Y Cymro

Y Cymraeg yn Llysoedd y Cyfraith, SIARAD PLAEN YN NGHYNGHOR ARFON. YN Nghynghor Arfon ddydd Iau, cynygiodd Mr Henry Parry y penderfyniad canlviiol:- Fod y Cynghor hwn yn gwrthdystio yn y modd mwyaf pendant yn erbyn y cvvrs a fabwysiadodd rhai 0 farnwyr ei Mawrhydi wrth ytcyryd yn liaiyliauV (Jymry i roi eu tystiolaeth yn Gymraeg yn llysoedd y k'yfraith; ac yn cymheli yn gryf yr Arglwydd- <ianghellydd i beuodi barnwyr i weinyddu yn Nghymru sy'n hyddysg yn yr iaith Gymraeg. Sylvvodd Mr Parry mai dyledswydd Cynghorau yd- oedd aralygu teimlad y bobl ar bob pwuc y mae eu buddiant yn gysylltiol ag ef. Nid oedd bod yn Gymro yn bechod ac ni ddylid cosbi neb am na fedreut, rawy na'r mwyafrif o Saeson. amlygu eu meddyliau mewn iaith estronol. Anmhleidgarwch oedd enaid y gyfraith. ac os caniateid i'r Sais siarad va yr unig iaith y mae'n hyddysg yuddi, paham y uwrthodir yr un fraint i'r Cymro ? Dyoddefai Cymry oherwydd anwybodaeth y barnwyr, y rhai gau mwyaf oeddynt uniaith, ac yn dra pharod i wawdio y Cymry hyny nad ydynt, fel hwy than, yn abl i siarad ond iaith eu mam. Nis gellid byth vreinyddu cyfiawnder os na iawn ddeallid y tystiol- aethau, ac ni ddeallid y tystiolaethau os na chania- teid i'r tyst siarad ei iaith gynefin ac i'r baruwr ei ddeall heb gyfieithydd yn gyfrwng rhyngddynt. Dylid caei barnwyr Cymreig am mai hvvv yn unig atlent ddeall y Cymry. Yr oedd nifer y Cymry a siaradant Gymraeg yn ddigonoli hawlio'r fraint. Yr oedd hefyd ddigon o gyfreithwyr galluog yn deall y ilrmraeg ac yn gymhwys i eistedd fel barnwyr. Yr edd y camwri a ddyoddefodd Cymry mewn llysoedd MI y gorphenol, a thuedd barnwyr Seisnig i amheu eu geirvviredd, yn galw'n gryf am gyfuewidiad. Yn 01 y drefr) bresenol, arferid y gyfraith i fathru y > jymraeg, yr hyn yn ol pob tegwch oedd yn hollol taallan i'w hamcanion. Eiliwyd gan Mi. T E. Griffith, a chefnogwyd gan T. Menander Jones, yr hwn a sylwodd fod yn dod i Gymru gyda'r syniad" mlti hobi'r b oedd siarad Cymraeg, iaith a dybient hwy oedd y¡ ymarferol wedi marw. Ond yr oedd y Gymraeg ya iaith mor fyw heddyw ag ybu erioed. Yr oedd ei llenyddiaeth yn gyfoethocach. a mwy yn ei siarad nig erioed. Prophwydid yn niwedd y ganrif o'r b'aen ei bod yn marw, ond heddyw ar ddiwedd can- ri arall parhai yn fyw, ac yn brif iaith calonau'r Cymry. I Mr. Richard Davies, Porthmadog, a gynygiodd welliant yn gofyn i'r Arglwydd Ganghellydd benodi cyfreithwyr cymhwys i'r brawdlysoedd, ac yn datgan na ddylid gorfodi yr un Cymro i dystio yn Saesneg, os oedd y Gymraeg yn well ganddynt.