Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
5 articles on this Page
Y diweddar Barcn Evan Evans,…
Y diweddar Barcn Evan Evans, Boundary Street [Gan GLAPT YSTWYTH.] V CAFODD Wesleyaeth Gymreig, ac yn neillduol cylehdaith Shaw Street, Lerpwl, golled drom yn marwolaeth sydyn y Parch E. Evans. Pregethai fel arferol ddydd Sul, y 18fed cyfisol, a chafodd oedfa fendithiol iawn y nos Sul hwnw yn Shaw Street. Treuliodd ysgrifenydd y nodiadau hyn agos i awr yn ei gwmni y prydnawn Llan canlynot Er fod golwg curiedig arno yr oedd yn siriol a chymdeithasgar fel arferol. Nid oedd gymaint a chwmwl yn rhag arwyddo'r ystorm oedd yn ymyl. Cyn pen dwy awr wed'yn torodd y gwaed ar yr ymenydd, yr hyn a barodd iddo fod yn hollcjanym- wybodol a dideimlad nes tynu ohono yr anadliad olaf boreu ddydd Iau. Yr oedd Mr Evans yn enedigol o Ddinas Mawddwy. Hanai o'r un cyff a'r hen efengylwr enwog, Edmund Evans, Talysarnau. Yr oedd Edmund Evans yn frawd i'w dad, a dywedir fod y nai mewn amrai bethau yn bur debyg i'w ewythr. Yehydig o fanteision addysg a gafodd yn nyddiau maboed-dim ond yr hyn a allai yr ysgolion elfenol roddi iddo, ac nid oedd rhyw lawer o lewyrch ar y rhii hyny haner can' mlynedd yn ol. Dysgodd ei grefft fel saer coed, a dywedir ei fod yn bur fedrus yn yr alwedigaeth hono. Disgynodd ysbryd pregethu arno, ac nid cynt y dechreuodd nag y gwelwyd ynddo arwyddion o ddefnyddioldeb a phoblogrwydd. Cydnabyddid ei fod yn wr ieuanc tea chrefyddol ei ysbryd a phur ei gymeriad, ac am fod ynddo ddawn i ddweyd yr oedd ei weinidog- aetb o'r cychwyn yn dra derbyniol. Y peaodiad cyntaf a gafodd, os wyf yn cofio yn iawn, oedd i gylchdaith Llangollen, ac i fyw yn Cefnmawr. Yr oedd hyny yn 1859. Bu wedi hyny am dymhor byr yn sir Fou. Cyn iddo gael ei ordeinio, apwyntiwyd ef yn arolygwr yn Mhenmachno, ac i ofalu am yr achos oedd newydd gael ei sefydlu yn Mlaenau Ffestiniog. Yr oedd hyn yn ymddiried- aeth fwy nag a roddir yn gyffredin i wr mor ieuanc gyda'r Wesley-aid. Ond profodd fod y dyn yn y Ie iawn. Dangosodd farn addfed a medr o'r radd flaenaf i drin dynion a phethau mewn cysylltiad â lleoliad ac a.deila.daeth y capel Wesleyaidd cyntaf yu Mlaenau Ffestiniog. Bu yn teithio wedi hyny ar gylchdeithiau Llanrwst, Lerpwl, Bangor, Caer- narfon, Llanrhaiadr, Dolgellau, Treffynon, Bangor (yr ail waith), Dinbych, Lluudain, Abermaw, a Shaw Street, Lerpw!. Nis gellir dweyd ei fod yn bregethwr mawr, ond yr oedd yn bregethwr budd- iol a chymeradwy. Meddai ar feddwl aml-ochrog, ac ar gryn lawer o graffder. Nid oedd ei ddiwyll- iant o lawer yn hafal i rym ei dalentau naturiol. Ni chafodd fanteision colegawl, ac feallai na lafar- iodd mor ddygn a llawer i ddiwyllio ei hun. Medd- ai ar lais rhagorol ac ar draddodiad hylithr; a siaradai mor naturiol a chan y fwyalchen, fel na fyddai