Y Cymro

Cystudd Pewi Ogwen. MAE'N hysbys ddarfod i'r Hybarch Dr. Roberts, Gwrecsarn, gael ei gystuddio yn drwm am fisoedd cyntaf y flwyddyn hon, ond llawenydd mawr i'w gyfeillion lluosog oedd deall ei fod yn ddiweddar wedi gwella llawer, a'i fod wedi pregethu foreu a hwyr wythnos i'r Sabboth diweddaf yn ei bwlpud arferol, a chyda nerth oedd yn syndod i'w wranda- wyr. Yr oedd ei gyhoeddiad yn Ffestiniog y Sab- both diweddaf, ac hyd ddydd Gwener edrychai yn mlaen yn obeithiol am gael myned yno. Modd bynag, drwg genym iddo gael ei gymeryd yn wael drachefn ddydd Sadwrn, ac mai yn ei wely, yn nhy ei ferch yn y ddinas hon, y mae hyd yn hyn. Dywed v meddyg ei fod yn bur wanllyd, ond ei fod yn disgwyl y bydd yn alluog i fyned adref tua diwedd yr wythnos. Diau y bydd cydymdeimlad cyffredinol a dwfn a'r hybarch Dr. Roberts yn ei gystudd, a dymuniad am iddo gael ei adfer eto i'w gynefin iechyd.

-0- Arwest Clan Ceirionydd. CYNALIWYD hon ddydd Llun, ar ben Bryn y Caniadau ger Trefriw. Llywyddid yr Orsedd gan Gwilym Cowjyd, y Prif Fardd Pendant, a chydag ef yr oedcj. Ellis o'r Nant (cofnodydd), Penfro. Glan Gonwy, Isfryn, Ifan Dafydd, Isgoed, Parch. D. S. Thomas, &c, Llywyddid yfcwrdd cystadlu gan Iarll Oarrington. Nid oedd neb yn deilwng o'r gadair. Yn mhlith eraill, yr oedd yn bresenol y Mil. a Mrs. Gough, Caer- han. Caed detboliad ar y delyn gan Mis. Gough, ac urddwyd hi a'r ffugenw Telynores Rhun."

-:0:- Cymraes mewn helbul yn St. Helens. GERBRON ynedon St. Helens ddydd Llun, cyhudd- wyd merch ieuanc o'r enw Mary Williams o fod yn feddw ac afreolus. Tystiodd yr heddgeidwaid iddynt ei chael nos Lun yn feddw ac yn crwydro o gwmpas. Dywedodd y gyhuddedig nad oedd gan- ddi rieni, ac iddi ddod o Abergele i St. Helens tua deufis yn pi. Bu yn byw gyda dyn ieuanc, ac ni wyddai ei fod yn briod nes daeth ei wraig ato nos Lun.—Gollyngwyd hi'n rhydd ar ol iddi addaw dychwel i Gymru.

-0: Ceffyl yn ymosod ar Ffarmwr. DDYDD Sadwrn, aeth John Jones, Plas Clo- caenog, ger Rhuthin, i'w gae i nol caseg i gorddi pan ymosodwyd arno gan geffyl arall a borai yn yr un maes. Taflwyd y ffarmwr i lawr, math- rwyd ef, a brathwyd dau fys ei law chwith yinaith gan y ceffyl. Gweinyddwyd ar Mr Jones gan Dr Medwyn Hughes, Rhuthin.

