Y Cymro

John Ambrose Lloyd, DDYDD Sadwrn nesaf, hi fydd yn 21iin mlynedd er pan fu farw y cerddor melus nchod. Fel y dyweiwyd yn y papyr hwn rai wythnosau yn 01, cymerodd yr amgylchiad hwnw le yn nhyei gyd-frawd-yn-nghyfraith, Capten Jones y pilot, yr hwn oedd yn trigianu ar y pryd yn Lodge Lane, ar yr oebr chwith i'r heol ac o fewn tua chanllath i Smithdown Road. Yr oedd Mr Lloyd yn dadfeilio er's misoedd, ac aeth i fynu i F6r y Canoldir ond drwg yn hytrach na da a wnaeth y fordaith iddo, ac ai chafodd ond pria I ddychwelyd i dir pan ddaeth y diwedd.

Y Meddyg Brenhinoi, TREGLIA Dr. Syr John Williams ei wyliau eleni yn Llangammarch, gerllaw Builth Road. Mae'r siwrnai braidd yn mhell o fod yn blentyn am- ddifad yn nghanol sir Gaerfyrddin i fod yn accoucheur i'r teulu breohinol, ond fe'i cerddodd Syr John hi bob cam. Mae ganddo un o'r llyfr- gelloedd Cymreig goreu yn y byd a'i brif ddi- ■ fyrwch ydyw cyuull Coelion Gwlad am Yspryd- ion, &c. Gwylied ef i ysbryd yr hen Theophilus Evans, awdwr Drych y Prif Oesoedd, ymrithio lddo rhyw noson dywell. PdrsonLIanganimareli oedd efe, ac yno mae ei lwch yo ngbadw.

Damwain Angeuol yn Mhenmaenmawr. YN ngorsaf Bangor ddydd lau, cynaliodd Mr J. H. Bodvel Roberts, drengho'iad ar gorph James Bullock yr hwn a laddwyd ar y llinell ger Pen- tnaenmawr nos Fawrth. Yn ol y tystiolaethau yr oedd lie i gredu fod y trancedig wedi cyfarfod a'i ddiwedd trwy roddi ei ben allan o'r cerbyd, a dyfod i wrthdarawiad a'r bont. Dychwelwyd Theithfarn o Farwolaeth ddamweiniol."

-0-- Newyddion Cymreig. BEIRNIAID CERDDOROL PWLLHELI.Doedd gan Un ddim Cymraeg, y llall ddim sens, a'r nesaf yr un o'r ddau. --Cynt yther tro. Mae'r Parch Dr Herber Evans wedi derbyn gwahoddiad i ymweled a'r eglwysi Cymreig yn America a Canada yn ystod y flwyddyn ddyfodol. Trodd Eisteddfod Gadeiriol Gwynedd, gynal- iwyd yn Mhwllheli, yn fethiant mewn ystyr arianol, gan fod 60p mwy o gostau nag o dderbyniadau. Mewn cyfarfod o Eglwyswyr Llanelwy yr wyth- nos ddiweddaf, pasiwyd penderfyniad yn galw ar y gwarcheidwaid i roddi addysg grefyddol i'r plant yn ol credo eu rhieni. Yn ynadlys Caerwys, ddydd Llun, cyhuddwyd John Robinson, Sportsman Hotel, Afonwen, o fygwth ?ymeryd ymaifch fywyd y wraig. Yn ol y dystiolaeth, yr oedd y ddau yn cweryla ac yn caru bob yn ail, a thaflwyd yr achos allan. Mae'r Llefarydd wedi penodi Syr Geo. Osborne Morgan yn un o'r pump aelod