Y Cymro

Nodion 0 Fon ao Arfon. YSTYRIWCH y brain. Y mae l'u o amaethwyr Mon ac Arfon y dyddiau hyn yn ystyried y ffordd fwyaf eSeithiol i'w dinystrso (therwydd y difrod irsa-vr a wneir ganddynt ar gynyrch y tir. Gwelais ddarnau belaoth wedi eu Si wyr ddifetha ganddynt. Er fod ffarrawyr fel rheol yn ddosbarth sy'n codio foreu, y brain yn llwyddo i gael eu brecwast o'u blaenau. Mr. Osen EVABS etholwyd ar y nynghor Trefol yn N-ihii-ornarfoa ddydd L'tto. Yr oedd brwd- frvdedd hynod gyda'r etholiad. Oyfrifid am hyny gan y ffiith fod y Cynghorydd J. R. Hughes, un a vsty-rid yn Rhyddfrydwr, yn gweithio'i oreu gyda'i blaid Geidwadol. Er byuy, eoilasint y frwydr, a cbollodd 11 t'. Hughes hefyd ymddiriedaeth y blaid Ryddfrydol. L' Sibrydir fod Dr. Parry a Mr. Hughes yn aw. yddus i fod yn Faer y dref y flwyddyn uesaf. Bydd rhagolygon y meddyg yn fwy clir bellacb. Naw pleidlaia roddwyd i'r cyfaill Tom Wynne. Ofnaf ei fod yn myned ya ddu yn ngolwg y bobl. Chwareu teg iddo, mae wedi cynyg dair gwaith yu awr. Pe cynygiai unwaith etc a cholii, dichon y gwneid ef yn Syr wedi hyuy. Nos LUll, boddodd dyn ieuanc tr&'n ymdrochi yn ymyl yr Ala LH!. Ei eaw ydoedd Eaward Jones, genedigol o Mochdre, ac yn ngwasan&eth cwnjni'r reiitrordd. Yn y treogholiad pasiwyd rbeithfarn o foddiad damweiniol." Ddydd Iau, bu lolo Caernarfon yn rhwyaao wrth allor Hymen y bardd adnabyddus Geraint gyda Mis, Williams, 78, High Street, Porthmadog. Dy- manaf iddynt bib hapuarwydd lh gsnyf fod Geraint wedi rhoddi esiampl dda i'w froliyr teilwng Alafon a Uifon, Geraint, ar ol far gar a,—o'r diwedd, Wr da, ga'dd ei drechu Alafon, Llifon, a llu Gwael eraill sy'n galaru. B;th sydd wedi dod o Gymdeithas Lenyddo! Siloh ? Arferai fod yn llaosog a llwyddLmus, ond nid oedd ya myned i Feddgelert am drip ddydd hu ond 14 Y mae'n rbaid fod rhyw ddrwg yn y gwersyii. Mi fyoaf gael esboniid pin welaf W. Lewis usn John H. Lloyd. Y mae uneto o garcharorion goheithiol" Caernarfon vn cael ei ddyichafa Y mae'r dat- ganydd poblogaidd Tom Harries yn cael ei symud i gaiohar Abertawe i swydd bwysicach. Bydd coll- ed fawr ar ei ol yn y dref a'r cyichoedd, gan y byddai bob amser yn barod i gynorthwyo mewn gwahanol aehosion a chofiwch, aid cinwr cyffred- in ydyw. Y mae ei briod hefyd yn gantores dda a pha ryfedd ? Onid merch ydyw i'r cerddor Eos Brad wen ? Dymunaf bob liwyddiaot iddynt yn eu cyleh newydd Bydd yn chwith genyf golli Tom gan ein bod wedi dilyn ein gilydd amryw weithia.u taallan i furiau'r carchar. Boreu dydd Mercher cyfjrfyddodd un o weith- wyr Betbesda a'i ddiwedd trwy syrthio ya Obwarel Penybryn, Talsarn. John Hughes oedd ei enw, a chartrefai ya Felin Fawr, Bethesia. Ystyrid ef yn un o'r doabarth goreu fel chw&relwr Gadaw- odd brio I a phlaat, a Eu;) gyfeiiiior;, i alaru ar ei 01 Y dydd o'r blaen, wrth ddychwalyd o gyfeiriad Bethesd'i, collodd