—Eiliwyd gau Mr. J. Morris-Jones. Y Cadeirydd (Mr. J. R. Pritchard), a gredai nad oedd yn ymarferol i gario allan y penderfyniad, ond yr oedd gwelliant Mr. Davies, yn cyfarfod yr an- hawsder. Ni chredai fod gan Gymru achos i gwyno oblegyd y cwrs a gymerid yn llysoedd manddyledion Yn y llysoedd ynadol, nid oedd ynad yn y wlad a feiddiai reoli fel y gwnaeth y Barnwr Darling. Credai fod cyfle wedi ei golli yr adeg hono, ac y dylasai un o fargyfreithwyr blaenaf cylchdaith y Gogledd wrthdystio'n bendant ar y pryd, yn erbyn yinddygiad y Barnwr. Ond yr oedd y Barnwr Darling, wedi newid ei farn er hyny, a phan ddeuai i Gaernarfon eto ni wrthwynebai i Gymry roddi en tystiolaeth yn Gymraeg. Pe ceid cyfieithwyr swydd- ogol ni byddai achos i gwyno- Ar ol i eraill siarad sylwodd Mr. E. R. Davies, Pwllheli, fod y ffaith 'y caniateir Cymraeg mewn rhai llysoedd y rheswm gorell dros fabwysiadu'r penderfyniad gwreiddiol. Parth y gwelliant, nid oedd a wnelai'r Arglwydd Ganghellydd o gwbl 3, phenodiad cyfieithwyr, a chamwri mawr a'r Cymry a gyfreithient, fyddai en gorfodi i dalu traul y cyf- ryw am gyfieithu eu hiaith eu hunain i'r Saesneg. Honid nad oedd Cymry cymhwys i weiuyddu fel barnwyr yr Uchel-Lys. Ond tybiai ef fod barnwyr llysoedd manddyledion Cymru gymhwysed a rhai o'r barnwyr a benodwyd yn ddiweddar i'r Uchaf Lys, a byddai'r gwyr hyny yn abl i drafod achosion yn yr iaith Gymiaeg. Hyd o fewn 200 neu 300 mlynedd yn ol, meddent uchaf lys cyfiawnder yn Nghymru. A oeddynt yn y 19eg ganrif am awgrymu nad oedd ganddynt ddynion cymhwys i eistedd fel barnwyr yn Nghymru? Yr oedd Mr. Thos. Darlington, er engraipht, yn Sais ond yr oedd yn drwyadl hyddysg yn y Gymraeg. Rhaid oedd i'r dynion a anfonid allan i Ddeheubarth Affrica gan Lywodraeth Pryd- ain fod yn hyddysg yn iaith yr Is-Ellmyn, ond os deuai dyn i Gymru caniateid iddo wawdio iaith y y bobl a ddygid o'i tiaen. Parod ydoedd i gefnogi cynygiad i benodi cyfieithwyr hyd nes y byddai'r penderfyniad wedi ei gario allan, ond hyderai y mab- wysiadid y penderfyniad yn unfryd gan y Cynghor. Dylai Cymru gael yr un tegwch ag a roddid i bobl Deheubarth Affrica, a deiliaid eraill y Frenhines. Ar ol i eraill siarad mabwysiadwyd y penderfyniad gyda mwyafrif mawr. Ymataliodd rhai rhag pleid leisio, ond cododd Arglwydd Penrhyn, a'r Anrliyd Fred. Wynn, Glynllifon, eu dvylaw yn erbyn. -0-

Dyffryn Clwyd. DINBYCH. Y MAE nn o blant y dref, sef Mr John Rowlands (neu Mr H M Stanley, y teithiwr Affricanaidd) wedi rhoi copi o'i holl weithiau i lyfrgell Ysgol y Sir Dr Lloyd, lp Is; a Mr Howland, amryw gyfrolau. Trodd Gwyl Fai allan yn llwyddianus eleni. Der- byniwyd am fyned i'r Castell 71p lis 5c—mwy o 30p na'r llynedd. Yn ffenestr masnachdy Mr Helsby y mae darlun o Mr W Bartlev- (gynt o Ddinbych) ar gefn camel ger un o byramidiau yr Aipht. Ddydd Ia i bu cyfarfod blynyddol Cymdeitha? A-d- eiladu Gogleddsir Ddinbych, tan lywyddiaeth Mr Ellis Williams. Coffawyd am dri o'r cyfarwyddwyr fuont feirw yn ystod y flwyddyn, sef Mri T Gea, E T Jones, ac Edwin Roberts a dewiswyd yn eu lie Mri John Davies, E Mills, a D Jones, pob un o'r dref hon. Y lldg am y fiwyddyn fydd 3p 10s a lp am arian y bydd rhybudd wedi ei roi am danynt. Ail ddewis- wyd yn gyfarwyddwyr y Parch J Walters, Dolgellau: Mri R Fox ac Ellis Williams, Dinbych. Archwilwyr