Y Cymro

-(0)- Damweiniau Angeuol yn Ngogledd Cymru. ^YDd guj} tra'n ymdrochi yn afon Conwy ger J-alycafn, boddodd Arthur M'Quinnie, clerc yn ^RWasanaeth Cwmni Llongau'r Cunard, Lerpwl. Lphafwyd hyd i'r corph eto. ■core Llun, yn mau Llandudno, digwyddodd dam- ^ain i ddau bleserdeithydd o'r enwau George riton, Hunslet, a H. S. Simpson, Farnley. Ym- engys eu bod allan mewn cwch, ac i'r agerlong ''mcess of Wales fyned i wrthdarawiad ag ef. chubwyd Simpson, ond boddodd ei gyfaill Briton, y hwn nad oedd ond 20 oed.

-0. Mwrdd Ysgol Bangor, ddydd Mercher, de- iswyd Mr Ogwen Williams, Ysgol Maenan, Llan- yn is-athraw Ysgol St. Paul, ar gyflog o 70p.

I Or Do. I DYNA'R Eisteddfod wedi myn'd, ac enwau'r gwahanol fuddugwyr erbyn hyn yn hysbys i ddarllenwyr Y Gymro, fel na raid i mi drafferthu fy hunan na neb arall i fyned drostynt yn yr ychydig nodion hyn. Hyfryd oedd gweled oynifer wedi dod i'r wyl eleni, a cbododd y brwdfrydedd yn uchel rai prydiau, megys pan goronwyd y Llew, a phan gadeiriwyd mab y Cadeirfardd Pedrog yn lie ei dad pan y canai'r corau, yn enwedig corau'r brif don a'r coran meibion. Teimlid ar yr adegau hyn fod y llanw yn codi yn ucbel, a theimlad byw, gwefrol yn meddianu pawb-curid dwylaw, bloeddid, ac wylid yn gytnysg. Yn sicr nis gall y fath frwdfrydedd fyned yn ofer ond una gyda thorf o ddylanwadau eraill i buro, uno, a dyrchafu meddwl ein cenedl hoff. Anmhosibl ydoedd dilyn gweitbrediadau'r Eis- teddfod ddydd rol dydd heb deimlo'n hapus o adnoddau ein cenedl, heb deimlo'n angerddol anwyl at y werin oedd yn dangos y fath fedr, dysgyblaeth, a thalent. Nid oes gwerin ar y ddaear mor oleuediga gwerin Cymru, a thuallan i'w phwlpud nid oes ganddi sefydliad gwell na'r Eisteddfod. Dywedai Syr Joseph Barnby nad oedd wedi clywed y fath ganu yn ei fywyd, ac nad oedd y fath ganu gan yr un genedl arall dan haul. Synai na fuasai'r byd yn gwybod am danom,acy buasai efe o hyn allan yn gwneud ei ore i roi'r wybodaeth am ganu'r Cymry ac Eisteddfod y Cymry i bawb a allai. Cynghorai ni i uno'r corau nawr ac eilwaith i gynal flestival, na wnai hyny niweidio'r Eisteddfod mewn modd yn y byd, ac y byddai byny yn cyfodi ein canu cor- awl i olwg Lloegr a'r Cyfandir, ac yn eu rhoi oil yn y cysgod. Bu y Dr hefyd yn ddigon gonest i ddeyd ein bod ar ol yn fawr mewn cerddoriaeth offerynol. Gosodid y beirniaid cerddorol o'r golwg pan y canai'r corau. Dywedai Dr Barnby ei fod wedi bod yn wael yn go hir cyn dod i Lanelli, ac iddo ddod yno i gael ei gladdu, ond i'r canu fod yn adgyfodiad iddo. Derbyüiwyd enwau'r buddngwyr ar y goron a'r gadair gyda chymeradwyaeth uchel gan y dorf, ac ni chlywais yr un sill o anfoddlonrwydd ychwaith yn y wlad yma hyd yn hyn. Pawb yn foddlon i'r North gael slsar o wleddoedd yr hen wyl. 