Y Cymro

I. Halogi Emynau. MAE rhii o'r hen ernynau A genld gynt mnr dda, Wrth ddiiyn ffol ffasiynau Yn myn'd yn f »th o bla Pe taem fel Nioifeaid Yn oynal gwyliau lion, Rhaid plasio'r Phariseaid Drwy ganu'r emyn hon :— Bydi my rid o ryfeddodau Ar d)riad bore wawr, Pan gerddo'r holl aelcdiu Yn un orymdiith fawr Y Ssntara a'r Sosiniaid Yn rhodio fraich yn mraich, Arminwyr a Clialfiniaid Heb un yn dwyn ei faich." Ceir gweled y Chwarelwyr Yn 11 u oedd ar Wyl Fai, Er gwaethaf yr uchelwyr, Yn dod i'r cwrdd yn chwai Yn ddoniol ymfflunychant, Dynoethant bob rhyw drais, Ac yna'n wylIt edrychant Wrth gaaa ag un llais Bydd myrdd o rvieddo(I Au Ar doriad bore wawr, Pan ddeawn yn gatrodau Yn erbyn Gormea Fawr Fe hddwn ein gelynion, A'u cestyll wnawn yn sarn Ha ha pwy fydd y dynion Pan ddown i waeuthur barn ?" Mor ddisglaer yn eu gynau I Yw'r beirddion ar yr Wyl! Mor ddifyr mae'r telynau Yn canu gyda hwyl Oad ow os daw didgeinyd(I I'r fan i godi row, Uawn glywed yr arwemydd Yn dweyd, Together now — Bydd myrdd o ryfeddodau Ar doriad boreu wawr, Pan gaffom eisteddfodau Heb gynen fach ni mawr Wrtbodir IDo'r cideiriau I'r gwcw nac i'r fian, Ni chlywir ansoddeiriau Byth mwy yn chwyddo'r gan." Bu amser pan oedd ffasiwn Wahanol iawn yn bod, Ni chlywid byth mewn Sasiwn I'r Stsddfod air o glod Ond peidiold ocheneidio, Mae'r beirdd yn cael y fraint 0 ganu dan gofleidio Yn anwyl efo'r Saint: Bydd myrdd o ryfeddodau Ar doriad b)re wawr, Pan welir drwy'r cysgodau Arweinwyr corau mawr, Yn hytrach nag oernadu Yn cynyg teyrnged lawn I'r beirniaid am feirniadu Yn onest ao yn iawn." Mae son foi newynogion, Sy'n awr yn brudd eu bron, Am fyn'd yn gyfoathogion Wrth ganu'r emyn hon Yn fuaa daw hocadwyr I weled gwerth y gair, Ant hwythau'n ddyawaredwyr A ehanant yn y ff .ir Bydd myrdd o ryfeddodau Ar doriad boreu wawr, Pan e! y gweiglon goiau Yn llawn o gyfoeth mawr Cawn fwytJ. heb lafurio, Cawn wisajo'n falch a drud, I Ni wiw i neb anturio Ein sathru drwy y byd." Rhaid imi gloi fy ngharol,- I hyn y daw cyn hir, Y dwyfol a'r diearol Gymyagir yn mhob tir Y concerts a'r Sasiynm A unant yn y gan, Wrth ddilyn y ffasiynau Fe rown y nef ar daa :— II Bydd myrdd o ryfeddodau Ar doriad boreu wawr, Pan glywir nefol nodau Yn seinio ar y llawr Gorfoleid fydd, oherwydd Fe dclaw angylion fyrdd At Hwfa, ddoeth Archclderwydd, C!,j;|Am anrhydeidus urdd." ELPIIIN. o •

!A oes genych LYFRAD eisieu eu gwerthu. Hy«- bysebwoh yn Y Cym.ro. 18 gair am6ch.

