Y Cymro

Cosod Sylfeini AJdoldy Wesleyaidd yn Egremont. Aw dri o'r gloch brydna n Sadwrn diseddaf, ym- gycullodd tyrfa fawr i Serpsutine Road, Egre- mont, er myned tnvy'r ddtfod o osoi aylfeini addoldy newydd i'r Wesleyaid Oymreig. Cymar- wyd rhan yn y gwasanaeth arwemiol gan y Parcnn J. O. Parry a Wm. Jotses (Quean's Road). Llyw- yddwyd y gweithrrdiadau g n y Parch H. Jones, Biikanhead ( Jadeirydd y Dalaeth), yr hwn a adol- ygodd hanes yr achos yn y He, air rhagclwz am ei wyddiant oherwyid cynydd tra chyflymy I boblogaeth yn yr ardal. Yea gesadwyd deuddeg o feini cola gan Mrs Edward Lloyd, Faikner Square Mrs J. Wesley Lloyd, Rodney Street; Mrs Peter Davies, Warwick House; Mrs John Wil- liams, Mrs John Jones, M ss Roberts (merch Mr R. Rees Roberts), Birkeuhead 1 arch Wm. Joiies, Queen's Road Mr Robt. Hughes, Mvnydd Seion M: Cbas. Birohall, Seacombe Mr Jabez Jonea, Mynydd Seion a Mr Rowland Owen, 0 »kdale, y Seacombe. Yna gosodwjd nifer o briddfeini coffid- wriaethol gan y plant a gssglasant 10s ac uchod ar girdiau. Cafwyd anel ch ia.dau gan Proff Slater, M.A., Coleg Didsbury, a Mr C. Birchill, yn dy- aiuno'r IlwyddiaLt pcnbf i't, eglwys a ymgynullai ynycapel newydd. Aurhegwjd pob un o r rhai osododd y meiui a Uyfr emynau haidi er coffhau'r achlysur. Ar ol i nifer o foneddigesau ieuiir c lyDed oddiamgylch i gasglu t^rfynwyd tiwy weddi. Aed wed'yn i fwynhau arlwy oe id wadi ei phar- otoi yn ngh&pel y Bedyddwyr Seisnig oeddynt yn garedig wedi rhoddi ystafell at wasanaeth y Oym- ry. Am 6.30, cynaliwyd cyfarfod cyhoedtllls dan lywyidiaeth Mr John Jones, Loudon Grove Caed ale-chiadau calonog gan y P,i etiu H. Jotes, Thos. Hugbts, a Wm. Jones canwyd unawdau gan Miss Alice Hughes, Biikeahead a therfyawyd trwy weddi gan y Parch S. Roberts (A.), Clarendon Road. Casgiwyd ar yr achlysur y s Am sylweddol o J04p.

-0-- Y Senedd ac En-van Lleoedd yn Nghymru. YN Nhy'r Cyffredin DC S Wener, gofynodd Mr Herbert, LeAis, i Ysgrifeaydd y Trjsorlys hi n;d oedd ily thyrau a ddanfoa'-l i Gymru gyda r enwau Cymieig ar ybyfeiriad, megis &be miw, Abertawe, Caerdydd, Cacrgybi,&c, we tbii»u'n myn- d ar ddifanqoll oherwydd nad oedd awdurdodau'r Llythyrdy yn Lloegr yn hysbys ond o'r enwau Sesnig Hr y 11eoedd hyn yn ur«\g ? ac a wnehi, mewn achosion He yr oadd yr enw Cymraeg yn gwahaimethu oddiwrth y rh.d Seisnig, roddi yr enw yn y ddwy iaith yn LlawL'fr f Llythyrdy. Mr Hanbuiy: Y ITwe'n bcsibl, yn ckhtu, i! lythyrau a gefeirir i leoedd yo Nghymru fyaed ar gnH oherwydd fod yr tn an wedi eu hysgrifenu j yn G vmraeg, ond nid yw'r Postfe str Cyffredinol yn hysbys fad hyny yc d gwydd yn ami, ac y m ie rh:!3tro enwau C; mreig wedi eu h rgr&phu a'u eyfleawi i'r rhan fwycÜ 0 1 liythyrdai yn y pavfch u C v nreiv. Nid yw Alermaw va y rb. str ond fe'i doiir yno pin adarg,Aph r. Ni thybir mai hylaw fydda»i giso1 yr enwau Cymreig yn L awtyir y ;r"rlv. Rhaid ym t-ii rhag chwanegu at y gffrcl inno, sydd eisoes yn. awr.