Maer Bangor lyvvodraeth ar ei ddeurod, a chwympodd oddiarno. Ofuid ei fod wedi ei anafu'n dost, ond da genyf ei fod wedi gwel a ac yn alluog i gyflawai ei ddyledswyddan. Rywfodd nis gallaf gyduno a'r syniad o weled M ie? y Ddin..s Esgobol ya marchogaebh deurod. Prydaawa heddyw cefais "Y Drain Owyniou,' sef llyfr barddonol Gwylfa. Dywed yn ei ddech" reu Mi geisiais dori'r pig-au Wrth hel y gwynion gangau Tyfasant oil yn Nghymru gain— Y ddreinen fferf a'r ddreinen fain, Os cei di lili yn mysg y drain, A syliu'n ddwfn i'w chalon hi, Ceir ynddi wel'd fy nghalon i. Cefais lawer o fwynhad yn y gyirol, ac mae'r liE i'w gvveled yn amlach na'r dram ynddi. Da genyf ddeali fod y bardd mewn ieohyd da, ac yn pre- gethu bob Sul. Yr oedd gweinidog y dydd o'r blaea yn d&dleu ag un o'i tolod,.u yn nghylch gwertha ilyfrau new- ydd y M.C Wedi pGôthi gyda'r mater, sylwodd y gweinidog, Y gwir am dani," meddai, "nid yd ym yn gofalu dim am y llyfrwerthwyr," pryd yr atefaodd yr aelod, Mi garwn i ohwi ddealj nad ydym ninau yn hitio dim vn y gweinidogion." Pe gelwid yr aelod i gyfrif, fealiai y dywedai rhywun, Well done. Heddyw yr oadd nifer fawr o Wirfoddolwvr Caernarfon a'r cylchoedd yn dychwelyd o Black pool, wedi cael wythnos o seibiant yno. Buaswn inau hefyd yn gwirfoddoli i gymeryd wythnos yno. Nos Sadwm. OBADIAH DAVIES. Aafonwyd Margaret Ano Roberts i sefyll ei phrawf yn y frawdlys gan ynadoa B-mgor ddydd Mawrth ar y cyhuddiad o geiu genedigaeth ei phlentyn.

-0: BETH YW BITTERS GWILYM EVANS? CLYWIB y gofyniad hwn yr. ami gan rai a ddarllenant neu a glywa-nt am effeithiau iachaol ac adgryfhaol bynod y meddyglyn hynod hwn. Meddygdyn hollol lysieuol yw, yr hwn sydd wedi bod gerbron y cyhoedd ac yn cynyddu yn barbaus mewn poblogrwydd, er's yn agos i chwarfcer canrif, ac mae ei rinweddau iachaol ac adgryfhaol mor annghyd- jl marol a hynod fel y mae wedi enill poblogrwydd di- gyffelyb yn mhob gwlad He y rhoddwyd prawf tog arno. arno. Tystia lluoedd o rai sydd wedi cael adferiad iechyd trwy ei ddefnyddio, mai y feddyginiaeth oreu gawsant erioed ydyw, a'i fod yn anmhrisiadwy—ac yehwanega tigeiniau, "Mae wedi fy ngwella pan oedd pob rnedd- yginiaeth arall wedi mothu." Cynwysa pob dogn ohono swm priodol o Quinine, yr hwn fel y cydnebydd pawb, yw y cyffiyr adgryfb 3.0I a ddarganfyddwyd eto, mewn undeb a rhin- weddau iachaol y llysiau meddyginiaethol rhag-orol a ganlyn :—SarsapariUa. Cyngbaw, Lafanfc, Crwynllys, ^affrwn, Dantyllew, ac amryw eraill. Quinine Bitters Gwilym Evans yw y meddyglyn goreu sydd yn adna- Lyddus i'r oe hon, at symud anhwylderau y cylla, yr afu, a'r gwaed. Gwerthir mewn poteli 2s 9c a 4s 60 yr un, gan bob fferyllydd trwy y wlad, neu anfonir ef am y prisiau hyn drwy y po,t yn aniongyrchol oddi- wrth y perchenogion Quinine Bitters Manufactur- t' ing Co., Ltd., Lhuneny, South Wales.