'Rwy'n cofio i chi, Mr Gol., ahv'r Steddfod ddiweddaf yn Steddfod dwy S. "— South a'r Senters. Pwy enw gewch chi ar hon, 'rwy'n methu dyfalu. Wylo oedd yr hen Lew, druan, pan ddarllenai Ceulanydd ei anerchiad iddc-aiierchiad o ryw bed war penill, eithriadol o dyner. Synwn i ddim nad wylo oedd Pedrog hefyd ar adeg cadeirio ei fab. Eiiillodd Brynfab, Pontypridd, xr'fer o wobr- wyon anrhydeddus. Bardd rhagorol ydyw efe. Er's rhyw ddeuddeng mlynedd yn ol, efe oedd cl un o ddynior. ieuainc mwyaf gobeithiol y De. Ond gorphwysodd a difaterodd am o leiaf ddeng mlynedd. Da genym ei weled yn ail gydio, ac os na ddaw musgrellni heibio eto, nid oes raid iddo orphwys nes cyrbaedd y gadair. Dylid cyfeirio hefyd at waith rhagorol y Parch J. T. Job (Isaivel), gweinidog gyda'r M.C. yn Aber- dar, yn cyrhaedd y saile anrhydeddus o fod yn ail ar y gadair-ac yn ail anrhydeddus hefyd, yn ol y feirniadaeth. Bardd hapus, newydd, lion ydyw. Llwydd eto. Anrhydeddwyd yr Eisteddfod a. phresenoldeb nifer o enwogion y byd, fel arfer. Canai Ben Davies, y tenor, ynddi fel plentyn ar aelwyd ei fam. Nid y lleiaf un yn bresenol oedd Proff. Herkomer, i'r hwn y canodd Gurnos na chreodd Ner Wr cymaint a Herkomer. Gwelwyd yn y dorf hefyd Proff Silas Morris, Proff Keri Evans, y ddau frawd Ossian ac Eynon, yr Archddiacon Griffiths, ysweiniaid a maerod, offeiriaid a phregethwyr ganoedd, curadiaid a myfyrwyr lon'd cae, a gweithwyr Cymru yn llanw'r lie, yn edrych yn iach a dedwydd. Diameu na fu gwell Eisteddfod erioed o ran trefn, bwylusdod, gwaith, a dyddordeb. Ac yn sicr bydd ar y blaen hefyd o ran elw arianol, a sioryda rbai y bydd Llanelli yn galw yn fuan am I dani eto. Pryd y daw prophwydoliaeth Wat- cyn yn wir ?— Fe fydd Llanelli cyn bo hir Yn fwy na sir Gaerfyrddin. Bu mwy nag arfer o gyfarfodydd y beirdd, ond nid i lawer o bwrpas. Methwyd symad dim ar Bwyllgor Llandudno yn nglyn â chyfnewid gwa- hanol bethau ar y rhaglen. Ceisiftyd ganddynt roi gwobr gyfartalyn nghystadleucn y goron a'r gadair, ond yn ofer. Nid oedd symud i fod ar y ddirprwyaeth ymddangosodd dros Bwyllgor Llandudno. A chan eu bod mor ansymudol ac anffaeledig yn eu penderfyniadau, anodd gwybod beth oedd eu hamcan yn ymgynghori a Phwyll- gor yr Orsedd yn Llanelli. Gwnaeth Cadfan rai cyfeiriadau at enwadaeth yn uno'r cyfarfod- ydd nas gallant fod o les. Ond rhaid gadael deg. au o adgofion heb eu croniclo Mwyn oedd bod yn yr Eisteddfod, a bydd adgofion hyfryd am dani yn aros. SOUTHMAN.

-0 Ddydd Mercher, yn eglwys Hampstead, priod- wyd Mr A. W. Pryce-Jones, trydydd mab Syr Pryce Pryce-Jones, Dolerw, Drenewydd, gyda Mrs Rosina Ida Gibson, Mayfield Lodge, Hampstead.

