Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
8 articles on this Page
Y diweddar Archddiacon Griffiths.…
Y diweddar Archddiacon Griffiths. Castellnedd. FEL y cofnodwyd yn fyr ya ein rhifyn diweddaf, bu'r clerigwr poblogaidd uchod farw ddydd Mercher yn ei anedd, Aelybryn, Castellnedd, a derbyniwyd y newydd prudd gyda gofid dwys gan bob plaid ac enwad yn Nghymru, Fe'i ganwyd yn gynar ya y ganrif yn Llayi Ddewi Aber Arth, lie dywed banes y ganwyd Dewi,sant nawddogol ein cenedl. Hanai o doiilu nodedig am eu teyrngarwch i'r Egiwys, a chan fod ei riaint yn bur gefnog eu hamgylchiadau, penderfynwyd dwyn John i fynu'n glerigwr. Yn ystod ei febyd sefydlwyd Coleg Dewi S mt yn Llanbedr ac yn 1838 ciwa ef yn myned yn efrydydd iddo. Felly yr oedd yn un o ddis- gyblion cyntaf y sefydliad hwn.v sydd wedi bod yn fag« rfa i ganoedd o glerigwyr ar ol hyny. Ni ¡ chroniclir dim neillduol am ei gwrs addysgol yno, ond rhaid ei fod wedi maateiaio yn dda ar ei freint- iftu, oblegyd cawn iddo gael si benodi yn brif- athraw yn Ysgol Rumadegol Abertexfi ar derfyn ei gwrs. Yn 1843, fe'i hordeiniwyd gan Essob Llan- da.f yn gurad Aberystrath. Bu vno am flwyddyn, pan y derbyniodd urdd offeiriad, ac y penodwyd ef i gurarliaetbl Nantyglo. Dachreuodd ei alluoedd ddod yn amlwg yno, ac edryohid arno fel gwr a'i oleuni yn rhy danbaid i'w gaddio dsn lestr. Cyn- ydrlu fn ei liares o'r adeg hODo-eynyddu yn ei ddylanwad fel clerigwr, ac yn ei batch yn serch y genedl. Bu am ddwy fhnedd yn Na.atyglo, ac wed'yn rhoed iddo reithoriaeth Llansannor. Oddi- yno symudodd i ofalu am bra,idd St Mary's Hill yn Mro Morganwg. Bu yno saith mlynedd, ac yn 1855 penodwyd ef yn rheithor Castellnedd, lie y gweinyddodd hyd fis Ionawr diweddaf, pan y rhoes ei ofal i fynu oherwydd henaint. Tra yn Nghas- tellnedd, penodwyd. ef yn ddeon gwledig, yn ganon ac yn archddiacon Llandaf, ac yn arholwr Cymreig a chaplan yr Esgob. Yr oedd yn orlaivn o yni, ac nid oedd dim yn ormod ganddo ei gyflawoi er budd ei EgI wys a'i genedl. Yn ystod y 41 mlynedd y bu yn Nghastellnedd, cymerodd ran amlwg yn mywyd y dref. Meddai synwyr cyffredin cryf a chraffder m&wr gwyddai pa lodd i ddenu cydyin- deimlad a chydweithrediad, a pha bryd bynag y siaradai, gadawai argraph ddofn, ddymunol, ar ei ol. Meddai bersonoliaeth hardd, a dynoliaeth lydan, iach, o'i mewn. Yr oedd ei dafod fel pin yr ysgrifenydd buan," a clita ei fod yr un mor fedrus gvd%r ddwy iaith, caffai dderbyniad y I gwrcsog yn mha Ie by nag y byddai. 