Y Cymro

0 Fin y Llyn. DILYNAIS inau y lluaws o'r Ddyfrdwy i Gorwen y Lititi cyntaf yn Awst, ac er y gwlaw c-iofwyd Eisteddfod lewyrchus yno. John Rhys gadeir- lai'1' bore, r i weision y ifor-ld haiarn ei gad w i loitran o stesion i stpsion am oriau. Yn ei araith gadawodd Wleidyddiaeth aphwuc Addysg a diiynodd yn ei elfen dard iia i geiri iu megys v Ddyfrdwy smctaidd a'i duwies Aerfen a C rvven neu Waen y Cor. Yr ochr arall i'r h-iul' mae Corwen, ac ar y ddol, dan y niwl, ar lan yr afo-i chwareuai'r Tylwyth Teg, unwaith, ebe Rhys,-os nad ynt yno et > Yn y coed yn Mhant y FfYLO;1 y tybiai Mr. Lloyd Evans y pr.swy'iai r bodau bach a chanai cor plant BwlchGwyneigauig, 'Y Tylwyth Teg', yn wir swynol. Birn Mr. Jenkins oedd mai dan y b meti tebycach i ar-d I flodau na dim arall y gwersyllant yn awr, ond nid dyna farn Huw Turnos. Yr oedd yn dd wrnod poeth a Huw Tomos yn mwynbau ei gyntyn ar ol ei ginio ar ochr y geulan wrth droed yr Aran, wedi oriau o dori mawn caled. Pan ddeffrodd, be welai ar goes ei haiarn dorri ond miloedd o fodau bach bach mewn troususan glas pen glm. cotiau cochion a chap piws. Ni chafodd neb fwy o ddycbryn ac ni tliramwyodd nn iyn gyflymed o'r Aran i LJanuwchllyn ag y gwnaeth Huw Tomos trwy gorsyd 1, ceuleni, a brwyn. I tin na fedd glust gerddorol all wahann'r drum a'r styrmant, pm fydd llawer o g,rau yn y 11 cystadln, nis gall wnend dim gwell na dilyn ystumiau'r gwahanol arweinyddion. Gvvelais un yn JSgh'trwen yn mwynhau ei hun felly,- un wadai ei berthynas a, Samwel Jones yr oed i un fel pe'n practeisio hedeg, ebai un arall ar gymeryd rhedfa i gynvg hwb, cam, a naid,' neu i dori record yr high jump, — pob un fel pe wedi ei windio fel Jack yn y Bocs. Hwyliog iawn y cynygiai brawd y Gohebydd y diolcbiadau, ac ategai yn ddoniol syniad yr arweinydd Llifon i wneyd Light Railway er cludo gwyr i'w pesgi i Rydychen, fel Proff. Rhys. Ond tynodd hi'n wlaw wrth lefain a hwyr oedd symud at y peth nesaf. Chwaetbus a dymunol oedd y cyfarfodydd oil a'r Gymraeg yn cael mwy o sylw nag erioed ynddi. Amrywiol oedd cyngerdd y nos, a bu Mr. Lloyd Evans yn hapus yn newisiad ei ddarnau i'w gor,— y Gwenith Gwyn oedd un a chanwyd hi yn brydferth. Aeth David Hughes, R.A.M., i yspryd y Reve ge' a pharodd hyny i'w ddatganiad fod yn eithriadol dl. Bu Miss Mary Thomas. R.A.M mewn gwell hwyl na'r noson hono, a hwyrach nad oedd ei darnau y peth' i gynulliad o amaethwyr a chwarelwyr. Yr oedd caneuon Miss Gertrude Hughes, R.A.M, yn llawer gwell a'i llais yn fwy melus. Canai'r E- s,' nrs ein dwyn gyda hi i goed at nant, adar a blodeu. 