Y Cymro

TYWYSOG TAXGNEFEDD. O Geld wad fy enaid, Anfarwol Dy fri, Llawenydd seraffiaiitd, Y nef ydvvyt Ti; Telynau nefolion A'th folant (), hyd < A'th gariad yw ffynnon T angnefedd y byd. Ar foroedd tymhestlog, Heb alitor na. Uyw, Mi wi-i fod Tywysog Tangnefedd yn fyw; Fy mhryder a dderfydd Ar ymchwydd y Hi, Yn swn Dy leferydd, "T a,ngnef edd i chwi. Gorchfiygaist fanvolaeth, Goteuaist y bed d A chlwyfus ddynoliaeth "Yn disgwyl Dy hedd Yn nos ei chaethiwed, • Ciyw, Iesu, ei ohri; Tyrd alti,a dywed, "Ta11gnefedd i ti." DYFED. Mae'r olaf o'r malwyr Prydeiiiiig wedi mynd o Kinmel Park. Cym- erir eu lie gan Jilwyr Canada,, a'r prif waith yn-o fydd d'anfon mil- wyr v trefedigaethau adref. Aed a hen faner yr 2il fataliwn o'r Royal Welsh Fusiliers i .F frame yr wythnos ddiweddaf. Y tebyg yw y bydd eisieu bechgyn. Cymru f aim gryn amser i gadw heddwch ar y Cyfandir. Enwir Major Idwal O. Griffith, M.A., am gadair Prifatbro Coleg yr Iesu. Mab yw efe i Mr. a Mrs. E. Griffith, Ysgpl GLao y Pwll, HI. Ffestiniog, ysgolhaig gwych, a mihvr dewr. Mae penodiad Pri. f athro ar Gol- eg Caerdydd yn parhau yn destun aig y teimlir cryn chwilfrydedd yn ei gylch. Clywaifs awgrym maii Sals a ddewtsir am nad yw'r Cym- ry yn gallu cytuno1. Hystbysir nad aetth yr un o'r esgobiolli i wasanaeth coffadwr- iaethol, Dr. Percivail, cyn-esgob Henffordd. Gall yr esgjobion faddeuil ddyn am fod yn. lwth a meddw, and am Radical,—byth. Cyflwynodd Major David Davies roidd o £20,000 i Goleg Aberys- twyth er coif am yr efrydwyr Cym- reig. Bu cryn bryder i benderfynu i ba bwrpas. i roddi yr arian. Yr oeiddi y tho,ddwyr,Mr, Davies chwiorydd,—yn awyddus am iddo foid i ryw amcan rtewy-dd. Yn, y diwedd, wedi enwi' arnryw bynciau, cytunwyd ar Gadair Gwlad'lyw- iaeth Gyd-glenedlaet-hol, mwyn rhoi cyfle i astudib pynciau ynglyn a Cbyngrair y Cenhadlbedd. Bydd yn dda gan bawb glywed C3 fod' Syr D. S. Davies wedi easel sicrwydd na osodir toll ar fwyd na 'raw material.' Da, gnnyf weld y Parch. Gvy.il- ym Davies, Abergafenni., yn gahv sylw at wasanaeth amhrisi adwy yr Y.M.C.A. yn ystod y rhyfel ac at y pwys o gadw meddirant o'r tref:1- iad rhagorol hwn yjig--N,gi-iy,rfir,.i. Bydd gain y milwyr/ ymlyiiAad cyn- nes at yr Y.M.C.A., ac y mae yn hynny bosibilrwydd na ddylid ei golli. Mae arwyddion fod ft Eglwys yag Nghymru yn fwy effro i ang- henion y dydd, na llawer OI'r en- wadau. Mae cynllun ar droied i anfon efrydwyr Coleg LJanbedr i Aberystwyth am eu had<lysg glas- urol, athroi Coleg Llanbedr yn athrofa ddiwilliyddol. Gwneir dar- pariaeth arbennig, hefyd. aT gyier rhai wenii bod yn y fyddin. Pahani y mae'r awdurdodaii yn tybio fod ctefydau yn fwy he-intus inewn catpel ac eglwys nag mew 11 cinemas, cynigherddau a thafani- dai f Gauir yr ysgolion, a gade-.v ir y cinem.a,s, yii agored. Gofynlr am i bawb gadw o'r addoldai, a chiedwir cynigherddau Dyna ddull planit y byd. hwn o roi clefyd- au 1 lawr. Yn y 'Ohrisitian Science Moni- tor, newyddiadur dyddiol a. gy- hoeddir yn Boston, U.S.A.,—-am Tach. 13, ceir ysgrif faith ar "David LLoyd George, leader of a Nation at War," gy da plied war o d'da.rluniau,— Mr. Lloyd George, ei gartref, y lie y traddododd ei araithl gynrtaf, a Mr. Richard .Ltoyd. Mae'r darlun Or Mr. Lloyd George wedi ei arwyddo ganddo. Dididoirpl iawn yw'r dadieuon yn y byrddau lleol ar