Yr un noson, yn ngorsaf nwyddau y ffordd haiarn, torodd rhywun i mewn gan ladrata stampiau. Y mae tori i dai wedi dod yn beth cyff- redin yn y dref yn ddiweddar. Yn Eisteddfod Colwyn Bay y Llungwyn, hysbys- odd y beirniad ei fod yn dyfarnu'r gadair i 11 Puri- tan," ond ni wnai hwnw ei ymddangosiad. Yn gweled hyny, cyhuddwyd ef o lenladrata pedair tu- dalen o bryddest wobrwyedig yn Biwmaris beth am- ser yn ol. Gan na ddaeth i hawlio'i gadair, dyfarn- wyd hi i'r ail, sef Peniel," sef Bethel, Caerdydd. Tybed ai o ddifrif ai o fregedd y gwnaeth y bardd hyn ? Yr wythnos ddiweddaf bu ystad y Lodge, ger y Waun, dan forthwyl yr arwerthwr mewn 17 o ranau. Cafwyd prisiau uchel am rai ohonynt. Aeth fferm Weston i Mr E Williams, Croesoswallt, am l,900p Weston Cottage, am 900p, i Mrs Hopley, Dudles- ton Wernygro s, ty a 11 acr o dir, 880p tafarn y Plough, a rhes o dai bychaiu, 1,600p fferm Crogen Iddon, 3,400p, yr hon a brynwyd gan Mr E France Hay hurst, Davenham. Yn Lerpwl, ddydd Llun, dygodd Edward Evans gynghaws yn erbyn Wm. Williams, adeiladydd, Anfield, am iawn oherwydd niweidiau a dderbyn- iodd tra yn ei wasanaeth. Tystiai yr achwynydd i'r esgynlawr roddi ffordd dano tra yn gweithio ar adeiladau i'r diffynydd yn An field yn mis Mawrth. Niweidiwyd ef yn ddifrifol, a bu yn analluog i weithio oddiar hyny. Dywedai y diffynydd fod yr esgynlawr yn ddyogel, ac nad yn ei wasanaeth ef yr oedd, ond yu ngwasanaeth sub-contractor. Dygwyd rheithfarn o blaid yr hawlydd, a dyfarn- wyd iddo y swm 0 lOp.

Total Abstainers and Life Assurance. UNITED KINGDOM TEMPERANCE AND GENERAL PROVIDENT INSTITUTION The OLDEST, the STRONGEST and the BEST OFFICE which offers SPECIAL ADVANTAGES to Abstainers. I The II Largest English Mutual Life Office. 9 FOUNDED 1840. i Total Accumulated Funds • • ••• ••• ••• IncotoG • • **• i-oOOjOOO Amount of Policies in Force 31at December, 1895 £ 14,000,000 Surplus Divided amongst Policy-holders, 1896 £741:845 se ¡ For the Society's Full Handbook, 48 pages, apply to the Representative,— JOHN HUGHES, 1 Venice Chamber?, 61 Lord Street, Liverpool, i ReiJidence-2, Elm Bank, Walton Breck Road.

—*r" Cyrddau y Oyfodol, &c. Gweler yr Hysbysiadau yn y rhifyn hwn. 31 eh. 3 &c-Cyfarfod Pregethu y Woodlands. A wst 7—Eisteddfod Gadeiriol Newmarket Tttah 7 &c,-Nodachfa Webster Road. Rhag. 26.—Eisteddfod y Temlwyr Da. yn Lerpwl 23—Eisteddfod Gadeiriol Rhyl

Lieol. Y DDIWEDDAR MRS MARY JONES, GAITSTON. --Bore' ddydd Mawrth. Mai 26, yn ei phreswylfod, 87, St. Mary's Road, Garston, bu farw Mary Jones, anwyl briod Mr John Jones, groser,yn 37 mlwydd oed, gan adael ei phriod a phump o blant i alaru ar ei [hol. Trydedd ferch ydoedd i William Hugh; s, Caerhug, Rhostryfan. Mae y fceulu yn deulu lluosog, a chyfrifol. Cafodd Mrs Jones gystudd blin a maith, ond dyodd- efodd y cwbl yn rhyfeddolo dawel a dirwgnach. NoR lau Mai 25ain, cynaliwyd gwaaanaeth yn y ty gan y Parch Owen Owens, gweinidog Anfield Road Lerpwl. Bore ddydd Gwener, Mai 26ain, symudwyd ei gwedd- illion o Garston, a ehymerodd yr angladd le tuag un o'r gloch y prydnawn, o dan Ddeddf Claddu 1880, yn mynwent Llanwnda. Yr oedd yno gynulliad mawr. Gwasanaethwyd wrth y bedd gan y Parchn. Richard Humphreys Bontnewydd, a Henry Jones, Prenteg. Siaradwyd hafyd yn y fynwent gan Mri. Reas EJlis, O. T no mas, a J. Hu. hes, (blaenoriaid) a Richard Williams, (athraw y dosbarth yr oedd Mrs Jones yn atlod ohono yn yr YHgol Sul) o Garston. Anfonwyd blodeuglym gan Mr John Jones a'r plant, Mis J. Hughes, (chwaer), Mr R. Jones, Misses M. J. Jones, a J. Jones, aelodau y dosbarth yn yr ysgol Sut, Misses M A a E J Williams, Miss Jane Evans, Mr a Mrs Rigby, Miss E Hesketh, Mr a Mrs W Lewis, a Miss E Lewis, Mr a Mrs Job Jones, a'r Misses Philips. Nos Sul, gwnaeth y Parch John Williams, Chadwick Mount, gyfeiriad at yr amgylch- iid yn ei brageth. Ddoe (Mai 31) cychwynodd Miss Jennie Parry (Telynores Lleifiad) adref o'r America. Disgwylir iddi gyrhaedd yma ddydd lau nesaf. --0--

