Y Cymro

Cwibnodion olDdyffryn Maelor. PWY bynag sydd eisiau treio ei lwc ar fgeffyl raaus, deued i Wrecsam. 'Cbewch chwi ddim ond gwyneb siriol gan y Maer a'rcynghor Trefol, ac y maa holl heolydd y dref at eich rhyddid chwi a'ch cyfeillion i gario yn mlaen y fasnach anrhededdus hon. Chwi, holl fetwyr, gamblwyr, hapchwareuwyr, twyllwyr a lladron, yn Nghymru, Lloegr a Llanrwst, deuwch i brif dref Maelor, a chewch nodded ein masnachwyr a'n dinasyddion penaf. Chwi tua Lerpwl yna, na chewch lonydd na rhyddid gan wyr y cotiau gleision, i wario eich enillion prin, er ceisio enill ffortun ar rasus ceffylau, os deuwcb yma cewch aden y Maer i lochesu dani. Mae Mr Thomas Jones druan yn mhell ar ol yr oes, pan yn son am foesoldeb y dref. Perthyn i'r hen bobl yr oedd petbau felly, ac nid cytnwys ydyw siarad fel yna wrth oes oleu y bedwaredd ganrif a'r bymtheg. Na choelia i fawr! Gwneud pres, a chael sport, ydyw hi rwan; ac nid gwrando ar hen wrachiaidd chwedlau. Ie, siwr nid ydyw y Maer wedidweyd nad oes dim drwg nac anfoesol mewn betio ar geffylau. Rwan, fechgyn, os am wneyd ffortun fach i ni ein hunain, cawn gamblo faint fyd fynwn ni yn Ngwrecsam, a chlecio bys ar yr heddgeidwad yn y fargen. Ond y drwg ydyw, y bydd yr ben Librals yns, yn ceisio eu goreu Iglas i droi y dynion mwyn, caredig a chall yma allan o'r cynghor yn mis T-ichwedd, a rhoi rhyw hen wrageddos yn eu lie i i ddyfetha'r hwyl i gyd. Ac mi fyddant yn sicr o lwyddo hefyd, meddant hwy, achos maent hwy yn credu y y gwnaiff y dirwestwyr, a'rglasdwyr. a'r gethwrs, a'r capelwrs, fotio yn erbyn ein rhyddid ni i fetio, ac yn wir mae arna inau ofn hyny hefyd. Yr oedd genyf fi lu mawr o wibnodion i'w hysgrifenu heio, ond rhaid i mi roi pen ami fan hyn, er mwyn dal y tren am Gorwen; yr wyf wedi bod allan drwy y dydd, fel mae'r amser wedi myn'd. Ond cewch hwy eto yr wythnos nesaf. !o:-

Barddoniaeth. YN EISTEDDFOD CORWEN, 1896, THOMAS JONES, Y.H., Brynmelyn, Llywydd. JONES, Brynmelyn, dyn go dew,—dyn craff, A dyn cry' fel cadlew Dyn hwylus o dan olew, A dyn gwlad a doniau glew. Yna heddwch a nod haedda,-fodd deg, Ufudd-dod o'r llwyra'; A hwdiwch os neb goda Jolly row i'r jail yr a. LLIFON YMFFLAMYCHIAD GARMONYDD. Y MAE vr heu gytaiil awenyddol Garmonydd wedi gadael Mon ac wedi ymgartrefu er's rhai mis- oedd beHach yn Nhregeiriog. Ei brif ddifyrwch yn ystod ei oriau hamddenol ydyw ymlwybraw gyda godreu megys ei hen gynefin yn Tal. Ychydig amser yn ol, galwodd gyda ei gydchwareuyddgynt, Mr Moss, nieistr gorsaf y Berwyn, ger Llangollen, yr hwn nas gwelsai er pan yn fachgenyn, a ohyf- archodd er fel hyn We], we], Fab Samwel, niae'n syn-eich gweled A'ch golwg inor frigwyn, Ai chwi ef ? gwnewch addef hyn, Fwriwyd o ial i Ferwyn. Yn Tal mawr fu ein helvnt Yn chwareu ein goreu gynt. CARIAD. Os chwenych cariad wnei-os ymawyddu Yr wyt am brofi hwn, rhaid i ti garu, Er gwaethaf rhwystrau A serch-ofidiau. I'w feithrin rhaid yw bod yn dawel, dawel, Paid yngan gair-bydd yr un fath a'r angel Yn dystaw garu, Ond pur er hyny. Dystawrwydd ydyw cartref dedwydd cariad, A dianc wna o bobman ond y teimlad :— Mae yn rhy ddwyfol I iaith ddaearol. Y mae gan gariad iaith (os iaith ei gel wir), Un gyfrin yw, a chyfryw na ddealhr Ond gan ddau deimlad Fydd o'r un syniad. 0 cymer ofal gyda phwnc mor ddyrus- Difrifol ydyw er bod yn ddifyrus Ac ynddo hefyd Mae gwae a gwynfvd. Oferedd yw yr ymgais i'w esbonio, A dewis hwn yn destyn i'w astudio— 'Does dim ond profiad Yn wir esboniad. Rhydyclafdy. ELLIS J. WILLIAMS.