y Gymdeithas ydyw eich cyd-dretwyr parchus Mri Jonps & Thomas, North John Street, ac y mae gan y Gymdeithas yr ytnddiried llwvraf ynddynt er's blyn- yddau. RHUTHIN. OaLdd Tywysog Cymru dderbymad ardderchog gan bobl y dref ar ei ymweliad a'r Castell. Gwahodd- wyd amryw o foneddigion y dylfryn i'w gyfarfod ac ni annghotiodd yr un, mae'n debyg, y gwahoddiad. Canodd c6r detholedig o Ruthin a Dinbych amryw ddurnau Cymreig, Mr Maidwyn Humphreys yr UIl- awdau, a Miss Leadbetter gyda'r crwth. YmRuyn o fferm Mr Leathes, Wern Fawr, oedd ar y bwrdd yn y Castell i'r teulu brenhinai, a uhafodd gymeradwyaeth. Prydnav/n ddydd Mawrth, caed dyn o'r enw Evan Evans yn any mwy bod DI ao yn gwaedu ar fforcld Cor- wen. Galwyd ar Dr W Jones ac ymgeleddwyd ef. Ddydd Iau agorwvd ysgoldy newydd berthynol i Eglwys Efenechtyd. Rhoed y tir gan y Milwriad West, y ceryg gan Miss Jones, Caer, a chytranwyd gan foneddigion yr ardal i daiu y gweddill. LLANELWY. Gwysiwyd H Charlton Jono,, Bodeurig, ambysgota yn yr afon. Mae'r fan lle'r oedd ef dan hawl Syr W G Williams. Tybiodd Jones iddo gael cenad gan y tenant, Mr Joseph Llayd, a thaflwyd yr achos allan. CLWYDFAB. --0-- Sir Aberteifi a fedd fwyaf o sefydliadau addysg, yn ol cyfartaledd y boblogaeth, o un sir yn Nghymru. Cyhoeddir ynddi hefyd tua hauer dwsin o newvdd- iaduron, a dau neu dri chyleligrawii.

PURWCH Y GWAED. Y GWAEII YW Y BYWYD," ac mae yn rhaid ei gael yn bur cyn y ceir corph iach. Mae llawer o'r clefydau a'r anhwylderau y mae dynioii yn ddarostyngedig iddynt yn enwedig yn ystod misoedd y gwanwyn a'r haf, yn cael eu hachosi gan waed anmhur ac afiaoh. Arwyddion neu arddang..sia.dau o anmhuredd'yn y gwaed yw gwelwder, gwondid, mauwynau. cornwyd- ydd, &c. Darpariaeth natur er puro y gwaed yw llysiau o wahanol fathau Yn mhlith y llysiau mwy- af rhinweddol ac elfeithiol i gyrliaedd yr nmcan hwn, cydnabyddir gan feddygon yn mhob gwlad mai y goreaon yw cinchona (o'r hwn y ceir Quinine), sarmpa- rilla, cynghaw (burdock) a dant-y-llew. Ceir rhin- weddau iachAol a gwaadburol y llysiau hyn, yn nghydag amryw felus-lysiau a chwerwdysiau eraill, yn y meddyglyn enwog, Quinine Bitters G-wilym Evans. Mae meddygon ac eraill sydd wedi rhoddi prawf arno yn cyd-dystio nad oes un meddyginiaeth aiall gydmara, a, Bitters Gwilym Evans er gwella ac atal anhwylderau a achosir gan waed, anmhur. Ceir hefyd fod Bitters Gwilym Evans yn anmhris- iadwy at ddiffyg treuliad a phob anhwylder yn y cylla, ac mewn a jhosion o wendid mewn gwrage d a phlant, neu rai yn dihoeni mewn gwendid ar ol bod mewn unrhyw dwymyn. Dyry yni a nerth adnewydd- ol yn fuan i'r cyfryw. Gochelwch efelychiadau obono trwy edrych fod eaw Gwilym Evans ar y label, y stamp a'r botel. P; is poteli, 2s 9o a 4s 6 yr un. Ar werth gan bob fferyllydd, neu anfonir ef am y prisiau hyn yn unioniyioho! oddiwrrh v percheno^ion, Quinine Bitteis Manufacturing Co. Limited, Llauelly, South Wales.