Llenyddol. "ELFENAU ATHRONIAETH FOESOL," gan y Parch. JOHN JONES, TuebrooTc. [AIL SYLW.] MEWN ymgom a glywsom rhwng dau Gymro dar- ilengar un o'r dyddiau diweddaf, gofynai un' A ydych chwi wedi darllen llyfr y Parch John Jones ar Athroniaeth Foescl V' "Nag ydwyf," oedd yr atebiad, yr wyf wedi ei gwneud yn rheol i beidio darllen dim mewn amlen bapyr." Ar hyny chwarddodd y ddau ac aethantyn mlaen i SOD am rhywbeth arall. Hwyrach fod mwy o ysmaldod nag o ddifrifwch yn yr atebiad, ond rhaid i ni gyd- nabod fod genym ninau ychydig o gydvmdeimlad a'r sylw. Wrth farnu llyfrau, fel wrth farnu dynion, nid oes neb all fesur gymaint ydyw dylan- wad yr ymddangosiad allanol. Os llwm ydyw y wisg ni ddisgwylir llawer o drysorau odditani. Wedi dweyd hyn yr ydym yn brysio i ychwanegu fod y traithawd hwn yn eithriad i'r rheol. Pan glywsom gyntaf am dano yr oeddym yn awyddus am ei weled, gan rad beth fyddai ei amwisg, a hyny am fwy nag un rheswm. Ar un llaw, yr oedd ein hadnabyddiaeth o'r awdwr yn ddigon i sicrhau y byddai y llyfr yn werth ei ddarllen ac ar y Haw arall, yr oedd maes yr ymchwiliad yn destyn llawn o ddyddordeb. Gwyddem yn mlaen llaw fod Mr Jones yn wr o feddwl coeth a threiddgar, a gwydd- em hefyd mai Moeseg ydoedd hoffbwnc ei fyfyrdod er's llawer blwyddyn. Nis gallwn ddweyd yn onest fod y llawlyfr yn bobpeth y dymunem iddo fod. I ddechreu o draithawd ar athroniaeth, y mae gormod o flas Ysgrythyr a duwinyddiaeth arno. A mwy siom- edig na hyny ydyw gweled fod yr awdwr wedi anwybyddu bron yn gwbl yr ymchwiliadau a wnaed mewn athroniaetb foesol yn ystod y deugain neu yr h&ner can' mlynedd diweddaf. Crybwyllir gan- ddo, mae'g wir, ddau neu dri o awduron cymharol ddiweddar, ond gwneir hyny megys yn ddamwein- iol ac heb roddi ond ychydig sylw i'w daliadau gwahaniaethol. Oblegyd hyn, fel y gellid disgwyl, y mae delw henafol i'w gweled ar drefniant a chyn- wys y traithawd. Y gyfundrefn a gymeradwyir yn benaf ydyw yr hon a ddysgwyd gan Butler yn ei bregethau ar Foesoldeb. Ac y mae diffygion y pregethau hyny yn aros eto yn y llawlyfr hwn. Y gwaethaf ohon- ynt ydyw fod y gyfundrefn yn analluog o gyfanu bywyd moesol dyn o dan un egwyddor lywodr- aethol. Dadleuai Butler y dylai pob ymddygiad neu weithred resymol gael ei rheoli naill ai gan hunangariad neu ynte gan gydwybod. Weithiau rhoddai y lie uwchaf i hunangariad, brydiau eraill i'r gydwybod, ond gan amlaf gosodai y ddau yn ogyfuwch o ran awdurdod. Canlyniad hyny ydoedd rhanu bywyd moesol dyn o dan ddwy egwyddor holl- 01 wahanol, os nad ar brydiau hollol wrthwynebol. Y mae cyfundrefn Mr Jones ar yr un llinellau, ond y mae ef yn fwy cyson mewn amcanu at amddiffyn uwchafiaeth y gydwybod. Er hyny dyry yntau le mawr i hunangariad, ac nid ydyw wedi llwyddo i ddangos beth ydyw ei wasanaeth na pha beth ydyw ei berthynas a'r gydwybod. A ydym i weithredu oddiar hunangariad ai ynte mewn ufudd-dod i gyd- wybod ? Os y cyntaf, beth ydyw swyddogaeth y gydwybod ? os yr olaf, pa le sydd i'w roddi i hunan- gariad 1 Nis galiwn weled fod Mr Jones wedi gwynebu yr anhawsderau hyn. Hawdd fyddai nodi diffygion eraill, oganlyniadau llai hanfodol, ond yn hawddach i'w canfod am eu bod yn fwy arwynebol. Ni chawn grybwyll ond dau yn unig, Ar tudal. 