1 r Eglwys, bydd ei farwolaeth yn galled fawr. Car- odd, gwaaanaethodd, a bu'n deyrngar i'r Sefydliad drwy ei oes ond medrodd ymgodi uwch y murian sy'n gwahanu plaid ac enwad, a sefyll ar dir cen- edlaethol i edmvgu rhr«goriaethau eraill, Ni adawodd i gulni rhagfarnllyd ddallu ei olygon yr oedd yn gymaint o ddyn y genedl ag ydoedd o ddyn yr Egiwys. Cariii heddwch, ac yr oedd Gwyn fyd y tanguefeddwyr yn adnod fawr yn ei fywyd. Enillodd serch ei gydgened! o bob gradd a chred a phe ceid mwy o rai cyffelyb iddo, ni buasai eymaiat o chwerwder yn ffynu yn Nghymru. Bu'n gyfoerthiad grymus i addysg uwchraddol, a rhoes ei ddylanwad a'i egnion ar y llwyfaa a thrwy y wasg i godi r prifysgolion sydd bellach yn harddu ein gwbd. Fe! gwladgarwr ba'll bur a ffyddlawn. Dyrchafiad y Cymro oedd ei nod, a hyny nid trwy amvybyddu ei nodweddion ond trwy eu hamddiffyn. Daw hyn i'r golwg yn ei amddiffynL d cadarn i'r Gymraeg. Cododd ei lef yn uchel yn erbyn y rhai a gredent mai trwy ddylorni eia hiaith y gellid hyrwyddo ein budd- ianau goreu a thrwy ei ymdrechiea ,f ac eraill y Uwyddwyd i ddylanwadu ar Swyddfa. Addysg i roddi lie i'r Gymraeg yn r.ghyfundrefn ein hys gnlion. Agwedd arall ar ei genedlgarwch oedd ei nawdd i'r Eisteddfod. Nid yr wyl fawr flodeuog welir yn awe fu'r Eisteddfod bob amser. Gweiodd y sefydl- iad amserau drwg, pan oedd ei noddwyr yn brio a'i gelynion yn lluosog. Yn y cyfnod hwnw gweiodd yr Archddiacon werth yruldi, a rhoddes law o gyaortbuvy iV dyrchafu. IVin y cynaliwyd un wyl genecllaethol yn ystod y 50 mlynedd diweddaf nad oedd ef yn bresanol yndch, ac yr oedd ei ym- ddangosiad hybarch yn add urn i w llwyfaa ac i'w gorsedd. Gel wid fynych i draddodi anerchiad ar ei llwyfan, ac yno y elywid ef ar ei oreu. Yr oedd tine y gwir wladgarwr yn ei eiriau, a'i hyawdledd yn llawn o swyn Cymreig. Fe! pregethwr yr oedd yn rymus ac effeithiol; fe! pleidiwr muiiad neiliduoi mewn cynghor esgob- stidd, yr oedd yn ddepgar a dylanwadol mewn cyaadleddau a phwyHgofAU yr oeddyn bwyilog ac yn gyfarwyddwr doefch ac efe a'r Deon Howell, yn ddiau, ellid restru y ddau wr cyboeddus mwyaf I poblogaidd feddai'r Egiwys yn Nghymru. p;blog>:¡,w.d feddal l' Eglwys yn Nghymru. ANGLADD GWLADGARWR. [Gan -J. M.H ] DIAU fod Oymru yn edrych arnom, ac yn wylo gyda ni, ddydd Sadwrn diweddaf. tra y safem wrth fedd agored yr Archddiacon Griffiths. Gosodwyd ei weddillion mewn daeargell yn mynwent eglwys blwyfol Henfyayw, yn ymyl gweddillion ei v/raig gyntaf. Saif yr eglwys hon tua milldir i'r de-orllewin o dref Aberaerou, yn ymyl y brif-ffordd o Aberaeron i Aberteifi, a'r fynweot yw ptif gladdfa trigoiirn Aberaeron. Dewisasai ef y fynwent a'r fan er's blynyddau i orphwys ynd ii hyd fore y codi. Pa- ham ? Yr oedd wedi ei eni yn Parkneuadd, yn mhhvyf cyfagoa Cilian Aeron, yn y flwyddyn 1820, yn mis Mai, fel y tystiai y llythyrenau ar ei arch Yr at b cywir, yn ddiau, yw, am fod ei gartre goreu yn Dolygwartheg, yn mhlwyf flenfynyw,- trigfa ddewisol ar Ian yr Aeron, ttira milldir o Aber- aeron, yn ymyl y brif-ffordd sydd yn arwain o'r dref hono i Lanbedr Pont Stephan. Lie clyd a chynes oedd y cartref hwn, yn lleehu o dan goedwig fechan, dew,o tfynidsvydd. Delid y tyddyn gan ei dad ar brydles, yr hon a barhai tros fywyd y mab ond daeth cyfle i'r