Gwroichion. IT YR oedd danedd yr hen bobl yn p:1ra am eu hoes iddynt, ond mae'r ddynoliaeth yn paliu yn ei man cryfaf yn yr oes wylit yr ydyin ni yn byw yn. ddi. Aeth Jac Robets aty deintydd y dydd o'r blaen i dynu ei ddant, yr hwn a'i blinai yn gyn. ddsirxog a digwyddodd hwnw dynu un o'i ddan. edd da mewn camgymeriad, pryd y rhoes Jac iddo 41 gly>tog yn ei enau nes oedd tri neu bedwar o'i ddacedd yn syrthio oddiwrtho. "I be gwnest ti hyna ?" ebs'r deintydd, pryd yr atebodd Jac, o'i boen f&wr yntau, Duit am ddant,' y eg was i, i fod i fyau a'r ddeddi." "0. priodaf i chi, Samuel," ebe'i ddarpar- wraig. rhaid i chi roi fynu sinocio ac yfed, a bod yn aelod o'r Clwb Rhyddirydol." Ie," ebe Sam yn bur hnnaofeddianol, pryd yr ychwanegadd hi- tbau, yn meddwl reai cyn priodi yr oedd y goreu i gael dealitwriaetb, A beth arall ydych yn barod i'w roi fynu ,s Y chwi, Miss Morris," ebe yn- ti,u, gan foesymgrymn iddi, rhoi ei het am ei ben. ac i ffwrdd a fo. 1i Tydyw ddim yn acta bod yn rby gysact-fe gollodd my lady wr da wrth phoMtics yn rhy fuan," ebe Nathan. If Y boddar sy hefo'r cam yma, onide ? Preis, tydech chi ddim yu fy ngharu i," cbe'i anwylyd y noa o'r Lbell, a rhyw sobreiddiweh rbyfedd wedi ei medd.anu. Snt rydech chi'n deyd hyny, Maria, a minaa wedi eich ensana ddeg ar hogain o weitirau mewn deng munyd," atebai yiitau'n ddif. rifo!, pryd yr ychwanegodd Maria, Pe base chi'l) fy ngharu mewn gwirionedd, Price, fasech chi ddim yn cyfri'r cusanau." IF Y mae cymdeithss wedi ei ffnrfio yn Switzer- land, ac hefyd yn Germani, i atF,, iaith anweddus. Aiff yr aelodan, a. chardian yn eu llogellau, a phan glywant rhywun yn ar far iaith anweddus, rhoddant iddo un o'r cardiau i'w seinio-yn rhwymo'i hun i beidio arfer iaith felly rawy neu daiu dirwy o swm neiliduol o arian tuag at rhyw achcs teilwng o'i ddewisiact ei hun. x mae dros ddeugain mii or cardiau wedi eu rhanu yn Switzerland, be mae ganddynt dair iaith i rega ynddi! ganddynt dair iaith i rega ynddi! U Fe hoffwn ddwevd rhwng cromfacDau (rhag i'r Saeson glywed) y byddai cymdeithas felly yn taro'n rhagorol yn Nghymru hefyd, oherwydd y mae rawy o dyngu i'w glywed hyd ein heolydd y dyddiau hvn na< a fu ya nyddiau neb sy'n cofio. U Nid ydyw yn beth annghyffredin i glywed plant, sy'n ystyried eu hunain yn blanb da, yn tyngu wrth y ilsth, 114f am y gymdeithas er mwyn y plant. IT Yn ddamweiniol y mae npddyg mewn yspytby yn Ffrainc wedi cael allan ffordd effeitbiol i atal yr hicyp (hiccough) trwy i'r dyoddefydd estyn