Y Cymro

« SOUVENIR YN GY.MRAEG A SAESNBG. CYMANFA GIGIFFA O'EDFA FAWR MICHAEL ROBERTS y LLANIDLOES. Cerr ynddo bancs yr' cedfa. ac hain-esi crefydd ar y pryd, amCii'neV.iiad o'r bregeth. D'arluniau o'r manniau emvir yn yr h,an,es,. Darlun o Michael Hlohertsi ac o boil Weiimidogion Meth- odislt,aidd Llanidloes o Gwalobmai hyd! yn awr, ynghycia: Chapel •Metbod- is.taidd y d.ref. Yc'hydig .gopiau ar law. I'w gael am swllt drwy y post oddiwrth Mr. D. Vyrnwy Jones, Llan- idloes.

C YM DE IT Hi AS F A'R GOG1 ;SDD. DINBYCH, MEHEFIN, 17--19- A,fiydd y Cyniychio-lwyr ac eraill o. aelodau'r Gymde>it¡hI<liSfa, ÍiwTÎévklnit ddod iddi garediced' a.g anfon eu hQn, wau a'u cyleiriadau i un o'r YSlglii" enyddiion Lleeil erbyn diwedd. y mis hwn y fan belfl'af. (Mr.) D. H. DAVIES, B.A., Oakland's, Denbigh,. (Piarch.) D. PRITCHARU JONES, Bryn Orrxie, Denbigh. Mai 6, 1919.

WANIT ED-Dirap,ry and Grocery Trade-junior Assistant, or a strong active lad as apprentice. Apply Roberts, Shop Isaif, Maemtwrog, Tan- ybwlch.

YN EIlSIAU — Dynes lanwaith, fedrus, gynil; a go-falus, fel "House- keeper,. 'Rbaild iddi f c,d a ohymerad- wiyaeith arbennig fel un o. ymddiried, Amfoner pcb many:ion i Edward Jones, Golaufryn, Pemygroes.

CIRCULATION AGENT I'R 'CYMRO.' Yn eisieu yn Neheud,ir Cymru. Am fanylion pellach anfoner at- MR. EINION EVANS, "CYMRO" OFFICE, DO'LGELLEY.

