Y Cymro

CWRS Y BYD. Cynhauaf Liadron, MAE gan bob crefft ei thymborau o brysurdeb, a'r wythnosau hyn, pan yw'r dydd yn tynu ei gwt ato a'r nos yn estyn ei mantell, ydyw Cynbauaf Lladron. Mae llawer o son yn y papyrau am eu gwrhydri, eu beiddgarweh, eu medr, a'u lwc hefyd. Fel yr boll broffeswr- iaethaa, mae y gelfyddyd o Ladrata wedi ym- berffeithio ac ymddadblygu llawer y chwarter canrif diweddaf ac eleni, ymddengys fel pe byddai'r urdd ddigywilydd yn myn'd i ragori arni ei hun. Os dealla liadron y dyddiau hyn fod rhywbeth gwerth ei ddwyn yn rhywle, ac os bydd arnynt ei eisiati, maent yn sicr ohono trwy gam neu gymhell. Gallwn lanw tudalen hefo hanes eu castiau y tymhor presenol yn unig. Gwalch cyfrwys iawn oedd hwnw aeth yn ngwisg swyddog y Post i un o is-bostswydd- feydd Llundain i nol sacbaid o lythyrau ychydig fynudau cyn yr amser i'r gwir swyddog gyr- haedd. Fe lwyddodd fe gymerodd y sach, a bernir fod yr arian oedd yn y llythyrau yn werth rhai canoedd o bunau. Yn Birmingham yr oedd crydd wedi cael benthyg cwpan arian- her gwpan yn perthyn i urdd y Bel Droed— wedi cael ei benthyg i'w dangos yn y ffenestr, gan roddi gwystl trwm ar ei dyogelwch. Cauodd y cryddyn ei siop yn ofalus nos Sadwrn ond erbyn boreu Llun, yr oedd twil crwn yn y to a'r gwpan wedi ymadaw. Yn Llundain, yr wyth- nos ddiweddaf, y gwnaed y cast dyhiraf o'rcwbl. Siop arianydd, goleu trwy'r nos, twll yn y shytar i'r heddgeidwad yspio bob tro yr elai heibio fod y safe oedd gyferbyn-yn cynwys gwerth miloedd o bunan o dlysau, perlau &c.— yn ddyogel Iladron yn tori mewn, a chanddynt gyda hwynt lun gwyneb safe wedi ei wneud o bren, gwaith eiliad oedd symud y safe, i ystafell gefn i'w hagor a gwastrodi ei chynwys tra yr oedd yr eilun pren yn gwasanaetbu i gamarwain yr heddgeidwad. Ua engraipht arall, a dyma B'n darfod hefo'r geriach lawflewog. Yr oedd y chwareues Mrs Langtry, cyn cychwyn i'r Cyfandir am ei holidays wedi danfon ei thlysau, gwerth 40,000p, meddir, mewn bocs i ariandy i'w cadw yn ddyogel. Y diwrnod y dychwel- odd, wele genad yn y bore yn cyflwyno llythyr, penawd argraphedig a'r ysgrif i bob ymddangos- iad o wait h Haw y foneddiges gain, ac yn gofyn am y bocs. Rhoddwyd y bocs i'r cenad yn fuan daeth y gwir negesydd i ymofyn y trysor, a ehafwyd mai lleidr oedd y cyntaf. Hyd yn hyn y mae'n mwynhau ffrwyth ei athrylith an- on est. Er's talwm, y Diafol fyddai'n cael y bai gan ein hynafiaid am roi yn mhenau cnafon i gyf- lawni gweithredoedd drwg fel yr uchod. Diafol y Cymry, DDASFTT i chwi sylwi gyraaint gwahaniaeth sydd rhwng Diafol y naill genedl a'r Hall 1 Dyna Ddiafol y Sais fel ei portreadir gan Milton, archangel syrtbiedigydyw, mae'nffawr ac ofnadwy ar lawr yn adfeilioru Diafol y Germaniaid, fel y ceir wedi ei ddarlunio yn "Faust" gan Goethe, 'anghenfil trahaus, brwnt, ffiaidd. Tywysog condemniedig yn mysg tywysogion coll yn berwi a tuchan tan felldith boenus yw'r olwg geir arno gan Dante yr Italiad. Rhyw fath o gnaf dich- ellddrwg, trwstan, gwallgof, a chaenen o ddig- rifwch ar ei weithredoedd yw'r Diafol Cymreig. Yn y Bardd Owsg, mae'n ddigon