byth yn myned yn feichus ar y bob! fyddai yn gwrandaw. Tra yn hynod ddyddan yn ei gwmci, yr oedd ei ymddyddanion yn bur a'i ysbryd yn llednais a thyner. Meddai ar ddawn arbenig i adgj weirio ac adeiia.du capelau. Mae capeli rhag orol Caernarfon, Dolgellau, a Chroesoswallt nid yn nnig yn brofion o'i ffyddlondeb a'i ymroddiad o blaid yr achos da, ond hefyd yn gofgolofnau o'i farn addfed a'i chwaeth adeilyddol. Bydd yn chwith i Gyfarfod Gweinidogion Lerpwl ar ei ol. Byddai yn bresenol bron yn wastid, cymerai ran yn yr ymddiddan, a hoffai pawb ei glywed yn cael ei alw i ddiolch am y te. Byddai ei sylwadau yn wastad mor naturiol ac mor ddyddan. Yr oedd yn gyfaill serchog, ac yr oedd iddo air da gan bawb, a chan y gwirionedd ei hun. Dylid dweyd iddo ym uno a'r sei it tan weinidogaeth y diweddar Barch. J. R. Chambers (tad Mr. H. H. Chambers) pan yn Nolgellau. Tr&ddodwyd pregeth angladdol nos Sul yn nghspel Boundary Street gan y Parch Hugh Jones, Birkenhead. ———— YR ANGLADD. Cymerodd angladd y Parch. E. Evans le ddydd Sadwrn yn mynwent Longmoor Lane, Ain- tree Cludwyd y corph i addoldy Boundary Street am 1.30, lie y cynaliwyd gwasanaeth, y Parch E. Humphreys, Shaw Street, yn llywycldu. Yn mhlith eraill yr oedd yn bresenol:- Prif alarwyr: Mrs Evans (gweddw), Mr J E Evans (mib), Sarah, Edith, Lillie, Etta, a Nesta Evans (merchen), Mr a Mrs Edmund Evans, Miss Mary Evans, yn nghyda'r Parchn E Humphreys, Thos Hughes, William Jones, 0 Lloyd Davies, John Hughes (Glanystivyth), Hugh Jones, Birken- head Owen Hughes, Widnes; D Gwynfryn Jones, Ashton-in-Makerfield Thos Jones Hum- phreys, Manceinion Richard Morgan, Caer John Evaes (Eglwysbach), Pontypridd John Jones, Penygraig W H Evans, Rhyl Ishmael Evans, Rhyl R Lloyd Jones, Bangor; Philip Price, Ban- gor W Caenog Jones, Tregarth; Lewis Owen, Coadpoeth; Thomas Hughes, Brymbo John Felix, Croesoswallt; Henry Hughes, Bagillt; Hugh Evans, Fflint; T 0 Jones (Try/an), Wydd. gmg Hugh Curry, Llanasa: J Hughes, Fitzclar- ence Street; Owen Owens, Antleld Peter Price, Great Mersey Street; J 0 Williams ( Pedrog), Peter Jones, Bousfield Street; Mri E Gwaenys Jones, William Da vies, Rees Lloyd, E R Jones J R Pochard, E Lloyd, J Pugh, J Jones, Daniel Jones, Edward Parry, Joseph Jones,. Evan Roberts. R Richards, R Bellia, H Potha.m, J Roberts, T By water, R Hughes, H Williams, W Roden, John Williams, E Roberts, J Bevan, J H Morris, S Parry, Hugh Parry, W A Lloyd, &c. > Yr oedd y pwipud wedi ei orchuddio. a brethyn <lu, a gosodwyd yr arch ar dreseliau yn yr allor. Ar ol canu'r emyn, Va Dy waith y mae fy myw- yd," un o ffafr emynWr ymadawftdig, darllenodd y Parch. T. Hughes, Bootle, gyfran o'r Ysgrythyr, a gweddiodd y Parcb. Ishmael Evans, Rhyl. Parch, E. Humphreys asylwoddfod yr amgylch- iadau yn drist, a'r ffaith fod y brawd