Llythyr Lerpwl, [Gan STLLDKEM.J Y CYMRY WEDI CYKFBOI. MAE trydan yn awyrgylch Gymreig Lerpwl y dyddiau hyn, a hyny wedi peri deffroad a chyffro yn mhlith ein cenedl. Yn nglyn a'r Bwrdd YRgol y poethwyd ein gwaed o'r blaen, pan yr an wybydd wyd ni yn neth- oliad olynydd i'r ddiweddar Miss A. J. Davies, Daw dydd i dalu'r pwyth hwnw'n ol eto. Yr un Bwrdd sydd gyfrifol am y cyffro presenol, a hyny trwy fab- wysiadu'r Catecism y mae cymaint o ymdderu yn ei gylch. Profai'r ddau gwrdd a gyna'iwyd fod ein cen dl yn fyw iawn i'r perygl o ddwyn yr holwyddoreg i'r yugohon, ac nid amwYd na gwan y gwrthdystiad ar y fath gwrs. lechyd ac yni i Ryddfrydiaeth yw cyffro- adau fel hyn—daw yr awyrgylpl yn burach trwyddynt, I amlygir nerbh y cryf ac aiff yn gryfach, a daw'r gwan ei egwyddorion i'r golwg befvd. Mewn brwydrau y ma,odd Ymneilldu<»eth ein' cenedl rymusder, ac an- hebgor ei bywyd yw cyffroadau. Heb hyn, suddai i syrthni diffrwyth. DlGYaKGKU'R ISABBOTH. Dyma bwnc arall a bar gryn gyffro yn y ddinas. Nid yw hyn yn rhyfedd o gofio dwy ffaith-(I) tuedd amlwg i ddigysegru'r Sabboth trwy ei wneud debyced i ddydd gwaith ag sydd bosibl (2) parch mwyafrif ein cenedl i'r Sabboth. Gwrthdarawiad v ddwy ffaith yna yw acho y cyffro. Cafodd hyn sylw Cynghor yr Eglwysi Rhyddion, ac fel y gillesid disgwyl, con- demniwyd yn gryf a difloesgni gyhoeddwyr newydd- iaduron Sabbothol, ac ymrwymwyd i ymwrthod a phob llyfr a newyddiadur a ddaw o swyddfeydd y cyfryw. Da iawn belled ag yr el y condemniad, ond cyfyng iawn yw ei gylch wedi'r cyfan. Daeth geiriau Mr John Jone-, Rock Kerry, parth y gweinidogion a deithiant ar y Sill mewn trenau a'r crefyddwyr sydd yn gwerthu tocynau a chyhoeddiadau'r enwad ar y dydd san,I-t iidd-daeth hyn fel taranfollt o'r glesni ar glyw'r cynulliad. Ni roei sylw i'r caswir hwn gan y Cynghor. Paham, tybed ? A fygwyd y gwir oblegyd fod rh:d yn y cwrdd yn euog o deitbio ar y Sul neu yn cefnogi marchnata yn y temlau ? Hawdd yw con- demnio cvhoeddwyr Llundain, a haeddant hyny nid mor hawdd yw cael genau glan i wneud hyny-dyna r oniad Mr Jones, a phwy a ddywed nad oedd yn iawn? Ceir yn Lerpwl 4,565 o siopau, 1,865 o dafarnau, a 244 o dai ewrw-cyfatirif o 6,674, yn agored ar y Sul neu ran ohono. Clywais lythyrgludydd yn cwyno fod masnachwyr Cymreig, rhai ohonynt yn swyddogion eglwysig, yn d*nfon eu cylchlythyrau a'u hysbysiadau masnachol allan fel y caffont eu rbanu a'u derbyn foreu Sabboth. Rhinwedd gwerth ei meithrin yw cysondeb. A ddarlleno, ystyried. HOLIADAU. Dyma rai o'r holiadau a glywais yn ystod y dyddiau diwecldaf: -Pabara y trefnwyd dau gyfarfod Cymraeg i'r un perwyl yr un noson ? Faint o gysondeb oedd yn Gwaenys wrth ddweyd fod y weddi syml a ddef- nyddir yn Ys^olion y