y dull goreu o gadw mewn cOif enwau'rrhif!'o:Jl- asaint eu bywyd yn y rhyfel. Dyma enghraifft o'r awgrymiadau a roddwyd yn Llandudno: Public Baths, cofadaal ar beny mynydd. c of ad ail ar lan v m,or, dael si a iter i'r dref, awrlais i'r dref, a thai i weithwyr. Dyna ddigiori o amryw- iaeth. Peth mawr idref fel i unigolyn yw "bod yn fyw i'w ang- henion. Gwriaeth Eglwys Loegr apel drwy'r -caplanaaid at filwyr i fyned i'r weinidpgaeth' ar ol i.'r Rhyfel fymed di-otisiodd. Atebodd 1,600 i'r alwad, ac y mae'r Parch. E. T. Wood wedi rhoddi i; fyniy. ei swydd yn Sandhurst er mwyn mynd a!Ian i olfalu am y ,gwadth pwysiig hwn. Sefydlir Cbieg yn Ffrainc er paro toil yr ymigieiswyr am urddau. Dymià, waith ag y mae Ymneilltu- wyr Cymru wedi ei hollol c,sgeii luso. Esgob Tyd-dewi, penodi deon. i'r Eglwys^ Gadeiriü!, ac rad | y G-oron fel yn I loegr. Mewn rhai ardaloedd Sir AbèrteiJi cedwir gwylnos yn y tai y nos o flaten yr angladd, gan nad beth fydd yr achos o'r farwolaeth. Rhyfedd mor wydn yw ben arfer- ion, yn enwedig arferion a rhyw- faint 0 naws grefyiddol arnynt. A gweill gain' weiinidiogion beryglu cu .11 9 hiechyd en hunaio na pherj dolur i deuluoedd galarus. -+- Symudir yn Aberaeron i gcdi Neuadd Goff a,(Iw,i-.iactl-ito,l i-fechgyn gwrol y Rhyfel, ac ynddi faen. cerf- iedig i gadw mevt-n cof enwau'r rhai' a syrth'iodd. Bydd eisieu pedaiir mil at yr amcan., a bychan yw hvnny i dref gynorddus gyfoeth- '¡ bJ og fel Aberaeron.. Ac nid oes yno Z, yr un ysta.feli .gyhoe-ddtis lie y gall bechg'yn a m-irched droi i mewn am adloniant a chynhesrwydd. Parch. H. N. Henderson, brodor o Pembroke Dock, gweikni- dog: Elglwys Saes-neg yr Annibyn- wy.r ym Mangor aim 34 mlynedd, a chyn hynny yn weinidbg yn Nol- gellau, wedi penderfynu mynd i'r Eglwys..Ac nid yn Uinig y mae yn mynd drosefdd, mae hefyd, am ddweyd pahalIll yr aetlT. Nid yw Annibyniaeth yn ddigon llydan, democrataidd, na pharchus, ac ambynny aiff i'r Eglwys! Darpara'r Llywodraeth yr. helaeth a haiel ar gyfer mihvvr sydd heb orffen eu haddysg neu vn awyddus am. iyned ymlaen am gwrs o adidysg uwchraddo]. Nid yw y ■many-lion .wedi, eu cyboeddi,—dim oaTid atnlinelHad o!ir cynllun. Bydd un rha.n c'r trefniant dan oLd V Bw-rdd Addysg, f gyniorthwyo milwyr sydd heb eu clwyfo, a.-?r ad- tan, amlldan ofal ÜweilJiy:ckliaetÜ1Y Pensiwns, i ddarpar éH gyfer mil- wyr clwyfedig. • Rhaid Kwneud ceisiadau clan, yr adran gyntaf, ac ys,tyrir pob ca-iis, ar ei beii, ei hun yn oil yr Ltiii.g Bydd gian beb, milwr clwyfedig hawl i'r L, ddarpariaeth. Cyhoeddir manyl- ion cyfliawnach yn fuan. Da gennyf glywed fod y symud- iad i gasglu cronfa eT coffadwriaeth Pricipal T. C. Edward's wedi ei roddi ar droed bellach yn Aberys- twyth. Arweinydd y symiudiad yw'r Parch. J. Gwynoro Davies. Cof gennyf am yr araith fywiog a draddod-odd "gwr odidog Ardud-. wy" ar y pwnc yn Harlech cyn y rhyfel, ac e.r y bu raiid oedi oher- wydd gorthrymder y cyfamser, hyderir y ceir yn fuan y swm ainig- emrheidiol at gofadaail deilwng. Di.au'y ceir many lion pellach yn fuan. 'Gan Eod' Cymdeithasfa Towyn eisices wedi' cefnogi''r s'm. udiad o'r ochr Gyfundebol, nid oes afnheuaeth y bydd i garediigion y Brifathro yn y CorfF ac allan o'r Cotrff fanitejisijo air y cyfle yma i ddatgan eu gwerthfawrogiad o'i lafur i'w genledl. DathMir Jiwbili'r Coleig yn 1922, (