seneddol i gyflawni clyledswyddau y L'efarydd pe digwyddai i'r bon- eddwr hwnw farw, rhoddi ei sedd i fynu, neu fod -tuallan i'r deyrnas. Wrth geisio morio bywydfad Llandudno ddydd Gwener, bu agos i ddyn o'r enw Edward Davies gyfarfod a'i ddiwedd, gan i'r ceffyl a farchogai syrthio yn y mor, a thrwy ymdrech fawr yr achub- wyd ef. Bu pymtheg cant o Babyddion Lerpwl ar berer- indod yn Nhreffynon ddydd Llun er gweled ffynon y gwyrthiau. Aethant drwy amryw ddefodau, megys cusanu delw'r Santes Gwenfrewi, ac y mae'n amlwg fod mwy o sel yn eu calon nag o synwyr yn eu pen. « Beth ydyw'r enw ?" ebe'r ffeiriad, gan ddal y dvn bach yn ei freichiau. "George Augustus Beaconsfield Alexander Boniparte Richelieu Jones," ebe'r tad. Yr argian fawr ?" ebe'r person wrth y clochydd, chwaneg o ddw'r, os gwelwch chi'r dda." Yn adroddiad blynyddol Cyngrair Rhyddfrydol y De gyhoeddwyd yn ddiweddar, priodolir af- Iwyddiant y Rhyddfrydwyr yn yr etholiad di- weddaf i ddiffyg trefniadau a diffyg edrych ar ol y cofrestrau. Argymhellir Rhyddfrydwyr i wella hyn rhagblaen. Yn ynadlys Llandudno, ddydd Llun, anfonwyd Elizabeth Jones, morwyn, i garchar am fis gyda llafur caled am ladrata 3p oddiar ei chydforwyn, Mary Maxwell, yn Bodnant TIouse.-Hefyd, caed bachgen deg oed o'r enw Charles Helstrip yn eaog o ladrata. oriawr a chadwyn gwerth 4p. Rhwym- wyd ef i ymddwyn yn well rhagllaw. Fel adfyd mae Cymry Fydd yn gwneud cyd- Welyddion rhyfedd. Yr wythnos diweddaf, cysgai yn yr un gwely yn Gwalia, Llandrindod, y Parch Aaron Davies, Pontlottyn, a'r Parch Moses Walters, Coed-duon. Barn Mr Jenkins ydyw na fu Moses ac Aaron ddim yn cysgu hefo'u gilydd o'r blaen er's 5,000 o flynyddoedd Yn Llys Cofrestru Dinbych, ddydd LInn, gwrth- wynebai y Toriaid i Mr Herbert Lewis, A.S., gael pleidlais ar y tir nad oedd wedi byw ddigon hir yn Pen Uchaf, Caerwys, i'w wneud yn gymhwys i gael yr anrhydedd. Tystiodd Mr Owen Williams, Glan Clwyd, nad gwir hyn, a chaniatawyd y bleid- ais, gan orchymyn i'r gwrthwynebwyr dalu 3s (ich i Mr Owen Williams at ei gostau. Yn mhlith dyledion Syr W. Davies, diweddar A.S. tros sir Benfro. ceir y canlynol :-Cronfa Ysgoloriaeth Bedyddwyr Hwlffordd, 120p 14s 7c Capel Bedyddwyr Bethesda, Hwlffordd, 389p 3s 9c; Cenadaeth Dramor y Bedyddwyr, 863p 17a 5c Cronfa Gweinidogion Tlawd Bedyddwyr Penfro, 861p 8s 10c, heblaw symiau eraill i bersonau preifat. Oyfanswm y dyledion yw 67,406p 10s.

