Welsh Newspapers

Search 15 million Welsh newspaper articles

Hide Articles List

8 articles on this Page

CWRS Y BYD

News
Cite
Share

CWRS Y BYD Cymro digymhar, MAE Cymro yn byw yn sir Fon nad wyf yn ffieddwd fod ei debyg yn y Dywysogaeth. Hen lane parchus ydyw, yn tynu at ei 66 mlwydd Oed. Mae yn byw yn yr un ty ag y ganwyd ef, a I dad, os nid ei daid, o'i flaen, ac ni chysgodd Boson erioed obono (ond yn y capel, hwyrach, ambell waith). Yr oedd ei fam yn marw yn 81 oed. ei dad yn 89. a thri brawd i'w dad, un yn 94, y llall yn 90, a'r trydydd yn 88. Y mae y rnab hynaf o 11 o blant. Ni chafodd ddiwrnod erioed o ysgol ddyddiol, eto mae ganddo wybod- aeth eang am y ser, a chrap ryfeddol ar ddaear- yddiaeth. Ystyrir ef gan ei gymydogion yn un Or ffermwyr goreu yn Mon, ac enillodd droion clybiau aredig lleol. Mae ganddo gof diail gall gofio pethau ddigwyddodd iddo pan yn bed ir oed. Trwm iawn ydyw ei glyw, ond Y mae ganddo lygaid a welant filldiroedd yn mhellacb na'r cyffredin. Gwastad rhyfeddol ydyw ei fywyd. Cyfyd Yn y boreu cyn 6 beun dd, ac a i'w wely cyn deg bennos. Cerdda ddwywaith i'r Capel (pell der o filldir a baner o'i gartref) bob Sul. Ni fu erioed o sir Fon, oni fu unwaith cyn belled a Bangor. Ni fn erioed mewn tren. Ni fu erioed ar fwrdd agerddlong. Ni fu erioed ddafn o ddiod feddwol yn ei enau. Ni fu erioed bibell yn ei ben. Ni fu erioed ych waith tan law doctor. Gresyn onide ei fod yn Hen Lane Er mor hynod ydyw'r ffeithiau uchod, gallaf sicrbau fod pob un ohonynt yn hollol wir. Arwyddion Gauaf Caled. MAE'R drain gwynion wedi eu gorlwytho befo'r grawn cochion a elwir yn gyffredin bwyd y brain." Galwyd sylw droion o'r blaen yn y golofn hon at y ffrwyth gwyllt hwn fel rhagar- Wyrld o natur y gauaf. Y llynedd nid oedd odid ddim ohonynt i'w gweled yn unman, a chawsom auaf tyner ddwy flynedd yn ol, yr oeddynt mor dewion ag eleni, ac nid a llymder gauaf 1894 yn fuan tros gof. Fe geir gweled. Cvsegru Gwenfrewv Gareg. DIOLCH byth am bot i lifo glas Mae'r Pab wedi cysegru yr eulun gareg o Gwenfrewy. Cododd vr hen frawd caredig o'i wely i wneud I hyn. Bydd y ddelw yn cychwyn ar ei tbaith o Rufain tua'i thrigfan newydd yn Nhreffynon, I gan gymeryd ei glanio yn Ngbaerdydd, o'r hwn le y gorymdeithir yn fawreddog gyda hi yr holl ffordd i Dreffynon. Yn y cyfamser chlywch chwi byth yr un gair oddiwrth Brotestaniaid Treffynon, os oes yno rai, yn condemnio y ffol- ineb sydd wedi codi yn eu mysg. Maent yn pocedu pres y pererinion hygoelus am de a Hun- iaeth arall yn fanwl a darbodus, heb ofaJu ond ychydig o b'le denant. Felly'r hwch hono tan y p-en mes byta'i ei llonaid. a dim cyroaint ag unwaith "odi ei golwg i edrych o b'le. Disgyn- vyddion v Gof Copr hwnw er's talm. Hwyrach fod Pprsoniaid a Phregethwyr y dref a'r ardal yn taranu