amlwg mai dangos ei ddawn fel awdwr, a chyfoeth geiriol yr iaith Gymraeg ydyw amcan Ellis Wynne, ac nid ceryddu awdwr pechod, ac enyn casineb yn y darllenydd tuag ato. Ac nis gellir credu fod gan Oronwy Owen fawr o'i ofn, canys yn y Cywydd i Ddiawl o'i waith y mae'n cymeryd cymaint amser i'w ddarlunio a phe buasai yn son ond am dwmpath o eithin. Eb»i :— Od wyt hyll, ys erchyll son, Am danat y mae dynion Yn nghyrau'th iol anghywraint Clustiau mul (clywaist eu maint); Ac ael fel camog olwvn, Hyllaidd anfedrusaidd drwyn, A sgyflfant rheibus gweflfawr, Llawn danedd og miniog mawr Camog o en fel cimwch, Barf a gait fel ped fait fwch, A'th esgyll i'th ddwy ysgwydd, Crefyll c'yd ag esgyll gwydd Palfau'n gigweiniau gwynias. Deg ewin ry gethin gas. Ac felly yn y blaen. Nid yw diafol Goronwy lei y gwelir ond anghenfil cywrain ac afluniaidd, I ag y buasai yr hen frawd Barnura yn rhoi mwy am dano i'w ddangos yn yr America nag a rodd- odd am y Jumbo hwnw. Y mae Hiraethog dipyn yn fwy llawdrwm ar yr Hen Fachgen," canys wrth yr enw ysgafn yna yr adwaenid y "Gwr Drwg," yn mysg 12, ein cydgenedl, er mai bias ofregedd braidd sydd ar si geryddon yntau. Yn awdl ".Job," desgrifir '^atan yn dyfod. i'r addoliad ar ganol y fawlgan a Hylled oedd—hen ellyll dig, Gan barddu'r eigion berwddig Nwydau dig enaid y diawl Ddyrwygent ei fron ddreigiawl; Ei hen genngen a fu Diau agos i'w dagu. Chwyddai hon ei ddwyfron ddig Yn uifernol wyn ffyrnig. Haws iddo ef dyoddef dig Nadau y llyn damnedig Na sain mawl y Dwyfawl Dad A'i ddilyth bur addoliad, A gwyniau diefiig anian, Gwatwarai a gwawdiai'r gan. Yrna eto ni chawn y Gwr Drwg ond fel math o Synhyrfwr mewn addoliad neu yr hyn a eilw'r aeson brawler in church. Rhwng pobpeth, fe elir nad oeddwn yn mhell c fy lie wrth ddweyd diafol go ffeind sydd gan y Cymry rhagor O-PT,6 ercl?y11' a hygas sydd gan t eal°edd eraill. Gallwn ddweyd cryn lawer Yn rhagor am "Beelthab," y "gwdd"nad jl -Richard Jones o Lwyngwril yn hitio w am i enwi fo ond unwath mewn pen- 0(* '>' ond gwell tewi ar hyn< Cymry Lerpwl: eich sylw. YN y Ddarllenfa Gyhoeddus, William Brown Street, derbynir 29 o Newyddiaduron (Dyddiol gan mwyaf) sef wyth o'r 'Liverpool Mercury,' chwech bob un o'r 'Liverpool Post,' a'r Daily Courier,' dan bob un o'r Daily Times,' News,' 'Standard,' 'Telegraph,' a'r 'Freeman's Jour- nal;' un bob un o'r Daily Chronicle, 'Morning Post,' 'Manchester Guardian and Courier,' 'Pall Mall Gazette,' 'Journal of Commerce,' Birmingham Post,' Shipping Gazette,' Wes- I tern Press (Bristol), 'Sheffield Telegraph,' 'The Era,' 'Yorkshire Post,' 'Newcastle Chronicle, 'Scotsman, Glasgow Herald,' 'Leeds I Mercury,' 'Irish Times,' 'New York Herald,' 'Carnarvon Herald,' a'r 'Belfast News Letter.' Nid oes yn y rhestr hon, fel y gwelir, ond un papyr yn dal y cysyiltiad lleiaf a Chymru ac fe f. wyr pawb, a siarad mor barchus ag y gellir ) am dano, nad yw'r Caernarfon Herald' yn s cynrychioli dealltwriaeth Cymru. Pan gymerom i ystyriaeth y nifer aruthrol o Gymry sydd yn Lerpwl, ganoedd ohonynt yn drethdalwyr trym- ion, yr wyf yn meddwl y dylai'r pwyllgor