mab brynu'r lie tua deunaw mlynedd yn ol, gyda'r caeau porfaog sydd yu ymledu rhwng y ty a'r afon, ac wedi hyny cryfhai ei senh fwy fwy tuag ato hyd y diwedd. Nid oes dim o ddyddordeb hynafi-aethol yn per- thyn i fynwent ac eglwys Henfynyw. Dywedir fod Sanl; Dawi wedi adeiladu yr eglwys gyntaf yn y lie, a'i fod wedi byw gerllaw, ond nid oes cronic na thraddodiad a ehysgod o wirionedd ynddo ya sail i'r dywediad. Y mae un gareg yu dwyn ar graph o ryw haner gair, yr hon allasai fod wedi ei naddu, medd y Proffeswr Rhys, tua'r chweched ganrif. Nid yw yr haner gair hwnw, mor bell ag y gellir ei ddeongli, yn cynwys unrhyw genadwri o bwys. Y mae'r eglwys yn newydd a diaddnrn, gyda phigdwr bychan heb orphen prifio. Y mae'r bedd- au hefyd ar y cyfan ya gydmarol newydd, ac nid oes nac ywen na derwen nac unrhyw goeden arall yn agos i'r fangre. Anhawdd cael gafael ar fyn- went mwy annhebyg i fynwent y plwyf fel y bod- ola yn y meddwl a'r myfyrdod ac eto, Mae'r oil yn gysegredig, V, Do, bu-goddefer y wladgarol nwyf- Bu llawer brawd a chyndad hoff i mi Ar hyd y banau hyn ar lawer nawn Yn canu neu yn wylo, fel y caed I Profiadau bywyd. Fe aeth cyfeillion dros y gamfa hon A'r holl awelon nefol lawer gwaith, A'r lloer, a llawer seren ddwyfol wawr, A'r haul, a'r daran hefyd. Gan adael cymunroddion per Dros lasweIlt sydd yn cuddio'r goreu iu. Bychan yw'r cynulliad ger y bedd. Bach yw iiifer y clerigwyr-tua deunaw fealiai. Y tebyg yw na ddarfu iddynt ei hoffi erioed. Yr oedd y clerigwr yn yr yinadawedig wedi ei golii yn y gwladgarwr. Yr oedd Esgob Bangor yno. Ai tvbed nad yw Cymru yn cymeryd ei dallu yn an- ymwybodol gan Ysgol St. Asaph ? ac yn foddlon derbyn llathen yr ysgol'hono i farnu pawb? Y mae'r Cytnro yn is na'r croen yn Esgob Bangor, ac yn croesi ffiniau'r Eglwys. Dylaswn ddweyd hefyd fod un o'i hen guradiaid --y Parch. Peter Williams o Droedyrhiw.Merthyr, wrth ei enw-wrth ddarllen v gwasanaeth uwch y bedd agored, yn methu peidio dangos fel yr oedd efe yn ei garu. Na, yr oedd y rhai a fedrent roddi claildt-digaeth i Griffiths Castellnedd yn absenol Camsyniais nid felly yn hollol chwaith-yr oedd y Wyddfa, a Chader Idris, a Plunlumon yn syllu rhwng yr holJtau yn y cymyl. Chwythai y gwynt hoenusdros fau Aberteifi y mentyll oddiar eu pen au yn awr ac eilwaith. Yr oeddynt yn ein hymyl, a gwelais hwynt mor eglur ag y gwelais ddim er- ioed yn svllu yn bruddaidd ar yr hwn a garai eu hannibyniaeth, eu hunigrwydd, a'u hanes, yn caei ei roddi o'r golwg. Oadd, yr oedd ein mynyddau yn yr angladd. Wedi'r -wbl, nid lie annghymhwys yw mynwent Henfynyw-agored, i'i gwVoeb ar y mor, a mya- yddoedd Cymru yn ei gwylio, heb bren rhyngddynt a hi, i fod yn orweddfan i wladgarwr. Y aeri He iawn i edrych allan ar ogoniaot dyfodol Cymru, ac am adgyfodiad y meirw. Yr oedd yno un yn cadw cwmni i'r mynyddoedd, Mr. Stephen Evans,-yr unig u» gyda Mr J. F. Roberts