yn enbyd yn erbyn y ffolineb ofer- gOelus, ond otilvwais i ddim o'u swn. Y Canu Newydd. SDL neu tldau yn ol, yr oeddwn mewn Capel Annibynol yn y wlad, lie y clywais gynt y canu goreu a wrandewais mewn addoldy—pan oedd y Parch Aaron Francis yno yn weinidog, ac wedi kyny J.R., y ddau yn gerddorion gwycb. Y Plvd hynv "enid tonau Ambrose Lloyd, Alaw- ydd, R. Mills, a J. D. Jones, a bvddai myn'd a bywyd a rbeswm yn v mawl. Y fath gyferbyn- iaeth erbyn hyn. Yr oeddynt y Sul hwnw yn ceisio canu rhyw rigwm o don ar eiriau dwys Dyfed, "I Galfaria trof fy wyneb," (fee. Rhan fach o'r wynulleidfa oedd yn canu o gwbl, gan fod y feiriau a'r don yn newydd iddynt. ac nid oedd gan ond ychydig yn y capel lyfr hymnau .1 cl na thonan o'u blaen. Ac yr oedd y tonau a'r emynau era ill a ganwyd lawn mor ddienaid a di- eneiniad. Os gall Annibyniaeth ddal y dos drom vma o e yn-,tii newyddion," mae ganddi goluddron y behemoth. Mae llawer i enwad cryf wedi ei ladd ar lai. Stori Ysprvd. MAE ami i hanesyn dyddan i'w gael hyd y wlad eto, ond i rywun gadw ei glust yn agored. Dyma un a glywais o'r Gyffylliog. Miwn na.d ne,, mo baner fy narllenwyr yn gwybod ar am- can y ddaear yn mh'le mae Gyffylliog a drwo gr"TIyf nad oes amser ond i grybwyll fod Mvn- y^d Hiaaethog mewn rhan yn v pi wyf hwnw. Hafn dwfn, trwy yr hwn v rhed yr afon Clyw- edog, ydyw dyffryn Gyffelliog, ac yn yr hafn hwnw y mae Eglwys y Plwyf, a'r ychydier dai sy'n gwneud i fynu yr hvn a elwir yn Llan. Tua thriugain mlynedd yn ol, mwy neu lai, oedd crvt'ior lied fedrus, yr hwn a ahvn Dafydd v Ffidler, yn bvw yn y Llan gwladaidd, ac fel pob ffidler y dyddiau hyny, yr oedd yn "go ffond o lymed." fel v dywedid. Yr oedd ffarmwr lied gefnog heFyd yn byw yn y plwvf, hoff o sain v crwfcb, yn enwedia; ei gfywed yn dyhidlo allan-yr hen alawon Cymreig, ond ei ffefryn o'r rhai hyny oedd Mwynen Mai" Yr oedd yntan befyd yn hoffi cyfeddach ac anfyn- yeh y gwelii y ffarmwr mewn tafarn heb y crytbor, a'i grwth gydag ef—y ffidler yn darpar V onwsigr a'r ffarmwr y pres. Wal, yr oedd dio- "yd rhynsyddynt fod i'r ffidler, os byddai ei gyd- ymaith farw o'i flaen, chwareu Mwynen Mai," atn yr haner nos ar ol dydd ei srynhebrwng. ar ei fedd. Felly hefyd y bu y ffarmwr fu farw gyntaf. Maw, oedd gofid calon y crvthor fel v neshai awr cyflawniad ei ran ef o'r diofryd i gymeryd i e' Ond nid oedd modd ei hysgoi. Yr oedd v edd o tan yr "Ywen Bach," ac yn ebrwydd edi 1 r cloc daro un ar ddeg, tynodd Deio tua'r d methodd fyn'd heibio'r tafarndy llledyhndd y rhoddai peint gryfder adnewyddol l^^ynaU; a,bu m°r frac ei dafod a dwevd rth dn neu bedwar o weilch oedd yn y ty beth oedd ei neges ef a'i ffidl allan o dy felly gefn trymedd y nos. Llithrodd un o'r ciiafon allan yn llechwraidd ac i ben yr Ywen Bach. Daeth y crythor i'w