roi dau bapyr dyddiol Cymru beth bynag ar y rhestr, sef y South Wales Daily News' a'r 'Western Mail.' Byddai hyn yn gymwynas fawr a ni yn y ddinas, canys nis gwyddom ond y nesaf i dditn am ein cydwladwyr yn mhen pellaf y Deheu- barth, byddai darllen eu papyrau yn fantais neillduol i ni ymgydnabyddu a'n cydwladwyr Deheuol, ac nid oes genym fath siawnsi wybod dim am danynt ond trwy gyfryngau fel hyn. Culni. MEGYS na cheir mewn llawer ty Cymreig ond darluniau o enwogion un enwad yn addurno'r muriau, ac na ddaw oddiar dafod ambell Gymro mewn ymddyddan byth enw ond un o'n "henwad ni," felly mewn ambell bregeth, ni ddyfynir ond o ddoethineb brodyr o'r un llwyth. Dywedai cyfaill wrthyf iddo fod yn gwrando ar bregeth Gymraeg nos Sul ddiweddaf yn un o addoldai Lerpwl, a nodwyd naw neu ddeg engraipht o bertrwydd brodyr o'r un enwad a'r pregethwr a dim un engraipht o gallineb brodyr o enwadau eraill. Dyna gulni yn magu culm. Prif Gymwynaswyr Cymru, MAE'R papyrau enwadol wedi codi pryf y rhaid iddynt redeg cryn lawer cya y gallant ei ddal. Beth amser yn ol, cynygiodd rbywun wobr i'r sawl a nodai enwau Prif Gymwynaswyr Cymru yn ystod yr haner can mlynedd diweddaf." Ac o'r tri chyfansoddiad ddaeth i law, y goreu, meddai'r beirniaid oedd yr un a roddai'r rhestr ganlynol Y Parch John Junes, Talsarn Dr Lewis Edwards, Oh-jo l)r T. C. Edwards, Mri Thos. Ellis ac 0. M. Edwards." Heb ddweyd dim un gair i geisio iselhau'r personau a nodir, gellir ar unwaith benderfynu ar ddau belli, sef mai dyn or Bala a Methodus a dynodd y rhestr allan, canys nid yw enwi Ceiriog a Talsarn ond tipyn o make-weight direidus ac i'r beirniad pwy bynag ydoedd gymeryd y peth fel joke,, a rhoi'r wobr fel mewn rasus mulod, i'r olaf. Ond yr wchw fawr dyma'r Tyst i glag y Methodus am ei sectyddiaeth, a'r Goleuad drachefn i glag y Tyst am ei sectyddiaeth yntau ac y mae'r ddau gyboeddiad defosiynol yn tynu gwalltiau eu gilydd yn arwinol cwbl deilwng o arddull newyddiaduron dienwaededig Caernar- fon pan na fyddo ganddynt neb arall i'w guro. Ni fynwn i ychwaith coffer feio'r papyrau enwadol, canys onid yn fath o body-guard, i'w enwad y gelwir y papyr newydd enwadol i fodolaeth. Cynadiedd Porthmadog. I DDYDDIAC Mercher a Tau, cyfarfu rhyw nifer 0 glerigwyr ac eglwyswyr Esgobaeth Bangor mewn cynadiedd yu Mhorthmadog. Yr Esgob Lloyd alywyddai, ac a draddododd araith ddigon r synwyrol—y Y fawr—ar y fwyaf fe ddichon canys fe ddechreuodd trwy ddarllen salm o Brophwydoliaetbau Dr Lloyd ar ddyogelwch yr eglwys yn ngwyneb rhuthriadau ei gelynion annuwiol; ac yr oedd ei arglwyddiaeth yn clwcian yn uchel iawn fod ei eiriau'r llynedd wedi eu cyliawni i'r llythyren. Am y gweddill o'i araith yr oedd yn bur ddiniwed-bron nior ddiniwed a'r areithiau dilynol, y rhai, gydag eithriad neu ddau, oeddynt ya peri i ddyn feddwl am Gymdeithas Lenyddol o Blant Gwlad Bu cryn lawer o son yno am ddiwygio'r Eglwys ond pensiwna, offeiriaid oedranus, penodiad math o gynghorau eglwysaidd yn mhob plwyf, a rhoi dewisiad o berson y plwyf fwy yn nwylaw'r plwyfolion eu hunain, fu dan sylw fwyaf. Rhaid i ddiwygwyr