Gohebiaethau, BLAENORIAETH CYMRU MEWN DA A DRWG. SYE,—Cynwysa yr ystadegau mewn perth-vuas a'r uchod yn eich rhifyn cyn y diweddaf destyn diolch ac befyd achos galar. Diolch fod ein gwlad, n Cenedl mor bell ar y blaen mewn daioni a gleudill oddiwrth aroseddau; ond tra y saif saith o siroedd Cymru yn y cyflwr dymunol yma, caofyddir fod dwy, Mynwy a Morganwg, yn mhell ar y blaen mewn drygioni a throseddau. Yrna mae achos galar ac ymchwiliad i'r mater sydd yn pari hyny. Suit yr ydym i gyfrif am hyn, saith yn oreu a dwy yn waethaf? Gyda'ch caniatad a phob gostyng- eiddrwydd, dymunaf ysgrifenu gair neu ddau ar y pwnc. Nid digon haeru nad Cymry ydyot -dyma y dull cyffredin o gyfrif am bob drwg yn Nghymru, ac yn neillducl yn y Deheudir poblogaidd. Meddant: Nid Ovmry rnohoaynt cenedloedd eraill ydynt, wedi dyfod i breswylio yn y wlad," ac felly ymdawela a llwyr ymfoddlona pob Cymro crefyddol a gwladgarol. Mewn atebiad i hyn, ymddengys enwau y troseddwyr mai Cymry ydynt; a pheth arall, tra y maent yn byw yn Ngnymru pa un bymg a siaradint yr iaith ai peidio, rhaid iddynt cael ell cyfrif fel Cymry; ac atynt hwy ma; neges fawr vr Efengyl i g-el ei chludo gan weinidogion Oymreig. I'm meddwl i, mae tri o resymau yn cyfrif am gyfiwr foesol y ddwy sir yrna :-(a) Cynydd anarferol o gyflym yn mhoblog- aeth rhai ardalcedd. Mae poblogsetli Cymru rywbeth yn debyg heddyw i'r hyn oedd flynydd- cedd lawer yn ol, ond y mae chwyldrotid psrffaith wedi cymeryd lie yn ardaloedd preswylfad y bobl. Mae preswylwyr siroedd Gogleddol Oymru, megis Mon, Dinbych a Fflint, yn lleikilu-dyma. ganfyddir ar hyd a lied y wlad yn mhob man, Lloegr a Chymru. Mae tyrfaoedd o Gymry er's blynyddoedd wedi llifo wtth y miloedd i siroedd Morganwg a Mynwy fel y mae y ddwy sir hyn yn cynwys mwy na haner poblog&eth Cymru yn gyfan- gwbl. Mae trigolion y rhai hyn rhyw ychydig dros 800,000, tra nad yw yr un sir ar ddeg eraill ond 703,000, a phrin hyny. Ac nid yn unig y mae eorph y boblogaeth wedi ymfudo i'r Deheudir, end aethant yno gyda chyflymder anarferol. Gwa am blwyfi nad oeddyot ugain mlynedd yn ol ond pentrefi bychain a diaod, erbyn heddyw mae eu trigolion yno wrth y miloedd. Deugain mlynedd yn ol, poblogaeth Ystradyfodwg (Cwm Rhondda) oedd 400, heddyw 40,000. Yr un fath eUir ddweyd am Gaerdydd-wedi dyblu ei hun mewn ychydig o amser cyfeiriaf eto at Gwm Tawe, Ystalyfera, Pontypridd, Llantrisant, y cwbl wedi codi fel cicaion Jonah mewn un nos- waith, gyda'r gwahaniaeth fod y boblogaeth yn puhau i godi beunydd. Oddiar hyn y cyfyd rlieswm arall, (b) yr anmhos- iblrwydd i gyfarfod y eyfnewidiadau hyn a dylan- wadau crefyddol. Os nad yw crefydd