ddiotryd chwareuodd yn gryn- edig l' MWYDen Mai;" a chyda'i fod wedi gor- phen, gollyngwyd tywarchen ar ei benglog o'r pren a chlybu y lleferydd, "Digon, Deio." Dycbrynodd yn ofnadwy ond Cifodd ddigon o nerth i redeg tua gwal y fynwent ac i ofyn i yspryrl y ffermwr, "Ai hyd yna 'rydach chi eto, Rhobet ?" Cnau Gwisgi. ÐYJ\U'R adeg ar y flwyddyn, yn ol traddodiad, y byddai'r b en Gy iiir ii yn priodi—adeg y gw isc,*ia'r cnau. Ar lawer ystyriaeth, mae'r syniad yn dlws. Mae'r gnenen pan wisgÏo yn ymryddhau o gartref ei mebyd yn gadael y plisgyn a'i barn ,icliffynodd ae a'i castellodd yn ei gwendid ac yn awr dyma hithau yn dechreu byw ar ei liwt ei hnn. Glasynys, o'r holl feirdd Cymreig, hyn y gwn, yn unig sydd yn cyfeirio at yr arferiad o briodi pan wisg'iai'r cnau a hyny yn y gan oreu a ganodd, sef Llyn y Morwynion." Defnyddia Dafydd ab Gwilym liw tlwa y gneuen yn gyfF- elybiaeth o wallt Morfudd Ai plisg y gneuen wisgi ? Ai dellt aur yw dy wallt di ? Natur fei Delwedydd- FEL rheol, dyn sy'n dynwared natur ond y mae eithriadau pan yw natur fel pe'n efelychu gwaith. dwylaw dyn. Y diwrnod o'r blaen yr I oeddwn yn cerdded trwy ddol borfa, a phob cwr ohoni bron wedi ei britbo hefo'r cylchan alwem ni blant er's talm yn Gylcb y Tylwyth Teg." Dysgid ni mai yno y byddai'r bobl fach sionc hyny yn treulio eu nosweithinu llawen yn ngoleuni'r lloer gan brancio a dawnsio ar y cylch, a'u ffidler yn sefyll ar ganol y cylch, lie y gwelir yn fynycb ol ei draed yntau ond i farw- olion dalu sylw dyladwy. Wrth gwrs, nid yw'r oes bon yn credu mewn Tylwythion Teg na dim o'r cyfryw a rhaid i ni gael perydd arall i'r cylchau bynod byn ? Beth ydyw ? Yn mhen ychydig wythnosau ceir cyfleusdra i weled natur yn efelyehu creadur distadlach na dyn. Bydd yr holl wrychoedd a'r twmpathau a'r gweirgloddiau wedi eu gorchuddio gr ben bore barugog hefo'r hyn a elwir gwawn y gwydd," gweact yr un tfunud a gwe'r pryf copyn. Hardd odiaeth ond byrhoedlog--tri neu bedwar eiliad o dywyniad llygad haul arno, a diflana. Cartrefol ac Oddicartrefol. CEIR yn y rbifyn hwn hanes dau Gymro gwa- hanol iawn i'w gilydd, a'r ddau yn frodorion o Fon. Y mae un (ni roddwyd awdurdod i gy- hoeddi ei enw) y teithiwr lIeiaf, mae'n dra thebyg, yn mysg ei gydgenedl a'r llall, ein cyd-drefwr hybarch, Mr Paynter, yn un o'r teithwyr mwyaf yn yr boll fyd. Un yn bur gartreioi-a'l'llall yn dra oddicartrefol Yn ddigon rhyfedd, beblaw fod y ddau o sir Fon, y maent hefyd yn ddirwestwyr ac yn Fethodist- iaid. Ymddengys fod un wedi gwrando ar yr anogaeth "ya gwarchod adref yn dda." a'r llall ar y gorehymyn "ewcb i'r holl fyd." Pryd. nawn da i'r ddau hen rychor.

'-----_---Gwella Porthladd…

[No title]

Cwibnodion o Ddyffryn Maelor.

Nodion o'r Rhos.

Marwolaeth y Parch Thomas…

Dyff ryn, Clwyd.

RHAGFARN.