Y Cymro

-0-- Mr T. E. Ellis ar y Weinyddiaeth. Nos Sadwrn bu Mr T. E. Ellis, A.S., a Mr Her- bert Gladstone, A.S., vn anerch cwrdd Rhydd- frydol yn Hornsey Yn ei anerchiad, sylwodd yr aelod dros Feirion pa fesurau bynag ddygai'r Weinyddiaeth yn mlaen, os cyflwynid hwy ar yr un llinell a mesurau eraill y tymhor hwn, y gwrth. wynebid hwy yr un mor gadarn gan y Rhyddfryd- wyr, a hyderai gytb'r un llwyddiant hefyd. Yr oedd miloedd o ddynion wedi ymbellhau oddiwrth y Toriaid er deg yr etholiad diweddaf, oherwydd eu gwladlywiaeth sigledjg mewn gwledydd tramor a charti ef a phe cymerai etholiad cyffredinol le yn awr byddai'r canlyniad yn wahanol iawn i'r hyn ydoedd flwyddyn yn ol.

———— o ————— GWYLIAU HAF. I LAN y mfir yr awn ar hynt, I gwmni'r gwynt a'r tonau, Ac yno, yn ei ddyfroedd glan, Y dyddan nofiwn ninau." Ymwelir a, glanau y mor ac a'r ffynonau gan filoedd o'n cenedl yn ystod misoedd yr haf. Mae llawer yn myned i geisio pleser a mwynhad yn ystod eu gwyl- iau, ond mae y mwyafrif mawr yn ceisio adfywiad ys- bryd ac adferiad iechyd a nerth, y rhai sydd wedi eu hanmharu gan lafur, gofalon, a phryder, neu gan ys- tormydd y gauaf a'r gwanwyn blaenorol. Nid oes amheuaeth nad un o'r moddion goreu i gyrhaedd yr amcan hwn yw newid awyr, a newid golygfeydd a chwmpeini, ymdroohi yn y m6r, ac yfed dyfroedd nieddygol y ffynonau, gan fod hyn yn effeitbio yn llesiol ar y eyfansoddiad, Ond mewn trofn i sicrhau y daioni mwyaf a derbyn mwyaf o les, dylai yr ym- welwyr a'r lleoedd hyn wneud defnydd o Quinine hitters Gwilym Evans-y moddion enwocaf i gyd- weithio a newid awyr er cynorthwyo natur i ymrydd- u oddiwrth nyehdod, ac i nerthu y cylla, cryfhau y gewynau, a bwrw allan bob anmhuredd o'r cyfansodd- P.vblir y lies a geir o'r gwyliau as gwneir defn- y Pri°dol o'r Quinine Bitters pan yn newid awyr. is poteb, 2s 9c a 4s 6c yr un. Gan bob fferyllydd, neu trwy r post yn uniongrrchol oddiwrth y percben- og'on-Qmnine Bitters Manufacturing Co. Ltd., Llanelly, South Wales. •

BEN DAVIES, Bardd Cadeiriol Eisteddfod Llandudno 1896. GANWYD y Parch Ben Davies, Bardd Cadeiriol Gwyl Genedlaethol Llaniudiio, mewn amaetbdy gwledig ar lechwedd y Mynydd Du, sir Ga, iyrddin, ar yr lleg o Hydref, 1864. Gyda'r defaid yn benaf y treuliodd foieudiydd ei fywyd. Pan yn wyth oed aeth i'r ysgol ddydd- iol, ac yraadawodd oddiyno p.m ya uu ar ddeg, a chau fod y ffordd i'r ysgol yn mhell, yn wleb, ic anial ni fu yn enwog am ffyddlondeb yn ystod y tair blynedd y bu yuo. Cyn bod yn 12 oed, aeth i'r lofa, a chadw'r drws a dysgu cyng- haneddion oedd ei waith cyntaf yno. B i'n gweithio tan y ddaear nes ydoedd wedi croesi ei 20 oed, a chystadleuodd ac enillodd luaws o wobrau mewn cyrddau lleol yn y cyfnod hwn. Dechreuodd bregethu yn Mehefin, 1885, a bu am beth amser yn yrnbarotoi yn N gho leg Llan- sawel. Yn Mawrth, 1886, aeth i Gjieg A.nni- ^y.n^ y Lfa' ac.-v" naf y flwyddyn hono or- demiwyd ef yn wem.dog eglwysi Bwlchgwyn a Liande^ia-yn-I-d. Llafuriodd yno am dair bpynfeid' fy? 1891, symudodd i Pant Teg, Ttfatali-fera, lie yr erys hyd yn byti. c Mae ei yrta fel bardd wedi bod yn neillduol wyddianus. l'nillodd vrobrwyon arianol a caadeuiau yn Tredegar, Ffestiniog, Dolgellau (deirgwaith yn olynul), Dyffryn Twrch, ac eleni yn Llandudno telyn aur ac 8p yn y Porth haner yr ariaa a "bargod y goron." chwedl vntau, yn EiSueddrod Genedlaethol Rhyl 1892 • 2op a r goron yn Mhontypridd, 1893"; 20p a'r goron yn Nghaernarfon, 1894, beblaw llu o wobrwyon eraill Uai pwysig. Yn ddiau, y mae ei gytansoddiadau yn mhlitli y pethau goreu Gymrei^11* a wasanaetil lloffvvyr barddoniaeth