yn llwyddo fel y dymunem mewn ystyr gadarnhaol, os nad yw yn ddigon cynyddol ae aggressive, mae hi o an- nhraethol werth fel brake ar foesiu'r wlad. Os ychydig yn allanol ydyw effaith a nerth crefydd, symuder ymaith yr ychydig yma, a phwy fuisai'n gyfrifol am y wlad—ie, y byd i gyd ? Mae profiad yn dyagu fod dylanwadau crefyddol bob amser yn rhwystro i iaddau psll anfoesoldeb mewn ardal y byddant yn gweithredu. Pe edrychid i mewn, gellid yn ddiamheu leoli y troseddau, ac felly am- lygu'r ffaith fod mwyafrif y cyfry w i'w cael mewn ms'nau nad ydynt yn ddigonoi o dan ddylanw&aau crelydd. Tra mae lhwer wedi ei wneud gan yr Eglwys yn Esgobaeth Llandaf, yr hoa a gynwysi'r ddwy sir yma, hefyd gyda phob enwad crefyddol arall, pob cangen grefyddol arail, pob canghen o eglwya Crist ar eu gorea, eto i gyd, rhaid cydn-i bod fod miloedd mewn rhai ardaloedd mor dywyll, ac mor bell oddiwrth ddylanwaclau mocldion gras, ag yw y pag&n duaf yn Affriea, Mae darpariaeth eisteddlecedd gan yr holl gyrph crefyddol (Eg- lwyswyr-ao Ymneillduwyr) yn profi hyn. Nid ymholaethaf am ei fod yn ddigon dros fy rheswm mai diffyg mewn dylaiawadau crefyddol ar y bob! yw un achos mawr o'r trossddau. Yn mhellach (c), mae cyflausderau i ddrygioni yn yr ardalcedd hyn yn rhy luosog. Mae hyn yn cinlyn fy ail reswm os heb foddioa gras, beth ellir ei d'disgwyl oad y ffrwythau a ganfyddir ? Dim parch i'r Sibboth, heb Dduw, heb Grist, psb un yn dilyn ei natur lygredig ei hun. 0 barth i byn, ciwn mai yma y mae meddwdod fwyaf ar ddvdd yr Arglwydd. Mae'r tafarndai yn agor ar y Sul yn Mynwy, a miloedd yn croesi o'r naill sir i'r Hall; fel y mae llawer cymydogaeth ar y Sul yn warth i wnrhyw gymdeithas. Gwelais ychydig o hyn pan yn llafurio yn Morganwg. Tra y mae Deddf Oau ar y Sabboth yn Nghymru wedi bod yn feadith annhraethol i'r wlad, beth bynag a ddywed y Western Mail ac erail', eto o achss y gwecidid yma, ssf adran y tair miildir, a gadael sir Fynwy allan o'r Mesur, mas llawer o annuwioldeb a drygioni yn tarddu yn y lleoedd hyn oherwydd hyny. Wel, syr, beth yw ein dy- ledswydd fel Cymry crefyddol a gwlad yn gvffred- inol at y ddwy sir'yna ? Yn ostyngedig, ond gyda. phob difrifoldeb, apeliaf yn daer am bob anogaeth a chynorthwy i'r symudiadau ydynt ar waith yn breseuol i gyflenwi'r angen yma. Mae gan yr Eg- lwys ei Cher, ad aeth Gartrafol, yr hon sy'n cyn&l o^eiriaid i wneud dim ond gwaith efengylaidd, a dilynir hi a Lwyddiant mawr cymtred Eglwys- wyr eu rhan yn y gwaith vm». Hefyd, mae gan y Methodistiaii eu Forward Movement •, mae hwn yn yr iawn gvfeiriad, ac eisoes wedi ei fendithio bydded i'r Co- ph yn gyffredinol, Og'eJd a De, pob