Uenyddiaeth. GWNAETH y QyrnraeS a'r Lladmerydd am Mehefin eu hymddangosiad yn brydlon a hoewder yn eu gwedd. Gwyneb-ddarlun y Gymracs ydyw Mrs Stephens, Rhuthin, a fu farw ychydig wythnosau yn ol, a cheir ysgrif dyner ami gan E.J. W. Ceir nifer o ysgrifau dyddorol eraill, a darlun o'r "Genhades leuanc." Deil y Misolyn hwn yn siriol a byw. Y mae'r rhifyn presenol o'r Lladmerydd yn llawn eystal ag arfer. Ceir ysgrif amserol gan y Parch J Morgan Jones, ar "Ddylanwad Gweddi," ac ar "Berthynas crefydd a gwleidyddiaeth," gan y Parch E. V. Humphreys. Parha Mr Job Owen, Llanberis, yn ei "Ymchwit i ddarganfyddiadau hynafiaethol," gyda chryn ddeheurwydd, Gwneir y gweddill o'r rhifyn i fynu o'r nodiadau arferol ar y gwersi, nodiad- au llenyddol, ac amryw fan nodiadau eraill, yn nghyda thudalen o faiddoniaeth syml a thipyn o solifa.

YN EISIAU geneth tua 17 oed, at waith ty. Car- JL tref cysurus, teulu bychan. Ymofyner M, Cprnro Office. AR WERTH.—Y Gwyddionadur (yn rhanau cyflawn), Traethodau Dr Edwards, Geiriadur Charles, Esboniad Barnes, Buchdraeth J. Hughes, Hanes Methodistiaetb, a lluaws o hen gyfnodolion Cymraeg,—Mrs GRIFFITHS, 90 Rodney Street, Bir- kenhead. GWALIA HOME AND REGISTRY, 2,- Hope Place, Liverpool. YN EISIAU.— MORWYNION parchus i leoedd da. Ymofyner I', Arolyges, Miss JONES, 2, Hope Plaoe, LiverpooL TONIC SOL-FA.—For class or private tuition, terms, apply, R. G. DAVCES, (Examiner for T S. College), 28 Voelas Street, Princes Road. O.N Songs transcribed to T. S. Concerts arranged. COMFORTABLE LODGINGS for one or two young gentlemen, at 71 .Dorothy Street, two Doors from Edge Lane. RESPECTABLE APARTMENTS for two young" gentlemen. —34 Rupert Lane, Everton. WANTED Furnished Cottage, or apartments, three bedrooms, in North Wales, within 7(T miles of Liverpool.—Moderate terms.—Address S. Cymro office, Liverpool.

Eva.ns-Lloyd-Mai 20. yn nghapel M.C Nantglyn, gan y Parch Isaac Jones, M T Evans, Waen Dilen, ao A Lloyd, Blaenau, Nantgtyn. Kerfcot-Jones -Mai 19, yn nghapel M.C. Bodfari, gan y Parch V- W Roberts. G- Kerfoot, Cefn Meiriadog, a M E Jones, Glanclwyd, Bodfari. Phillips- Davies -Mai 30, yn y Tabarnacl. Netherfleld Road, gan y Parch 0 L Roberts. Walter Gwynnefred, Sheffield, ac Ann Jane, merch ieuengaf y diweddar William Davies y Willows. Williams-Parry-Mal 24, yn nghapel y Bedyddwyr, Rhyl, gan y Parch T Shanklmri, W Will-ams, Beacons Hill, Din- bych, a Jane Parry, Brondyffryn, Dinbych. tbarwolaetl)au. Davies-Yii ei phreswylfod, 129 Chatham Street, Emma, merth hynaf y diweddar John Davies o'r ddinas hon. Evans-Mai 29, yn 28 Cairo Street, yn 22 oed, Maggie, anwyl fe: ch Evan a Sarah Evans. Jones-MId 20, Mary Jone3, Codnys, Llanrhaiadr Dyffrya Clwyd, yn SO oed Jones-Mai 26, >n Plas Llwyd, Sefton Gate, LerpwJ, yn 26 oed, Arthur Edward, ail fab y diweddar Edward Jones, Y.H. Joiaes-Mai 29 yn 18 Shaftesbury Road, Great Crosby, yn 63 oed, Elizabeth, anwyl briod Edward Jones. Price-Mai 19, Lazarus Price, Picton, Llanasa, Claddwyd yn mynwent Llanasa Mai 23. itoberts-Mal 30, yn 28 Juliet Street, yn 62 oed, Griffith Roberts, anwyl briod Elizabeth Roberts. Roberts-Mai 26, yo Bahia, Brazil, o'r cryd melyn, pumed mab y diweddar Owen Roberts, Birkenhead. -=-=-=--=-=-=-

PRETTY TEETH ARE ATTRACTIVE, W. JONES, Dentist, 29, HIGH ST., WAVERTREZ All Clients receive Mr. JONES'S personal attention, and the benefit of his 22 years experience as a Dentdst. Painless Extractions under Nitrous Oxide Gaw. HIGH CLASS ARTIFICIAL TEETH, natural Shape, and Colour, Ss. to 21s. each. Old Sets and Misfits re-made on New Setting at about the original cost. Repairs to Artificial Teeth and Plates, any Makers', complatatf in a day if required. Consuls lions Free. Telephone, No. 25 Wavertrea Siariedir Cymraeg neu Saesner. Pamphlet gr«Al4 Printed and Published by ISAAC FOULKES af his Printing Establishment, 8, Paradise Streat iø," the Parish of Liverpool, in the County 0{ Lancaster. Telephone 742G (Central.