CYMDEITHASFA FORTH AETHWY. Dyweder a fynnev y mae gan y lie y cynheldr y Sasdwn ran helaeth yniglyn a'i heffedithiodrwydd. Pan ymwel yr wyl a thref neu dreflan am y tro cyntaf, teimlir ei bed yen megds ar brawf. Nid oedd yr ias leiiaf o'r teimlad hwn ynglyn a •chartred' y Sasiwn y'waith hon. Ystyrdai pawb ei bod ym mro ei chynbefira, ac fod awyr y He yn dygymod yn; holl,ol a"i lia.iiianawd. Branna fedr y Gymdeitbasfa y ffordd ohoni ei hun i Ynys Molill- dirion. dir; gan mai dyma y ped- werydd tro iddi ymweled. a'r sir y .5 mly-nedd ddweddaf. Yr oedd cryn dynfa yn y cyn)- rychiolwvr i'r Borth y tro hwn. ar gyfriif mwy nag- un rheswm, Yri un peth cyniheliid. y Sasiwn yn y sir fwyaf Methodistaidc1 yng* Nghym- y t, ru. Dy wedodd rhywun, pe giellid taflii to drns yr Ynys y .gwnai gapel Methodist ardderchoig. NieJ oes odid ran o-r dlywysogaeth wcdi cyfraniDU yn belaethach i gyfreid- iau y Corff mewnnarian,, mewn dyn- ioo, ac yn atfbennig; mewn dorian gweinidag^aethol. On.id yn y Bortb un adeg' y preswyliiai helyu Aiich-igryf.ran,\vr y Oyfundeb,. ac ar g'yffiniau y lie y gorffwys llwch un o dywysogdo-n yr enwrad; ac yrna hefydy bugeilia un ag sydd yui cymryd ei le yn anrhydeddus. yn rhenz fia.en.af' pregeth-Xvyr ei oes. Dwy ncdwedd arbc.nnug y Gym- deithas-fa bon oeddynt, ieueng- rwydd a modernism. Siasiwn y (AvarAvyi" oedd hi d'rwyddi draw. Cy,n.:w'ei,riai rhyw a.wcl dyner, ad- fywiol, a gwanwynol drwy yr holl Eisteddiadiau. TymCir hau. ydyw hwn, a chredwn fod plai'liiigyn wedii ei blanau yn naear y Cyfun- deb yn y Gymdektiasfa hon fydd yn g-wredddio:, ac yn tyfu yn bren m.awr; p.ren, ac y caiff cc-ntedd- actbau dyiosJol o weiixtl-ogicnn eis- tedd fan ei gysgod, a phrofi a mwynhau melustcr ei ffrwyth. L'uani- ydoedd y evnt-IvNN,,ydcl, a pherthyna yr ySjgrifenoydd i'r un desbarth. Onid gwr yn et antcrth Itcfyd ydyw y Llyw-ydd preseixnod, yir ail ley gwr a a.lwyd' enccd i eis- te.&1 yirnj nghadJair prif lys y Cedf. Dyirjitji] icuanc cto o-edd1 ag'or- wyr penodediig y gwahanol fater- iom, a phreg-ei hwyr dan harfner cant oed edddgertb un near ddau a alwyd i wasanaethu yn yr cedifaou cyhoeddus. Yn sicr y mae y byd yn troi. Ond er ieuenged y dwy- law, dywedwyd, nad oedd y-gfwaith yn dioddef mcwn urddas ac effci,th- iolrwydd. Yr cedd tri 0 bethau yn galwT ein sylw nad' oes dim clrwg eu i. Sychter y Sedd Fawr. Marjtais pur werthfawr ydyw caei aelwyd lied gynnies yng ngihorlan y cyn-swyddogiori Wrth gwrs y mae y tadau hyn! yn iawn yn ) gwaelod, end y maient yn. arnddi- fad o allu i fynegd dim ar eu cyn- hesrwydd. Er yn gwbl naturiol y maeiiiit bron oil o lads ddpyn yn ac o edryohLad difrdfol; da fyddai i'r brodYT sydd yn rhin- wedd eu swydd yn amgylchu y LJ ywydd, canoilb-wynt; y Gymdeith- asfa, fod yn lied bared ,a chyoorth- wyol i .gyniyrchu brwdfrydedd sanctaidd, ennyn tan, a ciheisio gyrru amJl i felltenf drwy lawr y Sasiwn. Nid oedd oa. bw na be i'w giywed. g'an yr un. ohonynt, nag" un ebwrch ffordd yn y byd: "Can- asom bibell ac ni .ddawnstasoch, cana.som alarnad, ac na chwyn- f anias,o,ch. Y mae Sedd: fawr Sasiwn fel Sedd Fawr cyniuHeidda yn rhoddi ei delw ar y Gymcleith- asfa. 2. G or mod o Y sgrif ennu. Pa bryd y deal la .nlfer o'r cyn.rycl-ill*i,,),]-- wyr mai nid1 dod ymgihyd. i glarcio y'u danfonwyd, ac i gyilwynd ad- roddid sych, geiried, peinanydd- cil wedi dyehwelyd adref. Y ma yn. eithaf i obebwyr papurau wncud hyn, c,n,d- dim rnor dddflas niajg i'r brodryr oil droi vn gynuileidfa o