cymho-th i'r rhai sydd wrth y gwaith caied ond llwyddianus. Mae i'r Wesleyaid drachafn eu Somth Wales Home Mission" fa tan olygiaeth y diweddar aufarwol Barch John Evans. Symudiad efengylaidd ydyw hwn a gofaled pob aelod am wneud ei ran i gefnogi'r Genadieth. Diau C i/n bo bir y gweHr gan yr enwadau eraill eu mudiad ym- osodol i diylanwadu ar y tyrfao'idd digre ydd a didduw a breswyliint yn y siroedd hyn. At hyr, cyaghorem i ni fel ceaeil, o bob plaid wleidyddol a chrefyddol, i gyduno i ddylinwadu ar y Senedd i well*. Dsddf Oau ar y Sul yn Nghymru na or- phwyswa ces bo'r tafarnau wedi eu c&u ar y SuI. yn Mynwy fel yo Morganwg, ac i adran y ta;r miildir gael ei dicklymu o'r Ddeddf, fel y cysnerad- wvidg n y Ddirprwyaeth ddiweddaf. Trwy'r moddion hyn, a beadith Duw, gwelir cyn hir Fyn- wy fel OaerfrrddiD, a Morgmwg fel Aberteifi. Brysied y dy dd. Eglwys Devoi Sant, Lerpwl. JAS. DAVIES.

RHYFEL Y PALMANT. SVR,-OS teg ydi i Gynghor Sir edrych ar ol ffordd fawr i fyddigions a maelwyr sy'n wych eu byd i feddiaau trol a chefifyl, pa.m na chofir weith- j au am 'smwythyd y fforddolion deudroed o rfyddir roi. eu Haw yn eu poced i dalu'r dreth am gadw'r j ffyrdd ? a phaham hefyd y rhaid i ni'r meidrolioa redeg o'r ffordd i'w hochr pan ddel ryw Jehu heibio ? Y palmant yw ein hamddiffynfa yn y trefi a'r pentrefi, a da yn fynych wrthynt er eu salwder. Yn sir Feirionydd mae tipyn bach o ddeffro wedi bod yn ddiweddar ar wella'r pelmynt. A'r Ba a fawr ei breintiau sydd wedi ca.dw'r blaen gvda hyn. Drwy ole'r Seven sydd yco, yn gystal a'm llygid fy hun, gwelaf fod Cynghor y Dre wedi gwneud Stryt Fawr y Bala yn siampal o ran clydwoh i strydoedd Oymru—mae hi wedi ei gwas- tatu a'i ch'ledu yn gampus, ac o bobtu iddi, o'r naill ben i'r Hal!, mae palmint llyfo, llydan, union a, thlws wedi ei wneud er cysur a dyogelwch vr Atheniaid ac ymwelwyr. Ac cs gwelwch chi'n dda mae'r bi! am yr wyth cant punau gostiodd y job wedi ei yru i Gynghor y Sir i'w dalu a dyma hi yn 1-hyfcl 1 Na thalwn ni," inedde'r byddigions hyny, nid ni sy i dalu am y palmant." 0," I ebe gwyr Athen, ni sy i edrych ar ol ffordd fawr y Bala fel y leiciwn ni, a'r Cynghor Sir sy i dalu yn ol Deddf 1886." "Howld on," medde pobl 'Stiniog, sydd yn doeth-gloch(lar ar y Cynghor, roi ddaru ni yn *Sti.»iog orfodi y meddianwyr i dalu rban o gost pob palmant wnaetbom." Y diwedd erbyn hyn ydi fod ryw Solomon i ddod i'r Bala oddiwrth Fwrdd y Llywodraeth Leol i setlo faint raid i'r Cynghor Sir dalu am y palmant. Vr wsros dweutha 'roedd Cynghor Tre 'Stmiog yn cael cwyn fod eisio palniant ya Diphwys Terrace, a tbreiodd rhai oedi gorfodi y meddianwyr lleo1 i dalu rhan o'r gost nes setlid rhyfel palmant y Bala "ond na, rown ni mo'n trosd yni rwan," medde'r 'Stiniogiaid "by dd ddigon buan i ni gael ein herlid a'n lladd ar ol i'r Bala enill eu harmagedon." Fu 'riotsiwn beth a hyn fod raid i bobol bia tai dalu am wneud palmant o flaen eu drws i b%wb gerdded hyd ddynt, a sut na bae Solovnoniaid 'Stiniog wedi gwel'd y peth cyn hyn? PEN Y FIGNEINT. -0-