'Y DJinas Saiictaicld' oedd gan arall iddi ar eiriau cyf- ieithiad ei thad o'r 'Holy City.' Clywais ei chanu gan Ei. Lloyd, Llundain, ond teimlwn fod gan eiriau fel 'Jerusalem,' a 'Dinas y Brenin Mawr' well gafael ar y Cymry na'r Saeson pan genir hwy mor swynol ag y gwnaeth y foneddiges hon, sydd yn sier a dyfodol disglaer o'i blaen. Cadarnhaodd Mr. David Evan Jones (Bevan) yr alwad unfrydol gafodd o eglwys y Betws a'i chan;enau ger y Drenewydd. Mab yw Mr. Jones i'r gwladgarwr Mr. Thomas Jones, Y H., Bryn Me]yn, Llandderfel. Der- byniodd ei addysg yn Ngholeg y Blla a Phrif- ysgol Aberystwyth. Llongyfarchaf yr eglwys ar eu dewisiad, a hyderaf y bydd iddynt fanteisio ar un fedd gymeriad mor dlws ac un mor barod i bob peth da, ac y caiff yntau hefyd iechyd ac arweiniad tra yno. Ffarwel. Cychwynaf i wlad yr haf i wel'd lie mae'r gog yn gaeafn. Os deuaf o hyd i'r lie dywedaf f 1 gall y neb na'i clywodd yn Nghymru'r haf fyn'd yno i'w gwrando'r gaeaf. OXOMATO.

Nodion o'r Rhos. ER gwaethaf amgylchiadau celyd ein hardal, aeth lluaws o drigolion y Rhos i fwynhau eu hunain ddydd Llun Gwyl y Banc. Clywid swn cerbydau yn foreu, y rhai oedd wedi eu llwytho ag aelodau y cor yn hwylio i Eisteddfod Glynceiriog Aeth eraill i Rhiwabon gan gymeryd y trea bach i'r Glyn, fel yr oedd ilu mawr o bobl y Rhos wedi myned i eis- teddfoda y dydd hwnw. Llongyfarchwn y cor ar eu buddugoliaeth, ond ca.fodd yr arweinydd dipyn o sen pan y cydmerid ei gor i organ heb yr un chwareuydd. Yn fLwr nid da y geiriau hyn, gyda chymeradwyaeth mor uchel i ansawdd y cor. Rhyfedd na chafodd William Edwards fyned i'r llwyfan, ac yntau ar lawer ysbyr yn well canwr na'r unohonynt. Wm. Jones drachefn, er myn'd i'r llwy- fan, yn aflwyddianus, ond daeth yn bur agos i'r wobr gyda'r ddeuawd. Ni raid iddynt gywilyddio na chawsant y llawryf, oherwydd dau neillduol o dda oedd y rhai hyny o'ch dinas ehwi, Mr Gol. Da genym longyfarch James Edwards ar ei lwyddiant yn y Glyn hefyd. Aebh a gwobr am un traithawd, ac allan o unarddeg daeth yn gyfartal oreu ar y prif draithawd. Aeth llawer hefyd o bobl y Rhos i Rhiwabon i'r Arddangosfa Flodau ac i Eisteddfod Corwen. Daeth rhan helaeth o wobrwyon yr arddangosfa i'r Rhos. Llongyfarchwn yr holl enillwyr-ni ddeuwn i ben a'u henwi. Drwg genym gofnodi marwolaeth sydyn Mr George Hawkins, Poncie. Yr oedd yn wael er's misoedd lawer, a phrydnawn dydd Llun daeth adref o'r Rhyl Institution, ac yr oedd yn teimlo cvstal ag arfer, ond erbyn y boreu yr oedd ei ysbryd wedi ehedeg ymaith. Ac ymddengys oddi- wrth y dyrfa fawr ddaeth i'w hebrwng i'w hir gar- tret heddyw, ei fod yn ddwfn yn serch yr ardal. Mae yma beth newydd iawn wedi ei wneud yn ein hardal yr wythnos ddiweddaf, sef ystafell wedi ei chyflogi i sefydlu Clwb Rhyddfrydol. Da y gwaith, oherwydd bydd er daioni yn sicr; a da fyddai genym weled prif ddynion ein hardal, megys Mr Hooson ac eraill, yn gwneud eu rhan gyda'r sefydliad newydd. Nos Sadwrn. GOMER JONES.