Eisteddfod Ffeatiniog-Cipdrem dros Ysgwydd. GODDEFED y Pwyllgor gweithgar fu'n gofalu 11 1 darpar ar gyfer ein gwyl genedlaethol i ni eu llongyfarch o'r A i'r Y" (ys dywedwn yn Cwm- cloch yma) ar y llwyddiant di^yffrflyb ddilynodd eu hynadrechion. Yr wyf weli d11 yn Eistedd- fodau y blynyddoedd diweddaf yn Iled ddifwlch. ac er nad ydwyf eto wed; cael y gadair, yr wyf I wedi cael ami i 'stol yn ystod y deng mlynedd sydd wedi lnyned heibio yr wyf hefyd wedi bod yn aelod gohebol o amryw, ac ya rhinwedd y cysylltiad hwnw cefaia fyaediad helaeth i mewn i'r conglau mwyaf cyfrinachol, ond yn ystod fy mbrotiad maith ni welais gyfarfodydd yn cael eu cario yn mlaen yn fwy trefnus, na thorfeydd yn ymddwyn mor foneddigaidd a pharchos nag ydoedd y cymilliadau mawrion yn Ffestiniog wythnos yn ol. Yn wir, teimlwn yn falch mai Cyniro oeddwn wrth ganfod mor odidog yr ymddygai fy nghydgenedl mewn am- gylchiadau mor gyffrous, ac adne»yddais fy 11 w nad wrthgiliwn i yn dragywydd i fysg y Die Sioniaid. Yr wyf wedi gwa"io digon i gadw ceffyl am haner blwyddyn ar byre newyddion er mwyn cael gwybod b':Jtb oedd barn y wlad a'r gwled- ydd am y cyfarfodydd, ac yn ddieithriad can- moliaeth ddidor geir ynddynt oil. Priodolir y llwyddiant digymliar gan rai i'r arweinyddioa doct iraidd a deyrnasent ar y Ilwyfai er..till a roddant y clod i'r pwyllgor Ileol eraill a rodd- ant y goron ar ben y llanc tal hwnw y mae ei wyneb bellach wedi dod yn adnabyddus trwy wledydd cred, Mr H. A. Hughes, yr Ysgriren- ydd Cyffredinol, ond fy nghred i yw mai cyfun- iad o'r galluoedd hyn, yn nghyda'r gwaith dystaw, diyinhongar, a wnaed gan rai na ewyll- ysient gael eu gweled na'u cydnabod yn ystod y dennaw mis diweddaf, a gyfrif am y cyfan. Y que" gair o gynghor," ond ei roddi yn ei bryd, yn cario mwy o ddylanwad nag a ddychmygir yn fynych, ac y mae cydweithrediad pwyllgor o bobl gyffredin, yn werth miloedd o ddoethogion na chyt ina yr un ohonynt a. neb ond ag efe ei hun Gyda Haw, deallaf fod yr Ysgrifenydd Cyff- redinol wedi enill serchiadau llon'd cae o wytyf- I on Gwalia ar ol iddynt ddeall mai llanc ydyw. Cymered awgrym caredig hen lane profiadol- Gwylied lawer a gweddied nad elo yn ysglyf- aeth i yohwatieg nag un ohonynt ar unwaith. Giwed ofnadwy ydynt pan fyddo dwy neu dair yn ymgiprys am yr un corphyn ar unwaith Y mae ganddo lawer o waith i'w gyflawni tros ei genedl a'i wlad, a pbrin y gall wneud cyfiawn- der a'r cyfryw unwaith yr elo dan lywodraeth y bais. 