Y Cymro

NEGES Y CYFUNDEB: YNG NGOLEUNI'I DARDD- IAD A'l HANES. GAN Y PARCH H. A. JONES, CYNWYD. Ar y cyeihwyin yr oedd i'r Cyfun- deb neges g.liir. Aeith y honntJ adine ar ei bunion i gakmi y lliiaws, ac fel y cerddiai amser taflodd ei Uiw i bob gogwydd ac agwedd ym mywyd ucba'n gwlad. Gwedd neilltuol ar y neges1 hon oedd ing anigerddol am aohub eneidiau. Tiardldodd yr ing yma meWin rhyw fath ar aniddigrwydd a goidai o gyflwr dyn, ei hum, ym gystal ag o'r olwig a gawsai air gyflwr gres- ynus byd ac Cytumai'r eg- I! hvys a'r byd mewn pies ex ac anfoes. Yn gyffredin, nid oedd. ffin rhwng y •naill a'r llial'l. RhoidoOchl crefydd ar didrygfoes, ac am y rhioi hwnnw aeth yr eglwys yn didirym hyd Jill oed i g gywiro ymddygiad, heb son am fod yn I gyfrwog i argyboeididi'r biyd o bechod. I Yn wyneb ysta;d o',r fatih, oeid ambell | un yn gwbil aniddig, a than yr aniddig. i rwydd yma ymwieitbiai dylanwadau'r Ysibryd, nest dwyn yn ara' argyhoedd. liiad lliwyr, o fawr ddrwig peebod, 6 an- alilu dyn ynddio'i hun i ymryddhau bytlh o'i afaelion, ac o ddigom Duw yn abeirth ei Fab. i bawtb a gredo ynddo. t Mewn axgyhoeddiadau dwys o'r math ynia y ganwyd ein Cyfuinidleb. Gwydd- ai";r Tladau yin eu profiad rum rhyw dro mawr, a gymeuai'n awydtd. yn eu cailionii,a,u am brofi Or bawb ei debyg. Dyina a'u cymhellodd i dloari ar arfer eu hoes—rhyw ing angerddol am les | uciha' eu ceniedill. Yr oedd yir ing yma I yn beth mor neiwydd, fed n:a fynnai I swyddogaeth yr eglwys rod. ddcto un math ar achos. Giwnaed: pob ym- direoh i'w dd iff odd, ond iar Wiaethlaf pob ymdrech, chwyddo' fwy-fwy wnai'r ing, nels dwyn i'r wymieb y fath weith- gaxwch crefyddql ma welwyd ei diebyg .0 fewn ein gwlad. Cododd to ar oil to o wyr grymus wedi eu lilwyr fedddan- iniu a'r nwyd ysbrydol yma. Aeith y proffiwyd ym bopeth, a'r offeiriad yn inesiaf peth i ddiim. Nid ein hamican yw olrhtain y llIwyd: vma'n, fanwl, end yn uoig awigrymu rnlai. dyma un o'r niodau mwyaf cliir yn ein, hanes o'r cyohiWlyn. Ar gyfrif hy'nny, dywedwn yn lded hyderus, miali un agwedd ar neges arbmnig ein Cyfundjeib, os am r fYlw i fyny a'i anian gynhen.id, ydryiw meiitlhrin: yr ipig am achub eneidiau. Er cyriraedd hiyniyma rhaid iddio wylio mwy-fwy ar gyflwr ei bulpud. Pre- gethu syml yr efengyl ddadeb,rodd 'Gymiru o'i cihiwsig, a',r un pregethu'n union rodd ddur yn ei gwaed, a griytm yn ei chymeriad1, Onidl y miae am- gylichiadau'in gwlad 4 wedi newid yn p fawr er dyddiau'r cewri. Nid yw'r R pul'pud yn rrueddu ar yr un afael hedd- yw a didiae. Haerir fodd bymmag nia fu gwell pregethu at ei gilydd o fewn ein. ti,r. A chlywir weitihi,a,u',r adsiain 'd d soruiarus honno, "aid dja rhy o ddim." Cynrawys hynny, ni goelliwn, y gall fod air y mwyaf o bregethu, a rhy fach laweir 10 ry,wheth aralili. Ond pa faint bymmag o bregethu sy'n gweddu i'n hces, ni, fydd fawr raen arno, na fawr rym ynddJo, ps na chyfyd o ddyfnder argyhioeddiad y pregethwr ei hun. Dyiniian yn byw mewn cyfathrach agos a'r Goruchaf a osododd fri ac urddas ar y pulpud. A dynion wedi eu medd- ianinu a'T un ing am achub enleidiau a igeidw'r urddias hwinnw