Eglwys Loegr yn Nghymru fyn'd yn is nk hyn cyn y gwnant ddim daioni. Dywedai'r hen Waenfawr mai o Yays Madog y cychwynodd Madog ab Owen Gwynedd allan i ddarganfod America ond llawn cyn belled ag y gall eglwyswyr Esgobaeth Bangor fyned o'r un lie yn eu hynt ynachwiliadol, a siarad yn fydol, fydd Inys Giftan-" (lest rownd y trwyn." Gwalfgofrwydd y Bel Droed- Y MAE'R clefyd hwn mor dost yn nghanolbarth Lloegr, Birmingham, a'r gymydogaeth, fel nas gall dynion yn eu llawn oe'dran ei wrthsefyll, a gadawant eu gwaith i fyned i'r ornest. Ac vn 01 llythyr sydd yn y Birmingham Mail, y mae athrawon yr Ysgol Sul mewn penbleth hefo'r plant, gan na fedrant mewn rbai manau gael ganddynt dalu dim sylw i'w gwersi yn y dos- barthiadau, gymaint y maent wedi ymgolli yn chwareuon y diwrnod cynt. 'Ryfedd yn y byd nid yw'r plant ond yn dilyn esiampl llawer o rai hyn. Oni cheidw Duw y wlad, Fe dripia llanc lie tripia'r tad.

Yn Rhyl y cynelir cynadiedd flynyddol Cym- deithas y 1 fermwyr Prydeinig y flwyddyn nesaf.

Llythyr Watcyn Wyn. 1 Owynfryii, Ammanford. WEDI'R cyfan, y Cymry feallai yw y genedl fwyaf boneddigaidd a hawdd ei thrin o holl geaedloedd y byd. Edrycher ar hanes yr Eisteddfod Genediaethol yn Llanelli, a'r Eis- teddfod Gydgenedlaethol yn America, a gwelir mor rhagorol mewn cydmariaeth yw ymddygiad cenedl y Cymry. Bu ein cenedl ni yn eistedd am wythnos gyfan i ymgystadlu heb gweryla dim hyd nes oedd y cyfan drosodd, yn Llanelli y dydd o'r blaen—y mae yn eithaf gwir fod yna dipyn o achwyn ar ol i'r cyfan fyned heibio, ond cyhyd ag y byddo y gystadleuaeth yn myned yn mlaen nid ues dim i'w glywed ond swn cymer- adwyaeth, a hwre, a churo dwylaw ond dewch chwi ati ar ol i'r cyfan fyned heibio,-dadl wedi barn, y ni am dani. —o— Edrycher o'r tu arall ar yr Eisteddfod longau yn America—torodd hono i lawr ar ganol y cyf- arfod, tori i lawr yn deg cyn fod haner y gys- tadleuaeth drosodd Dywedodd Dunraven :— "Never more," A'r llong eto ar y mor, A chyn counto haner scor Yn wir, rbaid i mi ddweyd fod genyf gydym- deimlad mawr a, llong yn cael cam oddiar pan yrais y llong bono I borthladd Caerdydd Er ys llawer dydd. A rhaid i mi ddweyd fod genyf gydymdeimlad i'r byw a'r neb sydd yn myned i un math o gystadl- euaeth yn America Oddiar y pryd Y bu Eisteddfod Fawr y Byd Yn Chicago-dyna'j gyd. Pe buasai Dunraven wedi anfon ataf fi, buaswn wedi dweyd wrtho am aros yn ei gastell yn Mro Morganwg, a myned a'i long i ddifyru ymwelwyr Porthycawl! -0- Nid oes genyf ddim ar y ddaear heblaw hyna ar fy meddwl heno, ac nid oes modd i neb pwy bynag ysgrifenu llythyr da heb ddim ar ei feddwl. Yr oeddwn yn meddwl dweyd gair ar Enwadaeth," ond eredaf mai y peth goreu yw gadael y bwystfil hwnw yn llonydd i gysgu. Y mae wrth ei ddihuno ac ymhel ag ef yn myned yn fwy enwadol nag o'r blaen. Nid oes son am enwadaeth yn yr eglwys sydd genyf fi yn y Gwynfryn y mae yma frodyr o Fethod- istiaid, Bedyddwyr, Annibynwyr, Eglwyswyr, a Wesleyaid, a chredaf eu bod yn bendithio eu gilydd. Hefyd, Eglwyswr fu yn codi clawdd fy ngardd i, a Baptist selog sydd yn arddwr genyf, a Methodist