Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
4 articles on this Page
Advertising
D. R. JONES & Co., PI/\NOi-CkTK> ORGAN, HARMONIUM & MUSIC SELLERS. 106, HOLT iOAD, LIVERPOOL. 7u ling & Repairing a Speciality Music sent by Post cannot be exchanged, MASNACHDY CERDDOROL Y CYMRY Cedwir Stock helaeth o bob math o offerynau Cerdd. PIANOS o ios. 6ch. y mis ac uchod, Gan:y owneuthurwyr goreu bob amser ar law; Broadwood, Brinsmead, Collard,peumeyer: Ward, Monington & Weston, Justin Brown, &c. AMERICAN ORGANS, 5s. y mis, &c. Mason & Hamlin, Bell & Co., Smith, Story & Clark, &c., &c, HARMONIUMS, 4S. y mis, &c. 0 waith Trayser, Christophe, Alexander, &c., &c. VOICE TRAINING-, &c., &e. SCHOOL OF MUSIC. Prospectus on application. CANEUON, &c. (Goreu'r Iaith, Dr. Parry, &c. rw** vTloivn \J He,in,], cyfaddas i bob llais Is O Bwy'n Cofio (Sweet Memories) Tenor Is 5 Is Hoff Wlad fy NgenedJgaeth. Soprano neu Tenor Is Amddifad Is Llyrhyr fy Mam. Sopraho neu Tenor la Iw Is Merch y C idben. Baritone is Morch y ^pr is Hen Gadair Fawr fy Mam. Contralto, Baritone 6c m is Songs of Wales [bound] 4s post free Dim'ond Ueilen Conrralto neu Baritone 6d Gems of Welsh Melddy SIS?7s 6d post free Yr oil yn y ddau Nodiant. D, R. JONES & Co., 106, HOLT ROAD, LIVERPOOL. F Etc ar y Blaen. — TERWERIN.— TE A CHOFFI PUR. Gwerthiant yn cynyddu bob wythnos o gan pwys i dunelli. GLASLV^ HOU^E, | 9, Eustoa Square, London, N,W. <> "¡ .L VA N | '0> 1 TEMPERANCE H.TEL, | Most Central to all parts of g< ty- London. 2. £ —— I J Close to Euston (L. & N. W. Ry.) bj Station. Two Minutes w&lk from St. Pancras (Midland Ry.) Station. Ten Minutes train from Pa-ddingtoa (G. W. | Ry.) to Gower Street Station for g". Euston Square Fare, ld. s =- Addysgol- BEAUMARIS GRAMMAR & COUNTY SCHOOL. HEAD-MASTER £ MADOC JONES, M.A., Downing College, Cambridge, ASSISTED BY QUALIFIED MASTERS. BOARDERS are received at the School House. 'Terms Moderate. Superior accommodation healthy and pleasant situation. HALF-TERM, NOVEMBER 1ST. ApplS> HEAD-MASTER. COUNTY SCHOOL., BARMOUTH. (A DUAL SCHOOL FOR BOYS & GIRLS). HEAD-MASTER EDMUHD D. JONES, M.A. HEAD-MISTRESS Miss E. J. OWENS, B.A. Boys received as Boarders by the Head- master, and Girls by the Head-mistress. Prospectus. &c., on application from J. LLOYD, Clerk. J AlVIES NISBET, L.R.A.M., Teacher of Piano, Organ, Harmony & Singing. Eighty Certificates, Two Medals, One Book Prize, One L.R.A.M. Diploma, Three Eisteddfod Prizes Pi gained by Pupils. 11, SPELLOW LANE, LIVERPOOL. RICHARD E- EVANS. HOUSE AND ESTATE AGENT, ia, Preston Street (Opposite Police Courts), LIVERPOOL, And 67, CLARENDON ROAD, SEACOMBE. ESTATES CAREFULLY MANAGED. RENTS COLLECTED ROPERTY BOUGHT, OR LET, MORTGAGES EFFECTED. "«o.:L- Capel y toethodistiaid C alflnaidd David St. CYNELIB CIFARFOD CYSTADLKDOL MAWREDDOG, NOS FAWRTH, TACHWEDD sed.vsps Yn Nghapel David Street, § Cadeirydd EDWARD LLOYD, Ysw., Y.H. Arweinydd Parch. WILLIAM JONES. Heirniad Curidorol: Mr. JOSIAH W. HUGHES, A.C., Newborough. Cyfeilydd Miss GWLADYS PRITCHARD. Datgeiniad Mr. JOSEPH ROBERTS (Ap Heli). OYSTADLS'JON: 3 Cor Meibion 6 Parti o ddeuddeg mewn nifer; a llu mawr ar yr Unawdau, &c. Drysau yn agored am 6.15 Cyfarfod i ddechreu am 6 45 o'r gloch. Mynediad i mewn trwy docynau, Is. a 6ch. D.S.