'I Gofidus geayf weled gwyneb gwelw fy hen gyfaill Elfyn pan y cododd i fynu í ateb i'r fftig enw Einion Urdd" ddiwri-to i y cadeirio. Ofnwyf ei fod wedi gweled dyddiau blin, ond hyderaf fod y presenol yn high water mark ar ei holl helbulon a'i drafferthion. Ba amryw weithiau yn nghyrhaedd prif gadair ei wlad, a deil rhai o'i edmygwyr i gredu y gall fod wedi cael rhithyn o gam y blynyddoedd a aethant heibio, ond ni ynganodd efe air hyd ag y gwn o bartbed i'r safle y gosidwyd ef ynddi gan ei feirniaid. Eiddunaf iddo lawer blwyddyn dded- wydd i gyfoetbogi Uenyddiaeth ei wlad gyda'i gynyrchion coetb ac aruchel. Gwawried dydd- iau gwell yn ffurfafeo ein cyfaill, ac na foed iddo byth sylweddoli ISinellaa anfarwol Tennyson, mai Gwaddod cwpan gofid Yw cofio dyddiau gwell. Siomwyd fi na fuaswn yn cael gweled gwyn- ebau amryw o ben gyfeiilion yn Ngorsedd. Nis gall un o'r frawdoliaeth lanw congl Watcyn. Y mae'r Cender yn dda, a bu yn dda eleni, ond ni lanwai y bwlch barwyd trwy afiecbyd ei "gender." GwenrJid ar 01 ei afiechyd luddiodd Tom Ellis hefyd i fod yn bresenol yn yr Wyl ( Genedlaethol gyntaf a gynaliwyd yn ei sir enedigol. Yr oedd amryw o'r roan lordiaid yn absenol, ond ni theimlwyd lawer o chwithdod ar eu bol er y gyllesid disgwyl i rai ohonynt gymeryd mwy o ddyddordeb yn nghynuliiadau y rhai a'u cyfoethogasant. Llwyddwyd yn rhyfedd odiaeth i gadw cythraul politics a chytbraul enwadaeth rhag aflonyddu ar y gweithrediadau, a dilys mai i ddoethineb y .1 w pwyllgor y gellir yn rhesymol briodoli'r fendith hon. Deallaf na chymerwyd mantais ar yr am- gylcbiad i asio holl wahaniaethau yr enwadau trwy gynal cyfarfod canu cyffredinol tan lyw- yddiaeth Cynonfardd y nos Sul ar ol yr Eistedd- fod. Camgymeriad dybryd oedd hyn. Gallesid yn hawdd cael gwasanaeth cor ardderchog yr Eisteddfod, tan lywyddiaetb ddeheuig Mr Cad. Roberts, i ddatganu dau neu dri o'r corganau cysegredig o'r "Elijah" a'r Ystorm," a buasai datganiad o rai o hen donau cynulleidfaol ben- digedig Cymru yn rhwym o dynu'r nefoedd i lawr. Hwyrach fod rhai o gyfeillion da Ffes- tiniog yn anfoddlon i hyrwyddo mudiad eyff tedinol fel hyn heb iddo darddu o ryw fan neillduol, ei gynyg gan berson neu bersonau neillduol a chael ei drefnu a'i ddwyn oddiam- gylch gan blaid neillduol. Nis gwn a yw fy I h namcaniaeth yn agos i'w lie, ond hyn a wn collodd y canoedd os nad miloedd a luddiwyd i fod yn bresenol yn nghyfarfodydd yr Eistedd- fod gyfle i weled y baball yn oriawn, a chollwyd hefyd gyfleusdra nas gall ddigwydd eto am gen- edlaeth gyfa i ddangos i'r byd "mor ddaionus a hyfryd yw trigo o frodyr yn nghyd." Colled y Ffestiniogwyr yw y golled, a hwyrach fy mod yn tori dros y tresi wrth ei ddanod iddynt; ni fuaswn i yn bersonol yn alluog i fod yn bresenol er cymaint yr hoffwn fod, felly nid oes genyf Ie zil i gwyno. Aeth yr wyl fawr heibi I ya dangnefedJu«, chredaf y bydd ads .in Heddwch yr Hwfa yn diaspedain o glogwyn i glogwyn ac o graig i graig am lawer o flynyddau. Bydd