anwyl wedi ein gadael mor ddisyfyd yn rhoi mwy o fin ar y brofedigaeth. Ond er yn alar s iawn, nid oeddym heb obaith. Cufodd Mr. Evans oes lafurus, lwyddianus, ac yr oedd wedi myned oddiwrth ei waithat ei wobr. Parch. R Morgan, Cer: Prra y gwyddai beth i'w ddweyd yn ngwyneb yr timgylchiad trist. Ni theimlodd yn ddwysaeh erioed wrth gladdu, ac yr oedd y ddyrnod yn dryllio ei deimladau. Cafodd ef a Mr. Evans gydgvchwya eu gweinidogaeth yn y flwyddyn 1859. Safetit yr arholiad gyda'u gil- ydd yn y Wyddgrug, a d ynr;r pryd yr adnabu ef gyntaf. Yr adeg hooo yr oedd yn ddyn cadarn, be yn ol pob golwg y tsbycaf o gael oes faith o'r chwech eraill a gydgychwynent ag ef. Yn ddilyn- ol, daeth i gydnabydd;aeth agos ag ef buont yn cyd deithio ac yn cydlafurio ar yr un gylehdaith, a chafodd fantais dda i ffuifio barn am dano. Caf odd ef yn ddyn braf iawn—" hen fachgen braf neu hen foneddwr braf fuiwai'r gwerinair i'w bortreadu. Naturioldeb oedd ei elfen amlyeaf- yr oedd yn wr caredig, rhadlon, a llawn o natur dda; ac am ei fod mor naturiol yr oedd mor wreiddiol. Meddai ar arnibyniaeth meddwl a theimlad hefyd, ac yr oedd yr annibyniaeth hwn yn rhoddi caderoid yn ei gymeriad. Fel cyd- vveithiwr, yr oedd yn frawd anwyl—" dyn yn ym- yl ydoedd, a'i galon yn y golwg bob amser. Gwir ei fod yn meddu cyfrwysdra, ond nid cyf- rwysdra annuwiol ydoedd—yr oedd yn gyfrwys fel y sarph ac yn ddiniwed fel y golomen." Er trymed y tristweh, melus oedd cofio ei luaws rhag- oriaethau, ac ymlawenhau yn y gobaith gwyofyd- edig fod gorphwysdra. eto'n ol i bobl Dduw," Parch Hugh Jones, Birkenhead Cafodd yntau gyd, gyehwyn a Mr Evans, ac yr oedd ei farwolaeth wedi effeithio'n ddwys iawn ar ei natur. Meddai argyhoeddiad llwyr yn nidwylledd a reality cymer- iad crefyddol y gwr anwyl. Clywcdd Mr Evans yn dweyd ei fod yn ofni nad oedd yn gweddio digon, a rhaid fod gwr a ymddiddaoai ac a bryderai fel yna yn byw yn agos i Dduw. Bu yn was ffyddlawn, ac er yn ddiwyd bob amser, ni wnaeth nemawr drwst gyda'i waith. Gwnelai ei waith yn drwyadl hefyd-ni esgeulusai un adran er cyflawni adran arall yn rhagorach, eithr bu yn ffyddlawn yn yr holl waith. Yn ddiau, bu ei weinidogaeth yn allu mawr, a than arddeliad amlwg. Oredai fod ami un achobwyd dan ei weinidogaeth yn ei groes- awu'r ochr draw. Adnabyddai ei le bob amser, ac yn hyn amlygai fawr ddoethineb. Yr oedd yn llygaid ac yn glust i gyd-cly wa.i a gwelai fwy nag a dybiai llawer, a medrai'r ffordd yn rhwydd i'r- llogell pan fyddai angen am hyny. Gwnaeth orchestion gyda chasglu, ac ni thybki fod neb wedi bod yn fwy ei ofal am amgylchiadau tymhorol yr achos. Adeiladodd ac adrewyddodd luaws o addoldai a meddai dalent geHyddydol fu o fawr wasanaeth iddo gyda hyn. Ni fu dyn erioed yn fwy caredig a thyner— fe ranai ei galon, a chafodd llawer gweddw a