ar fynd o hyd. 1 Un o ofynion- mawr y Cyfundeb ydiyw maethu ac ymigeteddu'r nwyd yslbrryd- ql ymia, Ac ar;goieil' dda ywl,r ymdreich sydd ar droed er dipg,eliul,r pulpucx1. Yir oiedd y T'adiau yn ltlaweir mwy an- inibynnoli ar yr egilrwysi na ni. Nid oadd lied y wên, na chuiwcih yr ael yn un, rhwystr ar eu flordd i &ae!thu Ir holt wir, ond ceir lie i bydieru, fod oryn demtasiwn a dweyd y lledaf, i rhyw fath ar atal-dweyd, fod wedi'i losod ar fford,d, y pregethwr heddiyw;, oherwydd vei ddibyniad unkmgyrcho! ar yr eg- Iwysii, nes ofnir weithiau y ceir lllaw- eroedd yn lilechu o'u mewn heb erioed. eu bargyhoeddi a, bechod. Y mae i'r Cyfundeb nieges arbeninig iddo'i hum, a da ei weld yn ymsymud o ddifrif ati, a chyn sicred ag y gweirchyd ei Bul- pud, cyfyd iddo etc fwy na mwy o ddynipn. wredii eu meddianou a'r un ing anigerddoil ag a feddiannlodd y Tadau cychwyn. Giwedd a,ralill ar ei neges yw sefyll yn glir drois didliwylliiiant ysbrydo'l. Yn y decihrteu rhoid PWYSI matwr ar brofiad. Damgosdd yin eigilur fod crefydd yn rhywbeth i'w theimlo. 0,51 bu cyf- newidiad, rhiaid ei fod yn giyfnewidiad llwyr a holilol. Dyna bregeth fawr y Tadiau—"rhaid eich geni chwi dra- ch,e,fn.. I I A'r wedid ia roisianit i'r gwir- ioniedd miawr yna qedd y neges arben- ig a glludlodd y Cyfundeb- o oies, i oes. Yn yr Egliwys Wladiol ystyrrid y bed- yddi yn aiil-enedigaetih, ac edryichid ,arnio. fel peitih a gymerai lie yn raddol niewn cyninydid ar ddelw Duw, and cy- Ihoieddai'r Diiwygwyr ar led, mai gweithred ydoedd ar d'rawiad o eidd- D',r Ysbryd tTWy offerynoliaetli y Gair. Ar bwysleu cred, ohwiitlienit gyrraul,r galbn am y profion, a ohylda y cant xhyw fath ar foddlonrwydd, ant dan ddislgyblaeth lean i'w faetlbu a'i gryf- hau, I bwrpas y ddisgyblaeth yna y oodwYd y Cymdeithiasau Neiilllitiuoil, ac o'r oymdeiithasau rbeiny y tyfodd y Corff i'r llun siydd airnio. Tlan ei sail ynte yr oedd awydd anigei'ddol am ddiwyllio'r bywyd ysibxydol. Yr oedd chwiliolr gallon yn cihwilio dwys. a'Aholi'r hiunan, yn hoilili llyrn a chel- yd. A sefyll dros y ddiwiylliant ucfaei yma yw negesi glir y Cyfundeb os am fod yn tar i'w diraddodiiadiau goreu. Er gwneud hyn, ni thybiiwn: y rhaid iddo ILynnuin,,gynid-yin! wrth yr un ffuri- iau a'r Tadau. Nid yw ffurfiau yn dddm am gen n.a philisg, a ohieir plisg un iganirif, wedi gwiisigo trwodd erbyn y ganrif o'i hoi. Cwynir .miai. ychydig mewn cymhariaieth o'n pobJ: Sly'ln myn- ychu'r Seiat, oilld ni eihlyw'ir i'r un ymehwiliad: dWYSigrueli ei wnaud er ys-' tyiried a oesi rhyw fodd ei hadidasu er cyrraedd ei phwirpasi yini weiil. A dyn- a'r Ysgol SulL-a yw hi y grym a fu yn meithriniad y bywyd jrsibryd? Os nad yw goireu po gyntaf i'r Corff, yn ei arweinwyr mwyaif profiadol roi eu pemriau ynghyd er ceiisio ei chyfiaddasu i 'r ystad homruo a baiir iddi gyrraeidd ei diben uchaf. Er n-teitbiiin y ddl wylliant ysbirydol rhaid wrth foddion eyfaddlas, ac nid ori hrelbynddi gryn ysityr yw'r gri sydd ar led am ad- dfielfnu '.r gwasaniaeth. Trefiner Oxdin- hadiau a Sacramentiau'r Clyseigr ag £ 'd.d- urn sanctaidd, nid i gymryd He y proiff- wyd, oind