:0: Marohnadoedd. Caer—Awst 14. Gwenith gwyn, 48 He i 5a 1c y 75 pwys coch, 4s 10c i 5s; haidd at falu, 2s 6c i 2s 10c y 64 pwys; tfa, 4s 6c i 4a 8c y 80 pwys ceirch newydd, 2s 70 i 38 y 46 pwys indrawn, 8s 30 i 8s 6c y 240 pwys. Amwythig. —Awst 14. Gwenith gwyn, hen, 4s 8c i 4s 10 y 75 pwys soch, eto, 4s 6c i 4s 9c y 75 pwys ceirch, hen, 14s 6c i 15s 6c y 225 pwys tTa, hen, 143 6c i 15s y 240 pwys. Dinbych, Awst 11. Ymenyn ffres, Is 50 i Is 6c y pwys wyau, 14 am swllt; ieir, 3s 60 i 4s 6c y cwpi hwyaid, 5s y cwpl; gwenith, 9s i 9s 3c yr hob haidd, 7s i 8s yr hob ceirch, 7s i 8s yr hob. Gwrecsarn, Aws; 11. Ymenyn, Is 2c i Is 3c y pwys wyau, 15 am swllt; ieir, 3s 3c i 4s 6c y cwpl hwyaid, 5s y cwpl; ceirch, 38 6c i 3s 9c y 45 pwys haidd at falu, 2s i 2s 6c. Rhuthin-Awst 9. Ymenyn ffres, Is 3c i is 4c y pwys wyau, 12 i 13 am swllt; ieir, 3s i 4s 6c y cwpl hwyaid, 4s i 5s y cwpl gwenith, 9a i 9s 3c yr hob ceirch, 6s i 7s yr hob. Llangefni, Awst 12. Ymenyn ffres, Is 3c y pwys wyau, 18 i 20 am swllt; ieir, 3s 6c i 4s 6c y cwpl hwyaid, 4s i 4s 6c., Perchyll, 18s i 23s y pen moch tewion, 3c y 2 pwys. Bangor, Awst 13. Ymenyn ffres, Is 4c i Is 6c y pwys; wyau, 14 am Is ieir, 3s 6c i 4s 6c biff, 6c i 9c molltgig, 10c cig oen, 10c i lie cig lloi, 7c i 9c pore, 7c. Salfoyd, Awst 17. Biff, 5c i 6c; molltgig, 6d;0 i 81c cig oen, 7c i 2 8 £ c cig lloi, 5c i 6$c. 4 Birmingham, Awst 17. BitT, 51c i 7c molltgig, 6:10 i 8ic; cig oen, 7c i 8fc moch tewion, 8s 9c i 9s hychod, 6s 6c y scor. Lerpwl. Awst 17. Gwenith-Califfornia, 37s i 37s 6c; Walla Walla, 35s 9c. Indrawn-Cymysg Americanaidd, 15s 3c i 15s 60 y chwarter. Blawd wedi codi 6c y sach. Ffa wedi gostwng 3c. Ceirch a blawd ceirch yn sefydlog.

-0 Cyffredinol. Yr oedd Oadfan a Llew Llwyfo wrth ysgil Mafonwy yn yr ymdrech am goron Casnewydd. Mwya'r clod i'r bardd ieuanc a'i cafodd. Cynelir cynadledd i ystyried trefniant Rhydd- frydol Cymru yn Nghaerdydd fis Hydref. Gofynir bam yr holl gymdeithasau Rhyddfrydol ar hyn. Ddydd Sul, bu farw Mr Humphrey Ellis, Wig, Aber, ger Bangor-un o amaethwyr mwyaf llwydd- ianus ac adnabyddus Cymru. Barna Mr Spencer Curwen y dylid beirniadu cerddoriaeth Gymreig oddiar safon wahanol hollol i gerddoriaeth Seistiig, am fod cymaint o wahaniaeth rhwng canu'];' ddwy wlad ag sydd rhwng eu biaith. Mae cylcbgrawn Cymraeg ar gael ei gyhoeddi yn Scranton, Pennsylvania. Gelwir ef y Celt Amerieanaidd.