0 Fanoeinion i Aberystwyth. TAITH DDIFYRUS. MAE pob moddion sy'n byrhau gofod, medd un doethawr, yn estyn einioes ac o holl gwmniall reilffyrdd y wlad hon, nid oes yr un wedi gwneod mwy toag at hwyluso a chyflymu teithio a'r cwmnian a elwir v Cheshire Lines. Hwy oedd y cyntaf i redeg- cerbydau n'r trydydd dosbarth gyda phob tren, a sefydln trenau cyflym He nad oedd cyn byny ond araf wch cysglyd yn teyrnasu. Er prawf o hyn ni rnid i nfond nodi y daith oddiyma (Lerpwl) i Fanchester, fr hon gynt a gymerai o awr a haner i ddwy awr ond pan gysylltwyd y ddwyddinas gan y Cwmni hwn, fe wnaed y daith o dan dri chwarter awr,ac y mae'r cwmniau eraill wedi en hefelychu. Ac un o ragargoelion goreu masnach yn Ngogledd a Chanolbarth Cymru ydyw'rffaitb fod y°cwmniau hyn wedi dyfod i'w cyrhaedd ac yn bwriadu dyfod yn agosach eto. Trwy y llinell a agorwyd yn ddiweddar ganddynt o Wrecsam i Lerpwl ar draws Wirral, y maent wedi dwyn y ddwy ardal boblog hyny o fewn llai na thaith awr i'w gilydd, ac arbed y dreth drom ar amser yr oedd yn rhaid i bawb ei dwyn yn ngorsaf Caer ar lun rhutbro am eich bywyd i ddal tren neu ddisgwyl amser afresymol am dren i fyn'd yn mhellach. Ac mewn cyfeiriad arall, dyna'r ganghen newydd sydd yn rbedeg o Gaer i Wrecsam, achanghen arall oddiyno i Ellesmere yn cysylltu Manchester â Chanolbarth Cymru yn y ffordd rwyddaf a mwyaf dymunol, gan y gellwch fyned i gerbyd yn Manceinion a pheidio svmud ohono nes cyrhaedd pen y daitb yn Aber- ystwyth neu ryw dref arall ar y llinell. A cher bydau ysplenydd ydynt, glan, esmwyth. gyda llwybr ar y naill ochr iddynt y gall y teitbydd pm fo wedi blino yn eistedd gerdded ar hyd y tren. Y mae yn gadael Manchester am Aberystwyth bob dydd ddau dren a elwir Welsh Express, un am 11-30, yr hwn a gyrhaedda ben ei daith tna 4-30, a'r Hall deirawr diweddarach Un diwrnod yr wythnosddiweddaf, aetbom gyda'r blaenaf o'r ddau a cheisiwn ddweyd beth sydd yn ddy- ddorol i'n darllenwyr i'w gweled ar y dith. Gallwn ddweyd hyn ar y dechreu mai anfynych yn ein hoes y darfu i ni fwynhau cymaint ar daith ar ffordd haiarn—yr amrywiaetb diderfyn yn y golygfeydd, hwyrach, sy'n cyfrif llawer am hyn, a'r manau dyddorol i bob Cymro yr oeddym yn myned heibio iddynt yn eu bymyl.