ei ,afod allan gymaint alio, a'i dal allan felly am ychydig. Gwneler treia! arno-cydynnith digoa annymuriol ydyw'r hicyp, ac os gellir cael gwared ohono trwy "estyn tafod arno, allan a, hi. II 'D)es gen i ddim eisiau gosod fy him i fynu fel cwac, ond mi welais yn rbywle mai meddygiaiaetii anffaeledig rhag pob math o gur mewn pen ydyw arogli horse radish wedi eu puio, a chrwyn tatws wedi eu "berwi. Mae eaw meddyg by.dtnwog tu cefn i'r cynghor—a chan fod cur yn y pen yn anhwyldeb mor gyffredin, gwneler prawf arm. Os nad yw yr horse radish wrth law, mae y crwyn tatws gyda ni bob amser. j IT Beth ydyw y deffiaiad goreu o strim-st'am- strelhch, fechgyn î" ebe gwr yr Henblas with ei weisioti ar ol swper y nos o'r blaen, yr h--vn, cofier, sydd ya Rhyddfrydwr psnbosth a Roli'r Common yn leicio chwareu ar ei wendid, a ddywedodd, er difyrweh mawr i'r bwytawyr, Y Liberal Parti, mistar." H Nid mor ddrwg, wir. Y mae ein Rhyddfryd- iaeth wedi aiyn'd yn higldipigl rywsut-fel noeipen wedi gwsno-'does gan neb gownt ohoni. Daagoser bywyd, Cymry Fydd, onide fe eiff ya draed moch arnom. II Wrth holi. am dardliad yr ben air- yn draed moch," eglurai ben wr mai arferiad cigyfid- ion moch yw taflu y traed yn blith-draphlith i dvVb, i'w gwerthu ohono, a'i bod yn aumhosibl eu didoli unwaith yr act iddo, Er mwyn daioni, cadwed y Rhyddfrydwyr eu traed o'r twb. Y mae wedi myned yn draed moch ar gymaint y blynyddoedd diweddaf yma, fel y mae yn gweddu i ni fod yn ofalus. OYFAltWYDD kl-

Ein Cenedl yn Manceinion RHYV/ bythefnos yn ol, yn Schofield's Restaurant, cynaliwyd cyfarfod arbenig o aelodi.¡,u'r Gymdeithas Genedlaethol i ffarwelio a Mr. Ionawryn Williams, un o'i haelodau hynaf a ffyddion, ac oherwvdd af- iechyd sy'n symud i Bethesia i fyw, a chyflveyno idda hefyd anerchiad goreuredig prydferth, yn am. lygu serch a pharch ei gyd-aelodau tuag ato. Daeth cynulliad lluosog yn nghyd, ac wedi mwyn- hau cwpnaid 0 de, cymerwyd y gadair gan y llywydd (Dr. Emrys Jones), a chafwyd sylwadau pwrpasol ganddo. Yna darllenodd yr ys^rifenydd (Mr. Hugh Owens) yr anerchiad, a chyflwynwyd hi i Mr. Ionawryn Williams ar ran y gymdeithas gan y llywydd. Mewn teimlad dwys, diolchodd Mr. Williams i'w gyd-aelodau am eu caredigrwydd, a dywedodd y byddai'r anerchiad yn un o'r pathau mwyaf gwerthfawr yn ei olwg tm byddai byw. Cafwyd sylwadau hefyd gan Mri. D. Rees, John Edwards, J. Jones (Pendleton), E. Roberts, M. Morgan, Ap Cyffin, a Iorwerth, a chan gan Miss Sally Ellis. Ar ffurfio eymde thasau Cymreig