6 a thrachefn ar 46-48, dysgir fod dyledswyddau moesol dyn yn tarddu o'i berthynasau neillduol, ac yn dibynu ar ei amgylch- iadau yma ar y ddaear. Ond mewn rhanau di. weddarach (gwel tudal. 77 ac 89), dysgir fod pob egwyddor o foesoldeb yn ddiamodol, yn dragwyddol ac annghyfnewidiol. Drachefn dywedir wrthym fwy nag unwaith fod y cymhellion i weithredoedd ysgogiadol, o'u rhan eu hunain, yn amddifad o gymeriad moesol (gwel tudal. 13, 20, 23, a 48), ond yn mhellach yn mlaen dysgir fod moesoldeb pob gweithred yn dibynu yn gwbl ar natur a chymeriad y cymhellion (gwel tudal. 85 a 90—92). Dichon fod yn bosibl cysoni yr adranau hyn a'u gilydd, ond f. y sa-fant yn awr y maent yn gofyn rhyw eglurhadaeth bellach. Yr ydym wedi ymdroi yn ormodol gyda ff ael- eddau y traithawd. Ond ar ol cydnabod fod rhai o'r nodweddion yn achosi graddau o siomedigaeth, yr ydym yn awr ar dir mwy rhydd i ddatgan ein diolchgarwch i'r awdwr a'n gwerthfawrogiad 0 ffrwyth ei lafur. Er gwaethaf yr ychydig frychau sydd arno, yr ydym yn ddyledus i'r traithawd hwn am agor meusydd newydd i'r darllenydd Cymreig, ac am wneud hyny hefyd mewn modd sydd ar lawer cyfrif yn ddeniadol a meistrolgar. Y mae Mr Jones yn Gymro diledryw, ac yn meddu ai ddawn anarferol i ddweyd ei feddwl ar y pynciau mwyaf dyrus mewn Cymraeg hollol glir ac es- mwyth. Nid yw byth mewn anhawsder am eiriau, ond y mae bob amser yn gallu traethu syniadau athronyddol, ac yn gallu gwneud yn eglur bob gwawr o wahaniaeth rhyngddynt a'u gilydd gyda'r rhwyddineb mwyaf. Ac nid gorchest fechan mo hyny pan gofiom natur yr ymdriniaeth. Gallwn ychwanegu fod yr ymresymiad, yn ogystal a'r iaith, fel rheol, heb fylchau nac amwysedd ynddo. Pwy bynag gymero hamdden i'w ddarllen bydd yn rhaid iddo gredu fod yr awdwr wedi rhoddi efryd- iaeth lafurfawr i'r mater, a'i fod yn meddu dirnad- aeth afaelgar o'r prif anhawsderau. Gallwn gry- bwyll fel enghreiphtiau nodedig ei adran ar Awdurdod y gydwybod," ac hefyd ei sylwadau ar Uniondeb," yn enwedig tudal. 68-72. Gyda'r cwestiynau mwyaf dyrys yn wir y gwelir yr awdwr ar ei oreu. Dengys fwy o fedr pan yn ymgcdymu gyda gwirioneddau uchanianol na phan yn dad- elfenu teimladau a galluoedd yr enaid. Ein barn ydyw mai y bennod gyntaf, sef y bennod ar y Galluoedd Ysgogiadol," ydyw y fwyaf cymysglyd ac anfoddhaol o'r cwbl. Wrth derfynu, nid oes genym ond gobeithio y bydd i'r traithawd gael darlleniad eang, ac y bydd iddo brofi yn foddion i enyn dyddordeb mewn llawer meddwl yn nysgeidiaeth Moeseg-astud- iaeth sydd o bwys ac o ganlyniadau annhraethol bwysig. The proper study of mankind is man," W.