Symud yr Esgyrn Sychion. MAE Esgob Llanelwy wedi gwneud y penod iadau canlynol :—Canon Evans, ficer Abergele, archddiacon Llanelwy; Parch. David Jones, ficer Llanrhaiadr, Maldwyn, cursol canon Ran. dulpbi, Birkenhead Parch Theophilus Jones, curad CoJwyn Bay, ficer-corawl L'anelwy Parch John Morgan, rbeithor Dinbych, rheitbor Llanrwst Parch Thomas Lloyd, ficer Bala, ficer Abergele Parch Daniel Davies, ficer Brymbo, ficer Dinbych Parch L. D. Jenkins, B.A., ficer Penycae, rheithor Bala Parch E. M. Roderick, M.A., ficer Wyddgrug, ficer Rhiw abon Parch John Davies, M.A., curad-yn- rgofal Llanrwst, ficer Penycae Parch C. T. Davies, M.A., ficer Caerfallwch, ficer Llaneur- gain Parch J. P. Hughes, M.A., curad Wydd- grug, yn ficer y lie hwnw Parch Stephen Jones, curad Wyddgrug, ficer Caerfallwch; Parch F. H. Hawkins, M.A., curad Trallwng, ficer Cegidfa Parch Thomas Lloyd, ficer Aber- gele, deon gwledig Rhos ParchJ. S. Lewis, M.A., rheitbor Drenewydd, deon gwledig Cae- dewen Parch T. Ll. Lloyd Williams, M.A., rheithor Corwen, deon gwledig Ederynion; Parch Allen Jones, M.A., ficer Llwydiartb, curad- yn-ngofal L!anrhaiadr Parch J. Evan Jones i fod yn ficer Brymbo. Cynygiwyd archddeon- iaeth Llanelwy i Canon Lewis, rheithor Tref- nant, ond fe'i gwrthododd.

-:0:- PWLPUDAU CYMREIG, Awst 22. LERPWL. Y METHODIST1AID CALFINAIDD Prmces rd-Am 10, W Wynn Davies, am 6, 0 Owens. David street-AM 10, 0 Owens, am 6, W Wynn Davies. Fitzclarence st-10, J Williams, Dwyran, 6, EO Davies, B Sc Netherfield rd-Am 10, E 0 Davies. am 6, J Williams. Chatham street-Am 10 a 6, H Jones, D.D. Crosshall street-Am 10 a 6 J J Roberts, Porthmadog. Anfield road-Am 10 a 6, J Hughes, M. A. Newsham park- Am 10 a 6, J Williams, Bootle-Am 10 a 6, G Ellis, M. A. Birkenhead-AM 10.30 a 6, E Roberts, Dolgellau. Seacombe-Am 10 a 6, 0 J Owen, M A. (iarston—Am 10 a 6, J S Robers. Rock Ferry-Am 10 a 6, W M Jones. Walton park-Am 10 a 6, R Roberts. Waterloo-Am 10 a 6, E J Evans Buyton Quarry-Am 10 a 6. E Jones. Peel road-Am 10 a 6. D C Davies, Dowlais. Holt road-Am 10.30 a P, D Jones. Webster road-Am 10 a 6, O Jones, New Brighton-Am 10 a 6, T Jones. West Kirby-Am 10 a 6, H P Roberts. Yates street,-Am 6 15, J Evans. Brassey street, Birkenhead-Am 6, D Jones-Hughes. Market street, Birkenhead-Am 6, H H Chambers, St. Helens-Am 10-30 a 6 W H Le vt-is. Siloh Whiston-Am 10 30 a 6. J M Davies. Everton brow (Saesneg)-AM 10.45, a 6. O. C Jones, Two Mills Oakfield rd (Saesneg)-Am 10.45 a 6 30, T G- Owen, M.A. YR ANNIBYNWYR. Tabernacl-Am 10-30, P Price, am 6, D Oliver, Treffynon. Grove st-Am 10.30, D Oliver, am 6, H Rees, Bryngwran. Park road-Am 10-30, T Rees, Sirhowy, am 6, D M Jenkins Gt. Mersey st-10-30, H Rees, am 6, P Price, Kens,tngton-Am 10.30, am 6. J 0 Williams. Trinity rd, Bootle-Am 10.30, J 0 Williams, am 6, Marsh Lane-(Yn yr Ysgoldy Newydd, Malta Road, Marsh Lane)—Am 10.30 a fl, Clifton rd, B'head-10.30, D M Jenkins, am 6,15, T Rees. Seacombe-Am 10.30 a 6. S Roberts. Vittoria st, B'head-10-30, a 6 15, L Everett, Wyddgrug. Y BEDYDDWYR. Evrton Village-A m 10.30 a 6. D Powell. Windsor st -Am 10.30 a 6, W Samuel. Ji'dge Lane-Am 2.30 P Jones. am 6, J T Wynne. Capel Seion, Bousfield st—Aw 10 a 6, P Jones. Brasenose Road, Bootle-Ava 10 a 6, P Williams. Knoivsleu Ro'id, Bootle-Am 10.30 a 6, L W Lewis. Woodlands, B'head-10,30 a 6.15, J Davies. Y WESLEY AID. Shaw st-Am 10.30, M Roberts am 6, Boundary st-Am 10 30, H Tudor, am 6, Trinity Rd, Bootle-Am 10-30, am 6, H Tudor. Edge Hill, Plimsoll st—10.30, G Evans, am 6, M Roberts. Knowsley Road-230, am 6, O Evans Mynvdd eion—Am 10-30, H Jones, am 6, J Hughes. Claughton rd, B'head-Am 10-30, J Hughes, am 6. H Jones. Price st, Birkenhead -Am 2 30. H Jones, am 6, J Pierce. Widnes -Am 10.30 a 6. E Hughes. r.larston—Am 2.30, J Hughes, am 6, Cyf Gweddi. EarlstowlI-Am 10.30. P Roberts, am 5.30. D G Jones. Hermon- -krl 10 30, D G Jones, am 5, P Roberts. Golborne-Am2 D G Jones, am 5.30, Cyf Gweadi. Seacombe-A m 2.30 a 8, J Williams. Rock Fei*ry -Am 2 30, Cyf Gweddi, am 6. P Lloyd. Wi,yon-Am 10.30 a 6, M Watkins. Leigh-Am 10.30 a 6. W T Jones. St Helens Am 10 30 0 Hughes, am 6, 0 C Evans. Darwen—Am 10.30 a 6, J Evans. Tvldesley—Am 2.30, a 6, E C Hughes. Thato Heath-Am 2,30 a 6, 0 Hughes. YR EGLWYS SEFYDLEDIG. Sant Dewi-.Am 10.30 a 6, J Davies. M A, r Sant -Asaph-Am 10.30 a 6.30, E Williams. Sant Nathaniel-Am 10.30, Ysgol, am 6.30, W D Jones. St. Winifred, Birkenhead-Am 10.45 a 6.30, R Edwards.