obebwyr. • Yr oedd toreth y brodyir un ar yn blaen- llyrmi eu pwyntdd neu a'u pennau i lawr yn ysgril'nnu eu beithaf; a'r rhai mwyaf anighslfydd oedd y rhaigwalethaf. Ofmf g:an gym- ainit y ffwdan, lliosogrwydd y test ynau, ac angblywiedd.g!rwydd y sdia.ra.dwyr mai ycbydig; fedrent wneud o'u cyfansoddiadau wetli cyrraedd gartre.f. Does yr Ull> dewdn fedr gario. Sa,siwn yn ei chryniswth gartref, ac nid oes- neb yn ei syuswyr amcan.a wneud ihynny. Pwy wrrth fynd i'r farch- rjad fydd yn bwrdadu g'wneud un coflaid odiond, a':i thafiu ar ei ys- gwydd, na, pryn y doeth y peth sydd arno ei eisiau, a'r hyn y mcdr wneud defnydd1 ohono. Y mae co-fio sylw neu didau, a rhyw amcan am redi'ad' cyffrediool yr araith neu y papur yn fwy bendithiol, nae ys,gr;lfe,ii,n,u haioner diwsin 0' daidal- cnnau. Dydai y cynrychiolwr fod yn wr rhydd ei feddwl, yn dial '1 ben i fvny, ac yn cadw ei law. yn llonydd, edrych ym myw llygad siaradwr, ac agior ei giustdau i'w. genadwrd:, thüi-ei hun yn. agored i ZD gad e.i ddylanwadu, a gosod ei hun yn famteisiol i dderbyn ar glraflfadau arbosod. Drwy hyn bydd yn fwy cysiurus. iddo ei hun. yn fwy 0 .help i'.r Sasiwn, ac yn lla.wer cyfoethocacb yn dychwelyd yn oi. Pa ysbryddaeith i lefarwr ydyw -w,eld darn 0 wegil ei wran- dawr. Ffolineh ydyw disgwyl fod popeth a ddyiwedir hyd yn oed mewn Cymdeithasfa yn badou. ond y liiae y pcth.au g:oreu yon sicr o gydio; a fycld dim llawer ovoIl- ed i'ir gweddill ddianc i dir ang- hof—dyna eu lie, a goheithio na ddieuant odddiyno. 3. Dod a dau hen y Gymdeitu ■ asia yn nes at eu gilydd. Rhyw- fodd y mae dwy Sasiwn ymbwb un, yn cynrydhioli dau ben i'r ad- eilad. Niiis gall y naill wneud beb y llall, and eto y maen.t ar wahan yn ormcdü1. Yn un pen i'r Gym- deitbasfa y mae y Tadau, y, (yn- lywydiddoin, y swyddbgiion, y cyn- •hygwyr a'r eiilwyr. Colder nad yidvm yn bedo ar hyn, ond yn hytrach yn od wertlifawirto,g,i,; a diau fod hyn yn ychwanegu yn ei r:add at north, awdurdod, ac urdd- as y Llys. Draw yn y pen pellaf y mae darn arall i'r Sasdwn, oni bi fod drws yno. allan y byddent.. Y mae y rhan hon c'r gynulleidfa yn rhy bwysig i fod yn. rhyw at- odiad'i'r Sasiwn. Gwneir hwy1 i fyny, nid o hwyr-ddyfodiaid, ond o lawer o'n dyndon ieuaiaic gallu- ocaf A-n bregietbwyr, a lleygwyr, idyndom heh fod erioed wedi teimlo eu traed danynt. yn yr eistedditad'au Nid wyf yn barod i'w galw yn cd- rychwyr, ohweithach fyth yn feirn- iaid; ond. dyna 'lie y maent Sasiwn ar ol Sasdwn, ac ni welais gynifer a'r tro hwn. Gwir fod y pellter yn dechreu dlarfod; gwnaeth y Cyn-Lywydd gyda. nertih ei ber- soino'liaetii, eii grrffter a'i ddeheu- rwydd wasanaeth mawr drwy gyd- do deuben y SaStiwn wrth eu gilydd. Ac rrid oedd 'dim aimlycach lliad oedd y Llywydd, Mr. Joihn Owens, yn teimlo yr anhawster hwn, a.c yn amcar.u yn deg eil siymud, ac yn llwydldo fwy fwy fel yr oedd yr wy1 yn tynnu tua'r tie rfy rn. Y sty rid yr Araitih o'r Gadair' yn gref, os nad yn. feiddigar. Cais yd- o-edd at gadarinhau awduirdod y Gymdeithsfa, a sicrhau uwchaf- iaeth y swydd o dugail. Fel popeth o eiddo y Cyn-Lywydd, yr oedd yn smart, Ilawn o nodd, ac i'r pwr:. pas. Cyflwynwyd y, gwaith dros- odd gydag urddas, a derbyndwyd hi felly gan yr Yniad. galluog. Nid, yn fuan yr a afgraff y llywydd- iaeth y flwyddyn ddiwieidd'af heibio, a haera rhai. ed bod wedi dtechreu cyfnod newydd ynha,i-,Ips y Gadair. Y n sicr y mae y gwr oGae r yn cymryd yr awenau. yn ei law gydag ewyllys da pobun o wyr y Gog- ledd. Byr