Y Cymro

DEDDF ADDYSG 1918 AR EGLWYSI. Cydnabyddir gan bawb yn ddi- wahaindaeth mai un. o''f mesurau mwyaf, pwysdeaf, eamgaf ei gyilch, ei ddylanwad a'i bosibiJrwydd os- odwycl ar ddeddf iyl'rau'r wlad er's "Ilawer dydd. ydyw Deddf Aqdysg 1918. Dyma e'n,w 'r mesur—Deddf Addysg"—ond cyohwysa fwy o lawor na'r hyn a arferir ei ystyr- ied yn adclysg. A mean a at ddi- ioge'Iu bywyd ieuianc y genedil, at fyrhiau oriau gwaith plant, a threfna i bob plentyn, nes cyr- raedd ohono 18 oed, fod dani ar- ulygiaeth feddy-gol. Bydd pob plemtyo, wedi y defo y ddeddf i wextihradiad llawn., clan orfodiaeth i ariOS yn. yr y's,gol nes cyrraedd 16 oed,' neu i dreulio 320 0 oriau bob blvvyddyn mewn Y"sg;o'l Parhad (CÜ'ntinuation School) nes cyrraedd 18 oed. Bydd gan bob Awdurdod Addysg hawl i drefnu Gwersylloedd Gwyliiau (Holiday: Camps), i ddar- pa.ru a chyn-na! caeau cihwainae, ■ baddonaiu i rnofio, a chanol-fannau lie y di:Sgyblii'r ac y perffeitliir cyrff plaint ac ieueinctid. Y mae byd ac eglwys yn ystod blyinyddoedd blinaon y rhyfel wedi' cyhoeddi, agf un lief fod byd niew- ydd wrth y drws, byd newydd a byd (liiei.thr, ond byd- ^twelil. Y rrac byd ac oglwys wedi son, Ilawer am dano, wedi1 addunedh.1 cynll uu- iau ac ad-clnefnu a'r ei gyfer, a,c yn eu munudau difrifol wedi pryd- eru tipy 11. yn ei gylch ef a'i ddyf- odiad. Yn Nedtif Addysg 1918, cawn yrrgaiiis gwladwriae'th Prydaln Fa,wr i barotoi a, chymhwyso ei ,,y e <]'inasy<ld:on ar gyfer y byd uewydd hwn. Eiddo'r wladwliineth ydyw, ond mae yn wedel-us i eglwysi V wlad dialu gwarogaeth a, diolch- garweb i'r wladwriaeth am graffter ei gwelediad aic earagder ei darpa'r- iaetih fel eu gwelir yn y mesur hwn. Oind teimla'T holl eglwysi fod galw arnynt am rywbetfa rrtwy Ilia moliant a, cliiolchgairwch. Cawin bob eg"- Iwys. a,c yn, eu cyfarfodydd tailelithiol a sirol yn eistedd uwch ben y Ddeddf ac yn gofyn mewn ymlrwyrdd cakm— Pa betb sydd raid i ni ei wneuthiur ? Pa beth allwiii wn,eu(:I? Pa. beth fydd dyl- anwad y Ddeddf arnom fel eg- 1wysi? P a beth fydd ein. dylanwad ni, ar y Ddeddf a'i- gweinyddiivad 1 Gosodwyd airnom ein dau i geis- i,u a,teb y cwestiynau hyn. ag eraill, ac mi raid dweyd nad g:waith hawdd ydyw. Hw-yrach y siomiir thai yn eu hatebi'ad ga,n y disig'wylient waitih, mwy pendant a rhan fwy uniiongyrchoil i'r egfwysii yn y gwaith. Ca,rem bwysleisi'o'r ffaith y gall gwasanaeth anuindoinigyrcbol t, Z, fod yn. llawn. mior wexthfawr ac we:lthia,u Yln fwy feUy' Dla:g un un; ■ionigyrchol a phendant ei' ffurf. tY Gall yt' eglwysi gynorthwyo i, sylwe'ddolii. amcanioni y ddeddf a sicrhau i'w plant ac i'r genredl y benidithioni sydd ynddi mewni ped- war cyfoiriadi a leiaf. (A) Drwy yxndreclvu ymhob modd i f.-tgu a, meithrin barn; a theimlad pythoeddus cryf a brwd- Drydilgo blralid y Ddeddf a'i holl ddarpaxiaeth.au. Un petli yw cael deddf ar ddeddf-lyfraiu gwlad; peth mawr yw cael un dda arnynt. Nid yw hyn, fodd bynnag, bob amiSer, yn ddigon, ac ni fydd yo d<li|gon yn yr achos hwn.. Gall sel Ilawer sydd yn ei mol- iannu heddyw oeri. Bydd y dar- gainfyddiiad y giolyga,'r ddeddf ryw gyimiaint1 o- a,berth i baw'b yn, help iiddoi oeri. Par gweinyddiad y ddeddf i'r trethi, godi, geilw ar riemi i aberthu enillion eu phint, ac ar y plant i, odelef ymyriad a'u rhydidid, a, -hynny mcWill Oiedmn pur wrthnysiig. Gallaii plaint ar- dal a sir glolli rhai o':r l)endi<tihiol1 clrefnir ar eu cyfer yn y Ddeddf drwy syndadau cibddall treth dal- wyr a. rhiemi, a dylai e.i n. heglwysi ti harweinwyir wn:eud yr oil a, all- ant i oleufi eu haielodau a'r genedl a'u rhybudddo or jjerygl hwn. End 11 odd edn tadau—arweinwyr YmnelltiUaleth Cymru yn y gorff- ennol--enw rhagorol drwy eu sel dros addysig" a'u haberth er ei sicr- hau a'i pherffieithio. Dan eu h,yis-. brydoliaeth hwy: llwyddodd cenedl o weitbwyr a thyddynwyr i. godi a cihynnal