sydd wedi bod yn lladd y g'wair eleni, a Wesleyad sydd wedi ei gywain i'r ys- gubor ac os na all gweinidogaeth o'r fath yna ladd enwadaetb, rhaid gadael iddi fyw byth Effaith dygiad i fynu yw hyn i gyd, ac nid un ynof fi yn bereonol feallai. ■ Ceiais i fy ngeni a fy magu mewn ardallle na chlywodd Dim o'r gwynt sy'n hedeg Rhwng y brigau yn y coed Son mewn gweddi nac mewn pregeth Am enwadaeth neb erioed— Son am grefydd Oedd yr unig son yn hon I -0- Yr oeddwn yn meddwl dweyd gair hefyd wrth basio yn fyr am DDARLITH DAVIES BARAN. Yn wir, dyma un o'r darlithiau goreu glywais erioed am ddifyru a diddanu pobl. Pwnc y ddarlith, ac amcan mawr y dariitbydd, yw rhoi engraipht ar ol engraipht o bregethwyr Cymru. Cawsom ganddo yn y Gwynfryn yr wythnos ddiweddaf Matthews, Castellnedd Hiraethog Davies, New Inn Ap Fychan Davies, Llan- dilo Rees, Llanelli; Thomas Jones, Aber- tawe Williams, Castellnewydd Emlyn Dr Thomas, Lerpwl a Dr Herber Evans. Yr unig fai ar y ddarlith yw ei bod yn enwadol—yr oil yn perthyn i'r un enwad,—ond i'r enwad goreu, wrth gwrs. Rhaid i ni ddweyd y buasai yn well genym gael rhai o enwadau eraill i fewn er mwyn amrywiaeth, pe dim arall. Y chwi o enwadan eraill sydd heb glywed pregethwyr goreu Cymru, mynwch glywed y ddarlith hon gan Mr Davies, Baran.

--0-- Trengholiad ar gorph y Parch. R. Hughes, Corwen- Y"T Nhy Nant, ger Liangwm, ddydd Mawrth cyn y di weddaf, cynaliwyd trengholiad ar gorph y Parch Richard Hughes, gweinidog y Wesleyaid, Carwen, yr hwn a J¡"dchvyd y dydd Sul cyat dan amgylchiadau sydd eisoes wedi eu cyhoeddi. Blaenor y rheithwyr oedd Mr J. 0. Jones.—Enoch Williams, Penyfron, Llangwm, a ddywedodd ei fod mewn cae cyfagos i'r ffordd ddydd Sul, y 15fed cyfiaol. Yr oedd tuag un o'r gloch y pryd hwnw. Yr oedd y trancedig yn marchogaeth tua'r bont, lie y gwelodd efe (y tyst) ef yn syrthio oddiar ei geffyl. Ni welodd y tyst Unrhyw afreoleidd-dra ar y eeffyl, Pan aeth efe yno gwelodd y trancedig yn gorwedd a'i ben oddiwrth y bont. Gwaedai ei bena'ienau. Troes y tyst ef drosodd, a gwnaeth bob peth a allai. Y r oedd y gaseg yn teithio yn araf pan welodd efe hi.-Hugli Hughes, Llangwm, a ddywedodd ei fod yn cofio dydd Sul y 15fed. Pan yn y ty tua haner awr wedi un y prydnawn fe glywodd Enoch Williams yn galw. Aeth y tyst yn syth i'r lie a chafodd Mr Hughes yn gorwedd ar lawr. Bu farw bron yn union wedi iddo ef gyr- haedd yno. Ffrydiai gwaed o'i ben, ei tiroanau, ei glusbiau, a'i enau. Y mddangosai y eeffyl yn llonydd. Yr oedd y oyfrwy wedi troi, ond yr oedd y cenglau yn eu lie. Ni chlywodd ac ni welodd efe neb arall yn marchogaeth hyd y ffordd.-Dr Hugh Davies, Cerygydruidion, a. ddywedodd iddo ar- chwilio yr archollion, a gweled y corph yn cael ei symud i Lan Aber. Ar gais yr heddgeidwad Jenes efe a aeth gyda'r corph yno, lie y golchwyd yr arcbollion ac y rhwymwyd y pen. Dioddefai y trancedig oddiwrth faluriad asgwrn y pen. Nid oedd amheuaeth na.d y cwymp a achosodd ei farw- olaeth.—Wedi i'r trengholydd symio i fynu dy- chwelwyd rheithfarn o "Farwolaeth ddamweiniol, a achoswyd trwy gwymp oddiar gefn ceffyl."