MANCHESTER A'R CYFFINIAU. Am haner awr cvn anterth yr ydym yn cychwyn o'r Orsaf Ganol, Manceinion, yn un o'r cerbydau ysplenydd a dd«rparodd y cwmni o bwrpas ar gyfer y da bon. Nid oes yn yr un cerbyd ddim yn fyr ar gyfer cysur a chyfleusderau y teithwyr. Ac yn union wedi gadael yr Orsaf yr ydych yn chwyrn- ellu trwy faesdrefi (suburbs) y ddinas fawr-trwy Altrincham a Bowdon-heibio eu palasdai heirdd, eu gerddi teg a'u perllanau ffrwythlawn heb wybod yn iawn p'run i'w edmygu fwyaf. Yn y llanerchau dymunol hyn y treulir mewn hamdden y golud a gynullir yn nghanol gofalon y ddinas fawr. Ond cyn y gallwn wneu-I dim ond prin f jddwl am y lie, dyma ni yn chwipio mlaen trwy olvgfeydd mor wlad- aidd a phe yn nghanol Lleyn-mewn ardal hollol amaethyddol-y ffermdai mawrion vn y ps'lder, y meusydd yn gwynu i'r cynhauaf, a'r f' ches luosog. sydd yn cynyrchu yr enwog Gaws Caer gan mwyaf, Yn y gwair hir yn gorwedd, Yn mwynhau ei hun mewn hedd; Cilgnoi, heb gyffroi ei phryd, Yn dawel iawn a diwyd. Mewn llai na chwarter awr yr ydym wedi gadael Lancashire ac yn sir Ga,,r yn cyrhaedd y dref hynafol a phrydferth a elwir Knutsford, He y cedwir mewn bri mawr yr hen ddefod o goroni v rhian harddaf yn y lie bnb Calanmai tan yr enw Brenhines Mai. Ac heb fod nepell oddiyno, dyma ni yn Northwich, prif farsiandiaeth yr hon ydyw Halen, He yr ydym fel yn ail ddychwelyd i randir gweithfaol. Ond y mae'r gerbydres ar ormod brys ini gael and megys cipdrem ar y weledigaeth halpn- aidd, a dyma ni mewn gwlad gwbl wladaidd eto, an- wastad, yn croesi nentydd coediog, serth, a chawn ambell drem ar fynyddau Cvmru yn y pellder ac ar draws Fforest enwog Delamere, He nid oe dim ond coedydd, coedydd, o'n deutu am filldiroedd. CAERLLEON. 0 tan awr o amser, yr ydym wedi cyrhaedd gorsaf newydd v cwmni hwn ar gvVr Caerlleon Gawr," a elwir Liverpool Road. Y mae'r olygfa a geir ar y ddinas urddasol wrth nesu ati ar y llinell hon yn llawer mwy dymunol nag ar yr un linell arall. Yr ydym yn dyfod trwy ganol gerddi Dickson, ac y m&\e'r perarogl a gyfyd ehonynt i'r ffroenau yn dra hyfryd. Er dymunoled oedd yr orsaf. hi chadwyd ni ynddi ond dau fiinyd-dim o'r gwastraff ar amser sydd yn nodwedd arbenig o'r orsaf arall yn yr un ddinas. Ar ol ail gychwyn, daethom i wlad cyn wastaded ar geiniog—t;r wedi ei gau i fewn o draeth yr afon Ddyfrdwy, yr hon yn y fan yma a gymerai hudiroedd o draeth i chwareu yno. Codwyd gwarchae a chadwyd hi yn ei rheawely ei hun. ac arbedwyd miloedd o aceri o dir bras, yr hwn sydd tan driniaeth ragorol. Ar draws y wlad newydd hon v cyflyma'r gerbydres, gan unioni at y bont ardHerchog v gosododd Mr Glad- stone ei sylfaen rai blynyildoedd yn ol. ac yr oedd cymaint o alw am dani er's blynyddau lawer er byrhau'r daith o Ogledd Cymru i Lerpwl. V mae hi eisoes o wasanaeth pwysig. a daw yn fwy felly o fis i fis fel y dadblyga masnach yn y ptrthau hyn. Saif un pentan ohoni ar etifeddiaeth Wepre, yr hon a berthynai gynt i Dafydd ab Edmwnd. PENARDDLAG. Dyna'r enw Cymraeg am Hawarden, er nad yw yn hawdd penderfynu beth ydyw ei ystyr. Mae Uawer byd o