Llythyr Watcyn Wyn Ammanford. Y MAE cynifer o bethau pwysig a theilwng o sylw wedi digwydd y dyddiau diwed laf yma fel y mae yn anhawdd gwybod beth i'w ddweyd, 11 y neu ynte betb i beidio'i ddweyd, wrth ddirllen- wyr Y CymTo. Y mae dyddordeb y Deheubarth wedi ei rauu rhwng yr Eisteddfod Genedlaethol a chadrawd o'r Fyd lin Brydeinig—y mae y ddwy newydd fyned heibio, ac y mae ei dilyn- wyr gan bob un ohonynt ond gan fy mod i yn bersonol yn perthyn i'r blai I sydd yn gofyn o flwyddyn i flwyddyn "A oes heddwch 1" bydd i mi adael y fyddin i fyned heibio heb ddweyd dim maes o le am y bccbgyn blinedig, a'r cotiau cochion a'r traed dolurus, a throi i ddweyd gair neu ddau am yr EISTEDDFOD YN LLANELLI. Yr oedd yno barotoadau rbagorol, ty gwell nag arferol o ran y tô; dipyn yn gnnglog i s arad a chanu y teimlem y deml newydd yn y Llan. Y mae cymaint o gelfi canu ar y llwyfan y dydd- ian hyn fel nad yw yn bosibl braidd rhoi neb na dim arall yn y golwg. Yr oedd dau biano an- ferth eleni yn atal canoadd o edrychwyr awyddus rhilg gwele I beth bynag am glywed. Tebyg y bydd dref Llanelli wahodd yr Eisteddfod a chynulliadau inawrion eraill yn ami bellach, a'r pwnc fydd yn y ty mawr, pi le i roi y llwyfan '? pa un ai yn yr uchr ai yn y pen ? Rywfodd, nid oeddem yn te mlo ei fod yn y lie iawn eleni. Cawn weled beth fydd barn y dyfodol ar hyn. SWYDDOGION YR ElSTEDDFOD. Bechgyn caredig dros ben oedd y ddau ys- grifenydd Randeli a Wilk ns yn wir, nid oedd :1 fodd cael eu gwell yr oeddynt yn berffa th hamddenol a hawddgar drwy yr wythnos. Gallwn ddweyd yr un peth am holl swyddogion eraill y pwyllgor, o'r cadeirydd i lawr at y rhai oedd yn cadw'r drysau yn y ty-nid y rhai oedd yn cadw'r clwydi, cofier creaduriaid di- drugaredd iawn oedd wrth y pyrtb haiarn, ond ar ol myned i fewn yr oedd yno ddynoliaeth garedig iawn yn llywodraethu'r cyfan i gyd. Os bydd y pwyllgor mor garedig yn talu ag oeddynt yn trafod dyn yno, bydd pobpeth yn eitha da. LLYWYDDION YR EISTEDDFOD. Dynion lleol gan mwyaf oedd y llywyddion, aelodau seneddol, nen rai wedi bod yn aelodau seneddol, braidd i gyd. Yr oedd y lecsiwn mor agos, a'r swn megys heb ddarfod, fel mai prin iawn y gellid cadw y teimlad politicaidd o'r golwg ar y llwyfan pan fyddai M. P. neu ex- M.P. yn gwneud ei vmddaugo^ad. Yr oedd yno ddau aelod newydd, sef Syr John Dillwyn Llew- elyn a Syr John Jones Jenkins. Yr oe Id yno ddau, oedd, yn wir, dri, ben aelod seneddol, sef Mabon, Pritchard Morgan, a D. Randeli. Ac yr oedd yno un cyn-aelod, sef y Major Jones a chryn gamp oedd i'r dorf anferth beulio dangos ei theirnlad fel yr oedd un ar ol y llall o'r gwyr hyn yn ymddangos o'i blaen. Yn wir, ar y cyran, ymddygwyd yn lied dda, er y clywid swn y teimlad Cymre:g ambell waith hefyd. ARWEINYDDION YR