yBgolion drwy y-wlad', ac i adeiladu athrofeiydd; dan eu har- we-iiMiad perffeithiwyd cyfundrefn addys,g Cymru fel y deil ei chym- liaru atg eiddo unrhyiw wlad, ac u well law yr oil- plamwyd yng nlglha,lon gwerin Cymru syniad uchel am addysg, mor uchel nes yr oeddei .gweithwyr yn foddlon byw yn gated- ac yn brim i'w sicrhau i'w plant. Eraill a Muriasamt—ranmau a actihom i mewn i'w llaifur hwynt. Bydd bredn.tiiau aildysgpl yng ngihyrraedd Plant. Cymru heddyw na freuddwydiodd eio tad-au am dafiynt.. Os gladawn i1 unrhyw ys- tyriaeth is fod yn esgusawd dros beidiio meddiannu yr oil: oihoniymt, collwin ni a'n gwlad ein, henw da. (B) Drwy arfer eu dylanwad ym- hob modd i, sicrhau foil yr addysg gyfrennir yn, yr Y sgÖlion Parhad yn addysig amlochrog a chyfla,wn. Gofynir i bob Awdurdod Addysg barotoi, meusydd llafur ar gyfer yr ysgolion hyn. Oherwydd y dar- oigan parhaus glywir o bob cyfeir- iad am y cydymgais- aogerddol sydd yn ein' haros ynghydag, awydd naturiol pob rhieni am, i'w plant "ddod ymlaen" bydd yn dipym o demtasiwni iddynt gyfyngu yr add- ysg i'r pethau hynny yn. unig a gyimihwysa'r pIenltyn i ennill ei fywoli,aeth, ac alltudio testynau megls hanes, llenydilhu-th a, bardd- ooiaeth fel pethau anymarferol. Nis, gallai dim fod yn fwy o gam ag ysbryd ac amcan y ddeddf nae yn groesach i andanawd a, gwir ddelfrydau Cymru na'r culnl hwn. Nid ar fara, yn unig y bydd byw dyn, a Chymro iai na neb. Y mae ysbryd mewn, dyn, a diwedd trych- inebus i ymdrech faith ein cenedl am addysg uwch a gwell fyddni i'r addysg honno fod yn ddim byd cli mwy na moddion i alluogi ei phlant i ennill bara a chaws, mwy o far a a gwell laws'. Ac y mae hwn yn gwestiwn pwysiig i'r eglwysi eu hunain. Os ydyw yr Ysgol i ,gael, cymiaint1 o le o hyn allan ym mywyd y plentyn, mwy o le ac am dymor meithach, ac yn ystod blyn- yddoedd pwysicach1 yn ei hanes nag erioed 0'1' blaen, i roddi'r pwyslais i gyd ar ochr faterol bywyd', gobaith gwam iawn, fydd gan yr eg- Iwysli, glydia'u cyfle. prin i gywiro'r camiarg'raff liwn. Gwylied yr eg- Iwysli rhalg i addysg Cymru fagu cystal Bllmyn, mor fedrus, mor gywraiin', ac mor ddieiiaid ag a fag- odd addysg yr Almaen, ei hun. (C) Drwy gynnyg eu hysgoldai at wasalliaetlh yr Awdurdod Addysg i gynnal dosbarthiadau yr Ysgol Parlvad. Bydd yin rhaid i holl ddosbairtih- iadau yr Ysgoilioni hyn fod drosodd erbyn saith o'r gloch. Gellir cyn- nal rhai ohoniynt, ond am resym- au iechydoli nid llawer yn yr Y slgol Ddyddiol, o, buinp i saith o'r gloch. Am y gweddill bydd yn rhaid eu eynnal yn ystod. y dydd yn oriau yr YSlgul Ddyddiol. Golyga hyn adcilad neu adeifadau eraill. Os y bydd yn rhaid adeiladu ymhob man oeddr gweithrediad y ddeddf, ac oiherwydd y drudaniaeth presennol' ychwaoegiir yn ddirfawr at ei, chost a'i ftamoblogrwyd'd. Y mae ymg Xghyimru amlder mawr o gapelau, ac ynglyn a Ilaw- er oho-nynt ceir ystafelloedd helacth a chymhwys. Hyddai yn gymwynas fawr aig addysg ac a'r gemihedlae^h sy'h cod'i iddynt gyn- nyg: rhai o'r ystafelloedd hyn, i Bwyllgor Addysg eu cyich. Ni ddisgwylir iddynt eu rhoddi yn llhad. Ar y lla.w' arall dylid gochel rhag' pob ymddangosiad o godi crogbris am danynt. Aw- grymwn i Gyngor Eglwysi Rhydd- ion pob ardalIle bo un, f rrw golwg dros adeiladau yr eglwysi berthyn- ant iddo a dewis yr ystafelloedd mwyaf cymhwys at y gwaith yma. (D) Drwy1 annog eu liaelodau sydd yn gymhwys at y gwaith i gynnyg eu gwasanaeth fel athraw- on ac athrawesau/yn, yr Ysgolion Parhad. Y11. ol ameangyfrif Bwrdd Add- ysg bydd eisiau, cyn diwedd, 3^2,000 i addysgu yn yr Ysgolion hyn. Ni chair y nifer yma o ath- rawon ac athrawesau prioffesedig am nynyddoedd lawer. Yn y cyf- amser mae yn eÍin heglwysii doreth mawr o feibion a, merched, ymysg gweinidoigion ac aelodaii, dyisgedig a diisglybledirg eu meddyliau al-lant roddi nifer o oriau bob wythnos i'r