hvnafiaeth dyddorol yn perthyn i'r Castell a'r dreflan bon ond dyddordeb penaf ei phresenol ydyw ei bod yn drigfa Gwladweinydd enwocaf ei oes. Mae'r plwyf hwn o fewn taith llai nag awr a haner i weithfeydd mawrion Lanca- shire, ac nid yn unig ceir mvnediad i'r Castell ac i'r Pare, ac'weithiau i'r p-lss sydd yn gyrchfa cynifer o ymwelwyr bob blwyddyn, ond y mae'r golygfeydd a geir oddiyma vn mvsg y rhai mwvaf godidog yn Mhrydain— holl rediad aber y Ddyfr. dw o Fostyn i Gaer a rhandir Cilgwri neu Wirral tros yr afon, y Ferswy tu draw i hyny, a Lerpwl yn cuddio'r gorwel. Nid yw'r tren hwn yn aros vma. end os ceidw'r teithiwr ei lygad yn agored gall ganfod brig tviaii gweddillion y Castell, yr Eglwys a Phalas y cynweinidog o'r tren. 0 BENARDDLAG T WRECSAM. Gadawn Bwcle, a'i weithfeydd llestri priddion, ar y chwith, ac wele ni yn mhen Ichydig funydau yn Hope Junction yn croesi y reiltfordd rhwng Caer a Dinbych ac yn Nyffryn swynol yr Afon Alyn. Tua phedair milldir o'r groesffordd hon y mae Wyddgrug, tref orliwn o ddyddordeb i'r hynafiaethydd a'r lienor. O'n blaen, ac nid oes fodd peidio ei weled a sylwi arno, dacw Gastell Caergwrle, neu yn hytrach ei weddillion, ar fryn amlwg gerllaw'r hen gadarnfa. Mae gan yr adfeil- ion acw lawer chwedl i'w dweyd pe byddai genym amser i'w holi a'u gwrando. Ond yr ydym yn N gwreesam cyn ini bron gael hamdden i symud Caergwrle o ganwyll ein llygaid. Yr hen adeilad hynafol yna sy'n taro ar y Central Station yw yr hen ficerdy, ac yn y ficerdy hwn y cyfansoddodd Esgob Heber un o emynau mwyaf poblogaidd y Saeson, sef "Ffom Greenland's icy mountains," pan ydoed" yma ar ymweliad a'i dad yn-nghyfraith, Deon Shipley, y ficer ar y pryd. Ar yr ochr arall i'r pant o'r llinell y mae bryncyn, ac ysgolion dydd- iol wedi eu codi arno yn bresenol; yno y gwersyllai lluoedd Cromwell, meddir, pan yn tanio ar yr eglwys. Yr eglwys hono, yn ol cred yr hen bobl, oedd un o saith rhyfeddod icymru; ac heblaw ei eglwys, cynwysa Gwrecsam ddegau o swynion i'r hanesydd a'r darllenydd Cymreig. Yma yn mynwent Rhosddu y gorwedda Morgan Llwyd o Wynedd, ac yn mynwent y plwyf y mae gweddul- ion Yale, mab un o'r Tadau Pererinaidd a sefydlydd Coleg Yale yn yr Unol Dalaetbau. Y mae palas Erddig, cartref Yorke, awdwr y Royal Tribes of Wales, ar y naill ochr i'r dref a phalsis Acton lie ganwyd y dyhiryn Farnwr Jeffreys, ar yr ochr arall; ond caiff y darllenydd bobpeth a fyn o hanes y dref a'r gymydogaeth yn llyfrau Mr Palmer. GWRECSAM I GROESOSWALLT. Yn ngorsaf Gwrecsam deuwn i'r ganghen newydd a agorwyd yn ddiweddar o'r dref hono i Ellesmere. Yr oedd hon yn chwanegiad anhebgorol er rhwydd- ineb teithio i Ddeheudir Cymru o'r cyfeiriad hwn. Yr orsaf gyntaf o Wrecsam ydyw Marchwiel. Mynych y cyfarfyddir a'r enw hwn mewn ben len- yddiaeth Gymreig. Yma y cynaliwyd yr Eistedd- fod Dadeni, pryd yr oedd yn bresenol Dafydd ab Gwilym, heblaw amryw eraill feirdd enwog ond y mae'r hen Gymraeg erbyn hyn, ofnwn, wedi llwyr ddarfod yn yr ardal er's o leiaf ganol y ganrif ddi- weddaf. Llecyn hardd odiaeth a thoreithiog ydyw hwn yr holl ffordd