Y Cymro

Fe gwynir weithiau fod yclalwdd te, r fyin, rhwng byd ac eglwys wedi myned yn Isel iawn. 'Gall hynny fod yn wir. Ond nii, chanlyn o angenrheidrwydd ei fod yn arwydd ddrwg. Os golyga fod y byd yn dyfod yai debycaoh i Grist y mae yn arwydd dda. Ond osglolylga fod yr eglwys yn myned yn llai tebyg i Grist, ac yn debycach i'r byd y mae yn drychiareb. "Ohwy- chwi yw halen y ddaear, eithr o di1- flasodd yr halen, a pha, beth yr helltir ef? Ni thai efe mwy ddim end i'w fwrw allan a i sathru gan ddynion." Ond' y gwiir yw maipo fwyaf tebyg i'w Harglwydd y bydd '#, yr eglwys mwyaf amnhebyg y bydd i'r byd. Da.w eu delfrydau i wrth- { da,rawiad ffyrnig a'u gilydd. Ryw- | fodd gloilyga brwdfrydedd mawr o i blaid y da yn ddieithriad Hinder. |§ Yn y byd gcirtli rym,dier, -a gew(jh. p Ac mae cymod a tha;nig«nefedd, fel pe o reidrwydd yn y byd drwg presenmol, yn rhagdybied brwydro. Dyna un rheswm am farw'r groes, nid yr unig- reswtn; mae'n wir, na'r penna,f. Dyma hefyd y rheswm, y priif reswm efallai am god'l.'r gr'oes yn hanes canlynwyr Crist. Yr wyf fi," fel pe dywedasai y Meistr mawr, "wedi dyfod I achub, ond y mae achub yn golygu dioddef a 19 marw i mi yr achubwr ac i'r ac-hub- edig." "A'r lnvn. raid yw yn cym- eryd ei groes ac yn canlvn ar fy ol i, mid yw deilwng- ohoinof fi. Ie, gwnr mai "Gwyn eu byd y fcang- I nefeddwyr, canys hwy a elwir yn I blant i Dduw." Ond gwir befyd I y gwynfyd nesaf a,to, 4c y mae y -b.ertbynta,s yn f¡ywiül-" Gwyneu byd y rhai a erlidir o acihos cyf- iawnder, canys eiddynt yw teyrnas nefoedd." I fod yn dangnefedd- wr ac vn, gymodwr rhaid dioddef. Mae gan y Cymodwr mawr ei fFordd, ei drefn o weithio. Nid rywsut, rywfodd y dwig ei Waith i ben. MfId mytmpwy, sydd ym ei re- oli. "Mae dieddf i'r gwlaw, a ffo rdd ii'fellt,y tarainau. Ae mae deddf i'r oymod, a ffordd i dang nefedd a beddwch. Soniwn ddilg- on am drefn natur, and peidiwn a bod yn ddistaw am drefn gras. "Caed tiefn i faddeu pechod Yn yr Iiawin Mae, iachaiwdiwiriaeth barod Yn yr lawn." "Gogoniant byth am drefn Y cymnd a'r glanhad. Ym mhoeh, acilllig, ac angeu y ,y Duw-ddyn y canolbwyntia y drefn. Trwy y groes y cafodd cariad cyf- iiawiii, neu os y mynwch chwi, cyf- lawnder cariadlawn Duw ddyfodfa at ddynion. Dull David' Jones, Treborth, o ddeyd hyn oedd—"Yr oedd cairiad Duw yn nihragiwyddol- deb yn blygion, ar blygion, ond yn iawn y groes fe giafodd cariad Duw le i ymestyn ar ei hyd." A dull Ann Griffiths o'i ddweyd oedd, "Mae Duw anfeidrol mewnigogoni-ant, » Er mai Duw y oariadl yw, WtI'th' eigofio i mi'n ddychiryn, I mi¡'n. ddoliur ac yn friw; Ond ym m'habeH y cyfaxfod, Mae E.f yno'n llawn o hedki Yn Dduw cymod! awn wedi eisitedd, Heb ddim ond hedd-woh, yn ei wedd.' Fedrwn ni ddiim osigoi cyfeirio, at y pleidiau yn. y cymod'. Fe gyrn- odia IesiU Jurist rhwnig Duw a dynion. Dyma ffaith sylfaenol .,gwein:idogaeth yeymÖd." Ond hajwdd yw son am hyn fel pe bai Crist yn fwy graslawn na Duw, neu j na'r Tad. "Duw yng Nghrist sydd yn cymodi y byd ag ef ei hun:. Nid Crist sy'n cyfryngu fel y gwna cyfryngwr dynol weith- iau rhwng dwy-blaid elynkethus, yn crefu air-bob uri.o'r ddwy oclhr i roi i mewn.. Na, mae Duw mor raslawn a maddeugar a Ghrist, Duw yng Nghrist ydyw yn y cymod rhad. Trwy Grist y gweithia allan dnefn y cymod a'r glanhad. Gwir y digia Duw wrth ra,i gwrthryfel- gar, ond nid yw y-n eu cashau. "Fe gasa y pechod tra, y car y pechadur," medd rhywun. 