gan y pwyllgor gryn waith yr wythnosau dyfodol i hel ei thraed at eu gilydd, ac hwyrach wedi gwneud trefn a dosbarth ar eu cyllid y bydd iddynt gael eu siomi yn y briwfwyd gweddill wedi eu holl ofalon a phryderon. Ond na phoener, dangosasant i bob Cyairo gwladgarol eu bod o'r un waed a'r awen wir, a gorfodasant hyd yn nod i'r tycbanwyr gydnabod fod rhyw- beth heblaw gwegi yn siol y Ffdstinogiaid. Teyrnasad heddwch dros y fro, a boed i Eis- teddfod fawr Ft stiniog gario ei dylanwad ar Eisteddfodau y dyfodol, medd BARCUD CVVAILLAX. 0--

Amoangyfrif o Cnwd Cwenith 1898. GOHEBYDD mewn cyfoesolyn a ddvwed fod argoel y bydd y en wd gwerdbh eleai yn weidal gynyrchiol drwy'r Deyrnas Gyfuaol. Hauwyd mwy o wenith eleni nag arfer. Dieth blagur cvyf allm ar ol y gauaf, and bu'r tywydd yn aosdfdo ia.wn. Caed sy^bder mawr, yna daeoh diffawr oerni, a chaed tymhor byr o wiybiaiaefch, ond er y cyfan eirych- ;â'r blagur yo iach ac addawol. Ored y gohebydd y bydd y cynyrch ar gyfartaledd yn 29 bwsiel i'r erw, ac y hydd yr erw-iu dall wenith 10 y cant ya fwy nVr fl vvddyn ddiweddaf. Felly mae eynyrch pob erw rywbeth yn debyg i'r hya ydoedd y llyn- edd, a 4 bwsiel llai na'r hyn ydoedd yn nhymhor 2 annghyffred n. o gynyrchiol 1896. O'i gymharu a chnydau y 13 mlynedd diweddaf, a chyfartaledd y deuddeng mlynedd o 1885 hyd 1896, amcangyfrin- y cawd am y fl wyddyn hon fel y canlyn :— CNWD GWENITH Y DEYRNAS GYFUNOL AM I K MLYNEUD, 1885-'98 Cnwd i'r Cyfanswm Gwerth v Blwyddyn Arwyneb Erw. y Cnwd. Chwarfcer. Erwau. Busheli. Bwsheli. s, c. 1885 2,549,335 31.24 79,635,769 32 10 1886 2,355,471 28,89 63,347,885 31 0 1887 2384,505 31.97 76,224,940 32 6 1888 2,663,250 27.97 77,493,133 31 10 1889 2,539,099 29.89 75,883,611 29 9 1890 2,478,677 30.66 75,993,883 31 11 1891 2,388,147 31.30 74,742,700 37 0 1892 2,295,246 26.38 60,775,245 30 3 1893 1,952.522 26.08 50,912,847 26 4 1894 1,947,300 30.70 60,704,382 22 10 1895 1,454,015 26.33 38,285,107 23 1 1896 1,731,976 33.63 58,247,008 26 2 Cyfart'dd 12 mln'dd 2,230,453 29.58 66,020,452 29 7 1897 1,936,396 29.07 56,295,774 30 2 I' Amcangyfnf am 1898. 2,150,000 29 62,350,000 1

*Pris yn awr. Hwyrach y ceir fod vr amoangyfrif yn rhy ise" ac hwyrach y bydd 2,200 000 o erwau dan wenit:" Argoela'r cnwd ar yr arwynebadd hwn fod o Ti wyth miliwn o chwtmeri; oeu o dri chwartei, i fit. iwn o chwarteri (480 pwys) yn fwy na chawd v llynedd, a thui haner oiiliwn o chwarteri'n fwy na chnwd eithriado! 1896 Wrth gwrs, y mae pobpeth yn dibynu ar y tywydd, ac os parha yr hin heulog bresenol am fis etc, bydd ansawdd y grawn yn sicr o wella, a bydd y rh-jgolwg am Vara am brisiau rhesymol y flwyddyn nesaf yn dra. disglaer. -0--