chlaf gyfaill cywir, parod ei gymwynas, ynddo. Bu'n dod adref a'i logell yn wag ami dro ar ol rhanu gyda'r anghenus. Ni ddaw ef yn ol-rhaid i ni ei ddilyn ef i'r man y mae y gwas da a ffyddlawn yn derbyn y wobr. Offrymwyd y weddi derfynol yn ddwys gan y Parch John Hughes (Glanystwydt), ac yna aed tua'r fynwsnt, lie yr oedd tyrfa luosog wedi ymgynull. Darllenwyd y gwasaEaeth claddu ar Ian y bedd gan y Parch E. Humphreys, a gweddiwyd yn effeithiol gan y Parch John Evans {Eglwysbach), ac wedi canu Bydd myrdd o ryfeddodau," gadawyd y gwr anwyl i orphwys hyd y dydd Bydd dorau beddau y byd Ar un gair yn agoryd. :0:
Eisteddfod Corwen, Cwyl y…
Eisteddfod Corwen, Cwyl y Banc. CYNELIR yr Eisteddfod hon ddydd Llun nesaf, ac nid oes angen swell prawf o'i phoblogrwydd cynyddol na'r aifer lluosogr o vmaeiswvr. Dvma restr p-lfmi- Pryddest y Gadair, 14; Myfyrdraith, 12; Chwe' Phenill, 5; Tri Englyn, 12 Toddaid, 16; Englyn, 40; Prif Draethawd, 3 Adroddiad, 37; Oyfieithiad, 12; Prif gystadleuaeth gorawl, 3, sef Cefnmawr, Bir- kenhead, a Llanfyllin; Ail gystadleuaeth gorawl, 3, sef Trefonen, Glanau'r Ddyfrdwy, a Trawsfynydd; Corau Meibion, 3, sef Llanfair, Rhos, a Llanfyllin; Corau plant, 3, sef Caledfryn, Maelor, a Chorwen; Denawd, 12; Unawdau-Soprano, 17; Metzo Soprano, 13; Tenor, 19 Bass, 23; cyfansoddi rhangan, 11; hosanau, 4. Mae'r pwyllgor wedi sicrhau llywyddion gwych, sef yr Yswain Wynn o Rug, Mri T. E. Ellis, A.S., a Mr D. Lloyd George, A.S.; gyda'r dawnus Llifon, sydd bellach yn hen gynefin a'r gwaith, yn arwain. Gwych iawn yw'r cantorion a wasanaethant hefyd, sef Miss Gertrude Hughes, R.A.M., Miss Hannah Jones, R. A.M., Mr Maelor Thomas, R.A.M., Emlyn Davies, A.R.A.M., gydag Eos y Berth yn canu penillion, a'r Ap yn tiwnio'r tanau Gwnaed awgrym yn Y Cymro mai buddiol fyddai i bwyllgorau Eistedd- fodol gynyg ysgoloriaethau, a da genym weled pwyli- gor Corwen wedi ei fabwysiadu, ac yn cynyg yserolor- iaeth werthfawr i blant ysgolion elfenol. Diau y dylifa lluoedd i fwynhau arlwy lien, awen, can a chelf yn ngwlad brydferth, ddyddorol Owen Glyndwr ddydd Llun nesaf. Mae Mri T. Charles Williams, Gwalchmai, ao Aethwy Jones, Porthaethwy, wedi enill y radd o B.A. Bydd Mr Aethwy Jones ya dechren ar ei weinidogaeth yn Newsham Park, Lerpwl, ar fyrder" Anfonwyd Edith Jane Esmond, morwyn, gan ynadon Lluadain ddydd LIun i garchar am fis am ladrata gemau o westty'r Harrington. Mae Mr T. H. Owain Jones, Caederwen, Bangor, wedi pasio arholiad Cymdeithas Fferyllwyr Prydain, a.c wedi ei ethol yn Associate o'r Gym deithas. Coed y Brain, Namiereh, sir F/lint. -Nlae ten. antiaid y ffarm eang hon yn magu a phesgi Uu mawr o anifeiliaid eu hnnaie, yn eu lladd yn y lladd-dy svdd yno, ac yn eu gwerthu yn Siop Coed y Brain, 17 Deine Street, gyferbya a Marchnad St. John, Liverpool.