-Bydd yn ofynol i'r ymgeiswyr ary ddeu- awd a'r unawdau Tenor a Baritone ateb i'w henwau am Saith o'r gloch. CAPEL PARKFIELD, BIRKENHEAD. Cynelir yr IIT WYL BREGETHU FL YNYDDOL Nos Sadwrn a'r fSabboth, Tach. 2 a 3. Pryd y gweinyddir gan y Parchn. WILLIAM PRYTHERCH, Goppa a JOHN PUGH, Caerdydd. Yn dechreu Nos Sadwrn am 6-30, a'r Sul am 10-30 2, a 6. Cesglir yn yr holl odfeuon: CYNELIR Te Parti a Chyngherdd EGLWYS ANNIBYNOL GT. MERSEY ST., Ddydd Mercher, Tachwedd 27, 1895. PHOTOGRAPHS| I Of the late Mr. DANIEL OWEN J I may be obtained from ,3$I ID. & A. HUGHES, Photographers, | 7, HIGH STREET, MOLD. I Small kfce, Is. • Large Size ready for framing, 2s 1 Copyrighth Reserved. I Small kfce, Is. Large Size ready for framing, 2s 1 Copyrighth Reserved. I ,¡rMl\iJ;¡;I,I'¡:'w,, AT GYMDEITHASAU LLENYDDOL. ARGREPHIR rhagleni Cymdtithasau Llenyddol jTjL yn destlus, ac am bris rhesymol, yn y Swydd- fa hon. THOS.JON ES &Co. Ltd. TIME-TESTED TEAS @ 1/3, 1/7, and 2/- per lb. SPECIAL VALUE. Parcels of Tea, value 20/- and upwards sent carriage paid by Rail when remittance is sent with the order. SAMPLES FREE ON APP IGA TION. THQS. JONES 4 Co. Ltd. Tea & Coffee Importers, 9, PARKER STREET, LIVERPOOL. Y CYMRO: N ewyi: diadur Cenediaethol. Danfonir UN COPl yn ddidraul trwy y Post:— Am 12 mis, 5/H Am 6 mis, 3/0 Am 3 mis, 1/6 Telerau Hysbysiadau- Yn ol 3/- y fodfedd, neu 13 gwaith am 19/6. -0- At Ein Cohebwyr. Dylai pob gohebiaeth ein cyrhaedd fan bella fore ddydd LIun a phob newydd a hysbysiad erbvn bore ddydd Mercher. ,-0- Gyda'r rhifyn hwn cyflwynir yn rhydd DDARLUN o'r PARCH. D. ADAMS, B-A, Gweinidog Newydd Grove Street.
Y~BWYTAWB PtGHnoi
Y~BWYTAWB PtGHnoi "A FU yr hen ddefod ryfead o fwyta pechod yr ymadawedig yn ei angladd erioed mewn arferiad cyifredinol yn Nghymru ? Ac os bu, pa mor ddiweddar y parhaodd ? ac a oes rhyw weddillion ohoni yn aros yr awrhon ?" Dyna gwestiynau sydd ar hyn o bryd yn peri cryn lawer o siarad ac ys- grifenu yn Lloegr. Daeth i'r gwyneb yn ddiweddar trwy i bapyr gael ei dlarllen arno yn un o gyfarfodydd y British Asso- ciation, yr hyn a arweiniodd i ohebiaeth yn y Times, ac a dreiddiodd oddiyno yn y ruodd arferol i bapyrau eraill. Dyma ddesgrifiad Dr Brewer, yn ei Dictionary of Phrase and liable o swydd- ogaeth y Bwytawr Pechod (hyd y gwyddom, nid oes air am y ddefod yn yr un o'r llyfrau sydd genym ar ofergoeliaeth yn y Gymraeg-felly rhaid oedd i ni fyned i lyfrau Seisnig am wybodaeth yn ei chylch):—"Person cyflogedig mewn angladdau yn yr hen amseroedd i gym- eryd arno bechodau'r trancedig, modd y gwaredid yr enaid o'rpurdan." Ac yn LelancCs Collectanea, ceir desgrifiad man- ylach :—" Rhoddid rhybudd i hen wr o flaen drws y ty, pan y deuai rhai o'r teulu allan, gan estyn iddo ystol lsel, ar yr hon yr eisteddai a'i wyneb at y drws yna rhoddid grot iddo crystyn o fara, yr hwn a fwytai a bowliad o gwrw, yr hwn a yfai ar un traflwnc. Wed'yn codai oddiar