Marchnadoedtf. Oer0-wl, Awst 2, Agorodd y hrchnad yn dawel i wenith heddyw yn Lerpwl, yn ol gostyngiad o ic i Ig y canpwys 211' briaiau dydd Gwoner. Gwenith Califfornaidd yn gwerthu yn ol o 6s 7c i 6s 8c y canpwys. Frisian biawd gwenith, ceirch, a blawd ceirch yn sefydloy, gyda galw tawel. Indrawn Americanaidd eymysg- ledig goreu yn rhatach, ac yn gwerthu yn ol o 3s 2fc i 3s 3c; Yellow Plate, 3s 6Jc Odessa a Gala-tz, o 3s lOe 1 3s 0^e pvs, 5s 11c y canpwys. Ffa Saidaidd, o 28s 3s i 28s 6c y chwarter. Birmingham, A vvst 2. Biff, 4e i 7}c y pwys; molltgig, 5e i 7ie cig oen, 7$c i 82Lc cisf Hoi, 5Jci 7|c_; moch bacwn, 7s 8c i 7/9 pyre, 9s 6c hychod., 8s 6e i 9s y soor. Amlwch., Gorph 30 Ymenyn ffres, 10c y pwys; wyau, 16 am Is biff, 5c i 7c y pwys molltgig, 8c i 9c cig lloi, 7c i 9c cig oen, 9c; pore, 6c i 8e; ieir. 3s 6c y cwpl; hwyaid, 4s i 5s Oc y ewpl. Rhuthin-Awst 2. G wenith, 10s Oc i Its Oe yr hob; ceirch, 6s 6c i 7s 6c ymenyn, lie i Is y pwys ieir, 3s 6c i 4s 6c y ewpl; hwyaid, 4s 6c i 6s y cwpl; wyau, 15 i 16 am Is. Bangor. Gorph 29. Ymcllyn ffres, Is Ic y pwys; wyau, 14 i 16 am Is; biff, 6c i 10c y pwys molltgig, 7c i 10c; cig oen, 8e i 10c y pwys cig lloi, 7e i 9c pore. 7c i 10c moch tewion, 3e y pwys. Pwllheli-Gorph 27. Ymenyn ffres, 10c i 11e y pwys; wyau ffres, 18 am swllt; biff, 5c i 9o y pwys molltgig, 7e i 10c cig oen, 10c i lie eig lloi, 52LC i Sc pore, "6c I 8c. Caernarfon, Gorph 30 Ymenyn, Is 1e i Is 2c y pwys wyau, 16 i 18 am swllt; biff, 6c i 8c y pwys molltgig, 6c i 10c cig oen, 6c i 8c y pwys cig Hoi, 4c i 6c; pore, 6c i 8e. Llangefni, Gorph 23 Ymenyn ffres, Is y pwys wyau, 16 am swllt; biff, r 6c i 8c y pwys molltgig, 7c i 9o y pwys cig oen' 10c y pwys; cig lioi, 7c i 9c y pwys pore, 6c i 8o y pwys ieir, Is 6c i Is 9c yr un hwyaid, 2s i 3s 6c yr un. Croesoswallt, Gorph. 27 Ymenyn, 10c i 11e y pwys wyau, 14 i 15 am swllt; biff, 6c i 8c y pwys molltarig, 8c; gwenith glvvn newydd, 5s 2J I 5s 4c y 200 pwys; coch, newvdd, 4s 10c i 5s Oc ceirch gwyn, 14s i 15s 0j y 200 pwvs • du eto, Its i 12s. awreosam, Gorph 33. Cyflenwad mawr ond nid cymaint o brynwyr. Biff 6c i 6b y pwys molltgig, 7 £ c y pwys cig oen", 7ie i. 8c bustych, 19p i 2Lp. I ^aiford, Awst 2. Biff, 5c i 6Jc molltgig, 5c i 7fc cig oen. i Sc • cig lloi; 5c i 6fc y pwys. I Dinbych Ieir, 3s Oc i 3s 9c y cwpl; hwyaid, 3s t'c i 4s 6c I ymenyn ffres, lie i Is lc y pwys; eto, haUt, f)1ó i 10c y pwys wyau, 13 i 14 am Is. 2 Mde'r U rifyn o "UOFIINT Y PARCH DR.

JOHN HUGHE dan olygiaeth y Pit,J C'1 JOHW WILLIAMS, Princes Koitd, allan o'r wsg. Ceir ynddo rai o bregethau godidog y gwr mawr hwnw, ac nid oas olid iylr yn y Gytnraeg a gynwysc. gyfoethocach iaith a maddyliaa. Nid yw ei bris i oad Is., a dylai pob darllenydd Cymreig ei feddu.