Ffestiniog. VN naturiol iawn, teimlir graddau helaeth o foddlonrwydd yn mysg y Ffestinogiaid wrth edrych yn ol ar weithrediadau yr wythnoa Eis- teddfodol. O'r bron nad oes rhai ohonorn ni na chymerasom ran yn y cystadleuaethau, yn teimlo ein bod fel ardal wedi bod yn rhy farus. cunys nid oes dosbarth yn rhestr testynau yr Eistedd- fod nad ydyw Ffestiniog yn cael ei chynrychioli yn mhlith y buddugwyr, ac yn ben ar y cyfan llwyddodd y bechgyn a anfonwyd genym i attegu ein cais am Eisteddfod Genedlaethol 1898, trwy eu dawn a'u medr, i fyned yn drech na hyd yn nod hen gewri profiadol LerpwI. Credaf fod y dyddordeb a ddangoswyd gan gys- tadleuwyr yr ardal a'u hedmygwyr lluosog yn brawf diyrawad o angerddoldeb ein sel eistedd- fodol, ac yn ernes o'n hawydd i wneud Eis- teddfod 1898 yn wirioneddol genedlaethol. Diau y bydd i'r Alltwen, fel cadeirydd y cyfar- fod cyhoeddus a wahoddodd yr ymweliad, a Mr Hugh Hughes (Ariander), yr ysgrifenydd mygedol diflino, alw pwyllgor cyffredinol yn ddiymdroi, modd y gellir rhoddi yr hosan ar y gweill. Awgrymwn y priodoldeb i wahodd cyd- weithrediad eisteddfodwyr aiddgar yr ardaloedd cylchynol er gwneud yr wyl yn deilwng o'r sir a gynyrchodd Edmwnd Prys y lienor a'r gwlad- garwr, Wiliam Phylip a Sion Phylip y beirdd, Edward Stephen y cerddor, a'r hon a roddodd nawdd a chyfleusdra i Thomas Charles i gyflawni ei wrbydri sanctaidd. Gwn fod cyflawnder o weithwyr dihafal o fewn terfynau y plwyf, ond hwyrach fod gwell gobaith am sicrwydd llwydd- iant mewn amlder cynghorwyr. Haner gair i gall." Mae'n debyg mai y ddwy gystadleuaeth a enynent ddisgwyliadau mwyaf yr ardalwyr yd- oedd y rhai cerddorol. Oherwydd profedigaeth chwerw a gyfarfyddodd Mr Cadwaladr Roberts, arweinydd ,galluog y cor a'r parti, yn ystod y misoedd diweddaf, of aid nad oedd-ynt mor barod ag arfer i ymgodymu a'r rhai enwog a'u gwrth- wynebent, ond ymddengys mai awchu eu pen- derfyniad i gipio y llawryf a wnaeth yr anhaws- deraa a'u cylchynent, a daethant allan o'r gystadleuaeth yn uwch eu bri nag erioed. Prydnawn ddydd Mercher taenwyd chwedl gan ryw chwilgi afiaetbus fod y parti wedi colli trwy fonglerwch un o feib enwog Tanygrisiau. Rhedodd y newydd fel tan gwyllt ar hyd yr ardal, a chyn hir daeth i glustiau perthynasau yr hwn a dybid oedd yn y camwedd, a mawr oedd y wylo a'r alaeth ar lanau'r Barlwyd. Dywedir fod Nyth y Gigfran yn diaspedain yr ocheneid- iau ebychid, a bygytbiai y cryddion mthro ar y pechadur a'u myniawyd pan ddychwelai, ond, all's well that ends well, cafwyd sicrwydd fod yr oil wedi myned heibio heb gymaint ag uu hitch, ac yn awr y mae y chwilgi y cyfeiriwyd ato yn fforfod cymeryd cyleh "taith diwrnod Sabboth yn hytrach 1130 gwynebu y rbai a gamarweiniodd. Daeth y newycld am lwyddiant yr awenber Elfyn yn awiisgwyliadwy ar eia clnstiau ond nid oedd yn llai hyfryd er hyny. Y mae gan ein prif-fardd lleol lu mawr o edmygwyr yn y cylch, a da genyf ddeall ei fod yn tynu o'i am- gylch'nifer fawr o feirdd ieuainc gobeithiol. Yn sicr, nis gallant gael cymhwysach hyfforddwr i gyfrinion Barddas nag efe. Deallaf fod dau neu dri o'i ddysgyblion wedi enill breintiau beirdd yn Ngorsedd Llandudno. Rhwydd neu dri o'i ddysgyblion wedi enill breintiau beirdd yn Ngorsedd Llandudno. Rhwydd hynt iddo ef a hwythau drwy eu doniau am- ryfal i "godi'r hen wlad." ljlongyfarcbaf y seindorf ar y safle anrhydeddus gyrhaeddodd mewn cystadleuaeth mor anngbyfartal. Prin y mae yu < doeth i saindyrf ieuainc gyda man- R"8 g'1|.f^8(i shea t £ o'ib ?rn- Gossa8e- «o "Kill. Ton ac o!k, W° mygu P1"0 y "»indorf Hon ac Uakeleys yn mentro i'r maes Nid ydwyf fawr o gerddor, ond yr wyf mewn oed ac fel y dywed y ddihareb yr hen a wyr^&'c boed ir cyfeillion ieuainc hyn yma ac vn v Blaenau ddyfalbarhau ac ymarfer • mae'r matoTaf ° dd°d P ^dynt Nis -,allaf derfynu heb roddi Hawddamor 1 barddonol brwdfrydig Bryfdir ar ei ymddaxigosiad cyhoeddus cyntaf yn nghyfarfod y be.rdd Yn ddiau, iddo ef y rule deuparth y clod yn ddyledus am ddarbwyllo meib vr Iwi o barth rhesymoldeb cais Ffestiniog. Gwyddwn £ £ i^°b' f0d ei ddawn mor ysaubol a Plustyll y Cwm pan wedi ei envn gan l.fogydd Awst and „i ohefais o>r bl.en g^as dra iwgiywed ya "rhoi'r gyfraith i W" gerbron pigion y genedl. Aed rhaaddo pwy wyr nad efe ryw ddycld fydd yn gwisgo M yr Archdderwydd BARLWYD.

