Y Cymro

NODI ON 0 SIR F FLINT. BiEIRNIADU.—Y mae'r ddau lyfr .wedi dod allan, o,'r was,, o'r diwe'dd, sief y Blwyiddiiadur a Myfr y Cymamfla- oedd Canu. Ceisiiiwn, orohfygu y demitasiiwn o'u beirniadu, ond goddef- er i ni ddywedyd, fad lie i wellia eu 'Cyimraeig, hyd yn> oed eto. Synnwn welled "Sasisiwrn, yn Mlai, atrteb, barcttoadi, hwrnw, atebion., chryn.no, cymeryd," &c., yn lie Sasdwn, ym Mai, ateb, balla,toad', hwnnw, atebiom, chryno, oyma'yd,. N,i raid i'r golyg- wyr ovfinii cywirro gwaith, eirai.lil, Dylern .g;ad.w uniffurfiaeth ymglyn ag enwaiu lieoedd, a gofalu rhoddi eu benw.au Cymraeg bob ainser.

MEIRION A'R GlLANNAU. Mae eglwysri y M.C. yn NoIigell.au yn parotoi i roi croeisaw i G.M. biynyddot iomawT, ac wedi peinderfymu giwahodd cLau bregetiiw i o'-r tu .aHan i'r cylch. Miae Mir. Wiatikin Daviesi, B.A., wedi rhoii I fyny, y swydd o. athnaw yn Ysgol Sir Aibarmaw. Da gem ty 111 giywed. fod Dr. Hugh Jones, Doligieilillau, siy'n arosi yn Llan- dudno, yn. gwelila yn foddhaol. Mr. R. G. Jones, cyn-filwr, a ddeiwisiwyd yn swyddog eiusenoi yn nioisibiarth Penrihyn tel. oliymydd i'r doi. weddar M,r. J. Bemnett Jones, a Mr. E. J. Pugh yn gynorthwywr. Cynhaliw.yd Cyflartod Mlilsicli Nazar- eth (Gorllewiin. Meiirionydd) ddydd LJun, dan lyiwyddiaeth y Parch. J. Lewis, Aberdyti. Cafwyd anerchiiaid ■: rhagoro.], gan Principal Prysi ar ran y Forward Movemient. Yn lilywydddioin J am ig,ig,,die,.w*. Ydiy,P,ai,ch T'. Mordaj .Pierce a Mr. Meredith Jonle's Y.H., I Tbwyn. I fyned i'r Cymdekhasifa! oedd y Pairchn. W. R. JrOlliers, G. E. Joaieisi; E. Griffith, Harlech; Harlech; Jacob Jones, Taiiygrisiau;, Priifigwnisitab.1 R. Jones a John Rob- erL-s,, Abermaw. I Gymamfa Ddirwet- -i oft Gwynedd, Dr. Jones, Y.H., liar- tech. Gorucibwylwyr y Ddwy'Drvs- onifa, Parch. E. V. HumphreysGol- .'{ ygydd Llyfr y Cyhoedidiadau, &c., Mr. G. G. Davies Ysigriifemnydd yr Yol Sul, Parch. D. F. Ro'beiite, B.A., B.D. Ysigrifieninydd y Gemhadaeth, Parch. D. Perny Jones; Cyfeisteddfod v y Genhadaeth Gartrefol, Parch. Aifon. wy 'VVi'l,l:iams; Ysgrifenniydd yr Achos. ,ion aesn-eig,, Parch. T. Hughes!, B.A. Y sgriif enn^d.d' y Gmnfa, Fentihycioil, Piarch. E. V. Humphreys; Ysgrifen-, nydid y Drysorfia Gyinorthwyol, Parch. ) D. Jramesl; l'wyilgor y My fyr wyr, Parch. W. M. Griffith,, M.A. T'rvsor- ydd v 'Gasgliiad' Cenhadod, Mr. T. M. Williams, Y.H. Trysoaydd Trysorfa y Gweinidogion, Mr. E. T. Richards; Tryaorydd yr. Achosaouji Saesneg, Mr. CT. G. Davies. Gwalloddodd Llew" Mieiirion, y C. M. nesaf i Ddolgellau, j lonawr 21, 22. 1

— 6eni, prtotrt a flDarw. { GENEDIGAETH. bloyd-Roberts.—Tach. 23, yn 30, .1 Prtnoe's Avenue, LerpwV, i Dr. a -J; Mrs. Lloyd-.Roberts, 'C'aerniarfon, mab. j PRIODASAU. Edwards Jones.—Tach. 28, yng nghapet Cymreig Portland. St., Southiport, y Parch. R. Daviies- yn gweinyddiu, