Y Cymro

WANTED—Drapery and Grocery Trade—Junior Assistant, or a .strong active Lad as apprentice. Apply t, Roberts, Shop Isiaf, Maentwrog, Tian- ybwlch.

DIWYGIO R EGLWYS. GAN Y PARCH. G. A. EDWARDS, M. A., CAER. V. AI CEIDWAD FY MRAWD YDWYF FI1 Y pumed o Adroddtiadau PwyU- gwaiu'r Archesgjobion (Christianity and Industrial Problems: S.P. C.K. is.) yw'r llwyraf ohonynt, ac mewn un erthygll nis gellir rhoi syniad cywir am eii gyfoeth a'i wertlh. Yin wir tebyiga, fwy i !aw- lyfr cyflawn i!awn nag i adroddiad, a. gwnai'n arddierchog1 fel maies illafur i gyfarfod diarllm neu i ndfer o gyfeitl'Ji'on ddymuneint astudio'r 'Cwestiyn.au hyn. Maent yn an- hawdd, fe y gwyddis, ond ar hyn o ibryd nid oes eu pwysaicach. Hyd yma, ychydig sylw dalwyd iddynt I yng nghynadleddau a cbyfarfod- ydd crefydtfol Oymru, ond ni' eiHitr bellach, yn enwedig yn y Deheu- dir, eu hosgoi. Nid cyfaill doeth ei gyti-gor ddywed mwyach wrth y pulpud "Pre,,gethw,ch yr Eifenigyl a gadewch lonyddl it faterion fel hyn," canys oyff y;rdd'a lesu Grist a dy lan w ad a ar fywyd ymhob ag- wedd arno, ac mae i"r Efengyl e,i chen.adwri at ddynitu-n yn eu ho 11 gysyll'tiadaai. Try Uawer oddi-' wmtih yr Egllwys heddyw oherwyd'd yr hyn a ystyriiant yn. ddifrawder ar ei rhan. yn y cyfieiriad yma, ac nid dyniion drwg- mahonynt. Ar un olwg maent yn ddi-fater yn ysbryd- ol, eithr d-ygant, fawr sel dros lies cymdeithas, ai cheir yn eu plith gymwynaswyr aiddgar heb fod, o leiaif, yn. grefyddwyr proffesedijg. A thu fewn i'r E-glwys tyif y ,gred fod a fynino'r Eifengtyl a ohwest- jynaiU cymdbithas a, Eafur, ac y dyl- aii dystio'n eglur ainynt. Dyna salfte "r pwyllgor gyflwyn- a'r Ad-r-oddijad; hwn. Myn fod yr amser wedi dod i'r Eglwys fynegj yn bendant lie saif ynglyn a'r materion hyn. Gelwiir hi. i edifeir- wch am a fu: anghofioddl eamgdeT ei chenadwri a. tihueddodd i fod yn llaw-foirwyn. un dosbarth yn y gorffennol. Temtasiwn y cyfnod sy'n -mynd heibb oedd i'r Eglwys- arnddi-ffyn friormod ar hawHau un rhiam o'r boblogaieth, a. p'heryg'l y dyddiiau sy'n d'od fydd' iddi redeg -j! J: r ei,thaf arall. Mae ange,n, iddi ail-gyhoeddi a phwysic,i,s,iD,"r gwir fod yng nigieiiriiau ac ysbryd lesu Grfet;. reol aM ac a ddylai lywodr- aethu bywyd dyniion yn ei holl ag- weddau, i ba ddosbarth bynnag y perfchyniaot. Asitudied o 'r newydd genadwri) ei- Harglwydd! i gym- deithas, a bydded bairod heddyw i aterth ar rain egwyddorion. syl- faenol: ei chrefydd-—bra wdoliae tli a chydraddoldeb dyniion gleirbroln Duw. Nid ar y se,i,liau hyn yn sicr y -go,rffwys, cyfundi'efn, masnach a llafur y byd heddyw. Nid yr eg- wyddorion hyn, y(dhwa,,th, sydd amlycaf ym masI1:ach a bywyd llaf-. ur Cymru heddlyw mewn rhai cyf- ei,ritad,au, Nid acigh'ofir yn yr Adroddiad, wrth gwrs, yr old wnaeth crefydd ar hyd y canrifoedd yn y cysyWt- iadiau hyn. Dyledus iawn. ymhtub ryw fodd yw'r byd i'r Eglwys, ac ymMiifch y d'ytediwyr pennaf ce.ir irhaii) efallai a, ymosodant lymaf ami. Ond er hyn i gyd geilw am- gylohiadaiu'r cyfnod hwn ar yr Eig- Iwys i airwain. barn, a ffurfio medd- wl y byd yn fwy nag eriioed yn y materion hyn;. Heb wneud mym- ryn llai i ddyn yn un-igol-a rhaid sicrihaxi cymeriiad personol i ddech- l'eu