yn Manceinion nid oes ben, a gobeithio mai nid gwagedd fydd y cwbl. Hysbyswyd ffurfiad Undeb y Cymdsithssau Llenyddol yn y golofn hon, ac ar ol y cyfarfod mawr a gynaliwyd yn Moss Side rai misoedd yn oi chlywyd byth na siw na miw am yr Undeb wed'yn. Wei ahai dyma gymdeithas newydd sbon danlli eto. Ssfydlwyd hi nos Wener cyn v ddiweddaf yn y Central Hail Restaurant. Ei hamcan yw astudio'r cynghaneddion, ac Ap Cyffia sydd wedi ei ddewis yn llywydd arni. UliORDDA-U. --(I-- Coed y B,-ain, Nannerch, sir Fflint.-Mae ten- antiaid y ffarm eang hon yn magu a phesgi llu mswr o anifeiliaid eu hunain, yn eu Uadd yn y lJa.dd.d y sydd yno, ac yn eu gwerthu yn Siop Coed v Brain, 17 Deane Street, gyferbyn i Marchnad St. John, Liverpool. j

-ø_ Yr Arglwyddi a ChynHun Adciysg Canolradd Sir Dr.Unbych. YT Nhy'r Arglwyddi ddydd Gwener cynygiodd Archesgob Caergaiut es bod yn Fr,, i- bioes i wrthod ei chydsyniad i'r cynliun dan Ddeddf Addysg Gan.dradd Oymru parth cvfran Dinbych o Elusen Howell i yagolion merchad. Sylwodd fod amod yr elusen yn galw ar fod crefydd Eglwys Loegr i gael ei dysgu. Yn ol y cyoJlua newydd gadewid i'r rheol wyr bender- fynu pa egwyddorion erefyddol oedd i gael eu dysgu. Cwynai nad oedd darpariaetb i gyd- nabod hawliau y rhai feddianent yr ysgol er pan sefydlwyd hi gyiitaf yn 1860 ac os oedd sef- yllfa'r ysgol i gael ei newid, dylid cael sicrwydd na byddai i'r rhai dderbynieat fudd' oddiwrthi fod yn waeth allan nag o'r blaea. EiJiwyd gan larll Powys. Dao Devonshire a sylwodd Bad oedd dim mwy anfoddhaol na y gyfraitb yn nglyn a g.vaddoliadau addysg, Yn ol deddfau mewn grym eis ;es, dyledswydd y Dirprwywyr Elns- enol, gyda chydsyoiad Swyddfa Addysg, oedd ffurfio cynlluniau i gymhwvso gwaddoliadau addysgol Cymru er bvrwyddo addysg ganolradd yn y Dywysogaeth. Ac eto yr oedd gan un o ddau Dy'r Senedd, heb gyfrifoldeb noilIduoJ, ac o bosibl dan ddylanwad rhagfarn lleol neu gref- yddol, allu i wrthod rhaii neu'r oil o'r cynllun. Gofynai'r cynygiad presenol i'r Ty gymeryd cwrs oroea hollol i'r egwyddorion osododd y Sen edd i lawr er cyfarwyddyd i'r Dirprwywyr Eiasenol a'r Swyddfa Addysg, y rhai oeddynt wedi gweithredu er hyrwyddo addysg, ac er gwneud y gwaddoliadau yn fwy o fadd i bob! Oymrn. Yr oeddynt wedi gweithredu'n unol â'll hawl cyfreithiol, onide gallai eu gwrthwyn- ebwyr falurio'r cynllua. Ni chredai y dylai'r Ty wrthod y cyolluf. Esgob Llanelwy a gefnogodd y cynygiad. Arglwydd Herschell a sylwo'd y byddai gwrthod y cynllun yn arwaio i wrthodiad