Cwibnodion o Ddyffryn Maelor. Ni welais erioed mor dawel a didwrw ydyw pob peth y ffordd yma y dyddiau diweddaf hyn. Mae yma ddigon hefyd o ryw fath o dwrw, ond nid dim gwerth cymeryd sylw ohono, wyddoeh. Bu rhyw gynhwrf yn ddiweddar yn nghylch sefydlu Cymdeithasau Rhyddfrydol yn y gwa- hanol bentrefydd yma,—a fu erioed fwy o'r hangen—ond diflanodd y cwbl mewn swn. Oeisiodd y dirwestwyr godi hwyl" ar y bryn ac yn y gwaelodion ond sat y disgwyliant fendith, tra y bo'r swyddi yn cael eu llenwi gan Judasiaid ? Dyna'r lecsiwn ddiweddar, pan yr oedd yb agwyr a'r tafarnwyr wedi ymuno gydag olynwyr yr apostolion i orchfygu Dirwest ac Ymneillduaeth, gwelais rai a honant eu bod yn golofnau yr achos dirwestol, yn canfasio i'r Toris Ysgrifenyddion a llywyddion y Good Templars a'r Rechabiaid yn ceisio denu votes i'r Toriaid Os dyma beth a wna cymdeithasau dirwestol, goreu bo'r cyntaf y chwytbir hwy tua'r pegynau. Mae y cythrel canu—neu satan y swn—wedi ymgryfhau a gwneud ei ymddangosiad yn y cysegr a chyflawni galanastra ofnadsan Mae'r corau yo cael llonydd ganddo yn awr; ond 'ranwyl bach gwell fuasai iddo yru y corau ben-ben na chodi terfysg yn mhlith y brodyr. I lawr ag ef, fechgyn Ond y mae hogie pybyr Capel Mawr am ddychryn y gwalch drwy trwy gael organ hardd i'w teml fawr, ac yr oedd llawer yn synu na buasai organ yno deilwng o'r adeilad a'r gynull- eidfa er's talm. Mae y gwyr ieuainc yn myn'd i wario 500p. ar offeryn. Bendith arnynt am eu cariad at yr achos. Ond, ys gwn i, pwy fydd yr organydd ? Yr oedd trigolion y Cefn yn teimlo eu bod yn byw mewn tywyllwch, er cymaint o son sydd am yr oes oleuedig hon ac y maent am y tro cyntaf erioed wedi penderfynu cael iarnpau i oleuo yr heolydd. Goleuwyd y gyntaf ddydd Sadwrn yn nghanol y cywreinrwydd mwyaf chwerthinllyd. A phwy oedd yn dweyd nad oedd Parish Council y Cefn dda i ddim ? Dis- gwyliwn lawer o'r Cefn rhagllaw. Pobl oleuedig sydd yn arfer bod yn Coedpoeth. Aeth y Wesleyaid i'w capel nos Fawrth gan geisio ychwaneg o oleuni, ond daeth yr "hen law a chwareuodd gast arnynt. Yn He derbyn goleuni aeth yn dywyllwch. Trodd y gwalch y gas allan, a dychrynwyd y brodyr gan swn yr awyr yn y pibellau, ac allan a hwy am y cyntaf. Rhai garw am gasglu arian ydyw bobl Gwree- sam. Ddydd Sadwrn diweddaf yr oeddynt yn casglu ar hyd yr heolydd at yr Yspytty. Rhian dlos yn sefyll ar bob congl, blwch yn ei 11aw, a gwea deg ar ei gwyneb, a phwy allai wrthod os oedd ganddo geiniog yn ei logelH Llwyddasant i bel yn agos i bedwar ugain a deg o bunau. Rhagorol. Mae Gwrecsam wedi bod am rai misoedd bellach heb yr un 'Fire Brigade,' ond y mae yr hen ddwylo wedi dod atynt eu hunain ac ail ymaflyd yn eu gorchwyl. Bellach mae swydd- ogion yr insurance companies yn dawel eu medd- yliau. Helynt arall sydd yno yn awr rhwng gwyr y cyrn a'r pwyllgor yn nghylch rhyw arian. Y pwyllgor yn gwrthod rhoddi adroddiad bodd- haol, a'r bechgyn meginawl yn bygwth taflu y cyrn i fynu. Beth ddaw o'r ffrwgwd hon, tybed ? Band da ydyw hwn, a gresyn os chwelir ef. Nos Sadwrn. SAMWEL JONES.

