Y Cymro

Y GWYNEB CUDD. [Gan OWEN RHOSCOMYL.] PEN. X.-GWAWD ORCHUDD TYNGED. ] SYLLWN ar y Capten, gm geisio cynull fy meddyl- iau gwibiog, tra y dywedai ef yD ddjstaw, Rwan j gwell i ni gysgu am dipyn." I O'r diwedd deallais ef, ac ebwn wrtho'n gyffrous, Cysgu Twt Drychwch yma, Capten Meir- ion. Rydw i wedi'eh helpu chi yn ych arttur mae arna i e'sio i chi f'helpu i Mi dy helpia i di holl ddyddiau dy fywyd, I Pvolant, yn liawen, gynted ag y byddwn ni wedi 1 d&rfod hefo Bryn(vla3," oedd ei ateb brysiog. Bryn^lus I uffem S'r Brynglasl Be ydw i'n hlio am Brynglas Ceisiwn waeddi, ond yr oedd yn mygu fy ngeiti%u gyda'i fantell fel ra chlywai'r un dyn yr byn oeddwn yn ei ddweyd mor rhyf j ygus. I Rydw i am gysgu," ebai'n dawel, a chyda'r r gair casheais ef, ac ni fynwn help un dyn imvystch. Ac eto rhyfeddwn m. theirnlais yn ddigofus wrtho am fygu'm geirian a'i fantell, er na oddefais y fath ymddygiad gan neb o'r blaen. Y r hyn a. gyneuodd fy Hid oedd ei weled yn dal at y ffrae hefo'r Brvn- glas pan oedd arnaf eisiau ei help gvda gwaith mor bwysig a gwaredu y rian o Gastellmarch. DA y gwyddvra mai ofer fyddai gwrthdystio. Cygga," ebai wed'yn, gan edrych yn myw fy Hygaid a'i law yn gorphwvs ar fy ysgwydd. Nid ya y castell melld gedig yma ynte," ebwn gan ysgwyd ei law ymaith, ond yn teimlo fy Ilid yn arafu. "Tuallan ar y glaswellt! a chofiwch (mi fedrwn beidio gwenu mewn digofaint hyfryd wrth ddweyd) "rwan wedi i mi neud y peth yma i'r Brynglas ei waith cyntaf fydd ein lladd gynted ag y gall." 11 Na, nid ei waith cyntaf," eber capten yn dawel. Ei waith cynfcaf fydd myn'd i Nefyn i glywed y newydd am ddwyn y fonecidiges yma fel y gall gynyg gwobr i'r dyn all gael allan i b'le y cymerwyd hi, Felly mi fydd Lleyn i gyd yn gwy- bod nad oes gaq Nant Gwrtheyrn law o gwbl yn y peth yma. A rwan. wyt ti'n gwel'd pam yr oedd et ti i ddilyn y foneddiges yn ffair Nefyn? a'i dilyn hi gartref wed'yn ? Mi welodd pob dyn yr adeg fcooo pwy oeddet ti, ae mi fyddan i gyd yn cloch- dar rwan mai ti a'i dygoid i ffwrdd. Dyn wedi cael ei siomi'n unig ydi Brynglas,' dyna ddywed pobl. Wrth wrando ar yr eglurhad tawel yma o'r hyn oedd wedi fy nigio gymaint ddoe, y teimlad cyntaf oedd y gallwn drywanu'r Capten gan faint iy Ilid oblegyd iddo fy ngwneud yn offerya i'r Brynglas. Yna, fel y delai'r darlun i'm meddwl, fy mod i, o holl bobl y byd, wedi bod mor ufudd a dvM yn cario'n ol y ferch hon o bawb eraill i'r lie diweddaf ar wyneb daear y mynaswn iddi fod-fy mod i, weli .'m twylio gan freuddwyd tlws fal enfys, wedi bod mor brysur yn aoturio'm bywyd f W ddinystrio am byth, aeth fy liid yn ddyfnaoh a chwarddiis wrth feddwl am y sefyllfa. Ie, gallvra gyda phles- er dagu chwaneg na'r Brynglas y ftinyd hono, a mi fy hun hefyd pe bae hyny'n bos:bl. Ond tray chwarddwn, dechreuais ryfeddu ar fater arall. Pam yr oedd raid i'r Brynglss- wneud y fath helynt i'w chario i ffwrdd o gwbl pan oedd yna'n dawel yn ei gyrhaedd ddoe ?" 