EISTEDDFOD. Yr oeddym yn berffaith gyfarwydd a tbri ohonynt, sef Gurnos, Mabon, a Chadfan, ond nid oedd y pedwerydd, sef y Barnwr Edwards o'r America, mor adnabyddus i'r Eisteddfod yn y wlad hon. Gwnaeth ef ei waith yn ardderch- og, fel y gwnaeth pob un o'r lleill ac nid gwaith bychan oedd yno, gan gymaint y dorf a chan feithed y program. Oymro o Ebbw Vale yw y Bjrnwr Edwards, wedi by w dros ddeng mlynedd ar hugain yn y Talaethau, a'i Gymraeg inor bur he idyw ag erioed yn wir, y mae ef yn fardd ac yn lienor Cymreig rhagorol. Amser a baliai i mi son am Mabon, Cadfan, a Gurnos y maent hwy gyda ni bob amser, ac yn wir cryn gamp fyddai myned yn mlaen heb un ohonynt. Clyw- som fod y paentiwr Gomer wedi tynu llun Gurnos ar y llwyfan. CYNCJLLIADAU YR EISTEDDFOD. Yr oedd y cynulliadau ddydd Mercher a dydd Gwener yn aruthrol yn wir, nid ydym yn credu i ni weled mwy o nifer erioed, oddigerth un diwrnod yn Abertawe. Er cymaint y cynull- iadau, yr oedd yno bob trefn a phob tymher dda, a phob hwylusdod ag y gellid erfyn am dano drwy bob cyfarfod mewn gwirionedd, yr oedd yr hen genedl fel yn teimlo gartref yn y deml newydd yn Llanelli. GWAITH YR EISTEDDFOD. Yr oedd yna fwy o waith nag arfer—gormod o waith, yn enwedig gormod o ganu. Y mae hi wedi myned yn ganu i gyd erbyn hyn. Ai y canu sydd yn talu ? Ai y canu sydd yn tynu y bobl yn nghyd ? Ai y canu sydd yn gwneud yr wyl mor bobiogaidd ? Os mai y canu sydd yn gwneud yr wyl mor bobiogaidd, teg yw rhoi lie iddo—rhoi cymaint o !e iddo. Os mai yr enw Eisteddfod Genedlaethol sydd yn tynu y mil- oedd yn nghyd, ac yn crynhoi y wlad fel hyn, teg yw rhoi mwy o Ie i'r Eisteddfod a gwaith yr Eisteddfod fel y eyfryw. Cawn ddychwelyd at hyn eto pan gawn hwyl a hamddeo. (o)

Nodion o'r Odinas [Gan CWILSYN.] \:VErn'R frwydr daw yr yspiil. Rhaid ymiadd yn galed, dyfalbarhau yu egniol, a ch-Vdi eLml awr o gwsg er sicrhau iiwydd. Ac y mae hogia Lerpwl," wedi wneud hyny, ac yn ystod yr wyl ddiweddaf gwelais amryw ohonynt yn enill y llawryf ac yn cael eu cyhoeddi yn fuddugwyr. —o— Dym. Pedrog yn fwy o gawr nag erioed Edward Dentnan yn feistr y geif o "graiuio Tim. Evans yn gampwr am ei ddailun godidog Llyn Ogwen Gutyn Eifion a Mr R. G. Jones, Fitzclarence Street, wedi swyno pohl gw!ad Ceiriog gyda'u lleisiau; a Mr J. Miiltosi bt ris, ar air a chydwybod Mr D. Jenk'ns, Mus Btc., wedi ei gyhoeddi yn ddatgein- iad tcilwng o'r Eisteddfod Genedlaethol. —o— Fechgyn yr wyf yn falch ohonooh. Yr ydych yn anrhydedd i'ch cenedl yn y ddinas a'r cylch, ac wedi dangos yn eglur nas gall mwg mwll Lle'r- pwll" guddio na phylu eich talentau disglaer. Pa bryd yr agorir Fglwys newydd St. Deiniol ? Gofynir y cwestiwn hwn yn awr er's amryw fisoedd. ond nid oes neb a'u hetyb. Gwnaethum ymholiad personol, ond yn