yr ystol a chyhoeddai hedd -a gorphwysdra i enaid yr ymadawedig, tros yr hyn yr oedd efe yn barod i wystlo ei enaid ei hun." Gwelir mai hen ddetod gymysgryw o Baganiaeth a Phabyddiaeth ydoedd, gyda hwyraoh ychydig o olion bwch diangol yr y 17:3 Hen Oruchwyliaeth. Hona Mr Sidney Hartland, awdwr sydd wedi efrydu Ofer- goeledd amrywiol genedloedd yn ei wahan- ol agweddau, fod y Bwytawr Pechod i'w weled yn y cynhebrwng Cymreig hyd o fewn cof rhai sydd yn awr yn fyw. Gan na$yr Mr Hartland ond ychydig, o angen- rheidrwydd, am Gymru a'i defion, dibyna ar dystiolaethau eraill, ac un o'r rhai ddy- fyna ydyw Mr Matthew Moggridge, yr hwn, yn nghyfarfod blynyddol y Cambrian Archaeological, 1852, a ddywedai fod y ddefod wedi parhau hyd yn ddiweddar yn Llandebie, sir Gaerfyrddin. Dyma'r hanes a rydd ef o'r oruchwyliaeth :Pan fyddo person farw, y perthynasau a ddanfonent am Fwytawr Pechod yr ardal, yr hwn, ar ei ddyfodiad, a roddai blatiad o halen ar fynwes y trancedig, ac ar yr halen damaid o fara. Yna uda'n ddolefus uwchben y bara, gan ei fwyta, a thrwy hyny fwyta holl bechodau y marw. Wed'yn efe a dder- byn ei dal o 2s 6ch, a diflana gynted ag y medro o olwg y cyhoedd canys y mae pawb yn ei gashau, gan gredu ei fod yn bwyta pechodau y sawl yr eio efe trwy y II seremoni hon uwchben ei weddillion- yr oedd yn ysgymunbeth a halogedig yn eu golwg—ac yn dragwyddol golledig." uyna lei y aesgrmr yr nen daeroa ac os bu hi erioed yn gyffredinol yn Nghymru mae'n rhyfedd na fuasai rhyw ychydig o'i hanes ar gael neu gyfeiriad ati yn ngwaith rhai o'r hen feirdd. Ond nid oes, hyd y gwyddom, yr un gair Rhydd -Air John Aubrey, yr hynafiaethydd, yr hwn oedd yn byw tua dau can mlynedd yn ol, hanes am y ddefod yn sir Hereford ac er nad yw yn amrywio fawr oddivvrth ddesgrifiad Mogg- idge, ymddengys yn fwy dilys a hygoel, gan fod yr awdwr yn son am yr hyn a welodd. Oddiwrth hyn tybia rhai fod y Bwytawr Pechod yn ddiau i'w gael yn Lloegr ar gyffiniau Cymru, ac efallai mewn rhai parthau o Gymra ar gyffiniau Lloegr; ond mai olion y ddefod (os olion hefyd), ac nid y ddefod ei hun, ddaeth yn lied gyffredinol yn Nghymru. A pha beth a ddywedir gan haneswyr Cymreig diweddar nid am y ddefod ei hun ond am ei holion ? Pennant a ddywed :— Yr oedd hi'n ddefod, pan ddygid y corph o'r ty a'i osod ar yr elor, i'r cyfnesaf- boed weddw, mam, chwaer, neulfercli (rhaid iddi fod yn fenvw)—i roddi, ar draws yr arch, nifer o fara gwyn o ddysgl fawr, ac weithiau gaws, yn nghyda darn o arian ynddo i dylodion. Ar ol hyny, yn yr un dull, rhoddid cwpanaid o ddiod, gan ofyn i bob person gymeryd llymaid ohoni yn ddi- oedi." Nid oes ychwaith yn y cynulliad o Ofer- goelion Cymru a elwir Hynafion Cymreig yr un gair am y Bwytawr Pechod," er y cyfeirir yn tudal. 