VFNTTC SOAP I Y MTTM DL V KP WASHES EVERYTHING. ATHROFA PRIFYSGOL CYMRU ABERYSTWYTH. PElF ATBKAW T. F. ROBERTS, M.A. CYNWYSA y cwrs o Addysg y pirotoad angen- rheidiol am Raddau yn Mhrifysgol Cymru a Phrifysgol Llundain, am Ysgoloriaethau yn Rhyd- ychen a Chaergrawnt, ac am astudiaeth feddygol yn y Prifysgolion hyn ac yn yr Ysgotland. Gall meibion a merched a dder ynir i'r ADRAx NORMALAIDD fyned trwy y cwrs gofynol at fod yn Athrawon ac Athrawesau Trwyddedig, ac ar yr un pryd barotoi am y gradd o B.A. neu B.Sc. Y mae y swm a dderbyniant fel Ysgolorion y Frenhines yn ddigon i'w cynal yn Aberystwyth am dymhor eu hefrydiaeth. Yn yr ADRAN AMAETHYDDOL cyfrenir yr addysg mewn Amaethyddiaeth a phynciau perthynasol sydd yn gymhwys i Amaethwyr, Goruchwylwyr Tir, Athrawon mewn Amaethyddiaeth, &c., a rhoddir parotoad ar gyfer Arholiad Cymdeithas Amaethyddiaeth Frenhinol Lloegr. Lletya y myfyrwyr mewn tai yn y dref, a'r merched dan arolygiaeth Miss E. A. CARPENTER, mewn neuadd eang wedi ei darparu ar eu cyfer. Cynelir Arholiad yn mis MEDI, pryd y cynygir nifer helaeth o Ysg loriaethau, rhai yn agoted ac eraill yn gyfyngedig i <;yinry. 3 Am bob manylion ymofyner a T. MORTIMER. GREEN, Cofrestrydd. Eltenau Athroniaeth Foesol," (Yr unig lyfr yn ein hiaith ar y gangen hon o wybodaeth). Pris is. Trwy y Post, is ic mewn llian, 1/6. Mae pawb sydd i ryw fesur yn hoff o olrhaiii Gwirioneddau Ysgrythyrol yn rhwym o deimlo dyddordeb mewn Athroniaetb Foesol. Danfoner at yr Awdwr, Rev. JOHN JONES, Tuebrook, LIVERPOOL. There are no more vigorous compositions in the whole field of Welsh Literature than Goronwy's Letters. The epistles con- tain a faithful transcript of Goronwy's life, his difficulties, bis feelings, his passionate love of country, his enthusiasm for the Welsh language and literature. The Letters are couched in perfect idiomatic Welsh. Western Mail, Mehefin 21, 1895. Pris Swllt. Trwy y Post, Is. Ic. LJytqyrau Goroqwy Owen" Tan olygiaeth Proff. J. MORRIS JONES, M.A., Coieg y Brifysgol, Bangor. LERPWL: Cyhoeddir gan I. FOULKES, 18, Brunswick Street Dim ond ychydig gopiau yn wedrfiil. Gwaith Barddonol Eben Fardd, Am 7s. 6ch. Trwy y Pest, Ss. YR ydym wedi prynu yr holl Stoc o Waith y Prif-fardd Enwog o Glynog, ac er mwyn clT.rio, gwerthir hwy wedi eu rhwymo yn hardd mewn Ilian am 7 s. Qch. yr un—tua haner eu pris ar y cyntaf. ISAAC FOULKES, 18, Brunswick Street, Lerpwl. PRIS SWLLT, Trwy Post ar ddcrbyniad Is. lic. 2 "CANIADAU ELFED." Ail Argraphiad yn awr yn barod. ALLAN O'R WASG, PRIS SWLLT, Trwy y Post, Is. lic. TRI CHRYFION BYD," "PLESER A GOFID," CYBYDD-DOD ac OFEREDD: H Tair Antarliwt o waith TWM fru NANT. FOULKES, 18, Brunswick St,, LIVERPOOL. Important Announcement. a WALIA ^IZCOUSE, 8 & 9, Upper Wobnrn Place, London, W.C. CHANGE ot PROPRIETORSHIP The above well-known Private Hotel is now under the immediate Superintendence of the new Pro- prietress, MRS. JONES, who hopes by personal attention to the Comforts of Visitors, again to make GWALIA HOUSE "A HOME FROM HOME." Telegraphic Address-" Gwynva, London." -ARGRAPHU- o bob math, Cymraeg a Saesneg, yn Swyddta'r "CYip."