cyu- iluniau craiU, er na fyddai y cvfryvr yn nglyn Ag Eglwys Loegr, fel y cynllun dan sy!w'n awr. Gwrthdyatiai yn erbyn y gwastraff ar amser i wrthod cynllaniau oeddynt wedi. eu ffurfio gyda'r fath ofal a meddylxarwcb, ac hefyd ar I linellau cyfreithlawn a rheolaidd. Ardalydd Salisbury a wahaniaethai oddiwrth farn Due Devonshire. Ofnid yn gyfiawn fod gwaddoliadau yn ciel en dyeithrio oddiwrth eu hamcanion cyntaf, a tbroi y cyfryw er bndd dosbarth erefyddol na fwriedid iddynt dderbyn budd oddiwrthynt. Ac yr oedd perygl i'r gwaddol dan sylw'n awr gael ei gamarfer. Ar y tir hwn, doeth fyddai danfon y cynllun yn ol i'r Dirprwywyr Elusenol i'w adolygu a'i drefnu yn y fath fodd fol na fyddai perygl iddo droi yn foddiol i'r s?.wl nad oedd ganddynt hawl i'r budd. larll Kimbarley a gydnabyddai hawl y Senedd i adolygu cynlluniau, ond ni chredai mewn ymarfer yr hawl bono i wrthod, eithr yn hyt- rach i wneud y cynliun yn fwy effeithioi. Wedi i eraill siarad, ymraawyd, a cbaed— Dr'os y cynygiad 72 Yn erbyn 33 Mwyafrif dros 39 -r\-

Offfrim Slwyd. TAN. TORODD tAl allan yu rnasnaohdy Mr Bjnson Evans, fferyliydd, Dinbych, nos Lun. Galwyd y tan- frigad allan, a liwyddwyd i ddiffodd yr elfen ddin, ystriol yn fuan, ond nid cyn iddi wneud cryn niwed. DAMWEINIAU. Ddydd Gwener, syrthiodd merch fach Mr Rich- ard Hughes, Bull Lane, dros ymyl craig Gwninger, ger y Goblin, a thorodd ei choes. Ddydd Mercher, wrth ddyfod i lawr gallt yr Ystrad, torodd y brake ar wagen a gludai lwyth o lefrith, ga,n beri i'r ceffyl ruthro i. lawr. Ysgyd- wyd Robert Jones, y certiwr, yn dost, ac archoll- wyd y ceffyl yn ddifrifol hefyd. HERWHELA. Yn Llys Ynadon Dinbych ddydd Mercher, cy. huddwvd J. C. D ivies o hela ar dir y Crwcwd. Dirwywyd ef i 12s 6s, gan gynwys y costau. MRS. BROOKE CUNLIFFF. Bu farw'r foaeddiges hon ddydd Mercher. Pres- wyliai yn Tyddyn Roe, Llanelwy, ac yr oedd yn weddw i'r diweddar Mr. Brooke Cunliffe, Plas Llanrhaiadr. YNAD NEWYDD. Yn Llys Ynadon Dinbych ddydd Mercher, cym- erodd Mr. William Jones, Penyporehell Ucha, ei lw fel ynad newydd yn rhinwedd ei swydd o gad- eirydd Rhaith Dosbarth Gwledig Llanelwy. BENTHYG ARIAN. Ddydd Ma wrth, bu swyddog BwrJd Llywodraeth Leol yn gwrando cais Cynghor Tref Dinbych am 500p. er mwyn lledu Loo Llewelyn. Yr oedd gwrthwynebiad cryf gan amryw o'r trethdalwyr i'r apel. Amser a ddengys a lwyddasant i ddylan- wadu ar y Bwrdd yn Lluodain fod ganddynt achos arall amgen crintachi wydd ac ofn bwgan y dreth dros eu gwrthwynebiad. CLYWEDOG.