'Dyw cariad a digter ddim yn anghyson. Ac yng Nghrist fe barha Duw i Z), gam er yn ddigllawn. Yn wir y miao yn ddigliawn am ei fod yin gariadlawn. Beth bynnag yng Nghrist y daw at bechadur heb wneud yn faoh o'i hechod, ond yn hytrach ei ddangos yn ei echrys- lonrwydd mwyaf. Ynddo ef yr hwn a osododd yn i'awn, trwy ffydd yn ei waed ef, y maie yn gyfiawn ac yn cyfiawnlhau y neb sydd o ffydd Iesu. Dyma'r arddangosiad o gariarl Duw dyr i lawr ymddieithriad, d'rwgdybiaeth, a, gelynii'aieth dynion tuag at Dduw. I gadgafael ar y gwirionedd fod Orist yn cy'modi dynion a Duw rhaid i ni boidio anigfhofio fod pechod wedi gwnieud gwiahaniaeth difesur yn ei berthyn- as Ef ai dynion'. A lihaid ii ni 'hefyd bexlio colli golwg ar y ffaith fod' y groes wedi newid y berthynas, ac yn profi yr erys cariad Duw yr un. Y newid sydd yn profi'r diigyf- newid'. GW:T mai y petfaan nefol ydyw y rhai hyn. Ychydig wyddom ni am danynt. Maent yn a:thrawiaethan anlodd. Ond y maent yn hanfodol Ac am en bod yn nefol y mae a wnelbnt a phethau daearol. Son iwn am gymodi dynion,, oenhedl- .Y cedd a. dosbairthiadau, ac eig- Iwysi a'u gilydd, ond ni bydd fawr o rym na go leu yn hynny, os na wreiddiwn, ni y cwbl yn y cymod rhwng Duw a dynion, Ym myn- yddoedd tragwyddol yr arfaeth a'r iawn y mae y cronfeydd dihys- bydd droant i fod ym ffrydiiau ac afonydd i ddyfrhau'T ddaear, ac i ddisychedu ei phreswylwyr^ Nid ofer i ni yw ceiisio golwg air y gwir- ioneddau mawr sydd yin yr efengyl er a ddywed rhyw boblyn fach am da,nynt.Rhalid i ddyfroedd y mor esjgyn i fro y cymylau cyn y try yn wlith tyner ac yn wlaiw graslawn ¡'n daea;r ni. Rhaid i'r haul godi i entrych nef i. wasgar ei oleuni i bob cilfach ac affwys i lawr yma. Mewn gair, y groes yw gobaiith y byd. "Pan. y teiymasa'i yslbryd ef, Y ddiaJear dywell dry yin, n,ef." On-d beth yw ei1 Ysbryd Ef \rs- bryd cariad, ac aborth, a. gwasan- aieth. Hyd oni theyrnaSia' i Ys- bryd Ef mis g,all fod yma onid try- blith didrefn. Y Parch. J. D. Evans, M.A., Pontypridd. CRIST Y .CYMODWR. Diaiu mail ein teimlad cyntaf heddyiw ydyw un o ddiiolehgarwch dwfn. i'V Holl-drugarog Dd'uw fod y Seiat hon yn caiel ei chynnal un- waith eto yn awyrgylch tangnefedc. a chymod ar ol pedaar blynedd o swn a, heldrim rhyfel erchyll. Ond, etlO i gyd, nid ydyw y cadoediiad wedi dwyn i ni yr oil a obeithias- om. Gartref ym myd llafur a mas- naloh, dilynwyd a, d'ilynir argyfwnig gani argyfwng. Ar* draws y oulfor nid ydyw telerau heddwch yn gor- ffwys yn esmwyth. Gwelir eisoes lawer o elfcnntau diion angbymod- lawn yn codi eu penmau ym mhlith y oenhediloedd, # Ond da yw i ni, ar fore 'r Grog- lith i: gyfarfod i fyfymio ar Berson Crist y Cymodwr. Dia. hefyd, yu c-ael, eyfle i wneuthur hyn mewn cyfarfod eglwysig; yini yr un, cyfar- fod ymha un y mae giennym bawl i, draifod gwirionedd, riid yn uti,, mac yn bennaf o safbwynt y medd- wl a i' rheswm, ond o safbwynt profiad ysbrydol. Nid