-(0)- Barddoniaeth. RHYFEDD RHYFEDDOL YW POBPETH. Dnwy holl eangderau y rhod Pellderau diderfvn bob iin, Nid oes yr un gronyn yn bod, Ohono nac wrtho ei hun; Un yw y bydysawd i gyd, A phobpeth a phawb yn mhob man- Y mwyaf a'r lleiaf o hyd Heb eithriad ohono yn rhan. I Mae dolen weledig neu gudd yn c^a'- bob peth, Y bydoedd afrifed oil sydd Mewn clwm am eu gilydd yn bleth; Mae ;ronyn yn cario y byd, Heb gryndod na thwrf ar ei gefn, Deil bwys y bydysawd i gyd, Heb suddo na gwyro o'i drefn. Mae'r lleiaf ronynau mewn oed, Mor hen a'r bydysawd ei hun, Ni ehawsant ddechreuad erioed, Tragwyddol yw hanfod pob un; Mae nerth y çyfanfyd o'u tu £ br drwy swyn na thrwy rym, Ddifodi y lleiaf o'r llu, Mwy na gwneud y bydoedd yn ddim. Oes gofod di nen a di lawr ? Oes amser di ddiwedd yn bod ? Oes gallu anfeidrol o fawr, Yn cynal pob byd yn ei rod? Mae'r g-allu anfeidrol a'r bri, Yr uwchder, a'r dvfnder, a'r hyd A berthyn i'r bydoedd diri, Yn eiddo pob gronyn i gyd. Ymgollaf mewn syndod a swyn, Wrth sylwi a meddwl o hyd, Fod gronyn mewn ystyr yn dwyn Dirgelion bodolaeth i gyd Pa fwyaf y syniaf yn ddwys Egluraf y gwelaf pob un, Mewn natur, gogoniant, a phwys, Mor fawr a'r bydysawd ei hun. Mae'r bychan mor ryfedd a'r mawr, Y gronyn mor ryfedd a byd, Mae'r eiliad yn cynal yr awr, A'r awr dragwyddoldeb i gyd Pe meddwn alluoedd o nod, A llafar hyawdledd ei hun, Nid allwn byth ddweyd mwy na'u bod Yn rhyfedd rhyfeddel bob nn. R. J. Derfel. —————-0————