i'w gadiarnhau a'i gyf,n,erthu yn ei waith. Gwedd aralil air ei neges yw grymus o'lr ysbiryd i gyfunlo a,c o, bydd m..)dd i gyfanu. Rhyw fath ar ysbryd cyd maws a igliymodd y T'adiau a'u caniyn- wyr wrth ea gilydd, nesi ym,ffurfiO''n ara' yn un Corff.ory' a ahrymq. Deill- iodd mwy na mwy o fenditihioin i'r (genedi o'r math ar lywod-ffuxf eg- lwys a giyniyrchwyd yn. ,ein mysg. Onci pa fiendiithion bynnag a gaed. o'r fu allian, yr oeddynt yn; l'laiweir miwy o f,elwai,. DangiQswyd yn gilir fod Yl1 b,osii,bl, cadw dynioin; gyda'i gliilydd i bwrpas y Dcyrnas, beb dreisito ar ryddid na mygu bam yr un. Trodd yr undeb yn swcwr i'r ysbryd bywaeth, grasoU htwmnw, a,, fyn, edrych o honoi'i hun, a disgyn nieu ies; yin ar y farn gyffredin. Giwelir ein bod yn bras- maddlu, ond ^winiaiwn. hynny am y gwyddom nad oes angen cylfwrdd a'r hyn siydd mor wertfafawr i'r cyfarwydd -y cydymdeimlad:, y cyniorthlwy, a'r ymdemilad o neirth a gyfyd o undlod y Corff. Dyna'i nod-.angem,, ac erys, ei xymiuso yn ddarni ,gtO' fawr oili, neiges o hyd. Ond un ochr i'r pwinc a geir yn y syniad o gyfuno, ac er fod, honjno'n" oehr go wych, nid yiw ajgos yn. gyf. lawn, heb y syniad o gyfanu. Ar un olwg, ymwahaniodd y Tadiau oddiwrth yr Egliwisi Wladol, nid am eu bod yn ca,sihaul;s,ef,yda,iad a'i ordinhadiau, ond am na chant lonydd i weithio' ailiau ar- igylhoeddiadau eu calion o'i m'ewn. Glyniodd y clexigwyr a wthiwyd allan a rhyw sierch angeirddol at yr Hen Fain hyd fedd. Yn raddoll, wledi cryn amsex, y dladebrodd yr argyhoeddiad, ,a afaielodd mor glwm ar galloln y gen,- hedliaetih n.eu dldw y ddiweddaf, nad teilwng na tlheg ioedd perthynas yr Eg- liwys a.'r Wladwriaeth. AT y syniad ynia y'n lnacthwyd. a, diyna un o'n: har gyhoeddiadau mawr, ac o'r diwedd oeir yr argyhoeddiad hwninw wedi ei wiredidu diad'sefydSiiiad a dadwadd- oliiad yn ffaith, achan ei fod yn ffaiith, ûyfyld y cwesitiwn, ai ini ddylem ail- yiS'tyried ein. siafie, ac arfer ein. greddf i gyfuno, er ceisio cyfanu ? Ond cyn son am gyfanu, edryober ymhle y s,a,f- Win- (a) Y mae'ln ffuxf-llywodiraieth yn dra phelil oddliwrth ei gilydd, ond gall yn yr ad-drefnu, y bydd i'r Eglwys o roi mwy o, ie i 'r elfen leygol ein tyininu yn Ines. Y gwrthglawdd mawir 0.1' cyfeir- iad-yma ydyw hofniadlae,th yr olyn- iaeth, ac anodid die,all Slut y gal:1 undyn a ardeiiniwyd yn y Goxff, gyda mymryn o hiunan-barch, ymoisitiwng i'w urddo drachiefn. ar bwysi mympwyaeth 0"[ fath. (b) Safwin ni dros, oifedriadaeth y cxiedlinwyx—rhydddd pob un. dros to'i hun at Dduw. iCiodlvvn bregiethwyr, mae'in wir, ac ordieiinc'wn weinidbgion, ,gam eu hystyried yin geinhiaidion oddi- wrth. Dduw at ddyn, ond myn. Eglwys Loeglr winieiutibur ei gweinddiogion yn offeiriiaid, nid yn unig dros Dduw at ddiym, end at Dduw, ac yn, y cjimexiad ynia, oeir amlbelll un yn cym- ryd orefydld pl!wy eyifian ar ei ysigwydd ,ei hun, acyln mynd hefyd mor ball ag loffjiymu Coriff a giwialed -Ciriisit ar yr Allor. Gwirthdeiry hyn a greddfau igoreiu'r Cyfundeb, fel niad oesl iddo, oindi sefiylll yn gad am a ahiyhoeddi'n groew yr hyn, a wielodd ac a dieimlodd am Air y Bywyd.