Brawdlysoedd Chwarterol y Gogledd. MON. OYNAliiWYD y frawdlys hon ddydd Mercher yn Beaumaris, Syr R. H. Williams-Bulkeley yn y gadair. Nid oedd un troseddwr i sefyll ei brawf. Apeliai Michael Conroy yn erbyn dyfarniad yn- adon Oaergybi yn gwrthod trosglwyddo trwydded tafain y Lord Edward iddo.— Taflwyd yr apel allan, pob plaid i dalu ei chostau ei hun. Oadwalacir Lloyd, Llandudno, a apsliai yn erbyn dyfarniad ynadon Portha^thwy yn gwrthod tros- glwyddo trwydded y Marquis Inn, Llangefni, iddo. —Cadarnhawyd dyfarniad yr ynadon, a thaflwyd yr spel allan. FFLINT. Yn Wyddgrug, ddydd Mercher, y cynaliwyd y frawdlys lion, Mr P. P. Pennant yn liywyddu. Tyngwyd Dr Davies, Llanelwy, a Mr R. 0. En. yon, Rhuddlan, fel ynadon newyddion. Pan elwid yr uchel-reithwyr, hysbyswyd nad eedd un ohonynt mewn cyflwr priodol i weiayddu, ac esgusodwyd ef. Thomas Mouatford, 32 oed, a ddanfonwyd i gar- char am fis am ladrata 8c eiddo Thomas Prince, Worthenbury. Profwyd fod y cyhuddedig ynhen droseddwr, ac wedi bod mewn penyd wasanaeth am bum mlynedd, ARFON. CycaHwyd y frawdlys hon yn Nghaernarfon ddydd lau, Mr J. E. Greaves yn y gadair Mr J. Bryn Roberts, A.S., yn is-gadeirydd, a Proff as wr Dobbie, Élliugor, ya fliemor y rhesthwyc. Cymer- odd Mr Jonathan Davies, Porthmadog, a Dr H. Jones-Roberts, Penygroes, y llw fel ynadon new- yddion. Pedwar achos oedd i ddod gerbron. Ann Williams, Bngor, a gaed yn euog o anafu James MLaughlin, gyda'r hwn y trigianai. Tri mis o garchar gyda llafur caled. Owen Owens ac Edgar Griffiths, bechgyn 16 a 14 oed, a gyhuddwyd o dori i mewn i fisoachdy yn Llandudno a lladrata swm o arian oddiyno. An- fonwyd Owens i garchar am wythaos, a gollyngwyd y Hall yn rhydd. John Williams, llafurwr, am ladrata awenau, eiddo John Owen, Bangor, a ddanfonwyd i gatchar am bedwar mis. Apeliai David Evans, cigydd, Caernarfon, yn er. byn dyfarniad ynadon y dref, yn ei brofi yn euog o ladd buwch afiach er gwerthu ei chig. Caniata- wyd ei apel, a dirymwyd dyfarniad yr ynadon. M ALDWYN. Cynaliwyd hon yn y Drenewydd ddydd lau, Capt Mytton yn liywyddu. Edwin Harris, 22 oed, a gyhuddwyd o gael bwyd a Hetty trwy dwyll gan Mrs Mercer, Machynlleth, ar y 7fed o Dachwedd diwaddif, Gan ei fod yn hen droseddwr, anfonwyd ef i garcbar