-0- GWYL GERDDOROL CAERDYDD. Daeth y gymanfa ganu hon -gynelir unwaitn bob tair blynedd i derryn nos Sadwrn. Hon yw'r unig wyl o'i bath yn Nghymru, a'r ieuengaf yn y deyrnas, ond y mae iddi safle arbenig yn y byd cerddorol. Pan gofir mor gerddgar yw'r natur Gymreig, ac mor ami y clywir yr hen gyswynair Mor o gan yw Cymru i gyd," mae'n syndod na fuasai mwy o'r cymanfaoedd hyn yn ein gwlacl, ond hwyraeh fod lluosogrwydd yr Eisteddfodau yn cyirit i raddau am hyn. Ceir y critics yn unfarn fod yr wyi deni yu llwyddiant mawr o safbwynt gerddorol Gwneid y cor i fynu o leisiau dethol- I edig, caed unawdwyr, offerynwyr, ac arweinwyr goreu'r deyrnas i wasanaethu, a pherfformiwyd rhai o'r darnau mwyaf ardderchog a gyfansoddodd athrynth dyn erioed. Gwnaeth y Cymry wasan- aethent eu rhan yn odidog. Cydnabyddwyd talent Mr David Jenkins, Mas. Zac., fel cyfansoddwr, ac md oedd Mri Ben a Ffrangcon Davies yn ail i ceb fel datgeiniaid. Br hyn i gyd, drwg genym ddeall na throdd yr wyl allan yn llwyddiant arianol, Ni cnafodd y gefnogaeth ddyladwy gan lowyr Mor- gang, a'r canlyniad yw fod y rhai oedd yn gyfrifol am y trofniadau yn golledwyr Rhaid cael cystad- leuaeth i enyn brwdfrydedd y Cymro ond efallai y daw rhyw ddydd i we!ed fod gwerth mewn diwyllio cerddoriaeth pan na bydd gwobr am hyny.

-0- RHEDEGFA'R PLESSRGYCHOD. Un cyndyn i gymeryd curfa yw John Bull, ac os bydd wedi ei orchfygu, cymer hir amser i'w waed oeri, a'i deimladau dawelu. Yn ddiweddar aeth Iarll Dunraven dros y pysgodiyn i wlad Uncle Sam i geisio enill yr her-gwpan Americanaidd gyda'i bleserfad. Mawr fu y psrotni ar gyfer v redegfa. Bu Celf ar ei goreu yn gwneud y trefn- indau, ac yr oedd llygad Sion Darw yn gloewi, a'i galon yn dychlamu wrth feddwl am y gurfa -'oedd yn aros Jonathan fcuhwnt i'r Werydd. Ond siom- wyd ei obeithion, ac yn He ymorfoleddu fel gorchfvgwr y mae heddyw yn cwynfanu yn orch- fygedig. Nid yw'n cymeryd y gurfa fel arwr yciiwaith, oblegyd mae ganddo Iu 0 esgusodion llipa ddigon i geiaio profi ei fod wedi cael cam Heria Jonathan i'w gyfarfod eto, ond' nid ydyw'r ifvuci. wedi gorphen ohwerthin ar ben y gurfa rodd- odd i Snon i roddi sylw i'w fygythion diweddaraf.