Advertising
GOFYNWCH A MYJFWCH GAEL "BARKER AND DOBSON'S BUTTERSCOTCH." MEWN PECYNiU Ie., 3c., a 6cla GweriJiir gan yr holl Ancwywyr. Gros. as mewn Ystoifeyild parchus. Yn awr yn barod. 884 tudal. Crown Pris 38 6ch. COFIANT A PHREGETHAU Y Parcit DAVID DAVIES, Berio, TAN OLYGIAETH PARCH WILLIAM JONES (David Str„ i LERPWL. I'w cael gan y Llyfrwerthwyr neu drwy y po;, dderbyniad ei werth, gan ISAAC FOULKES, 8, Paradise Street, Liverpool
-_._-------Yr Esgob a'r Seneddwr.
Yr Esgob a'r Seneddwr. YN Guardian Manceinion ddydd Iau, ymddac > odd y llythyr canlynol gan Esgoh Llanelwy pütJjh mynegiadau diweddar Mr T. E. Ellis, AS nr helynt Ysgol Howell. Dinbvch — 1. Dywed Mr Ellis "fod galw ysgol Dolgellau yn sefydliad Undodaidd yn anwiredd noeth.ac all3.;1 o'r deuddeg gyfansodda reolwyr yr ysgol nad oes ond puuip yn cael eu henwi gan Ymddiriedolwvr Elusen Dr Williams ydynt yn Undodwyr," Mis* Cynllun 1875 yn nglyn a'r ysgol hon yn daipsu (adran 12 a 13) fod bwrdd rheolieth yr ysgol. i gynwys deg-chwech i'w henwi gan yr ymddiritsd olwyr, sydd yn Undodaidd, a pbedwar o reoltvyr cynrychioliadol. Cyfnewidiwyd hyn yn Nghynlluw Meirionydd, 1893, a gofynaf am sylw arbeui. i adran 10 o'r cynllun h\nw :Fod rheolaeth Dr Williams i gael ei helaethu trwy ychwanegiad dau reolwr cynrychioliadol i gael eu peuodi ga« y Cynghor Sir. Foi yr Ysgol i'w chario'n mlaen fel o'r blaen yn ol darpariadau cynllun 1875." Felly v mae rheolaeth bresenol yr ysgol yn cynwys 12, "r rhai y mae chwech wedi eu henwi gan yr ymtV-ir- iedolwyr, y rhai sydd yn Undodiaid yn byw yn Llundain. Byddai'n atgas nodi daliadau crefyddol pob un o'r reolwyr cynrychioliadol. Digon dwe,d y gall y chwe' rheolwr a enwir bob amser fod yn sicr o fwyafrif o'r chwech rheolwr cynrych- ioliadol. Dangosodd ffurfwyr Cynllun Meirion, dd eu barn am yr egwyddor gynrychioliadol tufv adael i haner y rheolwyr gael eu henwi gan m- ddiriedolwyr Uudodaidd yn byw yn Llundain, 2. Dywed Mr Ellis nad oes yr un o'r 30 0 amouii- faid yn Ysgol Dinbych ya Ymneillduol. Ni raid mi sylwi yn mhellach ar y mynegiad hwn na tbty ddweyd mai merch i weinidog Methodistaidd cedd un o'r rhai olaf gynygiwyd genyf ac a dderbynhfya yn unfrydol i'r ysgol ac yn ystod yr wyth ir edd y bum yn gadeirydd y rheolwyr ni chlywil; unwaith y cwestiwn yn cael ei ofyn n'i ystfiierl pa un a oedd ymgeisydd yn Eglwysig neu Ymneill duol. 3. Mae'r ymddygiad at Ysgol Dolgellan vki. Nghynllun Meirionydd yn fflufio digon o feii*. >' aeth ar degwch ac anmhleidgarwch yr »mrj* 10I fyrddau hyny, gwaith addysgol y rhai y gofyco ni ei dderbyn heb gwestiwn nac apel. Mae r darpariadau canlynol yn haeddu cyhoedd usrwydd. Trwy adran 2, mae gwaddoliadau y sefydliadau eraill yr ymwneir a hwy i gael eu i Fwrdd Rheolaeth y Sir, ac eithrio