o Fanceiaion, sydd wedi ei adael o'r gwroniaid osodas=,nt i lawr sail Coleg Aberystwyth. Yn cynrychioli yr oruwchadeiladaeth bresenol, yr oedd Dr. Snape a'r Proffeswr Edward Edwards ac wrth feddwl yn ein hiraeth am ogoniant y syl- faenwyr, bron na ddywedwn yn fy tfrwst, The weaker offspring of a stronger age. Yr oedd Morien yno fel aderyn yr ystorm, yn profi fod y ddrycin yn un drychinebus, yn un genedl- aethol. Mewn brys y darllenwyd y gwasanaeth ya yr egiwys gan ficer y plwyf mewn brys y canwyd y peaill cyntaf o'r emyn, Ar lan Iorddoaen ddofn," ar y d6n Moab mewn brys y gosodwyd y corph yn y ddaear mewn brys y canwyd y penill, "Morddedwyddyw y rhai trwy ffydd" ar ol gwneud hyny. Yr oedd v bob! o sir Forg .n wg eisiau dal y tren pedwar o'r gloch yn Llanbsdr. Onib'ai fod miloedd yn yr arigladd nad oeddynt yn bresenol, buaswn yn ddigofus. Edrychais ar y mor sydd mor agos i'r fynwent, a gwelwn gysgodau y cymylau duon a chwythid gan y gwynt cyfiym, yn rhuthro tua'r lan. Gwelais fod ysprydion dewrion Cymru yn dod yn Un i wylio ei fedd. --0--
Croesawu Mr. a Mrs. Herbert…
Croesawu Mr. a Mrs. Herbert Lewis. AR ol mwynder mis mêl yn Norway, dychweiodd Mr J. Herbert Lewis, A.S., a'i briod i'w cartref, Penucha, Caerwys, yr wythnos ddiweddaf; a nos Sadwrn cynaliwyd cyfarfod o'r plwyfolion i'w croesawu. Cymerwyd y gadair gan Mr D. E. hughes,ac ar y llwyfan gydag ef yr oedd amryw weinidogioa a gwyr blaenllaw yr ardal. Estynodd y Cadeirydd groesaw cynes ar ran y cynulliad i'r par dedwydd, gan sylwi eu bod oil yn falch o Mr Lewis nid yn unig fel cyfaili cywir, cymydog car edig, dvn o gymeriad aruchel a difrycheulyd, ond hefyd fel Cymro gwladgar. Yna anrhegodd Mr Lewis hefo anerchiad hardd ar ffurf album mewn moroco coch, gyda darluniau o Pecmcha a'r cwmni ymgynuUiedig ddydd y briodas. Sylwodd y Rheithor (Parch J. F. Reea) fod trigolion y fwr- deisdref henafol wedi codi fel un gwr i groesawu un o'i meibion mwyaf talentog ac enwog. Ar ol i Mr Gee svlwi ar was*naeth Mr Lewis fei Seneddwr. cododd yntau i gydnabod. Sylwodd ei fed yn gwerthfawrogi mwy ar y teimladau da a ainlygid nag y gallai draethu mewn geiriau a hyfrydai feddwl pa bethau bynag .'u gwahanent fod cy- tfyrddiad natur yn eu cydraddoli oil ac yn peri iddynt deimlo'n garedig y naill at y llall. Ar wahan i gwestiynau plaid, yr oedd ganddynt wlad i weithio drosti, a ggllent oil trwy eu bywyd, eu hymddygiadau, au hymgyflv-yni-td wneud llawer i ddyrchafu eu cened). Yr oedd ei briod bellach yn Gvmraes, ac yn mlynvddau dyfodol ei byw/d teimlai'n hyderrs y byddai l'wjhanwyldebat Gymru gryfhau a gwreiddio o hyd. Yna anrhegwyd Mrs Lewis gan Mr W. Moses Evans, Felin y Pandy, a gwisg wedi ei gwau o edafedd wlan a sidan, ac wrth ddiolch am dani sylwodd Mrs Lewis na wyddai fawr o Gymraeg eto oad yr oedd am arfer yr ychydig a feddai i ddweyd Diolch yn fawr i chwi
--:0:--Cohebiaethau.