nghalon heb i Sion ddeyd wrtho.' Fel yr oedd y pregethwr yn myned yn mlaen i s In am y lludw mae dynion yn fwyta dan ddylanwad calon dwyll- odrus, &c felly yn c,lli eu heneidiau,-megys ym- ddiried yn niniweidrwydd a daioni y galon, &c., yr oedd yr hen wr yn myned yn fwy anesmwyth ac {rn fwy digofus at Sion y Go o hyd ond lliniarodd awer pan ddaeth y pregethwr i son am y feddygin- iaeth i galon ddrwg. Yr oedd effeithiau grymus iawn ar y gynulleidfa tua diwedd yr oedfa, a phan roddwyd y penill i'w ganu ar ei therfyn allan, gyda'r geiriau cyntaf ohono, I Rho gydwybod wedi'i channu,' torodd taranfloedd fawr fel ergyd allan haner cant neu driugain, megys pe buasai gytundeb a dealltwriaeth rhyngddynt, yn mlaenllaw, yn cyd-ddweyd y llinell nesaf, gan ragflaenu y pre- gethwr, sef, Yn beraidd yn y dioyfol waed Os oedd rhai wedi dal yn galed a dideimlad dan y bregeth, gorchfygodd y penill, neu rywbeth a gerddodd trwy y penill, eu teimladau hwythau na, ni allasai y cryfaf ei galon ddal yn awr yr oedd pob calon yn toddi fel y tawdd cwyr wrth y tan. Yr oedd yn fyd rhyfedd ar ein hen gyfaill erbyn hyn, yr oedd yntau yn wylo oedd, yr oedd yntau hefyd yn wylo, ac yn crynu gyda hyny a rnywyr gan ei galon fyned allan a myned adref, a chan gynted y gallodd ymwthio i'r drws ymaith ag ef. Yr oedd rhyw deimladau rhyfedd yn ei fynwes y noson h.ono, fel yr addefodd wedi hyny. Yr oedd yn ddig wrth Miss Evans am ei hudo i'r capel--yn ddig wrtho'i hun am gymeryd ei hudo, yn ddig wrth Sion y Go am achwyn arno ef a'i galon wrth y gwr dyeithr, fel y credai ef yn ddig wrth y gwr dyeithr am ddynoethi ei galon, ac yn ddig wrth y gynulleidfa am y floedd ryfedd hono a barasai iddo dodd) ac wylo heb ei waethaf. Ond gyda hyny, yr oedd ef a'i galon wedi dechreu syrthio allan &'u gilydd,yn dechreu amheu nad oedd pob peth yn iawn, nad oedd hi gystal ag yr oedd efe wedi arfer meddwl bob amser am dani. Yr oedd y pregethwr wedi ei dysgrifio hi i'r byw. Ond, beth bynag, 'doedd dim achos i Sion y Go fynd i ddweyd hanes ei galon ef i neb, a dywedai wrtho'i hun y rhoisai efe i Sion yn goch pan gyntaf y caffai afael arno. (I barhau).