0: Yswiriant Deniadol. DYRY'R ROYAL EXCHANGE ASSURANCE, a gorphorwyd yn 1720, yr yswiriant uniongyrchol mwyaf am y draul leiaf trwy eu Hyswirebau unedig am oes ac am gyfnod." Dylai pawb a deimlant angen amddiffyniad, trwy fywyd- yswiriant at amcanion teuluaidd neu arianol, am draul bychan iawn, yn rhedeg dros gyfnod o 5 i 20 mlynedd, ac ar derfyn y cyfnod bwnw feddu gallu i wneud yr yswirian yn un parhaol, apelio am fanylion at y Goruchwyliwr, 5, Dale Street, Lerpwl. Bei^niadu'r R eirniaid. Y sgrifena Berw, yr "ail" ar Gadair Casnewydd, fod y galluocaf o'r tri beirniad, sef Tafolog, yn barnu ei awdl ef, sef Berw, yn oreu. Pa bryd y dengys beirdd siomedig dipyn o synwyr, heb son am foesau da?

Lleol EBE capten Hong lied fyr ei wybodaeth Feiblaidd wrth un o weinidogion Lerpwl sydd yn meddu casgliad rhagorol 0 hen lyfrau Cymraeg: "Mae gen i hen Eeibil acw y leiciwn i chi ei wel'd o yn y nghalo-n weles i rioed yr un run fath a fo." Ydi o'n hen iawn?" gofynai'r gweinidog gan glustfeinio. Hen, ydi debig mae on hyn na chi a minau o flynyddodd, Syr. Nid i henaint o'n gymaint sy'n 6d; ond mae yno fo ddarn rhyfedd na weles i monofo yn run Beibil o'r blaen." "Beth ydyw hwnw?" ebe'r gweinidog. Can y Caniadau' ydi 'i enw fo, os ydw i'n cofio yn iawn; rhaid i chi fod yn siwr o ddwad acw i'w wel'd o." NAWN Sadwrn diweddaf, aeth Gobeithlu Eglwys Crosshall Street am bleserdaith i Child wall Park. Yr oedd y nifer eleni yn lluosocach nag arfer, a'r oil wedi bod yn ffyddlon i'r cyrddau yn ystod y gauaf. Mae'n amlwg fod y plant yn cael eu hyfforddi'n dda yn y cyrddau hyny gan Mri R. O. Roberts, Oldhall Street, ac E. M. Evans, Preston Street. Caed tywydd rhag- orol a mwynbad mawr. Cynelir dosbarth i'r rhai hynaf sy'n mynychu'r Gobeithlu er dysgu'r Gymraeg iddynt, gyda Mr R. O. Roberts yn athraw arnynt. o

felsli Presbyteriaq Chapel PEEL ROAD, BOOTLE. PRELIMINARY NOTIOE. A SALE of WORK in connection with the above Chapel, will be held in the SCHOOL-ROOM of the Welsli Presbyteriaq Cljapel, Stanley Road, BOOTLE (Kindly lent for the occasion), EARLY IN DECEMBER. Particulars later. Y CARTREF a.'r SWYDDFA GOFRESTRU GYMREIG 2, HOPE PLACE, LERPWL. £ s. c. Symiau a gydnabyddwyd eisoes 54 12 6 Alfred L. Jones, Y.H. 10 10 0 Mr a Mrs David Hughes 10 0 0 Mrs Salmon Evans 110 T. H. Cope 110 J .R. Joues, Walton. 110 Owen Evans 110 Mrs G. Thomas. 0 2 6 JUST PUBLISHED. Printed on Antique Paper, and bound. in appropriate cloth cover at 2s. 6d. The Yisions of the Sleeping Bard Being a translation of Gweledigaethau y Bardd Cwsg, by ROBERT GWYNEDDON DAVIES Containing Biographical and other Notes, Genealogical Tables, fac- simile of Ellis Wynne's handwriting, &c. LONDON: SIMPKTN, MARSHALL & Co. CARNARVON WELSH NATIONAL PRESS Co. LTD. LLYFR NEWYDD 0 DDYDDORDEB NEILLDUOL Yl1 awr yn barod. 