dylai bwysleisii-o'n fwy y ffaitih eu bod yn aeUxfeu o gym- deithas, ac mali, ii deyrnas yn hyt- rach niag er eu mwyneu hunain yr ,ach-tiba, yr Arglwydd hwynt. Beth, ynte, ddylid. ei w!ni,-ud? 0 flaen popeth, mynd yn ol at Grist, ymgydnabyddu o'r newydd a'i Efengyl er mwyn darganfod pa oleunii deifl air y matrelrion dyrus hyn. Nid! goleu rheol gaeith geir, mae"n wir, eithr goleumi egwydd- orion yn tneiiddio'n ddyfnach na rhcolau, yn awgrymu llwybrau newydd: bennydd, ac yn airwain dynion :Ï'w cyfaddasu at amgylch- iadau newydd. o hyd: Y cihydig o welliiiantau arbennig gymhygiodd yr lesu ar giyfer drygiau difrifol a ffyn- ent o'i gwrnpas: pe gwnaethasai hynny, byddientout of date hedd- yw, oheirwydd- fod yr amgyichiad- au mor wahanol. Gwnaeth ryw- betth: lawer gwell: clbddiodd yn ddyfina.ch a. datguddiiickid wir seil- iau bywyd dynolTaeth ymhob oes ac ymhob gwlad. A dyimai rai ahonynt: tadolaeth Duw, gwerth aimihrisiadwy pob dyn, brawdol- iaeitih dynilon, a theyt-nias Dduw yn agiored i holl feibion, dynion. Dyna, ynte, gyfraniad mawr yr lesu. yn y cysyHtifad hwn dlatgudd- io',r! e-gwyddonion, tragwyddol eu parhad, ac hefyd giaililuogi. diynion fwy-fwy i'w hamgyiffired a'u cym- hwyso at fywyd o"u hamigyldi. Araif iawn fu hyn, fet y dengys y beinmod ddiiddo-roll yn yr Adrodd- iad hwn ar hanes diatblygiad medd- wI, Crisitionogion yngliyn a'r cweist- iynaiu hyn. Mloodylier morl hir y •par ha odd caethwaiSJliaeth er mor annighydi-iaws ydoiedd: a ohrefydd Crist; ac yn ddiweddarach medd- ylier am y drygau, ofnadwy ganiat- eid: gan ddynion. diiamheuol1 dduw- iol,—yr oriau gwaith meithion, y iWafiur a hanner laddai blant ieu- anc, amodau gwaith rtewn ffactri- oedd, y tai afiach a ohireuliondleb y gyfundrefn gystadleuol ('oom- petitive system'). Anhawdd, mae'n debyg, oedd cael y ddau ben iV llinyn ynghyd heb y pethay hyn, a gorfu i gannoedd o ddyolion duw- ioI. wneud pethau mewn masnach na wnaent pe rhydd fuasent o af- a,er cyfundriefn, mor amfoddhaol. Pa sawl masnaichwr heddiyw sy'n gorfod dweyd*: "Waeth i chi heb, busnes ydi; busnes?" Ac onid yr un athroniaeth, mewn. cyloh air all, arweiiniai wledydd i ddweyd yo. ddli1- weddar, "Wiaeth i chi heb, rhiyfel ydi rh-yfel ac ynddi, popeth sydd g,y fr,eiith lio n Fe ganiiata pawb heddyw fod angen efengyleiddio gwleidydditaeth y byd. Nidi llai angenrhieidiol, yn wir, yw lefeindo byd llafuir a ma-snach ag Ysbryd' Crist. « Sut y gwneir hyn? Sut y cyf- addasir egwyddorion Crist at lafur a. masnach? Y caim cyntaf a'r pwysicaf, medd yr Adroddiad hwn, yw creu ysbryd newydd yn y cyfch- oedd hyn. Er rhagpred y gyfun- drefn bresennol mewn llawer cyt- edriiad, ac er oystal y dynion sy'n rhan, ohon,^ m,acn gyfundrefn WaJNUiS iawn, oherwydd anhawdd iawn yw cario allan air hyn o bryd egwyddorion Crist mewn. masnach ac ym myd llafur. Gan hynny dyima fam y diirprwywyr hyn (ai chynrychiolir pob plaid, yn ogys- tail a"r meistri a'r g^veithwyr, ar y pwyUgor), "The solution of the in- dustrdal problem involves not merely the improvement of indi- viduals, but a fundamental change in the spirit of the industrial sys- tem itself Such a changie should aim at making' thle spirit of co- operation for public