Bwrdd yn drais ar gydwybodau plant Undodiaid a Seculariaid, ac eto yn llefaru yn erbyn condemnio'r catecism sydd yn fwy o drais ar fwy o pydwybodau ? Ai (loath yn y Cynghor yw rhoi cheap advertisement i gyhoeddiadau swyddfeydd y newyddiaduron Sabbothol trwy osod rhestr ohonynt yn mhob capel ? Ai nid yw'n bryd rhoi y Cloadur ar ambell siaradwr (iidaw yn y cvrddau Cymreig? A oes gobaith y gwneir y Parch T Lloyd Jones, yr Un- dodwr, yn aelod anrhydeddus o Gynghor yr Eglwysi Rhyddion ? Paham yr oedd y Parch G Ellis yn ab- senol o gyrddau'r wythnos ddiweddaf ? Siawns fawr na wrthdystir yn erbyn y catecism hwn eto-tae fater. GWYL MAI. Yn Nghymru, gwyl y gwas a'r forwyn yw Mai, am mai dyma adeg pantymhnr a newid He sydd fel newid byd iddynt hwy bron. Eu hymson er'a tro ydoedd Daw C'lanmai, daw C'lanmai, a dail ar bob llwyn, Daw meistr a meistres i edrych yn fwyn." A gwyl ddigymhar ydyw hefyd—Natur a'i phlant yn ei dathlu gyda hwyl, a'r gog yn canu salmau i'w chyfarch yr iach a'r nychlyd yn bywiogi, a rhyw swyn a mwynder newydd mewn byd a bywyd. Yn Lerpwl yma, gwyl y carnolion ydyw'n benaf, a mawr yr ymbincio sydd arnynt. Dydd Sadwrn, gorym- deithiai ugeiniau o geffylau hardd a hoew trwy'r heol- ydci, a thyrodd miloedd i'w gweled. Lie diguro am geffylau da yw'r ddinas hon, a gwych iawn oedd eu gwedd ddydd Badwin-eu rhawn wedi ei griho a'i blethu'n gywr;*in, e i blew yn loe" ac yn lan, eu earn- au yn "sgieinio," a llawer Hanc yn teimlo'n fwy balch { na b-enhin wrth gerdded yn gyfochrog a'i farch. Buasai llawer hen ffarmwr o Gymru yn dotio at yr j olygfa, fel yn wir yr oedd y canoedd edrychwyr na wyddent fwy am fagu ceifylau nag a *yr y ffarmwr gwladaidd aai uferion Stock Exchange y ddinas. BYR A OHWTA. Cofia em darllenwyr i'r Parch John Thomas, Myrtle Street, feirniadu cyrddau Cynghor Cenedl- aethol yr Eglwyi Rhyddion fu yn ei gapel dro yn ol. Am idrlo siarad mor groew, digiodd rhai o'i aelodau, ac y mae un o'r swyddogion wedi ymddiswyddo. Dewi Mai, "a enillodd goron Eisteddfod Webster Road, oedd bardd c deiriol Eisteddfod Llanddona Mon, fis yn 01. Sibrydir fod ysgrifenydd un o gymanfaoedd canu y ddinas ar fedr ymddiswyddo. Gweithiodd yn ddiwyd, ac nid hawdd cael ei wel Mae eglwys Grove Street "yn gweithio'n egniol gyda Chronfa'r Undeb, a3 addewidion hael eisoes wedi eu derbyn. Aiff y gronfa i yd u achos on newyddion ac i gynorthwyo eglwys niaid Tra yn son am Grove Street, gwelaf fod y Parch Thomas Nicholson i bregethu deirgwaith yno'r Sul nesaf. Bu ei frawd, William, yn weinidogyr eglwys, ac y mae ei goffadwriaeth yn fendigaid yn y ddinas. Yr un Sul,pregethir yn y Tabernacl gan y Parch W J Nicholson. Felty ceir cyfle i wrandaw yr ewythr a'r nai—a'r ddau yn bregethwyr melus odiaeth.