384 tudal. Cy)w" 8vo. Pris 3s. 6ch. COFIANT A PHREGETHAU y Parch. DAVID DAVIES, Bermo, Tan olygiad y Parch. WILLIAM JONES (David Street), LERPWL. I'w gael gan y Llyfrwerthwyr neu drwy y post ar dderbyniad ei werth, gan ISAAC FOULKES, 8, PARADISE STREET, LIVERPOOL. Eisteddfod Gwyr Ieuainc BIRKENHEAD. MDD LLUN Y PASG, EBRILL Heg, 1898. Rhestr gyflawn o'r Testynau trwy anfon stamp- ceiniog i'r Ysgrifenydd,— ISAAC DAVIES, 6 Fearnley Road, Birkenhead. "GORETT ARF-ARF DYSG." IESU, NA'D GAMWAITH." DUW A PHOB DAIONI. EISTEDDFOD GADEIRIOL CWYR IEUAINC BWLCHCWYN, Dydd Mercher, Mehefin 22, 1898. PRIF DESTYNAU. I'r Cor Cymysg (heb fod dan 50 na thros 60 mewn. nifer) a gano oreu "Gorphenwyd" (Thomas Jones, Canrhawdfardd). Gwobr C12. I'r Cor o Feibion (heb fod dan 30 na thros 40 mewn nifer) a gano oreu Milwyr y Groes (D. Protheroe, Mus. Bac.) Gwobr £ 8. Testyn y Gadair.-Pryddest, heb fod dros 400 o lin- ellau—" Williams o'r Wern." Gwobr, Cadair Dderw gwerth S4. Marwnad, heb fod dros 100 llinell, Tudno.' Gwobr, £3 3s. Am y Gadair Dderw Eisteddfodol, yr oreu i fod yn eiddo'r Pwyllgor. Gwobr B4. Cystadleuaeth i Seindyrf, "Gems of Cambria." Gwobr £18. BEIRNIAID Barddoniaeth-HWF A MON. Cerddoriaeth—D. HOPKIN THOMAS, Mus.Bac, Tredegar. Seindyrf—L. CORFIELD, Yaw., Professor of Music, Birmingham. Rhestr gyHawn o'r testynau, beirniaid, amodau, &c. pris 1c, drwy y post ljc, i'w cael gan yr Ysgrifenydd, 2 ALUN ROBERTS, Peniel, Bwlchgwyn, Gwrecsam. Goreu Arf Arf Dysg. Chester Christmas Eisteddfod, DECEMBER 27th, 1897. Grand Choral Contests. Adjudicator: D. EMLYN EVANS, Esq. List of Subjects (ready in a few days), free on receipt of stamped wrapper. All information of D. R. EVANS, Chester House, or R. ROBERTS, Secretary. 8, Grosvenor Park Road, Chester. Telephone No. 2308. W. BOOTE 120, Paddington. Jams, Marmalade, Bottled Fruit and Candied, Peel Factory- 61, Mason St., and Brydges St. Pickle, Sauce, &c., Factory- 64, Mason Street. Mineral Water Company— Back Mason Street, Tea Blending Rooms— 122a, Paddington. Coffee Roasting Warehouse- 122, Paddington. Teas, Is. 4d., Is. 8d, and 2s per Ib; Prynwch y Te Cymreig- hen ffasiwn. I'w gael yn unig yn y lleoedd canlynol Branch Establishments: 124, Paddington, 285, Brecfe Boad, 119, Brunswick Road, 115, Kensington. 121, Prescot Road, Fairfield, 69, Breckfield Road, N., 407, Smithdown Road, 32, Smithdown Road, 135, Upper Warwick Street, 66, Lodge Lane, 4, St. James' Place, 93, Byrom Street LIVERPOOL,