i Fangoris-y-coed, He y bu'r gyflafan erchyll hono ar y mynachod, ('s oes coel i'w roi ar y traddodiadau. Gres/n i'r cwmni hwn alw eu gorsaf yma yn Bangor-;n-Dee," yn lie yr hen enw sydd yn cyfleu drychfeddyliau, acyn cadw hanes neu draddodiad rhag diflanu. Yn Ellesmere yr ydym yn troi i fynu tua Chroes- oswallt trwy wlad fras, dawel, amaethyddol sir Mwythig. Tref a marchnad fawr ynddi bob wyth- nos yw Croesoswallt, lie y cyferfydd Cymry glan un ochr iddl i farchnata a Saeson pur yr ochr arall, ac a elwir gan y naill yn Syswallt y chan y llall yn Odjestry. YR HAFREN. Mae'r afon hon yr hwyaf yn Mhrydain, yn codi yn Plynlumon ac yn ymarllwys i'r mor yn Sianel Bristol. Ychydig wedi gadael Croesoswallt, deuwn i Lsvn-y-myneioh,ac yr ydym yn croesi y Fyrnwy, yr hon a rSd i'r Hafren (Severn), hyny ydyw, a fo'n weddill ohoni ar ol Ilenwi pibelli Lerpwl a dwfr. Pe amser, mor falch a fuasem o droi i f ynu oddiyma gyda'r pwt o reilffordd sydd yn rhedeg i Lanfyllin, ac yn mlaen i Lanwddyn, i weled ein reservoir, ac i Ddyffryn Meifod, a Llanrhaiadr, a Dyffryn y Tanad, a llanerchau paradwysaidd eraill sydd yn y rhanbarth hwn. Ar y chwith yn fuan wedi gadael Llan-y myneich wele dalp anferth o fynydd a elwir Breiddin-mor Geltaidd ei enw fel yr ydym bron siarad Cymraeg ag ef. iaith na chlybu air ohoni oddiar wefusau ei gymydogion er's canrifoedd. A'r afon hoa y rhua'r tren wrth ei chroesi ydyw'r Hafren "Gwan dy bawl yn Hafren, Hafren fydd hi gwed'yn," ebe'r ddiareb. Mae hi heddyw bron sychu gan y gwres hirfaith aroswch tan y gauaf er gweled ei hymdaith urdd- asol a mawreddog. A'r dy lryn gogoneddus sydd ganddi !—mor lydan, bras ei weryd, a lluosoced ei ddefaid trymion a'i wartheg porthianus. Mae'n rhyfedd mor gyffredinol ydyw gwartheg Hereford yma: hwy sydd yn mhob man. Ni welais ond hwy gyda'u talcenau gwynion a.'u cyrph melynion yr holl ffordd o Ellesmere i tu draw i Fachynlleth, pan yn sydyn y daw'r duon Cymreig yn gyffredinol gan ddechreu yn rhywle tua'r Ynyslas, ar fin y Ddyfi. Y TRALLWNG. Mae gan bob tref la phentref ar y Gororau hyn enw Cymraeg a Saesneg, a Welshpool y gelwir y dref hon gan y Saeson. Mae hi yn dref hardd mewn llecyn dymunol ar fin yr Hafren, yr hon sydd yn fordwyol ychydig yn is i lawr a cherllaw iddi y m"e'r Castell Coch, cartref y gangen o'r Herbertiaid sydd yn cael eu cynrychioli gan Iarll Powys. Tref farchnad o gryn bwys ydyw Trallwng, chanddi fasnach fywiog ac y mae iddi ddyfodol gobeithiol. Un o'r manau cyntaf yn Nghymru yn ol pob argoel y rhoddir reilffordd ysgafn i lawr ynddo ydyw oddiyma i Lanfair Caer- einion, ac oddiyno'n mlaen i Fawddwy gan agor rhan ddyddorol o'r wlad. Y mae yn y Trallwng amgueddfa gwerth ymweled a hi, yn cynwys lluaws o gywreinion, &c., Powys wedi eu cynull i'r un man. Bump neu chwe' milldir wedi i ni adael y Tra- llwng, cawn gipdrem ar brif dref y sir-Trefald. wyn, yr hon sydd tua milldir o'r orsaf, ac yn mhen ychydig deuwn at "REILFFORDD Y TRIOEDD" sydd yn rhedeg o Abermule i Ceri, trwy gwm rhyfeddol o ramantus. Mynyddog a ddywedodd yn ei ddull doniol, mai tair milldir oedd