ydyw ein cydg-yfarfyddiad yn tybio fod pawb oil ohonom ynllwyrddelaH diTg'el- wleh yr lawn, nia dirgtelediigacthau Athrawiaetih y Cymod; ond y mae yn tybio ein bod ninnau am,, ym- unio a',r dyrfa faWr nas gall neb ei rhifo, air hyd y canrifoedd, i g'yd- nabod nad1 oes yna: lachawdwriaeth yn neb arall, na gobaiith am gym- od, ond yn unig yn haieddiant yr Aberth a roddwyd ar GalfaÚa yn¡g ngwres y Grogliith cyntaf. Gweddus hefyd fyddai cadw yn fyw yn ein cof mai nid Athraw- tiaeth y Cymod ond Crist y Cymod- wr yw ein pwmc. Gwir nas gelliir gwahanu y ddaiu ond awgrymir i ni mai arno Ef y dy lem geisio se£ydlu ein bryd a'n golwg. Heir i'r meddwl mwyaf byw a thoreithlog ei grebwyll i ddych- mygu am gyd-gyfarfyddiad a. gwrth-darawiad mwy o egwyddor- ion, elfennau a buddiiannau mor anighymodlawn nac a gyd-ymg'aisg'l- als:ant o amigylch y Groes! Pwy Z!, fedrai fyth eu cymodi ond Efe. Aii-adrodid ei hun wna. haines a rhaid dychwelyd at yr un a''r un- rhyw Groesi pain y canfyddir y cyf- ryw egwyddorion!, elfennau a buddiannau, yn dyfod o bryd i bryd i wrthdarawiad. Crist, a, Chiriist yn unig, yn rhinwedd yr hyn. ydyw a'r hyn a. wnaeth fedr gymodi yr anighymodlawn, air an|ghymod,adwy. Trown ein golwg i (iftlfaria am ennyd fechan. Ar y Groes dieni- yddiwyd y pentrefwr dysyml gan y fyd-ymberodraetih ('World-power') gadarinaf fu ar eiin daieiar n.i eÚoed. Goirohfygodd, Uo, a'r Iesu oedd Efe. Weile gymod cydrhwng dwy egwyddor fawr. Ar y naill law ceir enaid un wedii llwyir ymroddi i ewyllys Duw, ac ar y Haw arall holl rwysg a chadernid y byd. Ac y mae'r eniaid yn. fwy ac yn drech na'r byd. Weie drachefn dduw- ioldeb syml un oredadyn:—canys yr oedd Crist yn credu yn Nuw—yn, gorchfygu crefydd rodresgalr y wladwriaetii. Wele eto dlxxli y s,ae,r nad oedd ga.nddo geiniioccach i dalu y dreth a chyfoeth ddiihys- bydd y wladwriaeth. Ond Efe a wnaeth ei fedid gyda'i'r cyfoethog, ae erhyn heddyw y Tltawd Hwn a orfru. A ellir cymodi aflwyddiant a il'wyddianit 1 Pwy i* olwg aIlianol allasai ymddangos yn fwyt aflwydd- iannius n.a "r lesiu pain grymodd Ei bCilIar glroesbreni wedi Ei fradychiu gan un, ei wadu gam un arall, a'i adael. gian. yr oil o'i ddisgyblion? Beth bynna.g ydi'r Groes, fy enaid, rhaid i ti fod yn ofnadwy haerllug i daeru fod y Groes yn fethiiant! Pa fodd y gellir cymodi'siolInedilg- aet'h, diiioddefaint a, ma'rwolaefch, y tri hyn, a buddugoliaetih ? Dyma gwestiwn calonnau dirdynedig an- eiáf y blynyddoedd hyn Crist 0' yw y Cymodwr. biiOddefódd Elf yr oil1. Yn eu holl gystudd hwynt Efe a gystuddiwyd. Y mgronnodd holl anghydiseiniau byw'yd, holl ddyfais ac ystryw pechod a pbeoh- aduriaid, holl felldigedigrwydd y fall yn un don aruthrol, ond tor- irodd1 yn ewyn gwam ary Groes. Paham? Am i1 Dduw drol holl gynddaredd Ei e lynion i'w dra- igwyddol ogonianlt Eil Hun. Ac ar ? y Groes yngi Ng-hrist a chan Grist cyimodir yr anglhymodadwy. Nid oedd neb yn cymryd Ei e:inioes odldilarno; Ei rhoddi yr. oedd yn bridwerth dros lawer. Eithr yr Arg'lwydd a fynnai ei ddryHio ef; efe ai'ii clwyfodd pan osodo efe ei enaiid yn aberth dros bechod,, efe a wel ei hAd, efe a, estyn ei ddydd- »- iau. O lafur ci enaid y gwel