ofer y cdsiais wybodaeth. Hwyr- ach y gill y Parch 0. F. Williams, sy'n gofalu am y ddeadell, roddi hysbysrwydd ? a bydd yn dda gan lawer wybod beth yw achos yr oediad, a pha'm na agorir y gorlan newydd, gan fod yr hen yn gwbl annghymhwys, a pherygl i'r praidd ddianc ymaith. -0- Deallaf fod Mr K. W Roberts, yr hwn fu yn dal cysylltiad a Chvvmni Agerlongau L'inell y Baaver am flynyddau lawer, wedi dichreu busnes ei hun fel goruchwyliwr Uongau. Cian ei fod yn Gymro, dymuna ei gydgenedl lwydd iddo yn ei anturiaeth newydd. -0- Nos Ian, rhoddodd Maer y ddinas wledd groes. awol i aelodau y Gyngres Ddaearyddol Rhwog- genedlaethol yn Neuadd y Dref. Mae y Gyngres hon eleni ar ymweliad a'r wlad hon, ac y mae'r aelodau yn frodorion o b )b parth. Bwriadant fyned ar daith drwy Brydaia er cynull gwybod- aeth. -0-- Ddydd I: ti, cyfxrfyddodd ynadon y ddinas i ddewis clerc fel olynydd i'r diweddar Mr R. Ellis. Ymgeisiai 35 am y swydd, ond tri y > unig ddaeth gerbron yr ynadon, sef Mr F. W. Moss, cyfreithiwr y Gorphoraeth Mr Lucas P. Stubbs, dirprwy- glerc a Mr J. S. Braithwaite. Yn y bleidlais derfyno! cafodd Mr Moss 35, a Mr Stubbs 2:1:, felly y cyntif ddewiswyd, yr hwo sydd 41 oed, ac wedi gweinyddu fel cyfreithiwr yn y ddinas er's 22 mlynedd. Dechreua ar ei walth newydd yr wythnos nesaf. —o— Yn ddiweddar, agorwyd baddon gan y Gorphor- aeth yn Burlington Street, at wasanaeth plant liodion. Dyvvedir fod 15,000 o fechgyn wedi bod yn ymdruchi ynddo yn ystod yr wythnos ddiweddaf yn unig. —o— Yn canlyn ceir costau etholiadol ymgeiswyr y ddinas vn y frwydr ddiweddafMr J. H. Stock, A.S., Walton, 221 p Is 3c; Mr J. A. Willox, A.S., Evert >n, 75p 18s lc Mr W. G. E. Macartney, Scotland, 225p 7s 10c Mr J. C. Bigham, A S., Exchange, 653p 19s 6c Mr R. P. Houston, A.S., Gorilewinbaroh Toxteth, 456p 3s 10c. Gwelir fod rhai ohonynt wedi talu yn ddrud am gael myned i'r Senedd. -u- Ddydd Sadwrn, oyhuddwyd Dr. P. Bailey O'Calligan o geisio Ilofruddio bachgen 10 oed, mab Dr. Ireland, Walton Road. Ymddengys fod tad y bachgen wedi myned am seibiant, gan roddi Dr. O'Calligan i edrych ar ol ei gleifion. Nos Wener, yr o. d t O'Calligan wedi yfed nes myned i > stad o orphwylledd, a thra yn y cyflwr hwn ymosododd ar y bachgen yn y fath fodd fel mai gobaith gwan sydd am ei adferiad. Gohiriwyd yr achos. —o— Hysbysir marwolaeth y Proff. George Stephens, Copenhagen, ysgolor dyfnddysg, ymchwilyd.i diwyd, ac awdurdod ar len gwerin. Brodor o Lerpwl ydoedd, mab i weinidog Wesleyaidd, a ganwyd ef yn y ddinas hon yn 1813. -0- Mae Cot-phoraeth y ddinas wedi gosod dau bisty II hardd yn Sefton Park, ac y mae'r dwfr ohonynt yn ei gyn 20 troedfedd. Clywais ddweyd fod swn dwfr yn h,lp i farddoni; cs felly, dyma gyfle i feirdd y ddinas ymgyfarchwel {t'r Awen yn