service the dominant motive in the organiza- tion of industry and of social life, in. place of the spirit of compet- ition for private gain by which it tends, at the present time, to be commonly governed" (tud. 52, 53). "Socialism noeth, medd un o'm dairl'lien.wyr efalilai: bid a fynno, dyma farn pwyllgor ar yr hwn yr eisteddai pedwar Esgob a: dau Aelod Seneddol Ceidwadol, ac nid' Sosialwyr y rhai hyn fel rheol. Peth pe 11 ywodraethai "r ysbryd yma faaniach a, llafur ein gwlaid E Y camlyniiad cyntaJ fydd!ai na ed- rychid imwyadh ar y gweithwyr fel "hands," offerynau dan lywodr- aeth meiistri, neu waeth, dian reol- aeth amihersonol cwmni 0 share- ihold,lers." Rhoddiid iddynt ran a chyfran yn Illywodraeth y gwaith, a cheid mwy o gyfalthrach. bersonol rhwng y ddiau ddosbarth, nid er ties un ohonynt, ond er ltes y ddau, ac er budd y cyhoedd. Sicrheid hefyd it weithiwr gyglog, byw ac tr- iau rhesymol, ac wedi',r cyfan dym,a,"r ",charge" cyntaf ar fas- nach yn, hytraoh na phroffit neu elw person ol neb. Diogellid yr ieuainc rhagf gorfoqi giweiiithio cyn gorffen dyddiau ysg,ol (awgrymir codii'r oed i 15 neu 16, ac ysgol barhad, wed'yn yn orfodbl hyd at 18 oed) a symudid achosion ang- hydlfod sydd heddyw mor fynyoh ac mor ddinistriol ym masnach a llafur ein gwIad. Gwyn fyd na ddiilynai pob meistr a phob cwmni esiaimpl Mr. Davies, Llandinam, yr hwn o hyn aillan, yn oil y new- ydddia,duiron, a fwrida gynnalcyf- arf-od misol o'â holl weithwyr i ym- drin a materion, ynglyin a'u bywyd a'u gwaith. Eisiaiu mwy o'r cyf- arfodydd mis¡ol hyn sydd ar hyd y byd. Ni wnaed oyfiawnder o gwhi yn yr erthygl hon a'r Adroddiad man- wl hwn, ond dymurrwn eto ddweyd ei fod', yn un rhagorol iawni. O'i ddarllen gwelwn ein bod oil yn gfyifrifol am drefn, na ddylem ei goddef fel y mae, a deaMwn pa mor hanifodol i' EgIwys fyw yw neg- es gymd.eithasol. "Dyn bydol yw'r Cristion," medd:ai Luther un- waith, a gwir yw y,gaior yn yr ystyr 1 rodd'ai kklfo-dyn a gred y: gall Crist ddiarostwntg y byd yn ei holl agweddau iddo Ei hun., ac nad oes, ran o fywyd dynion, yn en- wedig rhan mor bwysigf a'u mas- naioh a'u llafur, tuallam i ddylan- wad Saer Nazareth.

Cymdeithasfa Porthaethwy, Ebrill 29, 30 a Mai 1. ARAITH Y CYN-LYWYDD. Y CYFUNDEB A'R WEINIDOG- AETH. f GAN Y PARCH. T. CHARLES WILLIAMS, M. A. ANWYLFRODYR A Thadau,— •; Disigiwiylir i'r Llywydd yn ol y Rheolau Sefydlog annerch y Gylm- d,eith,asifa wrthadae1 y 'Gadair. Ym- ddengys fod hyn yn drefn yn, eim plith er Cymdeith-asfa Caergybi yn. Rihagfyr, 1S60, pan bendierify-nwyd fod i'r Llyw- ydd ar y pryd, "draddiodi Gyfarchiad toyir ynig Ngbymdieithasfa y Rhyl wirth roddlr ei awydd i fyny, ac fod yr arfier- iad hon i barbau o 'hyn a,li»n ar y cyf- ryw aohlysurtoin." Yr wyf yn oredu fod hynny wedi ei wneud yin: weddol ddifwlch belliaoh am yn agos i dri- ugai.n mlynedd. Nid yw'r GymdeJilth- asfa yn arfer penderfynu' r t,esitun-di yn ddiau fualSiai gan lawer Llywydd i hynny hefyd gael ei wneud—^ond1, gyda dhryn, ddoethineb, triefn.wyd fod y cyf- archiad, ar ba destun bynoag y bydd- ai, i fod yn un byr. B'wriadaf, hyd y gellir, gadw at y traddodiad hwinnw, a bydd cyfeiriad fy gylwiadau yn ttnig afc ym hollo,li at swyddogion