gw&ddoliaeUn Ysgol Dr Williams. Caniateir yn adran 10 i hemer rheolwyr yr yagol gael eu henwi gan yrnddirieu-d- wyr Undodaidd yn byw yn Llundain,a darperir yr ysgol i gael ei chario'n mla.en heb a.tim;¡. yddwch ond yn unig pan y ceisir estyo buddia. »■> a breintiau newyddioii iddi. Darperir yn adran lit (yr adran fwyaf haerllug a rhyfedd o'r oil) iod gweinyddiad gwaddoliadau yr holl sefydliadau yn y cynllun i fyued i Reolwyr y Sir, ac eithrio ibui ysgol Dr Williams." Gofynaf i'ch ddarllenwyr ddych'mygu y fath lygiad o ddigofaint a gawsem gan Mr ElliE i,'j gyfeillion pe cynygid yr un ddarpariaeth i ysyol wedi ei sefydlu, ei gwaddoli,ei hadeiladu, a'i ch]:1 gan Eglwyswyr. Darfu i Arglwydd Herstïhell ft ar awdurdod dda oedd newydd dderbyn," gr ddweyd mynegiad yr Archesgob nos Wener, „u hoai fod Rheolwyr Ysgol Dolgellau wedi eu he 1 yn benaf gan gyrph addysgol a chyhoeddus. Tn ffodus, yr oedd cynlluniau Dolgellau a Meirionydd wrth law, a phan ofynwyd i'r Arglwydd dysgtdig ac urddasol a dderbyniai dystiolaeth y papy: au swyddogol hyny, arswydodd braidd ac nis gn¡.¡.j ond gwrthod y cais gyda digllonedd, a sy nud i fwy ar y bwrdd nag ar y Ty. Pwy a gamhysbyr. odd Arglwydd Herschell ? Pwy roes am i Arglwydd Tweedmouth adael y Ty ? Paharn y gwrthyd amddiffyuwyr y cynllun sin- ddiffyn yr ymddygiad at amddifaid a'r gynysge. ui (prif neillduolion yr ymddiriedaeth wreiddidj Paham na chyfia.wnheir detholiad Ysgol Dolgel -u. ymddiriedolwyr yr hon ydynt Undodiaid yn by. yn Llundain, i'r frainfe neillduol o dderbyn cy fawr o waddoliad nad oes ganddi un hawl iddc, n*. chysylltiad ag ef o fath ya y byd? A. G. ASAIM. Ficerdy Rhiwabon, Gorph. 21, 1897. Atebwyd y llythyr uchod yn Guardian ddydd Llun, gan Mr Ellis. Dyma ei lythyr :— SYR .Amlwg yw fod y siarad plaen yn Nguoij- wy wedi cael effaith, a bod y saefchau anelwyc gynlluniau Esgoh Llanelwy i ddinystrio cynllu.f;^u addysg Cymru wedi myned yn syth adref. Laire i'm mynegiadau yn yr ymgom effeithio ar yr Er- (b yn uaiongyrchol. Efe oedd yr hwn apelioddt mgfarnau yr Archesgob Temple ac Arglwydd £ %li bury. Efe a alwodd am wasauaeth yr Arehesgjb. ac a'i dyagodd i houi fod ysgol Elusenol Howel yn sefydliad Eglwysig. Efe a lanwodd yr Archeegoh a'r syniad mai ysgol Undodaidd oedd Ysgol Dr Williams. Efe wnaeth gyfeiriad camarweinicl at Dr Easterby, prifiothraw Ysgol Sirol Llanelwy, yn y ddadl ar gynilun Howell. Efe er's blynydd.tu maith sydd wedi dangos gwrthwynebiad in or ystyfnig ag yw 0 ofer at golegau cenedlacihol Cymru. Efe sydd wedi cymeryd maatais o bob drws cefn eglwysig i'r amcan 0 rwystro sefjdlu yagoliou:ca.nolradd a chelfyddydolYll Nghymru Ef", ya benaf a barodd i Dy'r Arglwyddi ddarnio'r cyn- lluniau Cymreig, Efe yn awr s:(n troi a tli">-i pan wedi ei ddal yn traethu mynegiadar c awgrymiadau disail yn Nhy'r Arglwyddi £ > ■ .v chymhorth peiriant llefaru archesgobol. Wrth anerch yr ysgol yn Ninbych, ac yn mk a- gcaph terfynol ei atebiad i mi, apelia at "yr ym~ ddygiad at yr amddifaid a'r gynysgaeth," fel pe buasai hyny ya crfiitwnhau ei waith yn daraio'r cynlluniau. Ond beth oedd y tanau a gyneuodd (Parhad ar tudal 8)
