Y Cymro

CYSONDEB! CYSONDEB! DIFUDD erbyn hyn fyddai dweyd geiriau chwerwon am Dr. Jameson a'i gymrodyr rhyfygus yn eu rhuthrgyrch ddigyfraith i wlad y Boeriaid. Cawsant eu dal gan wyr Transvaal a Hid yn eu calonau a'r cleddyf yn eu dwylaw. ni ddialwyd arnynt yn y fan a'r lle, fel y gwnaethid yn ddiau ar y Boer- iaid pe y daliesid hwy yn cynllwyn yn erbyn Llywodraeth Prydain. Mae i fawr- eddigrwydd yr Arlywydd Kruger yn yr amgylchiad hwn rhyw arwedd o ddirmyg, tuag at ddewrion oedd, yn ddiau, yn meddu rhai o nodweddion milwriaethus yr arwr mawr o Yspaen a elwid Don Quixote, yr ymosodydd dewrwych ar felinau gwynt y wlad hono. Hyd yn nod cyn iddynL gyr- haedd Prydain, yr oedd yn hawdd gweled nad oedd Dr. Jim, druan, a'i ruthrwyr, yn ddim ond offerynau, neu bawenau cath, i gynllwynwyr cyfrwysach, a'u bod i rhyw raddau yn teilyngu tosturi yn hytrach na dialedd ac eto mor ehud a hygoelus ydyw gwerin anwar y Brifddinas fel y mynent wneud arwr ohono, a'i orhoian i ac o lys barn fel pe buasai yn arwr o'r dosbarth blaenaf. Y mae annghyfraith o'r natur yma yn boblogaidd gan haenau neillduol o gym- deithas ac yr oedd yn hawdd gweled mai er ei gwethaf y cosbid y dewrion Jameson a'i gyf. gan y Llywodraeth bresenol. Ac y mae hi'n gas ryfeddol ar rai o brif aelodau'r Weinyddiaeth y dyddiau hyn. Flynyddau yn ol, dywedasant bethau chwerwon a llymion annghyffredin am y ■Rhyddfrydwyr pan yr awgryment fod gwa- haniaeth rhwng troseddau politicaidd ac eraill. Yr oedd holl natur foesol yr ar- weinwyr Toriaidd yn cynhyrfu trwyddi wrth feddwl am y fath beth. Llyma ran o araith draddododd Arglwydd Salisbury, ein Prifweinidog hynaws presenol, yn Edin- burgh, Rhag. i, iSSi Nid wyf yn gwybocl o b'le daeth yr athrawiaeth ddyeithr, gymysglyd, egwan, parth triniaeth tros- eddwyr politicaidd. Pan ddywedir wrthyf fod rhyw resymau neil!duol tros gvdymdeimlo k thros- eddwyr politicaidd, ac nas gallwn ymddwyn tuag atynt fel at droseddwyr eraill y gyfraith, rhaid i mi edrych i'r amcanion honedig yn fanylach. Gwelais yn rhywie fod Hwn-a. Hwn wedi ei drin fel pe bu- asai ond llsidr cyffredin. Ond pan ddeuwch at amcanion y ddau ydych chwi yn sicr fod y lleidr yn gwbl amddifad o hawl ar ein cydymdeimlad. Beth bynag, yn ol fy marn i, mewn amryw arngylchiadau, y mae'r amcanion sy'n dylanwadu ar droseddwyr cyffredin yn uwch (nobler) na'r am- canion sydd gan droseddwyr politicaidd ar y rhai y gwastreffir cymaint o gydymdeimlad. Ond nid yw'r gyfraith yn edrych ar amcanion. Fe dorai ein cyfra th i iawr pe ceisiem ei gweinyddu hi ar yr egwyddor yna. Rhaid i ni edrych ar weithred- oedd. Ac y mae nai y Prif Weinidog, Mr Balfour wrth ei enw, arweinydd Ty y Cyff- redin, yn llefaru'n gryfach fyth, os oes modd, ar y pwnc. Dyma ddarn o araith draddodwyd ganddo Awst 8, 1888 Yr wyf yn datgan yn y modd mwyaf pendant, ar fy nghyfrifoldeb fel Gweinidog y Goron, mai yr un rheol a roddais i lawr, a rhaid i mi gael ei chario allan, ydyw hon-y dylai pob un gael yr un drin- iaeth, yn gwbl ddiwahaniaeth pa un fyddo ai car- charor politicaidd neu beidio. Yn ol fy ngorchym- yn i, ni ddylai carcharor politicaidd gael ei drin yn well nac yn waeth na rhyw garcharor arall. Ni fydd i mi gydsynio i dynu unrhyw wahaniaeth rhwng un dosbarth o droseddwyr a dosbarth arall. Y mae'n ddigon hawdd deall ymadrodd- ion fel yna ond yn ngwyneb ymddygiad y Llywodraeth bresenol, o'r hon y ddau foneddwr uchod ydyw yr aelodau mwyaf P- blaenllaw. Wrth gwrs, cyfeirio y mae ymadroddion a ddyfynwyd at y Gwyddelod oedd yn ngharchar am dros^ddau politic- aidd pobl annuwiol echryous oedd y rhai hyny o'u cyferbynu a. Jameson a'i frodyr llawruddiog. Cedwir y troseddwyr blaenaf yn ngharchar fel y troseddwyr gwaethaf-- nid cwyno am hyny yr ydym-ond tra yn eu cosbi hwy hyd eithaf y gyfraith, yn mh'le mae cysondeb Gweinyddiaeth Arglwydd Salisbury, yn ffafrio troseddwyr politicaidd y Transvaal trwy eu gosod yn y rhestr gyntaf o gam-ymddygwyr (misdemean- ants)? Y mae'r Llywodraeth yn ofalus na fu erioed y fath beth am roi addysg foesol, neu o leiaf grefyddol fel ei geilw, i'r oes sy'n codi, beth fyddai iddi ddysgu tipyn ar y "Deng Air Deddf?" Dilyn archiad yr olaf ohonynt yn enwedig a chwanegai gryn lawer at lendid a gonest- rwydd ei chymeriad. Dywedwn eto, Cy- sondeb! Cysondeb