--0-- Eglwys y Plwyf a Rhaith y Plwyf yn methu cytuno. MAE anngbytundeb wedi codi rbwng awdurdod- au Egl wys y Plwyf a Chynghor y Plwyf yn Newmarket, sir Fflint. Ymddengys fod John Wynne, Gop, fu farw 150 mlynedd yn ol, wedi cymunroddi 40p yn flynyddol yn ei ewyllys o'i ystad at addysg y plwyf. Ar farwolaeth ei weddw rai blyti, dd-au yn ddiweddarach, gwerth- wyd ystad Mr Wynne i Syr Roger Mostyn, Mostyn Hall, un o hynafiaid yr Argl. Mostyn presenol. Ni roddwyd rhybudd i Syr Roger fod y 40p i'wtalu o'r ystad, a bu cryn lawer o gyfreithio o'r herwydd. Am nifer o flynyddau cynullodd yr arian, ac yn 1836 yr oedd 2,500p yn nwylaw'r ymddiriedolwyr, Adeiladwyd ysgol gyda'r swm hwn, a buddsoddwyd y gwedd- ill mewn tir, gyda'r canlyniad fod y 40p yn yr elusen wedi codi i 80p. Yn 1859, trwy orchy- myn llys barn gwnaed yr ysgol yn Ysgol Eglwys Loegr, gyda'r ficer a'r churchwardens yn ym- ddiriedolwyr, a rheolwyd yr el n sen ganddynt hwy er y pryd hwnw. Yn 1890 gwnaed ym- chwiliad i'r elusen, a chwynai amryw fod yr Eglwyswyr yn ei meddianu i gyd ac fod yr Ym- neillduwyr yn cael eu hanwybyddu. Hysbysodd Mr Herbert Lewis, A.S., cadeirydd y ddirprwy- aeth, os penderfynai'r pwyllgor gorphori'r elusen yn y cynllun addysg y byddai raid iddi yn y dylodci to a yn t101101 anenwadol, Ni wnaed hyn, fodd bynag, a pharhai awdurdodau'r Eglwys i'w rheoli. Yn ddiweddar bu Rhaith y Plwyf yn trafod y mater, a chan eu bod yn anfoddlawn ar weinyddiad yr elusen, gwnaeth ant gais am yr holl ysgrifau perthynol iddi, ond gwrthodwyd hyn iddynt gan hawlio mai elusen eglwysig ydoedd. Nid oeddynt am gael eu llesteirio yn eu hamcan, ac y maent wedi eyftr- wyddo eu clerc i ymofyn am ewyllys John Wynne, copi o'r cynllun wrth yr hwn y rheolir yr ysgol, a hanes yr ymchwiliadau wnaed i'r mater. Presbyteriad oedd y John Wynneadaw- odd yr arian, ac y mae wedi ei gladdu dan y pwlpud yn nghapel Annibynol Newmarket. Mae'r mater wedi creu dyddordeb mawr yn y plwyf.

jO; Anrhegodd Argl. Henry Vane Tempest raith dinesig Machynlleth, ar yr hwn y mae'n gadeirydd, a sel ar yr hon y ceir darlun o Owen Glyndwr yn llywyddu Senedd Cymru yn Machynlleth.