GENEDIGAETHAU. PRIODASAU MARWOLAETHAU. Genebigaetbau. JONES—Awst 15, yn 162, North Hill Street, priod William Jones ar ferch. WILMAMS-Awst 16, yn 30 Green Lawn, Rock Ferry, priod R. J. Williams ar ferch. prio&aaau. DAVIES-GRIFFITHS-Awst 11, yn nghapel M.C. Cor- wen, W. T. Davies, Ty'nyffridd, Llansantffraid, a, Pollie, ail ferch Thomas Griffiths, Ivy House, Corwen. EVANS -MORGAN-Awst 4, yn Twrgwyn, Bangor, gan y Parchn Thomas Roberts, Bethesda, ac R. H. Morgan, M.A. (brawd y briodasferch), John Rhys Evans, M.A., prifatbraw Ysgol Ganolradd Porth- madog, ag Eleanor Morgan, B.A., merch y diwedd- ar Barch Edward Morgan, Dyffryn. ROGERS—BEARDSELL—Awst 11, yn nghapel M.C. Railway Road, West Leigh, gan y Parch John- Thomas, Tyldesley, ac yn mhresenoldeb Mr Ward, cofrestrydd, Samuel Rogers, taniwr, Platt Lane, a Mary Ellen Beardsell, Park Road, Lerpwl MarwolaetbaU. DAVIES—Awst 12, yn ei breswylfod yn Eldon Street Birkenhead, yn 64ain bed, Richard Davies. DAVIES-Awst 15, yn 7, Whalley Street, Joseph, anwyl briod Jane Davies. ELLIS-Awst 15, yn y Wig, ger Bangor, yn 41 oed, Hun; phrey Ellis. WILLIAMS—Awst 4, yn Ysgubor Wen, Dinbych, Robert, mab Humphrey a Harriet Williams, yn 25' mlwydd oed. Printed and Published by ISAAC FOULKES at. his Printing Establishment, 8, Paradise Street in the Parish of Liverpool, in the County of Lancaster.