Llinell Caer a Chaergybi. DIOLCH i Mr Herbert Lewis am alw sylw'r Senedd at ddrudaniaeth Cwmni Reilffordd Caer a Chaargybi tuag at eu cwsmariaid. Mae'r Cymry wedi dyoddef llawer oddiwrth y cwmni hwn a'i ddyoddef yn ddystaw. Yn ol tyfctiol aeth Mr Lewis, nid oes gan y ewmni yr un llinell ar ei elw yn talu cystal a'r ffordd hon. Prynasant hi yn rhad gan gwmni o Gymry yn benaf, i'r rhai y costiodd hi yn ddrud ac nid oes ganddynt hwy ddim achos i godi prisiau mawriOD, canys nid h wy ond cwmni blaanorol a gododd bmtydd costus Conwy a Britannia, ac a dylloid y tyneiaa hirion sydd ar y llinell. Yr oadd y cwmni nos Lun yn gofyn hawl gan y SeneJd i ddyblu eu llinellau o Gaer i Rbyl, lie i i roi i lawr bedwar par o reil yn lie dau. Gofynasant hyn ddwy flynedd yn ol, ond am. lygodd yr awdurdodau Iteol gymaint gwrth- wynebiad y pryd hwnw fei y tynwyd yeats yn ol, Etbyn nos Lun, am ryw reswm neu gilydd, ni throdd y gwrthwynebwyr i fynu. Prawf arall o'r hyn ddywedwyd yn y golofn hon bythefaos yn ol, sef nad yw'r Cyngliorau Sirol, Rhandirol, a Phlwyfol ond o ychydig werth. Fel y sylwai Mr Lewis, gresyn na chodai rbyw gwmni cryf yn wrthymgeiaydd am drafnidaeth Gogledd Cymru. Mae gan Lerpwl yn arbenig achos mawr i gwyno. Nid oes yr un tren yn ihecleg oddiyma i Rhyl mewn nemawr llai na dwy awr, er nad yw y pellder fel yr eheda bran ond tuag ugain milldir, am y rhaid i ni fyned trwy Gaer a eyaiera am hydoedd yn yr bofel fawr wyntog, hyll, a digysur bono, a elwir yn orsaf. Ysmygu. MAE mawr amrywiaeth barn am yr arferiad hwn' heblaw yr eiddo fy hen gydnabod doniol Huw Saerm-aen," er mai teihwr oedd. Er yn ys- mygwr cymedrol ei hun, brnai Huw nad oedd y Trefnyid Mawr erioed wedi bwriadu dyn yn greadur ysmygawl, onide y buasai wedi rhoi simddeu ar ei goryn. Yr oedd gan Mr Spurgeon syniad lied wreiddiol am y ddefod, canys pan ddarfu i nn o'i frodyr gwrthysmygawl ymhwedd âg ef ar ffolineb yr arferiad, atebodd yn gwta y gailai et ogoneddu ei Greawdwr lawn cystal wrth ysmygu ag wrth bregethu. Ond amlwg mai nid dyna farn henuriaid yr en wad a elwir Bible Chri tians, canys mewn cyfarfod o'r eiidyut yn Nghaerdydd yr wythnos ddiweddaf gwrtiaodasant dderbyn gwr ieuanc yn weiuidog oherwydd ei fod yn ysmygu, ac yn gomedd ymwrthod a'r bibell. Gruffydd Huws, y Edeyrn, a William Rowlands (Gwilym Lleyn) a fuasai yn curo cefnau yr henuriaid hyny yn iawn. Nis gallai ei gydoeswyr byth benderfynu pa un ai'r diafol ynte'r bibell a gashai Griffith Hughes fwyaf. Wel, yr ydach chwi wedi lladd digon arno fo, Gruffydd Huws," ebe John Jones, Talsirn, 'rol dychwelyd i'r ty capel o gyfarfod dirwest un tro, mi llosga ina fo." Gwelir fod amrywiaeth barn mawr yn mysg gweinidogion y Gair parth ysmygu. Efailai mai'r ysmygydd mwyaf gwyddonol yn mysg pre- gethwyr Cymreig haner olaf y 19ag ganrif oedd y diweddar Dr. John Hughes. Byddai yn prynu ei fyglys yn y dull rhataf a doethaf, yn ei gadw yn drefnyddol, ac yn ei