am bedwar mis gyda liafur caled. DINBYCH. Cynaliwyd hon yn Rhuthin ddydd Gwener, Capt Griffith-Boscawen yn y gadair. Meredith L. Jones, 44, g^wr, Broughton, a ddanfonwyd i garchar am ddau fis gyda llafur caled am ladrata nifer o offerynau pres. T. H. Divies, LlaasantSraid Glan Conwy, a gy- huddwyd o ladrata gwn, eiddo J. Porter, cyfreith- iwr, Colwyn Bay. Caed ef yn ddieuog, a chifodd ei ollwag. Oybuddwyd James Williams, Cambrian Vaults, Gwrecsito, o arfer ei dy i Inpchwareu. Erlynid ar ran yr heddgeidwaid gan Mr S. Moss, A.S., ac am- ddlffynid gan Mr Clement Higgins a Mr Trevor Lloyd. Oymerid dv ddordeb mawr yn yr aohos, a bnwyd am ddeuddydi yn gwrando'r lluaws tystion o*r djwy ochr.-Dyftrnodd y rheithwyr fod y di- ffynydd yn euog o agor ei dy i hapchwareuon a sylwoid y Oadeirydd ei fod yn cydsynio'n hollol a'r x'eithiarn. Dirwywyd Williams i 50p. Tynwyd yr achosion yn erbyn Mrs Williams, priod y diffyn- ydd, a Mr Tom Smith yn ol.

--0-- Y MOR-GWISGOEDD Y MOR. DTX-AI Rhieni a Gwarcheidwaid sydd â'u bwriad aafon eu plant i'r m6r, ac yn byw bellder o Lerpwl, ya y lie cyntaf ymohebu a r Don, Lord Street, am eu rhestr fanwl o Wisgoedd i fechgyn yn troi allan i'r môr; neu, os yn y dref, galwch a gwelwch y nwydd- au ddangosir yn eu Hadran Forawl. G m eu bod yn gwneud y cwbl eu hunain, gellir cael siwtiau cyflwn I am brtsiau cyfanwerthol, yn rhedeg o 7p., 10p., 15p.- 20p, i fynu—Anfonir Rhastr o'r prisiau a phob manyl I ion ond cyfeirio i'r Adran Forawl The Don Asaociafc on, Lord a Paradise Sfireet. r.ivwnool. 1-

A oes genv(h eis-eii LLE? Hysbysebwch yn y Cymro. 18 gair am 6ch.

Person Nantglyn a'r Bwrdd rSKol. YSTRYW EGLWYSIG ETO. I BETH amser yn ol, rboddodd y Parch D Williams (rheithor Nantglyn) rybudd i'r Bwrdd Ysgol adael yr adeilad a weinydda fel Yfgol y Bwrdd. Haera'r Rheithor mai ef yw unig ymddiriedolwr yr isdeilad, a bwriada sefydlu ysgol wirfoddol ar linellau Eglwys Loegr yno, yn He yr ysgol sydd y[;.o'n awr dan reolaeth y Bwrdd. Daeth y mater gerbron cyfarfod o'r Bwrdd yr wythaos ddiweddaf, pan oedd yr holl aelodau yn bresenol ond y Parch Lewis Williams, ficer Pantpystynog. Ar ddech'eu y cyfarfod galwcdd y Cudeirydd syhv at bresesoldeb gohebydd, gan ofyo a cedd i gael arcs yn y cwrrd. —Y Rheithor Gwrthwynebaf bresenoideb dy- eithriaid, ac nid at yn ral-sen a'r gwaith os erys y gohebydd yma.—Mr E Evans: Mae'r cwcstiwn i'w drafod yn bwysig, a chrsdaf y dylai'r wasg gael ei chynrychioli yma. Hyderaf m. wneir dim yrtia y bydd genym gywilydd o'i blegyd.—Y Rheithor: Os penderfynweh fyned ya mlaen, rhoddaf i fynu'r swydd o glerc y iuoyd yma' Mae hyn wedi dyfod at 'f ya annisgwyli&dwy, ac y mae'n graes i a.rfmiad i ohebydd fod yma., ac yr wyf yn gwrthwynebu'n bendaot ei bresenoldeb.