139 at rai pehau ellir ys- tyried fel olion iddo. Ddydd y cynhebrwng, fe ddywedir, y mae rhywun wedi ei osod i gyflwyno y deisen a'r gwin wrth i'r bobl fyned i'r ystafell lie byddo'r marw." Os oedd y ddefod mewn bri yn Llandebie mor ddiweddar ag yr hona Moggridge, fel y dywedasom uchod, mae'n syndod na fuasai rhyw son am dani yn yr Hynafion, yr hwn a argraphwyd yn Nghaerfyrddin yn 1823, o fewn deg neu ddeuddeng milldir i'r fan a chredwn fod hyn yn rheswm terfynoltros gredu mai cyfeiliorni y mae Mr Hartland, wedi ei gamarwain gan Aubrey a Mogg- ridge. Ond tra yn dweyd hyn,, ni fynem wadu parhad yr hyn ellir alw yn olion y ddefod hyd o fewn deugain mlynedd yn ol, os ydynt yn wir wedi Ihvyr ddiflanu eto. Hyd ddiwedd haner cyntaf y ganrif hon, yr oedd hi'n arferiad yn Nyffryn Clwyd, a manau eraill yn ddiau, ranu bara wynJ neu deisenau,a chwrw brwd, yn mhob cynhebrwng a elwid yn gyldigaeth gwadd," neu wahoddedig, i'r dynion acer dangos nad oedd hyn ond porthiant i'r byw, t, p darperid te a bara gwyn i'r merched mewn ystafell arall. Yn angladdau pob! fawr," rhoddid tafellau o fara brith a gwin ond yn mysg y dosbarth canol, cymerid lle'r gwin gan y cwrw brwd—neu gwrw poeth wedi ei felysu a'i bereiddio. Dygid y cwrw brwd gylch yr ystafell lie yr eisteddai'r gwahoddedigion—pawb yncymeryd llymaid o'r un cwpan-gan gymydog penodedig i'r gorchwyl, a chymydog arall yn ei ddilyn i ail ddiwallu'r cwpan pan fyddai angen. Gan y dilynid y seremoni hon gyda chasgliad, hyd yn nod lie na fyddai ei angen, nid oedd y cyfan ond dull ein hynafiaid o ddangos eu cydymdeimlad a'u gilydd ddydd yr angladd, fel yr oedd y pwyddion hefyd yn arwyddo eu cydlawen- ydd ar ddydd priodas. Hyny yn benaf, os nid yn unig, ydyw'r defodau sydd genym neu oedd genym hyd yn ddiweddar yn ein hangladdau. Ac nid yw Mr Hartland, wrth ddylorni ar y pwnc hwn ar hyd y blynyddoedd, gyda phob parch iddo, ond dweyd mwy na mae o'n wybod," a ben- thyca hen air Cymraeg. Yr ydym yn methu'n lan a gweled tebygrwydd perthyn- asol rhwng rhanu teisenau neu fara gwyn tros yr arch i swyddogaeth y Bwytawr Pechod, fel ei desgrifir uchod a rhaid fod y cwrw brwd a'r offrwm o dardd- iadau gwahanol. Fel y dywedasom, nid oes gynifer ag un awdwr Cymraeg, caeth na rhydd, yn son am yr ofergoeledd-y Popular Antiquities, Hynafion Cymreig, Cymru Bit —dim gair yn yr un ohonynt.
--0-Yr Etholsadaia Bwrdelsiol.
--0- Yr Etholsadaia Bwrdelsiol. YN Mangor, trwy gytundeb y ddwy hlaid, dy- chwelir yr hen aelodau yn ddiwrthwynebiad. Cymer Mr W. A. Foster (C.) le Mr David Williams (C.), yr hwn sydd wedi myned allan o'r fwrdeisdref i fyw cymerir lie Mr T. C. Lewis fel henadur gan y Mil. Savage, a'i le yntau gan Mr J. Wickens, Bangor Uchaf. CAERNARFON.—Ni bydd ymdrechfa yn y Ward Ddwyreiniol, a dychwelir y ddau hen aelod, Mr Lloyd Carter (C.) a J. Davies (Oivyneddon) (R.). Yn y Ward Orllewinol enwyd yr hen aelodau, a dau eraill, sef Mr R. Parry Jones, B.A., a Mr David Evans, cigydd. Mae tymhor yr henadur- iaid canlynol ar ben—Mri G. R. Rees, J. Jones, a R. Thomas, Ceidwadwyr. CONWY.—Mae'r Ceidwadwvr yn dwyn allan Mri Humphrey Lewis, Charles Dover, Wm. Thomas, a J. W. Mason a'r Rhyddfrydwyr yn dwyn allan Dr. Morgan, Mr John Hughes, Mr Evans, London House a Mr Netherwood.
Advertising
Gymry,cefnogwch Gydwladwyr. Bwytewch FOOTBA.LL Oats Yr ansawdd goreu ar wyneb y ddaear. 0 dyflant Prydeinig. Na chymerwch eich perswadio brynu ansawdd gwael, diflas fel yr Araericanaidd.