-= T Cofadail Llywelyn. DYMA'R anerchiad sydd newydd ei gyhoeddi gan y Pwyllgor at y cyhoedd:- Un o brif nodweddion y ganrif sydd ar derfynu yw y deflfroad cenedlaethol dros holl gyfandir Ewrop, ar yn y deffroad hwn y mae ein gwlad fechan ni wedi cymeryd rhan amlwg. Adgyfododd Cymru megys o'r bedd, adgyfododd i fywyd newydd, ac fel cenedl myn le heddyw yn mysg cenedloedd y ddaear. Mae yr ysbryd hwn yn barod wedi esgor ar gyfundrefn genedlaetbol o addysg sydd ynddi ei hun, pe heb unrhyw dystiol- aeth arall, yn brawf o ddyfnder a difrifwch bywyd cyhoeddus newydd Cymru ond. yr ydym hyd yn hyn heb sicrhau arwyddion gweledig i'r llygad o'r ysbryd sydd wedi ac yn bywhau ein cenedl. Yn ofer yr edrychir am gofgolofnau i arwyr ein hanes gorpheoo], tra y mae cenedloedd t:otaf a distadlaf y Cyfandir yn codi mwy na mwy ohonynt. Hyd vn nod nod yn awr, gall dyeithrddyn deithio o un pen i Gymru i'r llall heb i ■ dim gweledig ei adgoffa ei fod ymysg pobl Aneurin a Chadwailon, ac yn ngwlad Hywel Dda, Gwalchmai ab Meilir, a Dafydd ab Gwilym. Bwriedir c ,di Jofeb Genedlaethol i'n Tywysog gwrol, anffodus, Llywelyn ab Grufifydd (ein Llyw Olaf). Myn rhai nad oedd efe y mwyaf o arwyr ein hanes, ond cydnebydd pawb mai efe yw y mwyaf dyddorol o wroniaid Cymru Fu, canys crynhoir yn ei berson ef y milWr, y gwladweinydd, yr ysgol- haig, y cenedlgarwr, y gwladgarwr, a'r merthyr. Mae ei fywyd yn un o'r rhai mwyaf rhamaatus a'i farwolaeth yn un o'r rhai mwyaf cyffrous ar ddalenau hanes. Mae cof-faen gorwych ei orch- fygwr yn sefyll yn uchel yn Mynachlog West- minster, ond am yr olaf o hen Dywysogion Cymreig, a'r un a heriodd falchder a mawrhydi lorwerth, nid oes hyd yn nod gareg i nodi man fechan ei fedd," ac er's llawer canrif mae gwartheg yn pori ar lanerch ddylasai fod yn gysegrfdig. "Mae yn bryd, er mwyn enw da a hunan-barch y genedl, i'r esgeulusdra hwn ddyfod i ben, ac i symud y waradwydd yr ydym yn hyderus apelio at Gymry ar hyd a lied y byd. Dymunwn godi cofgolofn deilwng yn Nghymru a sieryd drwy holl gwrs amser am un ag yr oedd ei fywvd a'i farwolaeth yn arwyddocaol o'r teimlad cenedlaethol cryf yr ydym yn ymwybodol ohono heddyw. Pa ffarf a gymer y gofeb a adewir i'w bender- fynu gan lais cyffredinol y tanysgrifwyr. Mae rhai cyfroddwyr wedi datgan dymuniad cryf mai r ymdrech gyntaf ddylai fod i godi cofgolofn uwch bedd y Tywysog, ac y mae rheswm da dros gredu iddo gael ei gladdu yn Mynachlog Cwm Hir. Ceir eraill yn dymnno i'r golofn gael ei chodi mor agos ag sydd modd i'r man y cwympodd, ac eraill drachefn am anrhydeddu ei goSa yn ei fro enedigol, Gwynedd. Bydd i'r tanysgrifiadau at unrhyw un o'r amcanion neillduol gael eu trosglwyddo fel y dymuna y tanysgrifwyr. Rhoddir pob tanysgrifiad arall mewn cronfa gyffredinol i'w rheoli gan y tanysgrifwyr. Er mwyn i'r symudiad fod yn wir genedlaethol penderfynwyd nad oes yr un tanysgrifiad i fod uwchlaw gini, a derbynir i lawr hyd at geiniog." Cyferfydd Pwyllgor Cronfa Golfadwriaethol y Llyw Olaf yn gynar y mis nesaf er symud yn mlaen gyda'r amcan hwn.