nghanol ei theml, oblegyd y mae celfyddyd a natur ar eu goreu yn y puc hwn. -o- Ar fyrder, bydd y pregethwr poblogaidd, Parch C. F. Aked, capel Pembroke, yn myned ar daith ddarlithio i'r America. -0- Un o forwyr mwyaf medrus Lerpwl yw Mr Wil- liam Owen, a pherthyna i'r dosbarth defnyddi. i hwnw, y pilots. Y dydd o'r blaen daeth ag ager- long newydd y White Star Georgia o Belfast ir Mersv,y yn ddyogel, ac y mae droion o'r blaen wedi llywio llongau mawr y owmni hwn o fan i fan. -0- Un o wyr mwyaf hysbys cylchoedd cerddrrol yw Mr R. Hope Jones, Birkenhead, yr hwn sy'n hanu o deulu Cymreig. Efe yw dyfeisydd yr organ drydanol, ac y mae wedi cario masnach fawr yn mlaen er's blynyddau. Dywedir ei fod ar fedr sefydlu cangen yn Llundain ac y mae hefyd ar fin ymgymeryd ag anturiaeth ddyddorol arall, sef myned i'r byd priodasol gyda boneddiges o Kent. o

Ymreolaeth i Bawb. Nos Sadwra, bu Mr Lloyit George, A.S., yn anerch cyfarfodydd yn Nefyn a Phwllheli. Cafodd dder- byniad brwdfrydig. Yn y He blaenaf beirniadodd anerchiadau y gwyr Eglwysig yn Nghynadledd Es- gobaeth Bangor, pan yr honent fod canlyniad yr etholiadau i'w bnodoli i ymyriad dwyfol ac yr aw- gryment y priodoldeb o gynal cyfarfod gweddi i ddiolch am hyny yn eglwysi y wlad. Yn MhwJl- heli cyfeiriodd at lwydd y blaid Ryddfrydol yn Mwrdeidrefi Arfon, a phriodolodd hyny i'r fiaith ei fod wedi rhoddi Ymreolaeth yn flaenaf ar y rhag- len. Yr unig fodd, meddai, i wneud dymuniadau gwdad yn ddeddf ydyw trwy roddi ymreolaeth iddi; a dylai.yr arweinwvr Rhyddfrydol roddi lie amlwg i hyn. Gyda'r eithriad o un, ceid yr holl aelodau Cymreig yn bleidiol i'r egwyddor o hunan- lywodraeth, a darfu iddynt bleidleisio neu baru yn ffafr penderfyuiad Mr Dalziel i r perwyl hwn yn y Senedd ddiweddaf. Dygodd amryw resymau yn mlaen dros hyn, megys fod Ty'r Cyfftedin yn cael ei orlwytho a gwaith ac yn methu talu sylw priodol i angenion deddfwriaeth yr holl yrnherodraeth, fod ar bob gwlad angen am ddeddfwriaeth neillduol iddi ei hun, acnad oes neb yr deall y cyfryw angen- ion cystal a'r rhai sydd yn byw ynddi. -0-

Pan goronwyd Llew Llwyfo yn Lluielli, canwyd >an newydd a elwir Coron yr AA e.n," gau Miss May John, R.A.M. Awdwr y geiriau yw Elfed, ac Alaw Ddu fu'n eu priodi gyda cherddoriaeth. s Yn ol y Mark Lane Express bydd cynhauaf y flwyddyn hon yn waeth nag oedd ddwy flynedd yn ol, pan ddvfethwvd l'awer o'r cynyrch gan Y gwres a'r sychder. D/wed y papyr hwn y bydd Y cynyrch mewn llawer man eleni 25 y cant yn Ilei na'r llynedd, a dyry ystadegau i brofi hyny. Ar- goelia hyn yn ddrwg i ffermwyr sydd eisoes, lawer honynt, bion yn tiK thu cael t'au be.n y llinyu yu nghyd, Yr arholwyr mewn Gro^g am y radd 0 n. n yn Mhrifysgol Cyniru ytlvnt 11r ie, Dr Mou.tor, a. Dr Edwards, O.xerdydd.