ac aelodau y Methodistiaid yng Ngogledd Cym-ru, aic yn benmaf, y tro hwn., bydd a fyn- Inont yn fwy a'ni irefniadau allanoi nag a'ln cenihadaetih a'n cyninydd yn> eiill perthynas a ohrefydd Cymru ytp> ei ip hagweddiau ysibrydol; a chyffredinol. Mlae'm gweddiu i mi, ymiLaen pob peth, i gydnabod y Gymdeithasfa gyda d'ioldhgarwoh cywir arn, ddarfod ididii: fy nghyfrif yn deilwng i roi yr amrhydedd hwtO arnaf, aic tdd' ei roi mor gyn- Dia.r. B,u dadl feohan ar ol by etholdad o berthynas i oedran arferoL ein Lilywyddion etholedig. Wedi f>eth ch-wilio oaed aUan, 'rwy'n dealli, fy mod yn un o'r yiehydig—ychydig iiaWln —ddewisrwyd i'r Gadair oyn bod yn hanmer cant cued. Mae'n gofus, hefyd, i mi'gael o leiaif, fy enwi draohefn yn y Gymdeithasfia ddiiweddaf i llalnw':r Gad- ,air am. flwyddyn arall. Yr oedd y ddiau beth hyn yn ymadawiad. oddi- wrth ein tref-n. CanAataer i rrai gyda phob gos'tynigeiddrwydd alw svlw pellach atyinit. Mae ein holil syniad am ystyr y Gadair yn. troi o'u cylch. Pa on, 'ai swydd o ainorihydedd yn uoig, i'w rhoddi i frawd y bo ei lafuir yn ym- arferol ar ben, yw Lilywyddiaeth y Gymd'eithiasfa, ai ynte cylcho wasan- aeth, pwys-ig ac anhawdd, i alw iddo ddymion yn anterth eu rnerth ? Nid wyf yn credu y dylai y Lliywlyddiion oil fOO o amigenrheidrwydd yn,h,on nae yn ieu- anc. Mae banes, yn dangos fod l'lawer o'r dynion mwyaf welodd y byd erioed wedi gw-neuid eu prif oroheation ar ol ceftmu ar gainol oed. Ond yn sicr rii ddyliid tybio mai hawlfcraint yr hanaf- 'gwr yn. unAg yw'r Gadair. Y Llywydd, pwy bynnaig fo, yw gwir Esgoob ei dail- aeth tra yn ei swydd,—y mwyaf effro ac egn,iol o'i frodyr. Ndd iawii tybio mai prif ofal Lilywydd ddylai fod i gyrraedd i bedair Ciymdeilthasfa yn brydlioto, i eistedd yn amyneddgar yn y Gadair, gyda ohopi o'r Rlhaglen mewn-' un llaw ac o'r "Rheolau" yni y llal'lj a goftalu na bo unrhyw gyabygiad yn cael ei drafod heb ei fod yn .gyntaf wedi ei eilio,, ac yna, ar ol ei fiawir luddedt, iddybhwelyd i fynwes ei nes bo utgom floedd Cymdeithasfa. arall yn galw ar,noli fyned allan, eil- waith ac ym,,yslgwydi. Y gtwir yw na ddylai'r Llywydd ddiosg ei arfiay na dydid' na. :ll'OS, ood wrth roi i jfyoy ei swydd. iHfeblaw hynny, yrn. ein plith ni, ac yn hy,ni yr ydym yn gwanain- iaethu oddtiwrth y than fwyaf o'r Cyt- undebau crefyddol eraill yn y Deyrn- as, mae y Llywydd, pan. yn cilio o'r Gadiair, yn mynd yn' Gyn-Iywydd- Credaf mai rbaigoriiaeth amlwg yn ein trefn ni yw hyn,<. am ei f:od yta diogelu 1 bob Cymdeitihasfa bresenoldieb a gwasianaeth, barn a ohyngor, y Thai m'wyaf profiiadok Nid yw'r Llywydd yn mynd yn siytih o'r gadair i Gtaanan gall ymdroi am ftynyddau) yn Rhoslydd MloaJb y Gyfeiisiteddfod;! Cyfeirip yr wyf ait, berygl anæsélJi: godi, ond nlad yw erioed, hyd y,gwn i, wedi codi. Rihaid i Gytundeb fel yr eiddom ni, yn. en- wiedli'g yn yr ofes ag y mae ein g.wyneib- au ni arni,.ychwan:egu ynni a g.weled- iad yr iieuamc ait ochelgarwch a gwyb- odaeth yr hen. tS:aith oedd yn y Gym- deithasifa" igyintaf yn 1743, a phob un diaun ddeg at hugain oed. Niid peth o'i le vchiwaith fyddai i'r Cyfumdeb allw i g6f mad oes unrhyw reol yn gw!aha.rdd A Lywydd igael ei ail-ethol i'r swydd.