11 Oblegyd ddoe 'roedd pawb yn gwybod ei bod yna ar ymweliad âg ef fel ei chefader ar wahodd- iad ei modryb, ei fam yr un wraig ag sydd new* yd' ei derbyn o dy law i" H Beth I" meddwn, ydi hona'n wraig wirion- eddol, ae a ydi hi'n fam i bleatyn, ie hyd vn nod un fel Brvnglas ? Roeidwn i'n meddwl ma gwiddas*. nos oedd hi." Rhaid cael llawer gwiddan i'w churo am neud drwg," ebe'r Capten, mewn Dais garw. «' Ac un- waith roedd hi'n gymaiat o wraig fel y tybiai ei hun yn ddigon da i roi ei hun am he a stM—ydi hyna'a ddigon dynol i ti ? Gadwch i hyny fod deudwcb pam y cariwyd y llall ym* i ffwrdd," ebwn. Pam y g&dawyd iddi fyn'd un diwrnod, i'w chario i ffwrdd tran- oeth 1" Achos," ebe'r Capten, "pan ddaeth hi yma bedwar d'wrnod yn ol, roedd ei modryb yn disgwel cyflawni hen gynllun a sicrhau rhpolaeth tiroedd Castellmareh trwy wneud i'r aeres briodi Brynglas —ei nith a'i mab, achos mae hi'n rheo'i ei mab o hyd er i fod o'n ddyn. Ond gwrthododd yr aeres yn bendant. Mae ganddi ewvllys ei hun a chan ei bod wedi prynu ei hawl er's talwm fedrai ei modryb mo'i gorfoli. FeUy aeth Brynglas i Gynirfou i nol y dyn priodol i gario'r cynllun allan a wnaeth ei fam gynted ag y gwrthododf3 ei nith-fydd hi byth yn hir heb gyn- Lunio rhywbeth 19 Ar ol gneud hyny danfonwyd yr aeres i ffwrdd hefo phob anchydedd i gyfarfod pobl ei thy ei hun yn Nefyn--pitn osddet ti i lawr wrth y traetb—ac i gael ei dilyn gan yr arglwydd ifanc dewr o Ben- fro-ti dy hun. A rwan, tra mae Lleyn i gyd yn cychwyn i'r m6r i chwilio am yr aeres, m"e'1' aeres hono i gael ei gorfodi i briodi Brynglas, p'run byn- ag ydi hi'n foddlon nea beidio ac ar ol hyny, mi fydd y ewbl wedi gorphen, ond y cliff Brynglas a'i fam ehwerthin am ben holl ffyliaid Lleyn." ° < £ Ac onibae yr hyn fvdd gen i i'w ddeud yn y mter," ychwanegais in an. "Owd pam me'n rhaid i ni sydd wedi dod yma oblegyd ffrae hefo Brynglas ei helpio fo hefo'r foneddiges yma sydd yn ei gashau ? Mi neuthoch hyn yn rhwydd, er ych bod chi'n proflfasu bod yn elyn marwol iddo. Chwaneg, sut mae hyn yn gyson a'r geiriau ddeud- soch chi y byddai'r ferch yma'n dlawd os gwrthod- wn ei chario i ffwrdd 1" 0, Rolant, m' fydde deyd hyny wrthet ti yn ddeyd y cwbwl. Aros tan nos yfory, ac yna mi dy foddloaa di." < Na," ebwn yn bendant, "ros i ddim chwai- eg. Wn" i ddim ufuddhau eto nes cael fy modd- loni. Vr wyf wedi gweithio er eich mwyn, ac i gyrhaedd eich amcan, nes ydw i wedi gneud niwed mawr i mi fy hun. *Rwan mi weithiaf er fy mwyn fy hun, achos rydwi'n caru'r ferch y gneuthum gy- mint o ddrwg iddi," Ei charu ai e ? ai e ?" ebii Y!lhu.'o araf. gan edrych yn ddyfal arnaf. io ac eto-rwyt ti'n ifanc. Ie, a pham- Aeth yn ddrstaw, a safodd heb symud, gan ed- rych arnaf, tra y safwn mewn llid brochwyllt, yn awyddus i roi ateb garw iddo. Ie, pam ? ebwn wrtho o'r diwedd. "Rydw i wedi drfod a. chi i rwan-allan a fo." CodoM ei ben eilwaith. "Twt,fachgen,"ebain frye-og. Rwyt ti mewn mwy o berygl nag ydw i; dyna p;m mae arna eisio awr o gysgu cyn i'r Nant ddeffro. Mi fyddaf yn fwy effro i dlamddiff. yn