ac y diw^llir." Er sylweddoli gwerth y cymod diaiid i ni, wrth syniad cywir am ddrwgfawredd pechod, ac wrth syniiad puredig am gariad,. Duw, Cariad y w. Ie, siwr; aic am hynny ein Duw ni sydd dan ysol. Dywed rhai nas gallant synio fod eisieu cymodi Duw a dynion. Dywedant hyn a,m fod eu profiad yn fas, a'u « synilad am ganiad yn anmherffaith. "Yes, I told my father," sajid a lad, He gave me a look, but did not speak. I have been in Hell smice. I think I broke his heart." Diolch fod Duw wedi s,ia,rad yn Ei Fab, neu yn uffern, y buasem min- nau. Ni fynnem fod yn, un man arall pe baem yn ymwybodol ein bod wedi torri Ei Galon. Wele hanesyn arall. Rhyw nos Sul yn Arfon, a'r gweddiill o'r teulu wedi ymnerlltuo, eisteddwn gyda, hen flaenor yn ei lyfnge-ll, y llyfrgiell ddiwinyddol gyfoethocaf welais ym meddiant lleygwr erioed. Ar ol cryn ddiistawlrwydd, o ryw wagle peU o ddyfndleroedd ei enaid, dy- wedodcl fy hel) gyfaill darllengar. "Vr wyf wedi darllen llawer, llawer -iawin, ar y rhai hyn," gan daflu ei law dros; y muriau gorchuddiedig. Ie, mae y rhai hyn yn burion, ond wyddan' nh w ddim am danii. Wyddboh chi, Mr. Evans ? wrth i ddyn fyn'd yn. hen rhaid iddo faddeu iddo ei hun!" Am yn agos i ugain mlynedd y ma,e ei eir- iau eiriais wedi bod yn llosigi yn fy mynwes inmau. "Rhaid i ddyn faddeu idcio ei hun!"—maddieu'r pechu yn erbyn calon.Tad. I mi bid a, fyinno, Cariad Duw sydd yn gwneud Crist y Cymodwr Yln. ang- enrhaid dyfnaf fy enaid. Gobaith y byd heddyw, mor. belled ac y mae gobaith iddo ydyw dynion. wedi eu cymodi a Duw, dynion a'u bywydlau wedi eu oudd- 1o gyid,a, Christ yn Nuw. Silom- irant y byd, a thristwch mwyaf ein bywyd cymdei'thasol ydyw presen- oideb a gwrthdarawiad oynifer o elfenau a ymddanosélJillt mor holl ddigymiod. Yr hyn a. ychwanega at y tristwch ydyw y ffaith nas gellir synio fod yn, unrhyw ddos- barth o feistriaid, nac unrhyw ddiosbarth cyfatebol o weithwyr, nad oes yn y naill fel y llall, nifer fawr os Diad ynwilr y mwyafrif o'r adodlau yn aelod'au hefyd o ryw ran o eglwys Crist. Ymddenigys fel pe bae y meistriakl, athwy yn. Gristionogioin proffesedig, a'r gweithwyr, a hwythau hefyd, fil- oedd ohoniynit, yn enwi enw Crill, yn llwyr anghofio eu proffes pan yr ymgyfyd unrhyw anjghydfod ym myd llafur. Ofer yn ddiÍiau fydd di'Sigwyl am gymodparhaus cyd- rhwDig cyfala'f a llafur, tlawd a chyfoethog, gwreng a bomeddig, g-was"a meistr, heb ysbryd Crist y Cymodwr. Tra y byddo pob un yn. ceisio e,i, eidtio ei; hun yn unig, ac yn ddibris a difeddwl o arall, pa fodd y gelliir diisigwyl am dd!im am- gen nac amgihydf od pairhaus, Unig obaith cymdeithas ydyw ei llefeimio' a, meddwl Crist. Nid deddfau, nac athrawiaethau, ond personau yn unig- a wna byni. Ni newidiodld Crist Ei gynllun. D-ewis:o,dd, ddieu- ddeg i fod gydag- Ef. Cuddiodd y rhai hyn eu bywydau gydag Ef ft Nuw; ac wedi'r Groglith a'r entecost, troisamt y byd wyneb i' waered. Dyna sydd eisieu etc, crteaduriaid creadijgiaethau —- newydd yin.g Nghrist, dynion. wedi eu hadnewyddu yn ysbryd eu meddwl: nid dyntion a syniadiau a meddyliau newydd',—-y mae eisieu y eyfryw-eithr dynion yw hytrach a mleddwl o quality, o anianawd, o