— Y Cadeitydd A ydym i ddeaU, Mr Williams, nad ewch yn mlaen a'ch gwaith o gwbl os erys y gohebydd yn yr ystafell ?—Y Rheithor Na wnaf yn nihresenoldeb y gohebytid. -Ur T E Williams Felly os na bydd i'r cwestiwn gael ei drafod fe roddwch rybudd i ni ymadael o'r ysgol ? y ftheithor: Rhoddaf rybudd i chwi ar nnwa th, Mr E Evans Ac yr ydych yn bwriadu yma.dael os awn yn mlaen i drafod eich cynygiad ?- Y dwyf. os erys y gohebydd.—Ar ol siaraa pellaeh, caed gan y Rheithor fyntd yn mlaen gyda'i waith, ond rhoes ar ddeall ei fod yn gwneud hyoy fel aelod o'r Bwrdd ac fel Rheithor Nantglyn, ac nid fel clerc. Aed yn nesaf at y gwaith o drafod cynygiad y Rheithor i ddiddymu ysgol y Bwrdd a sefvdlu ysgol wirfoddol yn el lie.—Mr John Roberts"- I siarad yn blaea, daw i hyn. Bwriad* Mr Williams greu diwyldroad yn addysg y plwyf. Mae arno eisiau diddymu Ysgol y Bwrdd a sefydlu Ysgol Eglwysig. Dyna'r gwir plaen, a rhaid i Di ei wynebu. Nid yw cynygiad y Rheithor i ethol eraill ar Bwyilgor Rheolaeth yr ysgol ond ffug.- Mr T E Williams Yr wyf yn cyayg fod caie y Rheithor yn cael ei v,rbhod.—Eiliwyd hyn gan Mr Cadwaladr Hughes.—Mr E Evans Ai fel ym- ddiriedolwr y mae'r Rheithor yn dod a'i hawl yn mlaen i newid cymeriad yr ysgol ? Y Rheithor Ie.—Mr Evans: A oes ymddiriedolwr heblaw chwi ?—Y Rheithor Ni wyf yn gwybod am yr un.-Mr Evans: Ond trosglwyddwyd yr ysgol i fwy nag un ymddiriedolwr.—Mr T E Williams: Pwy oedd yr ymddiriedolwyr pan gymerodd v trosglwyddiad le?—Y Rheithor Prif weicidog y plwyf (y rheithor) a dau warden eglwysig.—Mr T E Williams Ym yr ydych wedi aawybyddu'r ffaith mai nid chwi yw'r unig ymddiriedolwr yn ol telerau r cytundeb. Yr ydych yn ymddiriedolwr fel olynydd i'r prif weinidog a breswyliai yma yr adeg hono. Dan Ddeddf Llywodraeth Leol 1894, diddymwyd y feistri, ac felly peidiodd y warden. iaideglwysigabodfel y cyfryw otd d .rpira'r un ddeddf fod cynghor y plwyf i ymgymeryd a'r dyledswyddau. Felly, y mae gan y Cynghor PJwyf lais yn y mater yn gystal a'r Rheithor.- Mr Evans: A gall f ddweyd fed y tir a'r ysgol wedi eu rhcddi a'u codi ar y deehreu er bud! v plwyf ac nid er budd Eglwys Loegr yn unig.-y Rheithor Bwriadwyd yr ysgol ar y deehreu i fod yn ysgol eglwysig, i gael ei chario'n mlaen yn ol egwyddorion yr Eglwys Sefydledig.—Mr John Roberts: Tybiwch fod mwyafrif y trethddwyr yn ffafriol i gario'r ysgol yn mlaen fel yn awr a bod yn well g snddynt dalu treth ysgol nag anfon eu plant i ysgol eglwysig, a fyddai i chwi mewn achos felly blygu i ddymuniad y mwyafrif?