:0: Cohebiaethau. CRONFA COFADAIL LLEWELYN. SVR,-Mae amryw fisoedd bellach wedi myned heibio er pan benodwyd pwyUgor yn un o gyfar- fodydd y Gymdeithas Geuedlaethol i'r pwrpaa o hyrwyddo yr amcan uchod ac fel yr hwn a gyn- ygiodd y pwyllgor hwnw, yr ydwyf wedi bod yn ymholi amryw weithiau yn nghylch ei weithred- iadau-betli a ddaeth ohono, ac yr wyf yn credu fod llawer yn yr un benbleth a minau ar y mater, Ni chlywais na siw na miw am dano er pan benod- wyd ef, ac nis gailaf lai na theitnlo y byddai gair o eglurhad yn ddymunol ar ran y rhai a gymerasant v gwaith mewn Haw. Hwyrach eich bod chwi, Mr Gol., yn g ybod beth sydd yn mlyned yn mlaea, IS dim. Ni ddylid cani&tau i'r symudiad hwn ddihoeni o ddydd i ddydd ac o flwyddyn i flwyddyn. Brasluniodd y Parch Gwynoro Davies s?ynllun rhagorol tuag at godi swm teilwng o Gyrnry Lerpwl, ond ymddengys nad oes neb yn barod i gymeryd yr awgrym. Os nad oes casgliad i gael ei wneud yn y ddinas, gadewch i ni wybod, fel y gallom anfon ein cyfraniadau i'r gronfa gyff- redinol.-Vr eiddoch, &c., Awst 30, 1897. RICHARD WILLIAMS.
Newyddion Cymreig.
Newyddion Cymreig. Mae Miss Rosina Davies, yr efengyles Gymreig, yn denu'r miloedd yr wythnosau hyn yn Pennsyl- vania. Ddydd Iau. cafwyd Hubert Stone, mab i gyf- reithiwr yn Derby, yn gorwedd yn farw wrth droed y Gogarth, Llandudno. Yr oedd ar goll er dydd LIun, a thybir iddo syrthio dros glogwyn. 11 Hysbysir marwolaeth Mr Downward Birch, ar- lunydd, Bettwsycoed. Eoillodd gryn enw fel gwr medrus yn ei gelf, a thynodd ei ddarluniau o oiyg- feydd Dyffryn Conwy sylw mawr flynyddau yn ol. Cynaliwyd trengholiad ar gorph John Davies, morwr, yn Abermaw, ddydd Mercher. Hysbysid iddo foddi trwy ddymchweliad eweh ar y 13eg o Awst, a dygwyd dyfarniad unol a hyny. Mae Cynghor Dosbarth Cefamawr yn erbyn gwahanu plwyfi Rhos, Penycae, a'r Cefn, o gylch Bwrdd- Ysgol Rhiwabon, ac wedi anfon penderfyn- iad i'r perwyl hwaw i Syr John Gorst. Mae Mr W. G, Owen, arwsinydd cor sir Fon, yr ail oreu yn Eisteddfod Casnewydd, hebiaw bod yn gerddor gwych, yn bregethwr oymeradwy gyda'r Wesleyaid yn Nghaergybi. Camarweiniwyd amryw newyddiaduron i ddweyd yr wythnos ddi weddaf fod y Parch J. 0. Thomas, M.A., Aberdyfi, wedi derbyn y gwahoddiad i fod yn gynorthwydd i Dr Charles Edwards yn y Bah, Benthyciwyd 10,011 o iyfrau o Lyfrgell Rydd Trallwng yn ysod y flwyddyn ddiweddaf. Gresyn naJyddai gan bob tref a phentref yn Nghymru lyfrgell o'r fath. Yn ffair Caer ddydd Iau caed y prisiau canlynol: —Gwartheg, 12p i 20p cyfloion, 12p i 18p hesp- ion, lOp i 13p heffrod, lOp i 14p styrcs, 5p i 8p; teirw, l2p i 17p. Ysgrifena'r Parch, J. R. Roberts, rheithor Carthbeibio, Maldwyn, mab y diweddar Elis Wjn o Wyrfai, i ddweyd y dylai clerigwyr siarad mwy o Gymraeg yn nghynadleddau Esgobaeth llan- elwy. Ceisia'r Parch Thos. Evans, cenadwr y Bedydd- wyr yn India, sefydlu cronfa i'r hon yr addewir cyfranu ceiniog yn yr wythnos, ac y mae dros 10,000 o bersonau eisoes wedi addaw'r cyframad hwn. Yn mMith y Cymry sydd wedi cyfoethogi y Dictionary of National Biography, gellir nodi'r Parch R. J. Jones, M.A., Aberdar Proff. J. E. 1, Lloyd, M.A., Bangor Proff R. Williams, Llan- bedr a Mr D. Lleufer Thomas. Mae anoghytundeb parth awdwraeth yr emyn adnabyddus Er