wed'yn." Er mwyn atal siarad pelJacb, tynodd ei fantell am dano, a gorweddodd ar y rhiniog :Ile yr oedd y bachgen bychan yr holl amser wedi bod yn cysgu. Ond ar ol myned allan, troais yn ol ac ebwn^yu frochus, Peidiwch traffarthu chwaneg yn fy nghylch. Mi fedraf amddifLn fy hun. Rydwi'n gwybol rwan mai un o ferehed y byd Cristionogol yna ydi Rhian y Twmpath ac nid dewines na swynes, ac yr ydw i yn hollol foddlon." Ab, rhai rhyfedd ydi dynion ifino," meddai fel un yn ymson. Tydw i ddim yn amheu nad oedd- wn inau run mor ben-galed unwaith. Nos da i tIt Roland, a brenddwydion melts. Mi dy wehf eto ar ol i ti diieffro Ni atebJlis ddim iddo, ond wrth fyned troais fy llygad at y drws, a gwelwn ei fod wedi lapio y bachgen bychan yn ei fantell, tra y gorweddai ef ei hun gyda'i lygad yn nghaud fel pe eisoea yn cysgu. Am danaf 6, buasa'n bawdda-li i enaid yn uffern gysgu ar haiarn eirias nag i mi gysgu ar y glas- wellt esmwyth yn ngogoniant tawel y boreu hwnw o Fehefio. Ffieiddiwn fy hun gwrthryfelwn yn fud sychedwn am lofruddiaeth, a theimlwn lid dygn gurawl oblegyd fy ffoiedd, ac yr oedd y peth- au hyn yn crea uffern o'm mewn, nes y symudwn yn anesmwyth fel creadur givyllt wtth gadwyn, ar y llechwedd glas. Gymaint y cashawn fy hun am ufuddh iu i archiad y Capten. Aethwn fel bytheu- ad wrth linyn cariodd fi fel hebog ar ei ddwra, gan fy nallu nes fy ngoilwng i gyfkwni ei with- myfi, oedd wedi dianc o'r Bala i Gaernzxrfon gan loddesta fy mdchder ar y grM fy mod cvstal a thaled dyn ag a allai'r holl wlad ei ddangos. Er hyny-er hyny—ond yr oedd fy Ilid ya tigU fy meddyliau ac yn peri i mi gerdded yn anesmwyth 01 a gwrthol ond gyda chamau brasach na chynt. Felly yr aeth yr amser heibio nes i mi glywed cyffro yn mhen arall y castell. Aethum yno, a gwelwn y ceffylau yn cael ei harwain at y llidiart er mwyn i Brynglas a'i gwmni farcbog i Nefyn. Gweiais hwy yn myned i Iynu'r Nant; deuddeg o ddyniou yn unig oedd y ew mni i weini ar Arglwydd Brynglas a rhyfeddwn ei fod yn myned o gwmpas y wlad gyda llai o ddynion wrth ei gefn nag a gredai'r penaeth lleiaf fyddai'n ddyogel iddo. Yr oedd yn ymddangos fod ei enw ef yn uaig yn ddigon i beri i ddynion arswydo rhagddo. Ar hyn, daeth i'm meddwl fod yn bryd i mi wneud rh vwbeth i unioni'r camwedd a wnaethum yn lie ymollwng i'r fath waith di-elw » ffieiddio fy hun. Arosais i'r cyftro a barwyd gan fynedicd Brynglas a'i gwmni dawelu, ac yna cyfeiriai3 fy nghamrau yn ol i'r neuadd. PEN XI.-¥ PLENTYN ELPHAIDD. DISGWYLIWN weled y capten yn y neuadd, ond nid oedd yno neb ae eithio'r bachgen bychan yr hwn a orweddai ar y aelwyd lie yr oed i tAn cyntaf y dydd vn prysur losgi'n lludw. Lie mae Capten Meirion? oedd f? ngofyniad iddo ya dyner, oblegyd edrychai mor draenus. Cofiais hefyd fod y Capten wedi ei 1 *pio Wi fantell. Mae o wedi myn'd i'r Gwindy," od 1 ei ateb fel pe'n ofni dyrnod, a gofidiwn ei weled yn crynu tra yn ei gyfarch. Yna meddwn yn dynera-h fyth. "Deuda wrtha i lie mae'r foneddiges ddos i yma heddyw bore?" Wn i