oedd Hanes yr Achos yn yr Ynys, ond cynhwysfawr, gain, ysig'od 11 manion dibwys- a rhoddi pwyslais ar y prif- bwyntiau. Yn sicr percbenoga Dr. John Willdiams ddychymyig yr hanesycid, a dar- 1 :1 llena yr .anex-ohiad fel rhamant. Gorffena yr awdur yn y cywair ;lled!dif; diau mai ei ffyddtondeb i ffeithiau sydd yn cyfrif am hynny, ac nitd tuedd natruriol at y prudd. Cwyna Dr. Williams er fod rhif yf aeiodau yn fwy, -a s.wm y casg'liad- au yn drymach, fod. argoelion di- galon yn. nodweddu crefydd yn y y siir; y gweddiwyir yn prinhau, ced- bon bore Sul yn teneuo, y seiat yn edwino, a'r ddawn ddia.conai<I braidd yn pallu. P'riin hysbysiad1 fa yri!gly!n ar Cbmdsiwn, Disgwylid atdroddiad belaethach, ond nodwyd dim ond ychydiig o barotoa.dau arwedniol. Bellach wedi i'r Pwyllgorau gael eu penodi, disgwylir gwairth, gob- edthir fod tymor y siarad ar ben. Caed tair aberchiad pendgamp gan dri o wyr ieuainc dysgeddg. Yr oecldy tair yn. wir foddhaod o ran ffurf, mater, ac ysbryd. Os rhywbeth, rhy faith oeddynt, ac felly yn cymryd ymakh amser i gael un matih ar drafodaeth ar y materion. Da fuasai clywed han- er dwsiini 00 frodyir yn t'raethu eu barn ar y cyfryw bynioiau. Gwnaed ooffad parchus a thoda- edi'g am saith o frodiylr ymadaw- edig; rhoed dad lythyr tros- gdwyddiad, y naill i Aiwst ralia., a 'r Hall i'r Unol Daleitibjau. Pas- iwyd i ordiednio, heb fawr s:arad, frawd teil wDlg o hreigethwrheb ar- boliad arno, a, derbyn yn ddisere- moni1 weinidioig o enwad arall, gan Z" gwblhau y derbyniad yn y Gym- deithasfa, nesaf. "Caed y pleser eto1 0 gydnabod yn didiiolchgar roddion o#Jiwrth arglwyddi, ffgrmwyr, a gweddwon,, yn cynnwys tai, tiroedd, ac arian. Y fwyaf nodedi.g ydoedd un oddi- wrtih filwr ieuainc golLodd y dydd ar faes y gwaed. LI orgy f arch- wyd hefyd mewn cymeradwyaeth mawr Syr Herbert Roberts ar ei ddyrchafiad i Dy'r Arglwyddi. Tystia y Barwn miad trysor pennaf ei fywyd oedd oael ei bgu ar ael- wyd grefyddol, a',i ddwyn i fyny .r gy,,clia" Hen Gorff. Amser a baJla i mi fynd dros y gwaha,nol adroddiadau oddiwrth Bwylligor 'y Milwyr, Athrofa y Bala, Trysorfa Gwemidogaon Hen a Methedig, a Thrysorfa y Gweini- dqglon. liwriwvxl1 tair iltem ar yr un ergyd i Bwyilgor yr Ad-drefnu. Y perygl bellaich fydd gwneud 'lumber room' o'r Comisdwn, a bwrw popeth i'w ffedog. Gaed Sasdwn hynod o gysimis. Ni bu dadlu ar hyd y ffordd. Cod- odd un awel; fechan, ar fater hollol afreidiod, tra yr oedd y rhftol yn eglur i bawb. Gwnaetih cyfeidl- ion y lie eu rhan yn ganmoladwy i ,estyn croesaw tieiJwng i'r wyl, popeth wedi ei osod mewn trefn fel nad oedd' raid holi dim. Gwnaeth teulu Treoorth eu rhan yn helaeth gam ddiogelu mw da a ihaeldo-nii y palas. 0 Sasiwn y Gwanwyn yr oedd yn un o'r rh:1i lluosqcaf. Bendith a'i dilyriio-

GOHEBIAETIIAU. (Nid vdym yn ystyried ein hunain yn gyfrirol am syniadau ein Gofoebwyr^

CYMDEITHASF A CAS.GWYS. AT OLYGYDD Y CYMRO. Annwyl Mr. Evans,—Caniiatewch i mi hysbys:u Swyddogion., Cynrych- iolwyr, ac eraill a fwriadiant fod yn bresiernnoli, y cytihelir y Gymdeitbastfa ynig Ngbasgwiysi (Wiston), er Clarbes- ton Road, Sir l.enlio. Mehefin 10—12 inesiaif. Gellir cyrraedd! YlllO yn awr yn gynnlar yn y prynlhawm o. bob cyfeir- iad. Tieim Iaf yn dd-iolchgar i'r Ysigrifen- yddion hynny sydd; heb wnieud, i an- ion yn ddioed. eniwiau CynTychiiO'lwyr ein C.M., yn ogysltlal ag eniwau y brodyr sydd' wedi eu penodi yn aei- odau o'r Gounii'S-iwn A,d-d,re,fn,u. Gyda'm cofion, W'. D. ROWLANDS, Ysg.