nad yw'm cnawd ond gwellt." Ehedydd Ial a gydnabyddir yn gylTredin fel ei hawdwr, ond yn y Cronicl am Mehefiu 1876, ceir enw un Thomas Olivers (1725) wrthi. Beth nesai ? Cynaliwyd arddangosfa gyntaf Cymdeithas Am- aethyddbl Arfon yn N ghaemarfon ddydd Iau. Yr oedd yr anifeiliaid ddaogoswyd o ansawdd ragorol, ac yn dra lluosog; ond oherwydd y gwlaw mawr, nid oedd eymaint o bob! yn bresenol ag a ddis- gwylid. Am symud defaid o Feirion i Faldwyn yn groes i reolau y siroedd hyn, dirwywyd Evan Davies, Diaas Mawddwy, a Henry Evans, Towyn, i 10s yr un gan ynadon Machynlleth ddydd Mercher. Am- caa y rheolaa hyn yw atal lledaeniad y clafr ar ddefaid. .Nid yn ami y gwelwyd amlygiad gwell o anwy- bodaeth y Sais am bethau Oymreig na'r nodyn eanlynol yn y Christian Commonwealth:—"Enillvvyd y wobr gorawl yn Eisteddfod Genedlaothot CdS- Dewydd gan y Parch J. T. John, gweiindog Nazareth (M. C.), Aberdar; ar yr awdldestyn Brawdoliaeth Gyffredinol." Ymgeisiodd 18 o seindyrf. YSGOL GANOLRAPD BEAUMARIS. -Yr ymgeisydd ieuengaf a lwyddodd i basio arholiad diweddaf y "Jumor Oxford Local," o bedair mil o yro- geiswyr, oedd Alun Edwards Davies, mab Mr W. E. Davies, Llundain, ac un o ddysgyblion Ysgol Ganolradd Beaumaris. Mae chwech o fechgyn eisoes wedi matriculatio y flwyddyn yma o'r ysgol hon yn Mhrifathrofeydd Llundain a Chymru. Bu'r oil ymgeisiodd yn llwyddianus. a gosodwyd tri yn y dosbarth cyntaf. Dengys hyn fod addysg uchelryw yn cael ei gyfranu yn yr ys- gol, ac y mae ihvyddiant yr ymgeiswyr yn ad- lewyrchu clod mawr ar alluoedd y prifathraw, Mr E. Madoc Jones, M.A. HELYGAIN, GER TREFFYNON.—Cymerodd am- gvlchiad dyddorol le yma ddydd Mawrth, Awst 24, ar yr achlysur o ymadawiad y Parch William Williams, gweinidog yr eglwys Fethodiata,idd yn y lie i gymeryd gofal eglwys Gymraeg Southport. S'H y prydnawn, rhoddodd Mr Peter Griffiths, un o'r blaenoriaid, de danteithiol i'r plant. Am 7.30 cynaliwyd cyfarfod cyhoeddus i gyflwvno tysteb i Mr Williams fel arwydd o werthfawrogiad yr eglwys o'i lafur yn ystod y 12 mlynedd y bu yn ei gwasanaethu, ac o'r teimlad da rhyngddynt ar derfyn y tymhor maith hwn. Cynwysai y dysteb aur ac ari., n mewn p vr3 prydferth, wedi ei wneud yn gywrain gan Mrs Pritchard, boneddiges o Ler- pwl. Etholwyd Mr Peter Griffiths i'r gadair. Anerchwyd y cyfarfod gan Mri Hugh Lloyd, Thos Hayes, Richard Sterley, a T. Glynne Jones, brodyr o'r egiwys. Cymerasant olwg ar y gwaith yn ei wahanol agweddau, a dymunasant o galon Iwydd- nmt a chysur Mr Williams a'i deulu yn y dyfodol. Galwyd ar Mr Simon, un o'r blaenoriaid, yr hwn sy'u arwain y cann er's amser maith, i gyflwyno y dysteb ar ran yr eglwys i Mr Williams, Gwnaeth Mr Simon hyn gyda theimlad dwys. Cyfeiriodd at yr adeg yr arferai Mr Williams ddyfod i'r daith pan yn y Bala, a sylwodd ar rai o nodweddion ei weinidogaeth yr kideg hono1. Oyfeiriodd befyd at ddyfodiad Mr Williams yno i aros gyda hwy, ac at yr amser cysurus oeddynt wedi dreulio gyda'u gil- ydd; ac yn awr dyma hwy yn ymadael ar y telerau goreu fel gweinidog ac eglwys. Dymunai lawer iawn o gysur a llwyddiant iddo yn Southport, Oydnabyddodd Mr Williams y rhodd gyda diolch- garweh cynes ar ei ran ei hun a'r teulu. Dymunai o'i galon lwyddiant yr eglwys a'i gweinidog newydd yn y dyfodol. Wedi hyny cafwyd anerch- iadau gan Mr Arthur Roberts a'r Parch Robert Thomas, Bagilit. Ar ol diolch i'r llywydd am ei garedigrwydd a'i wasanaeth, terfynwyd y cyfarfod trwy gan u. Un cedd yno. 0:
[No title]
Panam y telir Is 10c a 2s y pwys am De Ceylon mewn pecynau addurnedig ? Gellir cael Te o ansawdd rhag-orach am Is 6c y pwys gan BARBER a'i GWMNI, Masnachwyr Te, 1, Church Street, Lerpwl, a thelir ludiad i Chwe' Phwys unrhyw gyfeiriad yn y Deyrnas Gyfunol. Bwriada Mr Samuel Pope, Q.C., werthu rhanau helaeth o'i ystad yn Meirion. Anrhegwyd yr Esgob Mostyn ag oriawr aur gan Babyddion y Wyddgrug ddydd Sadwrn. Bwriedir cylfwyno rhyddid bwrdeisdref Fflinfc i Mr J. Herbert Lewis, A.S. Ddydd Iau, llwyddodd bywydfad Llandudno i achub dwylaw y Hong Dora, o Runcorn, yn Maii Conwy. Hysbyair marwolaeth Mrs Jones, mam Mr Wm. Jones, A.S., yr hyn a gymerodd Ie yn Llangefni yr wythnos ddiweddaf. Y Parchn John Owen, B.A., Gerlan, a Richard Hughes, B.A., Aberystwyth, sydd wedi eu penodi yn arholwyr Coleg y Bala. Casglwyd 77p lis 2c trwy ddathliad y Jiwbili yo. y Wyddgrug at gronfa adeiladu yr Ysgol Ganol- radd. Bwriada Gwarcheidwaid Treffynon fe?'hyca 1,250p. gan Fwrdd Llywodraeth Leol i godi cartref i blaut amddifaid ar dir gerllaw y tlotty. Mae meibion y diweddar Mr. Samuel Morley. A.S., wedi cyfranu 500p. at adgyweirio Coleg An- nibynol Aberhonddu. Torodd tin allan mewn bwytty yn Bedford Street, Rhyl, ddydd Iau; ond llwyddwyd i'w ddiffodd cyn iddo wneud nemawr Diwed. Mae'r hen goeden a saif ar y Groes, Caerwys, a'r hon a dybir sydd tua 200 miwydsl oed, ar fedr cael ei symud am fod ei boncyff wedi braenu, a pherygl iddi syrthio a pheri niwed. Mae Rhyddfrydwyr sir Fflint wedi pasio pen- dorfyrtiad yn datgan gofid dwys am farwoiaeth Syr G. Osborne Morgan, A.S., ac yn cydymdeimlo'n ddwfn a'r weddw. Mae cynliun y reilffordd o Drallwng i Llanfair Caereinion wedi ei gymeradwyo gan Ddirprwywyr v Reiitfyrdd Vsgeifn, a bwriedir ei gyflwyno i sylw Bwrdd Masnach. Casglwyd at y bywydfad yn Llandudno ddydd Sadwrn, a chan fod y mor yn gyffrous a'r gwynt yn uchel cyffyrddwyd cydymdeimlad yr ymwelwyr a thanysgrifient yn hael. Hysbysir fod y Parch. Henry Roes, mab y di- weddar Hiraethog, wedi rhoi gofal eglwysi Anni- bynol Bryngwran a Maelog, Mon, i fynu, er mwyn cael mwy o amser i weini eglwysi ei enwad yn gyffredinol. Cynaliwyd arddangosfa amaethyddol Nant Machno yn Mhenmachno ddydd Sadwrn. Yr oedd 800 o greaduriaid yn cael eu dangos, ac ni welwyd gwell defaid Cymreig mewn un arddarigosfa arall gYJaliwyd eleni, meddir. k Bwriada'r Parch Dr John Roberts, llywydd etholedig Cymanfa Gyffredinol y Methodistiaid, ddychwelyd i India y mis nesaf. Os na fydd yn abl i ddod yn ol erbyn y Gymanfa nesaf sydd i'w chynal yn Nghasnewydd yn Mehefin, hysbysir y gofynir i'r Parch Thomas Roberts, Bethesda, ym- gymeryd a. llywyddiaeth y cyrddau. Cwyna Rhaith Dcsbarth Connah's Qaay nad oe s. o lawer gymaint o longau tramor yn dyfod i'r porthladd hwnw'n awr ag a fa, Priodolir hyn i ddiffyg cyfleusderau ar y reilffordd i ddanfon y llwythi ymaith ar ol glanio, ac hefyd fod tollau af- resymol yn cael eu„eodi yn y porthladd. Pender- fynodd y Cynghor ddydd 1:u ddwyn y mater i sylw Cwmoi Reilffordd Gwrecsam, Wyddgrug, a Connah's Quay.