:0: Ar Finion y Ddyfrdwy. BA^A.—Ddydd Mawrtb, ail agorwyd yr ysgolion can dradd yma. Manteisir arnynt gan luaws o blaint Peqjlyn ac Erleyrnion.-Bu Clwb Merched Llanfor i yn gorymdeithio ddydd Iau.—Y; mae'r Prifathraw T C Edwards yn graddol endl nerth Bu allan mewn cerbvd v dydd o'r blaen.—Ddydd Mawrth, bu farw Mrs W E Morris, High Street. Yr oedd nodweddion goreu Mair a Martha yn ei chymeriad, a galara yr eglwys Annibynol yn ddwfn am dani.-Ddydd Mer- cher, cynaliwyd Cymanfa Ganu Methodistiaid Pen- llyn yn y Capel Mawr, Mr D Jenkins, Aberystwyth, yn arwain. Nid oedd y canu yn rhagorol.—Mae Mr D Mi all Edwards, un o fechgyn talentog Llandderfel, wedi enill Gwobr McLure yn Ngholeg Mansfield, Rhydychain CORWKN.—Un o wyr dysgedicaf a mwyaf diymhon- vm gar y Bedyddwyr yn Nghymru yw'r Parch H Cernyw Will ams, Co>-wen. Nos Wener, bu yn traddodi an- erehiad i fyfyrwyr Coleg yr enwad yn Mangor ar '• Ethics of the Four Gospels."—Am dori Deddf y Piif-ffyrdd gyda'i b^iriant, dirwywyd Mr David Jones," Cerrig, i 20s 6ch gan ynadon y dref ddydd Gwtner. M te'r peiriant hwn yn hen bechadur, a'i berchen wedi gorfod talu amryw ddirwyon trwyddo. IS-BEBWYN. 0— Agorodd t;r-h -)r Rhyl ddydd Sadwrn, a dis- gwylir y byd "I ihif yr ymwelwyr yn fwy nag arfer. j

TABERNACL, NETHERFIELD ROAD. Pregethir Sul, Mai 14, gan y Parch. W. J. NICHOLSON, Porthmadog. CAPEL (A) GREAT MERSEY STREET. Pregethir Nos Sul, Mai 14, gan y Parch. Dr. L. PROBERT, Bangor.