"0, mi fyddaf yn myn'd l'r eglwys weithiui, Mr Owen," atebiis, oud yn amlach yn myn'd i le gwell na'r eglwys. A 'doeddwn i ddiun yn dwad yma ychwaith, syr, fel ysp;wr i gyfri'r gynulleidfa. Mi fuasai scolar bychan iawn yn gwne id y tro at y dasg hono Yn ffJdus, f: dyoo Id rhywbeth arall sylw'r Prifathraw ar y pryd, ac felly mae'n siwr i mi gael fy arbed rhag crafiad tat waed ganddo. Wn i ddim, ch waith yr wyf yn rhyw haner credu y buaswn yn euro yr arch sennwr eglwysig ped aetbai'r ymryson er isineb yn mlaen-yr ojdd genyf hafflei o grab s i'w llichio ato ef ai brif eglwys. Ond trowyd y st)ri ac aeth pawb i'w fan. Phydycilgwyn. DARLUN ARALL. YN yr tin Dyffryn, draaoeth yr oeddwn mewn dosbarth Ysgol Sul un o'r enwadau Ymnedl duo!. Cap,d bychan, nodedig o dlws, wedi costio pan adeiladwyd ef haner canrif yn ol tua denddeg cant o buuau a thalti an dano trwy toddion gwirfoddol y ffai mwyr a'(i gweithwyr yn benaf. Y mae'n sefyll mewn pentref hychan, agos i ddwy filldir oddiwrth yr eglwys biwyfol agesaf. Y mae tua chyn'fer badair gwaith yn mynychu y synagog diymhongar hon ag sydd yn myn'd i eglwys y plwyf, er fold offeiritd hono yn Un or cl-rig w vr mwyaf parchus yn esgobaeth Llanelwy. Nid oes ac ni fu ganddynt erioed Weinidog neu fugtil y blaenoriaid sy'n bugedio, a gwneud y gwaith yn rhagoroi y maent he!'yd. YR YSGOL Su-b YN NOHYMRU. Yr wyf yn meddwl mai deo oedd nifer y dos- barth y cyfeirir ato; oedolion i gid buasd cyfanswm oed y deg yn rhywle tros 550 o flyn- yddau. Yr oe Idynt yn darllen yr ail bennod o Efengyl loan, a'u tro hwy oedd adrodd y bea- liod ar ddechreu'r ysg >1 y Sul hwnw. SfasaLt i fynu a chydadroddasatit yn rhagorol eddiar eu cof. Hanes bwriad allan y cyfnewidwyrarian o'r deml oedd tan ystyria- th y dosbarth y prydnawn tan sylw; ac yr oedd ysylwadan a wnrid yn daoges craffder neillduol, ac yn ol p')b tebyg yn gynyrch ttiyfvrdod a rhagfeddwl yn hytrach na darllen esbmiadau. Dymaengraipht Galwai un sylw at fel yr oe id Dawdod y Messia yn cael ei amlygu yn yr awdurdod oedd yn ei eiriau pan yr ufuddhai Iuddewon cribddeil gar i'w orchymyn trwy gymeryd eu gyru allan, a thrwy byny golli eu mas iach, gan wr ieuanc gwladaidd. Gofynodd aelod arall os oedd yn ymddygiad y Gwaredwr wers i ni yn y dyddiau I byn i gadw pobpeth ond addoliad o'n temlau Rinau ? Atebodd yr un oedd yn eist dd yn nesaf ato, y rhaicl i iii ddef nyddio'r synwyr cyffredin a gawsom gan y Brenin Mawr i geisio deall ei Air;" ac yr oedd ef yn tueddu i feddwl fod Uawer yn gwerthu ychain ac yn cyfnewid arian yn y deml y dyddiau hyn trwy f vit',i a, hwy yno yn eu