-0-- Qamwain Angeuol i Weinidog Cymreig. TAFLWYD cwmwl o brudd-der dros ardal Corwen ddydd Sal gan y newydd fod y Parch R. Hughes, ¡ gweinidog y gylchdaith Wesleyaidd, wedi cyfar- fod a damwain angeuol. Ymddengys fod y gwr parchedig wedi gadael ei gartref yn Nghorwen ddydd Sadwrn i fyned i'w gyhoeddiad dranoeth. Pregethodd yn nghapel Ty Nant am ddeg fore Pregethodd yn nghapel Ty Nant am ddeg fore Sul, a chan ei fod i ddychwelyd yno erbyn oed fa yr hwyr ar ol pregethu am ddau yn N "hery^y- druidion, rhoddodd Mr Thomas, un o flaenoriad y lie, fenthyg ceffyl iddo. Wedi marchogaeth am tua dwy filltir at y He mae ffordd Llangwm yn gadael ffordd Caergybi, tybir i'r ceffyl wylltio gan daflu ei farchogwr a'i lusgo hyd y llawr. Pan gaed hyd iddo yr oedd ei ben wedi ei friwio yn echrydus. Anfonwyd am Dr White, Corwen, ond yr oedd y cwymp wedi bod yn farwol cyn dyfodiad y meddyg. Cludwyd y corph i dy cyfagos i aros trengholiad. Brodor o Aberys- twyth oedd yr ymadawedig, ac yn 46 oed. Nid oedd ond blwyddyn er pan ymsefydlodd ya Nghorwen, wedi Hafurio yn nghylchdaith Llan- gollen cyn hyny. Hoffid ef yn fawr gan eglwysi ei ofal, ac enillodd barch yr ardal yn gyffredinol. Gadawa weddw a dau blentyn i alaru ar ei ol, ac amlygir cydymdeimlad dwys a bwy yn yr amgylchiad pruddaidd. Gwnaed cyfeiriadau tyner ato yn yr holl addoldai yn Nghorwen nos Sul, a phasiwyd pleidlais o gydymdeimlad gan holl eglwysi y cylch. Cleddir ef heddyw (ddydd Mercher).

--0- Gwyl Cerddorol Caerdydd- DDYDD Mercher, dechreuodd Gwyl Gerddorol Dair-blwyddol Caerdydd-yr unig wyl o'r fath yn Nghymru—pan aed drwy y gantawd "St. Francis yn y bore, yr awdwr, Mr Edgar Tinel, yn arwain Yn yr hwyr rhoed detholiad o weithiau Wagner. Ddydd lau, bydd Dr Villiers Stanford, Caergrawnt, yn arwain cyfansoddiad newydd o'i waith ei hun, sef "The Bard," ar eiriau y bardd Gray. Hefyd, dyma y dydd yr anrhydeddir y Cymro, Mr David Jenkins, Mus. Bac., Aberystwyth, p, ,in y rhoddir perfformiad o'i waith newydd Salm Bywyd," gydag ef ei hun yn arwain. Rhoddir y gweddill o'r dydd i weithiau Verdi a Mozart, yn nghyda Faust Berlioz.. Fore Gwener, bydd Mr Edw. German yn arwain darn o'i waith ei hun i'r offerynwyr ae yii riihlitl-i darnau eraill bydd "Last Judg riietit" (Spohr), "Hear my prayer" (Mendel ssohn), a Symphony gan Mozart. Yn yr hwy bvdd Syr Arthur Sullivan yn arwain darn new ydd o'i waith, sef The Light of the 1V orld." Rhoddir y "Messiah fore Sadwrn, a therfynir yr wyl trwy gynal cyngherdd amrywiaethol yn yr hwyr. Rhifai'r offerynwyr 80, ac y mae'r cor, yn rhifo tua 400, wedi eu detbol gan mwyaf o Forganwg. Arweinydd cyffredinol yr wyl yw I Syr Joseph Barnby.

"Os rhoddwch do dros sir Fon, fe fydd yn gapel Methodus," meddai y diweddar Hiraethog. Oddi- wrth ystadegau diweddar, ceir fod gwir yn y dywediad.