Gwneir ymchwiliad i elusenau Maelor yn mi I Awst. J

Adclysgol. high-class SGHOOL FOR GIRLS, BRENTWOOD, MOKLEY ROAD, SOUTHPORT Principals: Miss BRIGGS and Miss HOLT B.A., London Assisted by- Miss MORGAN,^Cambridge Higher Local Certificate and a Certificated and competent staff of English and Foreign Mistresses. Brentwood is situated near to Hesketh Park and the sea, and is highly recommended by the Rev. R.. H. Morgan, M.A., Bangor, and Rev. E. J. Evans, Walton. BEAUMARIS GRAMMAR & COUNTY SCHOOL |HEAI>MAiSTKll £ MADOC JONES, M.A., .1 Downing College, Cambridge, ASSISTED BY QUALIFIED MASIEBS. BOARDERS are received at the School House Terms Moderate. Superior accommoda tion healthy and pleasant situation. APPIER, HEAD-MASTER. COUNTY school, 3ARMOUTH» (A DUAL SCHOOL FOR BOYS & GIRLS). ■EFAO-MASTEB. EDMUHD D. JONES, M.A. ASSISTANT MASTER ■■ J. M. EDWARDS (Jesus College, Ox for*). HEAD-MISTRESS Miss E. J. OWENS, B.A. Boys received as by the Head- master, and Girls by the Head-mistress. Prospectus, &c., on application from J. LLOYD, Clerk. ARGRAPHIAD KEWYDD. TRISflOR A OR SONGS IN THE. NIGHT, by the REV. JOHN HUGHES, M.A. JAMES NISBET 4 Co.. London, a Swyddfa'r Cymro, a'r 0Llyfrwerthwyr. PRIS 3'6. DAEGAJyFYDD'IAD 'MYMQD. DILLADAU Archebion. OEFNYDDIAU NEWYDDION Diweddataf. Jwneir TROWSUSAU i Atehebion am 12/6. DIGTJRO am y pris. Digon o FRETHYN i ddewis. GAN JOHN HUGHES, 42, OXTON ROoDs Birkenhead. jpESW UH pESWCH pESWCH pESWCH pESWUIi jpESWOfl pESWOH Y Feddygiqiaeth Fawr Gymreig Z) gUGH i| AVIES'S COUGH MIXTURE COUGH MIXTURE COUGH MIXTURE COUGH MIXTURE COUGH MIXTURE COUGH MIXTURE COUGH MIXTURE COUGH MIXTURE COUGH MIXTURE COUGH MIXTURE COUGH MIXTURE COUGH MIXTURE COUGH MIXTURE COUGH MIXTURE COUGH MIXTURE COUGH MIXTURE COUGH MIXTURE COUGH MIXTURE COUGH MIXTURE COUGH MIXTURE COUGH MIXTURE COUGH MIXTURE COUGH MIXTURE COUGH MIXTURE COUGH MIXTURE COUGH MIXTURE COUGH MIXTURE COUGH MIXTURE COUGH MIXTURE! COUGH MIXTURE COUGH MIXTURE- COUGH MIXTURE COUGH MIXTURE COUGH MIXTURE COUGH MIXTURE COUGH MIXTURE COUGH MIXTURE THE GREAT WELSH REMEDY. In ISid and 2s 9d Bottles. Sold everywhere. No more Sleepless nights. No more Distressing Coughs No more Difficulty in Breatk. [ing. D A V I E S'S COUGH MIXTURE. Gives Immediate Relief. Cures C oughs and Colds. Cures Bronchitis. Cures Whooping Cough. Cures Asthma. Cures Influenza. Mr H. A. Evans, Post Office, Trelech, says :—Many in this part say that they have never used anything equal to Davies's Cough Mixture for Cough and Bronch itis. Rev E. W. Davies, Pentre, says he has derived benefit as a public speaker, and that it is the popular cure for Influenza. D. Jenkins, Esq., Mus. Bac., recommends to Singers, Dr Rains, M.D., Manches- ter, says Extremely ser- viceabl e, giving great relief and comfort. Sweet as Honey. Warms the Chest. Soothes the Throat. Relieves the Phlegm. Clears the Voice. One dose will relieve. One bottle will cure. 43T See that the Trade Mark is on the Wrap per-Pesweb Proprietor:— HUGII DAVIES, Chemht, MACHYNLLETH.