c'louau. Sylwai'rnes f drachefn mai ar adeg farwaidd yr oedd llygf edigaethau yn cael eu dwyn i mewn i'r (I eml--m--ii is *1 iawn oedd hi ar Iuddewiaeth yn nyddiau ein Harglwydd—cyf- eiliornadau o bob math wedi codi eu penau a gau-gristiau lawer yn y byd a'r eglwys. Ie, ac felly mae hi'r dyddiau hyn," ebe uu arall dra- chefn, "prynu a gwerthu, er fy ngwaetha, y bydda i'n ami wrth wrando'r efengyl yn y capel yma ond mae'r Meistr wedi rhoi'r un gallu ag oedd ganddo ef ei hun i fwrw'r cyfnewidwyr arian allan o deml Jerusalem i'w ddysgyblion a'i Weision yn ein dyddiau ni i fwrw'r farchnad allan o'n temlaii ac o dr gareld, mae amal i bregethwr yn dwad i'r pwlpud yna na feder y farchiia,l na'r gyfnew Idfa arian ddim aros yn y c'loue fo'n gwrando arno." Ac felly yr aeth awr heibio fel munudya wrbli wrandoar eshoniadaeth agos y gwladwyr medd- ylgara dirodrcs. Fendigedig Ysgol Sul Oni- b'ai di, buasai golwg dylotach ar Gymru. Tydi a'i cododd o'r llwch. Feirdd, cenwch iddi. Cferddorion, molwch hi. Pob perchen anadl, bydded yn aelod ohoni. Tan ei had en hi, ni faid i'n gwla i ofni na defodaeth Eglwyp Rhufaiu nac Eglwys Loegr. Yn ymyl Ysgol Sul yn yr arJeilad fwyaf diaddurn, nid yw gwasinaethau rhwysgfawr a goiwych y BrifeJlwys Gadeiriol and gwamalrvvydd ac ysgafnder. Ysgol Jacob Yùyw, ac un psn iddi yn nghanol y nefoedd. Afalau. fa y fath doraeth o ffrwythaa coed er's llawer olwyddyn ag sydd eleni. Y mae'r afalau fel ^rhaffau winiwns "—y coe i yn plygu tanynt, ar afalau pereiddiaf i'r bias br >n yn addfed. Yr ^fal cynar, afal Awst, ydyw'r pereiddiaf o lawer. •Dyna feddyliai Dafydd ab Gwilym, mae'n debyg, Yn y llinell, Afal Awst o fe!uster."? .Mae'n rhyfedd fo 3 cropiau mor drymion. a 13iliau wedi cael rhew mor dost yn mis Mehefin tra y difrodwyd cymaint o goed-ffrwythau yn yr tTool Daleithiau gan rew trwm yn mis Mai. Er fydd y enwd yno, yn ol pib hanes, cyn "rmed a^ yn 1893, bydd gryn lawer yn is na'r °yfartaledd. Crop ysgafn iawn s'yn Califfornia, y bu'r sychder hir, heblaw'r rhew, yn dra lHweidiol iddo. Rhwng hyn oil a bychander y Crop yn Caua(ja hefyd, dylai afala;vr wlad hon fod yn werth eu hel a'u cadw fel hendwr ^uluaidd, neu hawlio pris gwerthu uwch na cllyffredin. Daniel Owen- genyf ddweyd |fod Mr Owen yn parhau wella, er yn araf.||Gelwais i edrych am dano °reu Llun Yr oedd yn edrych yn llawer ell na phan welais ef bythefoos yn 01, ac yn ein>lo'n well, a'r meddyg yn dweyd ei fod yn Rhwng y cwbl, mae'n anhawdd deall p'le ^to Id y pajiyrau Seisnig eu paragraph ei fodyn aetb. Mae tref y Wyddgrug yn cydymdeimlo o ef, ac yn gweddio troato. --0--