ddim," atebai, a'r t'o hwn yn fwy difraw. "Yn y neuadd yma y mae fy lie i: mae nhw yn fy nghuro i os af i rywle arall heblaw r gsgin." < Plygais a thynais fy llaw yn addfwyn dros ei ben. "Wnei di hyn drosta i, machgeit i? Ohwilia He mae hi ac mi roi i geiniog am bob dyrn od ro nhw i ti." Ches i rioed geiniog," atebai yn fwy hyf nag o'r blaen, end un gan Ffoulc y Traed, ac mi ddarun gymyd hono oddiarna i a bwgwth tort nhraei i ffwrdd a'a berwi nhw hefyd os dywedwn wrtho am hynv." Os gnei di ffeindio'r foneddiges yma, mi ro i awl t arian i ti. Ie, mi wnaf dy gymeryd allan o'r Nant yma lie cei di ei wario fo fel y myui di," ebwn wrtho gan ge'sio'n unig ei gael i ymgymeryd &'r neges. "Waewshchi ei chymyd hi hefyd Maire Mia?" oedd ei gwesttwn nesaf yn awyddus; a goleuni newydd yn gwneud ei wyaeb broa ya brydferth yn ei bryder. "Mi eUi fod yn siwr o hyny," oedd fy ateb paronl, gan dybio mai'r ferch o Gastellmarch oedd ganddo mewn golwg. Hwyracb ei bod wedi enill ei serch trwy ryw garedigrwydd bychan, oblegyd nid oeid y "Madre Mia ond siar-vd plentynaidi i mi. Mi a," ynte," meddai'u ddiatreg ac yn ddifrif. Ac heb betruso mwy aeth drwy'r drws yn y pen pellaf—y drws y tynwyd y ferch gan y widdan drwyddo. Faint o amser y bum yn pwyso ar fantdl y simddeu ac yn cerdded yn anesmwyth o'r aelwyd i'r dews nis gwn. Ond ya ystol yr holl amser hwnw, ni ddaeth uadyn ataf. Yr oedd y neTiadd mor bradd fe' yr ymddangosai y cysgodion fe paln fyw tra'r edryahwn amvnt; ac yn fua.n dechreaodd y ffaith f id y neuadd wastad yn wag weith'o ar fy meddw' nes y teimlwn fath o arswyd fy mod yn y fath le. Hen widdan erchyllach na'r un ddewines mem- ir decach na'r un ferch er yr adeg y costiodd Olwen i Arthur golli haner ei farchoion ac y I ei fawrsd l; ac arglwydd main, atgau -yr oeddyit .'1 yn ac o'r castell hwn eto yr unig weinydd. i gadwi fynu eu mwrhvdi yn y neuadd yd oedd y bachgen hwn, a edrychai yn fwy fel elphin na. dim arall. Yr oedd Castell Arswyd yn weddus 11 i bob swyn- gyfaredd; ac nid oedd dim yn rhy ddyeithr i dd- gwydd yma. Pan oeddwn yn sfyl1 gan edrych ur y tirft, V-1 ymson ai ni fyddai'n well i mi roddi'tu h vyell drwyddo, dteth y bachgen yn ol, dagn',u'¡' rV^^leir- io yn ei lygaid ac ya treiglo i bwr ei rod. ac vn edrych yn druenus iawa. Nis gallwn bei Uo ei godi ar fy nglin tn'r eisteddwa ar y ssdd yn yr aelwyd gan ei anwesu a'i orchuddio 3, chwr fy nnntell fel pe byddai faban gan mor brudd yr edrychai. Rho'r swllt yma yn fly boced," ebwn wrtho. Yr oedd yn blentyn mor fychan, prin yn ddeng mlwydd, a dylaaai ewllt fod yn ffortiwn ac yn faint iddo i wella llawer gofid. Peidiodd ei wylofain. Nid oes genyf boced," meddai. Yna daeth disgleirdeb oedd ya boenus i'w weled i'w wyneb. H Ond mi aUaf ei guddio ynfyngheg," meddai, "ac mi allaf ei roi iddi pin welaf hi nesaf." "Cadw fo dy hun,59 meddwn. "Mae ganddi fwy eisoes nag sydd yn dda iddi "—ond nid cynt y dy wedais hyn nag y digynodd ei wep wed'yn a hiliodd oddiwrthyf gan wrttaod y darn ariaa. (I ba,-Aoo.)