Nodion o'r Ddinas. [Gan Cwilsyn. j SYLLU'N ol ar yr wyl yr ydym heddyw. Bu'r An- nibynwyr yn edrych yn mlaen am wythnosau at ddyddiau eu Cymanfa, ac ami un yn IIawn pryder- am ei llwyddiant. Bellach y mae eu pryder v.edi cilio, a'u gobeithion wedi eu sylweddoli, oblegyd caed un o'r cymaufaoedd goreu eleni, a gellir dis- gwyl ffrwyth toreithiog oddiwrthi a drydd yn nerth i eglwysi y cylch. —o— Caed dechreu da nos Wener, er nad oedd y cyn- ulliadau mor lluosog mewn rhai addoldai ag y gellid disgwyl. Er hyny, yr oedd y pregethwyr yn traddodi'r genadwri yn felus odiaeth, gan wlitho blodau yr addewidion, a theimlid dylanwadau tyner, esmwyth, fel awelon o Galfaria ar yr holl wasanaeth. ■—o— Nos Sadwrn yn y Seiat Fawr, teimlai ami un ei fod yn ngwlad y llaeth a'r mel. Yr oedd gan bob siaradwr ei ddull a'i genadwri ei hun, ae yr oedd yr oil ohonynt yn siarad i bwrpas. Caed adolygiad cryno ar y flwyddyn gan y llywydd, a cia oedd genyf glywed ton mor obeithiol yn ei anerchiad. Am y canu, yr oedd rhyw felodedd hyfryd ynddo a lies i galon a phen pob gwrandawr oedd bod yn bresenol. -0- Teimlai amryw fod ar y mwyaf o siaradwvr yn cymeryd rhan. Onid gwell fuasai cae! llai o siarad- wyr a rhoddi mwy o amser i'r rhai ddewisid i draddodi yr anerchiadta ? Hefyd, onid doeth fuasai i'r cyfeillion Anuibynol wahodd gweinidogion enwadau eraiil y cylch i gymeryd eu lie ar y llwyfan, oblegyd edrychai'r areithfa braidd yn rhy Annibynol hebddynt. Gwelais amryw ohonynt yn y neuadd, a phe buaseat wedi eu gwahodd i'r ilwyfan buasai rhywun yn cael syniad gweddol am gymanfa'r mil blynyddoedd. Cofier hyn y tro nesaf, oblegyd y mae digon o ie iddynt, a rhoddai eu presenoldeb gymhorth i ddyn annghofio am un- waith ei fod yn perthyn i enwad o gwbl, a bydd yn llawer hawddach iddo addoli wrth weled pawb yn un heb neb yn tynu'n groes." --o- Nos Lun, caed un o'r cyfarfodydd cenadol goreu gafwyd erioed. Traddododd y Parch D. M. Jenkins (y cadeirydd) anerchiad rhagorol ar y dechreu; dilynwyd ef gan y melusber Nicholson, Porth- madog wedi hyny daeth Dr Owen Evans, Llun- dain, i draethu ar y rbyfeddodau wnaeth yr Ar- glwydd ar y meusydd cenadol trwy gyfrwng Cym. deithas Genadol Llundain, ac yr oedd yr anerchiad fel eiddo Dr Evans bob amser, yn sylweddol a thar- awiadol. Parch G. Griffiths, Pentre Estyll, oedd y nesaf. Prin y clywsom erioed siaradwr rnor hyiifchr •—llifai ei hyawdledd fel afon, gogleisiai ein dust ai brtrwydd, ac ni chlywsom odid neb erioed yn gaUu cloi synwyr mewn clysineb mewn dull mor wreiddiol ag ef. Ar ei ol daeth y Parch Job Miles—gwr na ofna ddweyd y gwit hyd yn nod pan fydd yn gaswir gall swyno a dychryn, cynghori a rhybuddio bob yn ail, ac yr oedd ei arawd yn ddi- weddglo campus i gyfarfod rhagorol, -0- Priodol oedd i bawb fod mewn cywair lion nos Fawrth yn Seacombe. Dyma noson priodas y Parch S. Roberts ag eglwys yr Annibynwyr yn y He ac yr oedd swn ilawenydd neithior yn y