arfer yn fethodist- aidd heb ei gamarfer-gavi ddefnyddio y niferlu- osog o bibellau oedd ganddo yn eu tro, a rhoddi felly gyfle i'r lleill oeri a sychu. Clywais ef yn tystio droion ei fod yn lies i'w iecbyd, a phan gofiom mor dewychus ydoedd mae'n ddiau nad oedd yn oahell o'i ie. Mae'n anhawdd creda y bnasl Bible Christians yn gwrthod y Dr. rhad- lawn oherwydd ei hoffder o'r bibell, ac y mae lie i ambeu nad oedd y gwrthodedig yn fedd- ianol ar ddoniau cyffolyb i'n diweddar gyd. drefwr. Tolli'r Saesneg. CODIR toll drom, fel y mae'n hysbys, ar bob llyfrau Soisni., a ddanfonir i'r Unol Dalaethau; ond y maent yn ddigon grasol i adael i lyfrau Gymraeg fyned yno yn ddidoll, gyda'r telerau arbenig nad oes dim Saesneg i fod ynddynt. Mae hyn yn gas, ac wedi peri llawer o an- nghysur i lyfrfeydd sectol. Er engraipbt, mae yn niwedd llyfr emynau yr M.C. rhyw ycbydig o hymnau Seisnig sydd yn dodi y llyfr yn ddeil- iad y doll. Gwna hyn y campwaith hwnw o fusgrellni yn ddrud iawn i Fethodistiaid Amer- ica, ac y maent yn bygwtb, ac nid yn ddiachos, cyhoeddi llyfr emynau at eu gwasanaeth eu hunain. Cwyn ardl sydd ganddynt ydyw, had ydynt hwy yno yn cael dim o'r elw anferth a ddeillia oddiwrth y llyfr trwy wasgu llyfr- werthwyr, a gweithredoedd Cristionogol o'r fath. Ar y cyfan, nid ymddengys budr elwa enwadol yn wynfyd i gyd, ac y mae hyny yn gysur i luoedd o bobl uniawn. Y Crogbren. CODWYD yr offeryn anwar hwn i fynu yn Ngbaernarfon, a boreu ddydd Mercher, defn- yddiwyd of i gyrneryd bywyd adyn a gymerodd ymaith fywyd un arall, neu dyna farn 12 o'i gydwladwyr. Ni wyr undyn yn iawn beth a ddigwyddodd ar y mynydd tuallan i Ffestiniog y noson erchyll hono ond cymerwyd llawer o bethau yn ganiataol; ac os nad oedd Tom Jones yn haeddu ei grogi am ladd Mary Burton, ei ordderch, yr oedd yn ei haeddu am bethau eraill. Dyna'r rhesymeg a ddefnyddir ac yn ei gwyneb, pwy nad ydyw wedi gwneud gwerth ei grogi lawer gwaith drosodd ? Bath bynag, mae'n hen bryd llosgi yr offeryn barbaraidd, neu ei ddefnyddio yn fwy cvffredinol. Masnachu ar y Sul. MAE rhywbeth yn ddigrif tros ben yn y dull y ceisia rhagrithwyr ddodsian y Brenhin Mawr. Dyna beth ydyw gwneud ffrynt capel neu eglwys yn fwy gogoneddua na'r cefn a dyna hefyd ydyw gwneud yn y festri ar y Sal yr hyn na wnant yn yr addoldy. Chwi a glywsoch droion I am y tad defosiynol liwHw yn dweyd wrth ei blant oedd yn chwareu marbls ar y Sul yn yr heol o flaen y ty, "D d bach pam nad ewch ch wi i'r cefn i dori'r Sabboth os rhaid i chwi dori fo." Mae cyfrifoldeb mawr ar bwyllgor llyfrau y Methodistiaid Calfinaidd am beri mas- nach ar SuI; ond y mcte cyfrifoldeb mwy ar swyddogion y gwahanol gapelau yn caniatau i'r fasnach Sabbotho- l gael ei dwyn yn mlaen. Paham na phenodent rhyw noawaith yn nghanol yr wytbnos at y gwaith neu gweil fytl, paham na adawent werthiant llyfrau yn nwylaw llyfr- werthwyr, fel y gadewir gwerthiant esgidiau yn nwylaw cryddion?