Y CYNADLEDD WESLEYAIDD AC ESTYNIAD TYMHOR Y CWEINIDOCION. DYMA bwnc mawr y dydd yn y byd Wes- leyaidd ac y mae yr olwyn wedi ei gosod i droi, fel nad ymlonydda pethau hyd nes penderfynu y mater y naill ffordd neu y llall. Y ddeddf ar y mater ydyw, fod pen- odiad gweinidog i gylchdaith i fod yn flyn- yddol, ond nad ellir ei benodi i'r un capelau am yn hwy na thair blynedd yn olynol, Dyna y ddarbodaeth yn y Deed of Declara- tion, yr hon sydd yn rhoddi bodolaeth ac awdurdod i'r Cyfundeb. Mae y cyfyngiad yn yr neg adran, at yr hyn y cyfeirir mor fynych. Nid yw yr adran yn gymhwysiad- wy ond lie mae eiddo cyfundebol. Er engraipht, panyr oedd yr Eglwysbach" yn gweinidogaethu i'r Cyair3, yn Llundain, treuliodd ddwy flynedd yn hen gapel Wil- son Street, pryd y gwerthwyd ef. a threul- iodd y tair blynedd dilynol i bregethu mewn neuadd ardrethol pryd yr agorwyd capel newydd City Road, a bu yn gweinidog- aethu yno am dair blynedd arall. Nid oedd "rhwystr cyfreithiol iddo lafurio i Gymry Wesleyaidd Llundain am wyth mlynedd yn olynol, a hyny am na bu yn pregethu yn yr un capel am yn hwy na thair blynedd ond ni allai barhau yn hwy heb i anhawsder cyfreithiol sefyll ar y ffor Jd. Y gwaharddiad yw, pregethu yn yr un capelau am yn hwy na thair blynedd pan y mae y capelau yn eiddo cyfundebol. Pan y mae amgylchiadau neillduol yn galw am i weinidog aros ar gylchdaith am yn hwy'na thair blynedd, yr hyn a wneir yn bresenol ydyw rhoddi enw un o'r uwchrif- iaid neu rhywun arall ar y gylchdaith a dweyd fod y gweinidog i lafurio o dan ei arolygiaeth. Mae y trefmad yn amddi- ffvniad rhag myned i wrthdarawiad a llythyren yr adran, ond y mae er hyny yn myned yn erbyn ei hysbryd. Teimlir yn gyffredinol fod y trefniant yn anfoddhaol ac yn mhell o fod yn ffordc1 anrhydeddus i gyfarfod a'r anhawsder. Yn ngwyneb hyn y mae nifer fawr o'r gweinidogion a'rlleyg- wyr yn teimlo awydd i gael cyfnewid yr adran neg. Ar y llaw arall, y mae nifer lluosog yn teimlo y gwrthwynebiad cryfaf. Y mae y rhai sydd yn ffafr y cyfnewidiad yn dadleu na byddai iddo effeithio ond ychydig ar sefydliadau v gweinidogion—y rhaid i'r apwyntiadau fod yn flynvddol fel o'r flaen, ac na wneir ap- wyntiad dros y tymor presenol ond mewn amgylchiadau neillduol, a hyny pan y bydd tair rhan o bedair o aelodau y cyfarfodydd chwarterol yn gofyn am yr estyniad. Yr unig bwynt y dadleuir drosto ydyw y dylai y Gynadledd gael dwylaw rhydd i wneud apwyntiadau am dvmor mwy na thair blynedd, heb ddyfod i wrthdarawiad a'r Weithred sydd yn corphori y cyfundeb. Ar y llaw arall, dadleuir y byddai i'r cyfnewidiad effeithio yn ddwys ar sefydliad- au y gweinidogion,—y ffurfiai ddau ddos- barth o weinidogion, dosbarth uwch a dosbarth is, rhai yn aros ar gylchdeithiau dros dair blynedd, a rhai am ddim ond tair, —rhai yn glynu wrth y cylchdeithiau cryfaf, a rhai yn gorfod aros yn y cylch- deithiau gwanaf. Yr ateb i hyn ydyw, fod dau ddosbarth o weinidogion yn barod. Gwahoddir y gweinidogion a gyfrifir yn oreu i'r cylchdeithiau a gyfrifir yn gryfaf. ac iddynt'y maent yn myned tra ar y llaw arall y mae gweinidogion eraill yn myned i'r cylchdeithiau a gyfrifir wan af, a hyny o angenrheidrwydd, Mae peth arall yn bosibl. Gan nad ellir aros ar gylchdaith am yn hwy na thair blynedd, y mae yn bosibl y cedwir rhai ar gylchdeithiau am y tymhor, pan y byddai i estyniad y tyi-nhor fod yn achlysur i'r cylchdeithiau benderfynu ar newidiad ar derfyn y flwyddyn gyntaf neu yr ail. Dyna y modd y mae y mater yn sefyll. Cyn y gellir gwneud y cyfnewidiad y mae yn rhaid cael deddfwriaeth newydd. Y mae yn eglur hefyd na bydd i'r Senedd symud yn y mater ond trwy gael ar ddeall