ei hyd, tri thren yn dydd oedd arni, tri cherbyd oedd pob tren, tri dyn oedd yn ei gweithio, tair gorsat oedd iddi, ac am hyuy y gelwir hi yn Relwe'r Trioe Id." Y DRENEWYDD. Yn fuan wedi gadael Abermule gwelir yma ac acw balasdai teg naill ai ar lan yr Hafren neu ar lechwedd hyfryd, yn arwyddo fod tref go fawr a chefnog yn ymyl,ac yn fuan deuwn i'r Drenewydd— Newtown, Mont. fel ei gelwir gan weis y Post- fe str. Y mae'r Hafren yn rhedeg trwy ganol y dref, gin ei hysgaru yn ddau blwyf. Yma y mae bedel Robert Owen, y Socialist enwog ac yma hefyd v cartrefa y Ilenor a'r hynafieithydd clodfawr Mr Richard Williams, yr hwn yn ei ddull tawel a diymhongar sydd wedi gwneud mwy na neb bron sy'n fyw tnag at egluro hanes ei wlad a'i genedl. gwlan yn wlaneni ac yn frethyn ydyw prif weith- feydd y Dref Newydd; ac y mae yma ffatris sydd yn perl i ddyeithrddyn dybied ei fod yn nghanol Lancashire. Y fwyaf ohonynt ydyw eiddo'r cwmni y mae Syr Pryce Jones yn ben arno. (I"w orphen yn ein nesaf). « ?o:

Ysgol Canolradd Beaumaris. GORPHENAF 24 ydoedd dydd gwobrwyo'r myfyr. wyr llwyddianus yn yr ysgol uchod, a daeth cynulliad lluosog i Neuadd y Dref. Y llywydd oedd Syr R. Williams Bulkeley, a chydag ef ar y llwyfan yr oedd Maer Beaumaris (Mr. Hugh Thomas), Mr H. Bulkeley Price, Mr Madoc Jones, M.A. (prifathraw), Mr Roberts (Panthowel), Mr Roberts (Rhyl), Dr. U. Grey Edwards, Parch. T. Lloyd Kyffin, M.A., Henadur W. Hughes, Mr. W. Griffith (clerc), &c.-Y Cadeirydd a sylwodd ar hanes hen ac anrhydeddus yr ysgol, sefydlwvd gan David Hughes tua 200 mlynedd yn ol Erys ei enw yn barchus yn Mon, oblegyd gatlawodd v rhan fwyaf o'i eiddo er budd y tlawd ac er addysgu becbgyn heb foddion ganddynt. Yn bresenol, ceid yr ysgol yn dechreu cyfnod newydd yn ei hanes ond yn ddiau dan arolygiaeth y prifathraw byddai iddi gyflawni disgwyliadau uchaf y rhai a hyr- wyddent addysg yn y sir. Bu raid i'r prifathraw ddechreu'r gwaith dan anhawsderau aruthrol, a gwrthwynebu hen ragfarnau ond ni allai yr un aelod o'r Bwrdd Llywodraethol wadu nad oedd gwaith ardderchog wedi ei wneud ganddo ef a phrifathrawesymerched (Miss Ga.rnham,. B. A.). Yn ystod y cyngherdd a roddid gan y disgyblion, rhanodd Lady Magdalene Bulkeley y gwobrwyon fel y canlyn :— Bechgyn.-Safon VI., W. J. Davies. Safon V., J. Williams Ysgrythyr, J. C. Jones Lladin,, C. H. Williams; Saesneg, A. Davies; Ffrancaeg, J. R. Pritchard Mathematics, J. Williams Mech- anics, 0. H. Thomas. Safon IV., R. R. Owen Ysgrythyr, W. J. Jones Lladin, W. J. Jones, Saesneg, Evan Roberts Ffrancaeg. R. R. Owen Mathematics, Evan Roberts. Safonau II. a III., Evan Thomas; Ysgrythyr, Thomas Williams; Ffrancaeg, T. Protheroe Lladin, Evan Thomas Saesneg, L. Lewis Mathematics, 0 Thomas. Oenethod.-Safon Uchaf: Rhifyddiaeth, E. P. Hughes, M. Roberts Saesneg, M. Jones, E. Hughes (cyfartal); Ffrancaeg, M. R)berts Ys. grythyr, G. Geary Lladin, L. Hughes arlunio, C. Owen cerddoriaeth, G. Geary form, C. Owen'; safon isaf, W. Williams rhifyddiaeth, L. Morris; Saesneg, E. Owen Francaeg, A. H. Davies Ysgrythyr, E. Owen, A. H. Davies.