Cymru yn y SonsUci. BWRDD YSGOL RHIVVABON. YN Nhy'r Gyffredin ddydd Mawrth, gofynodd Mr Griffith Boscawen gwestiwn yn awgrymu mai budd- iol fyddai rhanu Bwrdd Ysgol unedig Maelor mor bell ag y mae a woelo a Rhiwabon. Dywedodd fod y Bwrdd Ysgol unedig ar fedr gofyn am fen- thyg 4,000p er hela,ethu ysgolion y Rhos, ac y byddai i'r Hog am featbyg y cyfryw gael ei osod mewn rhan ar drethdalwyr Rhiwabon, er na chaffent unrhyw fadd oddiwrth hyny. Atebodd Syr John Gorst yn gwta nas geilid rhanu'r bwrdd unedig heb i'r bwrdd a'r cynghorau plwyfol fod yn ffafr hyny. Y GYMRAEG YN Y LLYSOEDD. YN Nhy'r Cyffredin nos Iau, gofynodd Mr D. A. Thomas i Arglwydd y Trysorlys, yn ngwyneb y teimlad fodola y dylai Cymry gael rhoddi eu tys -w_ iolaeth yn iaith eu gwlad yn y llysoedd gwladol, a" fyddai iddo benodi dydd i drafod y mater yn ei berthynas ag ymddygiad y Barcwr Ridley yn- Mrawdlys Beaumaris Mehefin 8fed. Mr Balfour Yr wyf yn sior na ddymuuir atal tystion Cymreig iroddi eu tystiolaeth yn eu hiaitb gynefin yn y llysosdd gwladol ond fe'm hvs Yslr am yr amgylchiad y cyfeiriwob ato fod y tyst Cym- reig wedi egluro yr hyn ddywedwyd ganddo yn Saesaeg. Felly ni welaf fod angeorhaid benodi dydd i drafod y mater. I>ygwyd y rm,ter gerbron vv'ed'yn nos Wener,. par, ofydoii Mil William dunes i'r Cyfreithiwr Cyffredinol a oedd gorfodaeth cyfreithiol i ganiatau. i dystion yu mhob achos r.oddi eu tystiolaeth yn Gymraeg. ond iddynt ddatgan eu bod yn arfer yr iaith bono n barbaus, ac na theimlent yn gymhv vs i fynegi eu meddwl yn Saesaeg, Syr George Osborne Morgan a ofynodd a oedd yn wy bydd us fod y mater wedi bod gerbron y Ty o'r blaen, a bod peoderfyaiad wedi ei fabwysiadu 25 mlynedd yn ol yn galw ar farnwyr llysoedd Cymreig, mor bell ag oedd yn bosibl, i i eu gwaith yn rrdaeri yn Gymraeg. Atebodd y Cyfreithiwr Cyffredinol mai dymunol oedd i'r barnwyr dcseall Cymraeg, a bod gr»vybod- aeth o'r iaith wedi cael ei ystyried yn gymhwysder s y angenrneiaiol mewn Huaws o benodiadau diweddar. Os amlyga tyst naddealla ac i)a feir siarad Saes)eg, mae ganutio hawl i gyfieithydd ond os boddlonir" y barnwr fod y tyst yn deail digon o Saesneg y mae at ei ddoethineb i gario'r achos yn inlieu yn yr iaith fain. Arfer gyffredin yw i'r cyfieithydd fod ya bresenol cr mwyn gwasanaethu tystion. .Y BENTHYCIOX I RYDD DDEILIAID. Yn gymaint- a bod y Llywodraeth yn son am ddwyn mesur yn mlaen i roddi benthycion i rydd- ddeiliaid yr Iwerddon ar log isel, gofynodd Mr Lloyd Morgan ai ni ystyrid hawl rhydd ddeiliaid Cymreig i'r un fraint, ond atebodd Mr Balfour na fwriedid ystyried nawl rhydd ddeiliaid yr UQ o'r ddwy whd. MESUR TYSTIOLAETH TRCSEDDWYR. Gan fod cymamt o wabaaiaetli barn rhwag cyf. reithwyr, ac oblegyd gwrthwynebiad ca.dara a flu- aws gweiiiantau Mr. Lloyd Morgan i'r mesur hwn, mae'r Llywodraeth wedi gohirio pob trafodaeth arno. Cynygia. Mri. Lloyd George a Lloyd Morgan hefyd nifer mawr o weiliantau i Fesur Nwyddau a wnaed yn Ngharcharau'r deyrnas a rhoddant- gryn helbul i'r L'yvvodraeth wrth geisio prysuro CWIS y mesur.