—Y Rheithor: Na wnawn. Mjfi yw'r trethdalwr trymaf yn y plwyf, a rhaid i mi arbed fy llogell fy hue.—Mr John Roberts: Faint yw rhif y plant ar y Hyfrau ?—Y Rheithor 70.-M.r Evans Ac y mae 65 ohonyrit yn blant Ymneillduwyr.—Y Rheitbor Addefaf fo i y mwyafrif mawr yn blant Ymneillduwyr. Y Cadeirydl: Mae'r amgylchiad hwn yn galw am siarad p'aea, a rhaid i mi ddweyd fod cynygiad y Rheithor yn w iradwydd ar y Bwrdd Ysgol ae. ar blwyf Nantglyn. Dyma un person yn ceisio diddymu'r Bwrdd er mwyn cael awduriod i'w Jaw ei hun i wneud fel y mvno. Mr Evans a sylwoid ei fod wedi ymgynghori a Mr Humphreys Roberts, cyfreithiwr, yr hwn hefyd oedd clerc Bwrdd Ysgol Dinbych, ac iddo dderbyn y llythyr canlynol o berthynaa i'r ymddiriedolseth —" Yr wyf wedi edrych dros y papyr&u byn, ac odrii wrth y cytundeb gwrelddlOl ymddengys i mi fod yr ysgol hon i bob amcan a phwrpas yn yseol blwyfol, a'i bod yn awr wedi ei rhoddi ya no-ofal y gweirJdo? a'r Cynghor Plwyf yn nghyd byny yw, y mae gan y Cynghor Pl"f haw! i benodi ym- ddiriedolwyr yn lie y wiideaiaid eglwysig, y rhai yn ol deddf 1894 a ddifodwyd." Sylwodd y Rheitbor na chymerai y llythyr hwn fel dyfarniad terfynol ar y mater. Fel yr oedd pethau'n awr efe oedd yr unig aelod o'r bwrdd gwreiddiol o ym- ddiriedolwyr.—Mynai amryw o aelodau'r Bwrdd nas gallai'r Rheithor roddi iddynt y rhy budd a fygythiai heb gydsyniad y ddau ymddin'edolwr arall., a gwrthodwydei gynyglad. Y Rheithor a ddywedodd na roddai iddynt rybudd tfurtioI y noson hono, ond rho ldai ef iddynt eto Y Cadeir- ydd: Y mae'r plwyfolion yn teimlo'a ddwys yn y m'ter hwn, Mr Williams, ac oblegyd y ffaith fod 65 o'r 70 plint fynyebant yr ysgol vn blmt Ym. neillduv. y" fe'n gorfodir i symud vn mlaen er sicr- hau Bwrdd Ysgol arall. Byddwch e.Vstal ag vstytied ech sade.-Dygoicl hyn y draiodaeth i derfyn, :0: Mae'r rhifyn cyntaf o "GOFIANT Y PARCH DR. JOHN HUGHES," dan alygiaeth y Parch Jolix WILLIAMS, Princes Road, allan o'r wasg. Ceir ynddo rai o bregethau godidog y gwr mawr hwr w ac aid oes odid lyfr yn y Oymraeg a gyr wys gyfoetbocaoh iaith a meddyliau. Nid yw ei bris oni Is. a dylai pob darllenydd Cymreig ei feddu. --0--

C AFETIES, SAFETIES.-Important notice to Oeveryone concerned. Write for Warri'ow <fc Co's New Price List of New and Second-hand Machines. I Agents wanted. Large Discount given. Best Wbole- sal Terms. Ladies' New 1898 Pneumatic Safeties, I splendid value, £ 6 10s. Gent's Semi Racers, New Machines. Double-tubed Tyres, weight 26 lbs. War- ranted. Trade Price, 26 10s. Second-hand Machines, trom Sl 10s. Send for List, post free. Address to WARRILOW & Co., Cvcle Manufacturers, Regent Street, Weeton-super-Mare, Agents wanted.