Yr Esgob a Mr T, E. Ellis,
Undodwyr." Ymhelaetba yr Esgob yn helaeth ar annghywirdeb yr hyn a ddywed Mr Ellis, a dywed yn y diwedd mai ebwech sydd yno, ac nid pump. P'run sy'n gywir, tybed ? M^e'n I ddlgon hawdd penderfynu y pwnc dyrys hwn oddiwrth adroddiad yr elusen. Oad mater bycban ydyw nifer yr Undodwyr sydd ar Fwrdd Yegol Do'gellau y mater mawr ydyw pa fodd y bachodd yr eglwys bwyddion priodasol rhianod Gwent a pha fodd y gwelent gymaint o fai fod cyfran fecban o'u hyspail yn cael ei roddi i Ysgol Undodaidd Dolgellau, pe Undodaidd hefyd ? Mae'r Eegob fel pe yn rhoi pwyslais neillduol ar y geiriau, "Unitarians living in London." Mae'n rhyfedd os na wyr I ei arglwyddiaeth fod yr "Unitarians" wedi ac yn cyfranu mwy yn ol eu nifer tuag at Elusenau yn y wlad na'r un sect n&c enwad o'i mewn. Tro gw.el-iselwael--ydyw iddo, o'r rhwyd y mae ycddi, geisio enyn rhagfarn yn erbyn enwad Cristionogol arall nodedig am ei haelioni, a'i onestrwydd tuag at haelioni pobl eraill. Saith Gorchymyn yn ddigon Y PETH casaf yn y ffrwgwd yn nghylch Elusen Thomas Howell ydyw yr awgrym a rydd o ba le a pha fodd y cafodd Eglwys Loegr rai o'i gwadd- oliadau. Beth well ydyw o adrodd y Deg Gor- cbymyn mor fanwl bob Sul tra y mae o leiaf dri ohonyrit yn cael eu diystyru ganddi, sef y tri olaf, mor andwyol ? Pa fudd hefyd sydd o baentio mewn llythyrenau breision, a'u dodi mewn lie amlwg ar bared yr eglwys, y Deng Air Deddf, yn Nghyrr raeg ac yn Saesneg ? Mae sait h yn. Ilawri cymaint ag a all hi rhyw lun o gadw y dyddiau hyc, fel y gwclir. Gwellfyddai gyru y tri arall tros y. rnôr i'r cenadon yn y gwledydd tywyl], fel y gyrir hen ddillad. "Y gwlaw graslawn." DYNA,P. gair a ddefnyddiai un o ffermwyr D. Clwyd am y cawodydd trymion a ddaeth i lawr o'r nef ar y meosydd gwywedig crinion y Sul diweddaf. Yr oedd y gwres mawr a'r gwynt pceth wedi deifio y porfeydd, a gwasgu ar yr ydau nes oedd llawer cae yn gwynu cyn ei am- ser, fel y gwelwch ambell ddyn yn troi ei liw yn ei ietienctyd, ac yn gwirio un o linellau tlysaf Tegid, "Cyn henaint mae yn ben." Mor Marw Bagillt. YR wyf yn meddwl fod Mark Twain yn dweyd yn un o'i lyfrau mai y lie aflanaf a welodd ef erioed ydyw Beyrout yn Syria ond yn ol ad- roddiad Mr. Mivart, swyddog Bwrdd Llywodr- aeth Leol, mae'r goron sydd wedi bod cyhyd yn meddiant Beyrout yn debyg o gael ei henill gan Bagillt, iechyd neu yn bytrach afiechyd yr hwn le sydd