ewrdd drwyddo. Daeth amryw weinidogion i gymeryd rhan yn y seremoni hapus o wneud y ddau yn un ae yr oedd eynghorion buddiol y Parch Peter Price i'r par ieuanc ar y diwedd yn "odo dda." Gu- beithio y gweithredir arnynt, oblegyd hapus yw y sawl a'u cyflawna, ae ni bydd eisiau llythyr ysgar ar yr eglwys na'r gweinidog. Dechreua Mr Roberts ei lafur gyda rhagolvgon disglaer o'i flaen, ac yr wyf finau gyda phawb yn dymuno llwydd ar ei lafur a bendith ar ei briodas yn Seacombe. —o— Cafodd un gwr a geisiai wneud ei hun yn am- lycach nag oedd weddus iddo trwy ei hwyliadau parhaus ergyd lawdrotn gan y llywydd, a bu raid iddo blygu pen tra'r gynulleidfa yn mwynhau y "stroke of the tongue" a roddwyd iddo. Hwyrach y cofia am hyn mewn cyfarfodydd yn y dyfodol, ac y ca'r siaradwyr dawelwch i fyned yn mlaen gyda'u hanerchiadau heb gael eu hationyddu gan ymyriad diangenrhaid. Dyma raglen Cymdeithas Lenyddol Capel Holt Road wedi dyfod i'm llaw-y gyntaf am y tymhor, er fod amryw eraiil bron yn barod. Ceir vma amrywiaeth o destynau, ac y mae'r mwyafrif ohonynt yn newydd a da, a budd dianmheuol i'r aelodau fydd eu trafod. Nid oes ond un ddadl wleidyddol i gymeryd lie, ond gwneir y diffyg--os diffyg hefyd, i fynu drwy gynal noson Seneddol, pan y cymer etholiad le. Oymer cystadleuaeth le am wneud y rhestr o'r 30 Ilyfr goreu yn yr iaith Gymraeg gyda'r gweinidog i feirniadu. Mae fy nghydymdeimlad dyfnaf gyda'r beirniad parchus, oblegyd, gorchwyl anbwdd fydd iddo ddethol v 30 goreu o gynifer o lyfrau da geir yn yr iaith, gan fod chwaeth darllenwyr yn amrywio cymaint. Gwela; fod gwasanaeth y wasg i'r o-enedl i gael ei glorianu, ac os ceir gwyr y plnau yn fyr o wneu-l eu dyledswydd, gwae ni, oblegyd trinaeth ofnadwy a ga-wn gan rai o aelodau medrus y gymdeithas os ceir ni yn brin yn nghlorian eu barn. Gobeithior goreu. .— o — rl' Nid oes ond un cymeriad i gael ei amlinellu yn ystod y tymhor, sef Yr Hen Ficer," a chan mai yn llaw y Parch David Jones y mae, gellir disgwyl darlith ddyddorol arno. Testynau da eraill yn v rhaglen ydynt Nodweddion yr oes a'u dylanwad 11 ati ar grefydd," "Antnriaethau yr haner canrif diweddaf," a "Meithriniaeth pleser." Wrth longyfarchy gymdeithas ar y rhestr, dymunaf Iwydd yr aelodau a mawr les iddynt wrth drafod y materion dyddorol ar y rhaglen. -0- Ceisir cael gan Mr William Rathbone, diweddar A.S. dros Arfon, ddod allan fel ymgeisydd am sedd Castle Street yn etho liad. nesaf y Cynghor Dinesig. Os daw, bydd ei etholedigaeth yn sicr; a byddai cael gwr o'i fedr a'i brofiad ef yn gaffaeliad mawr i'r ddinas. —o— Mae sir Fon wedi anfon ami bregethwr mawr i'r ddinas hon, ond yr wythnos ddiweddaf anfonwyd mushroom yn pwyso 11 wns ac yn mesur 27 mod- fedd o amgylchedd wedi tyfu ger Amlwch, i Lerpwl. Pwy wad bellach cad Mon yw prif sir Cymru ? —o— Ar yr Sfed o'r mis nesaf y bydd Cyngherddau'r Philharmonic yn deehreu. Yr arweinydd eleni eto yw Syr Charles Halle.