PWLPUOAU CYMKiiitt, Mai 14. .LEB..P WL. a' Y MJiTHODI.iTlA.lD OAuFlNAIDO. Princes rd—10, W Ovver-, 6, G. Ellis. Dauut street -10-30, Go ttlli», 6. W Owen. Fitzaiarence 8t-10, J Williams. 6, J Hughes. Setherfietd rd —10, J Hughes, 6, J Williams. Chatham Btreet-10 a 6, W 0 Jones GrossAall street-10 a 6, W M Jones. Anfieid road-10 a 6, 0 OWUIi. tXewsham park—10 a 6, J J .Roberts, Porthm*d#e. Bootle-10 a 6, W Jones. Uiricenheaa—10-30 a o, J T Lloyd, Atfrica. .3e.acombe-10 a 6. D. Jozes. U-aiston—10 a 6, H Jones- tijik Ferry—10 a 6, 0 J Owen, Walton vark-lo a ts, E J Evans Waterloo—10 a 6, W. Henry. uuytoit Quarry-10 a 6, W Rowlands. Peet road—10.3U a 6. T Jtvans. doit road-lo a ti, L Lewis. Webster road-10 a 6, R A Jones. New .6-righton-10-Su a 6, 0 Jones. y West lÜrby-ll T Williams, 6.3U, R 0 Morris fJouthport-lu.30 a 6.3, W WiUiams, it. Helens 13-30 a 6. Yates street-IS 16,.R P Jones. Laird street, jBirkenhemi—t, J A Jones Milton St., Widnes.-10.30 a 6, ~1 Market street, Birkenhead—6, Hiioh Whiston-10 30 a 6, Bverton brow (Saes.)-10-46 a 6-30, Wynn Davies ^Trefecca84830-10"45' 2.301a. 6.33, Proff- E Williams, Trefeeca. YR ANNIBYNWYR Tabernaol—OyfarfoJ. Progethyi, Gwel Hysbysiad 4rove st—Cyfarfod Prejetfcu, Gwel Hysbysiad. Park road-10-30 0 L itoberts,ti, T D Joaes, Coawy. Kensington—10-30 D Jones 6, J. O. Williams. Trinity ra, Bootie-10.30, J. 0 Williams, 6, D Joaes Caer (it. Metsey st-lf) 3lt H. P. Thomas, 6, Dr Probert Clifton rd, B'head-10-m D Adams, 6, H. P. Thomas. Seacoi,nbe-10.30 a 6, S Koberts Marsh. Lane-10.30 a 6, J H Rees. VittoHa st. B'head—10-30 a 6 16, W Jones, Bagillt. V BEDYDDWYR, Bveiton Village—10-30 a 6, D Powell Windsor at-10.3) J Darias, 6, W Samuel. Capel ieion Bousfield st-10-30 a 6. Blge Lane-2-30 a 6, D J Morris, Bangor. Balliol Rd, Bootte-10-3l' a 6, P Williams. Knowsley Road, Bootle-10.30 a 6, L W Lewis. Woodlands, B'head-10-30 W Samuel. 6-15. J Davies. I Y WKSLEYAiJD. Shaw st-10-30, R L Janes, 6, E Humphreys. Boundary st-10-30, E Humphreys, 6, H Williams Trinity Ad, Bootle—10.30 a J, T Hu<hes. Edge Hill, PlimsoU st-10,30, W T Jonns. 8, R L Jones, Knowsley Aoad— 2.30, T Hughas, 6, a G Hainphroys. ilynydd 3cion-10-30, H Jones, 6, J Smith. Claughton rd, B'head-10-30 J. Smith, 6, H Janes. Price st, Birkenhead— 2.30 T G Roberts, 6, E Hughes. Widnes-10.30 a 6, A, Owea Gatston— 2.30 J Smith, 6,BC Hughes, Barlstoion—10.30 a 5 30, W Jones. Sermon—10.30, J E Wynne fJolbome-2, J E Wynne, 5 3) M Walking. Seacombe-2 a 6, T G Roberts. Rock Ferry—2 30, Cyf, H. Jones, YR KGGWY* HEFYDLKDIG, Sunt Dewi-li)-30 a 6.39, J Davies. Sant Asaph-10-45 a 6.30, E Williams, Sant Nathaniel—10.30, Ysgol, 6.80, R H Danes St Winif red, b'head—10-46 a 0-30, R -idwards, j&ArfgssrwiON'. Y MErHODISrLÜJJ CALFINAIDD. Moss 37,de-I 0, 1.)r W James, 6, E J Jones. Pendleton -10-30 J If Mortis, o->0 Dr James Heywood -t>eet—10, E J Junes, 6, W Oi/aue Higher A dyrick—10, W iilyw, 6 J R Moriis. Liverpo -0-