yn ngofal Cynghor Gwledig Tre- ffytion. Dywedir y ceir mwy o amrywiaeth drewdod yn y rhan ogleddol o Fi-gillt, a ad- "waenir hefyd wrth yr enw New Brighton, nag yn odid i le yn y deyrnas. Mae yr anmhuredd hwn—mor marw Bagillt—ar fin y reilffordd, a miloedd bob dydd bron yn cael eu taro i lawr" gan yr hogle anmheraidd. Rhaid Daai syniad go isel sydd gan ddyeithriaicl am lanweithdra a threfniadau iechyd Cymru, ac iddynt farnu oddiwrth yr hyn a welant a'r hogleu a glywant ar hyd glan afon Caer. "Y Clefyd Melyn." MAE'R byd wedi cael twtsh arall o'r atiechyd yitta. Y tro hwn, "gwlad yr aur" ydyw British Columbia a'r rhan ohoni sydd yn at- dyniad i anturiaethwyr y gwahanol genedloedd ydyw glanan afon o'r enw Klondike, yr hon sydd yn rhedeg i'r afon fawr Yukon. Y mae yn mhell iawn o bob man, ac yn anhygyrch ry- feddol. Y ffordd rwyddaf yn awr ydyw mewn IlOngau ar byd yr afonydd, ond y mae'r rheini TO rhewi yn union, ac wed'yu nid oes ond tra- faelu mewn cerbydau ar draws gwlad heb ffyrdd. Ond ceir hanesion mor addawol am y cyf- lanvnder o aur yno, a'r cyfoeth enfawr sydd Wedi ei enill mewn ychydtg wythnosau-un Bawnwr wedi casglu haner can mil mewn cy • "ifer o fynudau bron—fel y Mae miloedd yn fhuthro tua'r fan, ac yn cludo eu porthiant gyda ^ynt, gaa nad oes yno ddim bwytadwy i'w J^el ond am grogbris. Clefyd rhyfedd ydyw'r ^lefyd Melyn. Ys dywedai y diweddar Arch- ^erwydd Am yr aur rhaid ymorol, Heb yr aur bydd pawb ar ol. Gwhid gyfoethog. 1\tA rhai plwyfi mawrion yn Surrey, y sir y SO-)iern am dani yr wythnos ddiweddaf, heb yr j**) tlawd o'u mewn—byny ydyw, neb yn der- °yn cymhorth plwyf. Mae yno lawer o fyth- J^od, ond gweithwyr mewn amgylchiadau aclus yn byw ynddynt. Eu muriau wedi ea gorchuddio gyda maowydd prydferth a blodeu, a gerddi o'u deutu tan driniaeth dda ac yn cyn- yr°hu digonedd o lysiau a ffrwythau i ddiwallu'r bron ar hyd y flwyddyn. Mor wahanol hi mewn llawer parth o Gymru—fe wna I yw gyt ar fin y ffordd, heb iddo libarfc o OHM ytl y ky<l' y tro i'r gweithwyr yno ac daiM W §wefin mewn preswylfeydd cysurus yn tiblygn yn fuan yn werin gyfoethog, annibyn- gymhorth plwyfol. Well 6 ?an ^awer tirfeddianydd yn Nghymru de a'l f°ch nag weithwyr a'i v (oid pbrofwyd hyny droion yn ystod e}s- Mliadau y Ddirprwyaeth Dir 1) Mae el,,i, gaethu adyn ysgeler felly; a'i saethu a ga,mga. ochr draw yn lie yr ochr hyn i u 3rddon. Pe buasai yn gi neu yn fochyn flaf .^Uasa^ yn hawddach maddeu iddo—am So<*r*° ry"w°gaeta ei hun. Onu dyn yn dan- 8yd ^Jy 0 ^arc^ *'r anifaii a ddyfethir nag i'w OBv rn'0D' on(i erthyl an- ynalg annheilwng o'r enw a'r ffarf sydd arno. Qg O ■AWC'1 S^e' CIG OEK GWIR GYMREIG, blasus a Coed V T*°'' mae w yn ^IOP Hftr] ^rain, 17 Dearie Street, gyferbyn a March- John. Treiwch ef. Ni'cli siomir.