NATIONAL EISTEDDFOD, LLANDUDNO. CAMBRIA:' DR. PARRY'S New Cantata, now ready. O.N., 2/6; S.F., 1/6 First Performance at Llandudno, July 1st. "IVRY" by G. H. PTTGH, Mus. Bac. O.N., Is., S.F., 6d, Competition Pieces at Llandudno Eisteddfod. 'Dwyuwen," Dr. Parry's Male Chorus. O.N., 61., S.F., 3d Llwyn Onn." for Female Choirs, 2d. 'Y Breniii Rrl," R. S. Hughes, Baritone Song, is. 'Llaethferch a'r Bugail," Duet, W. Davies, Is. Wow ready, The Pilgrim's Song (Can y Pererin), Is John Henry's Great New ^ong for Baritone or Contralto- Bugeilio'r Gwenith Gwyn," arranged by Emlyn Evans, FemaleChoirs, 2d. Best Selection of New Music f'"lr Competition. Specimen Copies sent to Eisteddfod Committees. D. TBEHEASf, Publisher,BHYL.

Cynaliwyd arddangosfa geffylau yn Abergele I ddydd Llun. Trodd yn llwyddiant mawr Y cadeirydd eleni oedd y Mil Hughes Kinmel Cyhuddwyd James Bramwell Smith, adeiladydd, Rhyl, ddydd Ia gerbronynadonydref hono o fyned i ddyled o 34p. 7s. 4c. heb hysbysu ei fod yn feth- dalwr heb ei ryddhau. Gohiriwyd yr achos. Cynaliwyd ymdrechfa cwn defaid yn LlangoHen ddydd Iau. Wele"r enillwyr -Agored i'r byd. 1, J. Moses, Milton House, Milnthorpe; 2, J. Ban- croft, Scout Moor, Bury 3, P. Sharpe, Selattyn 4, J. H. Jones, Tai Newyddion, Llangollen. Agor- ed i ardal LlangoUen-cwn, 1, W. Williams, Ty Mawr, Rhos. Ueist, 1, P. Sharpe, yr hwn enillodd hefyd y cwpan arian mewn dosbarth arall. Wrth gyflwyno'r Parch G. Ellis, M.A., Bootle, i gyfarfod yr Undeb Cynulleidfaol yn y De, ebe'r Parch D. M. Jenkins, Lerpwl Prin y (-rwyddoch nad Annibynwr yw Mr Ellis, ac nid yw hyn i ryfeddu ato, oblegyd myfi oedd y cyntaf i'w godi i'r pwlpud.' Daeth tro Mr Fllis i ateb ac ebe yntau Yr oedd Mr Jenkins yn hollol iawn, ond annghofiodd ddweyd wrthych ei fod ar yr achlysur y cyfeiria at,a yn llanw pwlpud Methodistaidd l' Chwarddodd y dorf f, wr oedd yn gwrando. Mae Mr Wa'ter H. Hill, o Ooleg y Brifysgol, T>a*i?nr-, wedi enill v gradd o M A. mewn clasuron yn Mhrifysgol Llundain.