Llanberis. YR wyf wedi drofyn lawer gwaith, chwedl pobl sir I Fon, anfon gair i chwi o droed y Wyddfa yma, ond yn oedi yr amser o hyd. Y mae "Y CTMEO" yn ymweled a. ni yn wythnosol, ac yn cael ei ddar- llen gyda bias. Yr ydym yma yu hoff o ddarllen tameidiau y Gol. ,-ei sylwadau pert am hen gymer- iadau yr oes o'r blaen, eu nodweddion a'u ffraeth- ddywediadau, a'i nodiadau ar len-gwerin Cymru. Y mae y pethau prinion hyn iddo ef mor hysbys a phader i berson. Cyfrol fechan o'r rhai hyn fuasai yn ddyddorol er mwyn cydnabyddu meddyliau'r oes sy'n codi a llen-gwerin Cymru, a'u cadw rhag cifan- coll. Cymered y Gol. yr awgrym am ei gwerth. Buom yn llenyddol iawn yma ar hyd y gauaf di- weddaf. Yr oedd CYMDEITHAS LENYDDOL yn perthyn i bob llan a chapel yn y gymydogaeth— deg mewn nifer. Yr oedd y mwyafrif ohonyut yn fychan o rif; ond nid gwaeth hyny, gan fod pob un yn cynrychioli rhif ei phobl ieuanc, acar yr un pryd yn profi fod yma fywyd llenyddol cryf. Yn niwedd y tymhor ymunodd pump ohonynt-Gürphwysfa, Capel Coch, Nant Padarn, Bethel a Sion—i wahodd Proif Anwyl, Coleg Aberystwyth, yma, a chawsom ddarlith ddyddorol iawn ganddo ar y Mabinogion. Wedi hyn, cafodd pob adran ar ei phen ei hun swper a chyfarfod i ymgomio a chanu yn dilyn. Ac fel hyn y terfynwyd llafur y tymhor. Y mae bwriad i gael un gymdeithas gyffredinol yn cynwys goreuon yr holl gymdeithasau, a phawb o ran hyny a fyn ymuno, a bwriedir iddi barhau trwy'r flwyddyn fel canolbwynt y cyfan. Disgwyliwn bethau gwych oddiwrthi. a hyderwn na siomir ni. Byddai yu wledd wirioneddol i chwi gael golwg ar hyny o wastadedd sydd genymyma y dyddiau hyn. Yr unig beth sydd genym i ymffrostio ynddo yw y rhamantus. Y mae hwn yn ofnadwy, a mwyaf yn y byd o arddunedd y golygfeydd ddaw i'r golwg ond y mae genym ychydig o'r prydferth fel pe'nchwerth- in wrth draed y mynyddoedd. Mae y rhai hyn yn llawn dail, a'u lliwiau yn amrywiol, yr hyn a wna'r olygfa yn orlawn o swyn. Y mae yma barotoadau mawrion ar gyfer cludo ymwelwyr i ben y Wyddfa. Y mae'r trcn yn esgyn i fynu lawer gwaith yn y dydd gydag angenrheidiau y tymhor, a bydd yn ei full sioing tua'r Sulgwyn. Bydd cwpled yr hen fardd allan o date- li iJringo'v Wyddfa, gopa gwyn, A chwareu ar ei choryn," gyda hyn, gan fod esgyn yn y tren mor ddymunol. Ofni yr oerni fu yn rliwystr i'r Due Yore a'i briod i esgyn y Wyddfa, ond yr oedd y Pass wedi creu syndod yn eu meddyliau nad annghofir yn fuan, a phan y deuant ynjia eto bydd yr hiii yn fwy ffafriol, a chant fwynhau golygfeydd annghydmarol. Y mae amryw wedi bod yn ymholi yn y cylchoedd hyn a yw y pwyllgor wedi penderfymi pa un ai awdl ai pryddest fydd i'r gadair yn yr Eisteddfod yna. Yr oil sydd genyf i'w ddweyd yw fod Pwyll- gor yr Orsedd wedi pleidleisio yn gryf o blaid yr awdl, a bod yn debyg y byddai eu llais hwy yn der- fynol, gan fod Lerpwl yn deyrngarol iawn. ELIDIR SAIS,