-0- RHYKELA. Nid oes un wlad bron nad yw gwaed dynol wedi gwrido ei ffyrdd. Edrych yn mhell y mae'r dydd pan y curir y cieddyfau yn sychau, a'r gwaewfifvn yn bladuriau ac er cymaint ymffrost Prydain yn ei Beibl mae n amlwg mai Trechaf treisied" yw adnoa tawr ei chredo wleidvddol o hyd. Yn bres- enol, ceir adran o'r fyddin Brydeinig yn ceisio medaianu Dwyram Affrica ac yn naturiol y maent yn gorfod gwynebu arfau tan y brodorion. Daeth y newvod i r wlad hon ddydd Mawrth fod brwydro cated wedi cymeryd lie ger Kilindini, yn erbvn STd?luoe^ y, Ty^sog Mbaruk Bin Rashid. Lladdwyd tua 48 o'r fyddin Brydeinig, ond vr oedd lladdedigion y fyddin frodorol yn lluosog iawn.

-0- FM- AINTC A MADAGASCAR. Ef's rhai misoedd bellaeh y mae'r Ffrancod yn ceisio meddianu rhan o Madagascar, ond reir v brodorion yn ymladd yn ddewr am eu gwlad Gymerodd ami frwydr boeth Ie, a chyfrifir %d v Ffrancod wedi cael colledion trymion, ac araf iawn y maent yn enill tir yno. Hysbysir fed miloedd ohonynt yn syrthio'n ebyrth i'r clefydon a achosir gan yr hinsawdd, ac mewn un wythnos yn uni« vr oeid o 3,000 i 4,000 ohonynt yn yr yspyttv vn disgwyl cael eu hanfon gartref, Y mae erchvll- derau rhylel yn ofnadwy ynddynt eu bunain, ocd pan fydd clefydon fel cenhadon angau yn y gwer- syll, rhaid fod y golyfeydd yn annesgrifiadwy.

-0- DAEABGRYNFEYDD. Trwy drugaredd, ychydig iawn wyddom ni yn y wlad hon am ddaeargrynfeydd, ac y mae clarllen am danynt yn ddig >n i beri i ni arswydo rhagddvnt: Yr wythnos daiweddaf, cyrhaeddodd y newydd i'r wlad hon am ddaeargryn gymerodd. Ie yn Yetapan, Honduras. Tmmlwyd yr ysgytiad. cyntaf foreSui, a boreu ddydd Mawrth wele'r llosgfynyddau yn gobwng eu hyuUaniiyd allan, gan v^ub^ pobl L anjfeilsaid I safn marwolaeth. Ymddangosai yr hob wlad fe mynwent fawr, a'r Jafa llosgtdig yn huno r hoi] bentreti. Cafwvd 353 o gyrph, old y ysbytX et° ar g011' a 950 ° anaf"s^ yn yr

Y PEGWN GOGLEDDOL. Llawer ymgais wnaed i gyrhaedd v Pegwn Gog- lecldol and yn aflwyddianua. Dygir rhyw gynllun newydd i'r arnlwg yn barhaas, ac yn nghyfarfod diweddar y. Gymdeithas Ddaearyddol Gyd- genedlaethol bu un o'r aelodau yn da-dienu ei gynUun newydd i fyned yno mewn awyren.^ Beth bynag am y dyfodol, aflwyddiant fu r ceisiadau blaenoroJ. Ddydd Sadwrn dnvecJdaf dvehwelodd yr Is-fi.wriad Peary a'i gvmdei/hion i _St. John, Newfoundland, ar ol bod'^aoedd^ fiildiroedd yn ngwlad yr ia yn nghanol "odlau oer anadl e.ra DangDswyd dawrder dihafal a phenderfyniad diwyro, °nd wedi mvned trwv ddyoddefiadau dychrynllyd gorfu arnynt droi yn OL Dariiena hanes eu hymdaith fel rhamant lawn arwnaetn, ac er yn fyr o gyrhaedd eu nod gellir ev> rhestru yn mhhth rhai o beiddgar y ganrif. ^tunaethwyr mwyaf --í)-

Yn ystod yr wythnos ddiweddaf, bu Mr Gwencg- T'7n ?va°s yu dosparthu hen lawysgrifau Cymr^ £ Llyfrfa Hengwrt a Peniarth, a "chaniataodd M.- Wynne bob rhwyddineb iddo.