-0-Damweiniau Angeuol yn Mon.
-0- Damweiniau Angeuol yn Mon. DDYDD Sadwrn, cynaliwyd trengholiad ar gorph- Richard Hughes, Well Street, Porthaethwy, yr hwri fu farw mevvn canlyniad i geffyl redeg a'i daflu o drol. Dyfarnwvd mai yn ddamweiniol y bu. Yr un dydd cynaliwyd trengholiad ar gorph Margaret J. Evans, Ynyshwfa, Cerygceinwen, yr hon wrth ch waren a than a losgodd mor dost fet y bu farw ddydd lau. Marwolaeth ddamweiniol oedd y rheithfarn.
Ar Finion y Ddyfrdwy.
Ar Finion y Ddyfrdwy. CWYNO yn erwin mae ffermwyr Edeyrnion oherwydd y gwlaw diball a'r ffaith fod gobaith eu helw a'u., cynaliaeth heb ei gynull i ddiddosrwydd. Ac yn wir, golygfa ddigalon yw gweld y tywysenaujaur ar y meusydd yn duo yn y lleithder. Fe wyr y ffermwyr hyn beth yw bara. mall cyn heddyw, ao nid hapys yw'r syniad y riiaid ei fwyta eto. Mae mynwes y Ddyfrdwy wedi lledu dros y rhan fwyaf o feusydd y Dyflryn ac ofnir f bydd y tatws yn pydru yn y ddaear. Felly digon cymylog yw ar lawer un y dyddiau hyn, ac nid rhyfedd fod cymaint yn cwyne. CORWEN. Beier a feio ar arafwch y Corweniaid i wneud y dref yn atdyniadol, rhaid rhoddi cryn glod i Gynghor y Plwyf am ei ymdrechion i roddi i'r trigolion V budd o lyfrgell ragorol. Yn y cwrdd diweddaf, hysbyswyd fod lluaws o lyfrau buddiol wedi eu hychwanegu'n ddiweddar ati ac y mae mudiad ar droed i sefydlu canghenan o'r llyfrgell yn y pentrefi cyfagos. Edrychir yn ofalua hefyd ar ol y llwybrau traed, rhag i'r tirfeddianwyr eu rheibio ac y mae'r cymrawd doniol Wmffra Rhys- a'i gydgynghorwyr yn dra selog na chaiff yr hen dref ddim cam oddiar law neb. CYNWYD. Mawr yw'r angen am gronfa ddwfr i'r pentref hwn. Mae digon o'r elfen deneu ysblenydd, tyfndeg yn rhedeg yn rhydd" yn yr ardal, ond teimlir mai da fyddai ei groni rhag ofn y del sychder, Mae'r mudiad dan ystyriaeth, a diau y gwel doethion Cynwyd eu ffordd i gyflenwilr angen cyn bo hir. Y Sabboth diweddaf, aeth yr eglwys Fethodist- aidd i'w cbartref newydd. Mae'r addoldy hwn yn sior yn un o'r rhai harddaf yn Meirionvdd, ac y mae gwesri foddhaus ar wyneb pob Methodist yn yr ardafbyth er pan ei hadieiladwyd. Gweinyddwyd y Sul cyntaf gan yr Hybarch Edward Williams, Caemawr, y gweinido, hynaf yn y devrnas. Pre" gethodd lawer yn yr hen gapel i ami genedlaeth, ac er yn hen roae'n rbyfeddot o hoyw, a'i feddwl a dafod yn parhau yn rymus. IS BEBWYN. o
[No title]
Cig Defaid, WYTJ, Bustych, Hoi, o'r fath ordd wedi'upesgia'ulladdyn Nghymru,i'w gael bobdyo" ,g am y pris mwyaf rhesymol yn Siop COED y BRAIN 17 Deane Street, gyferbyn â Marchnad St. John.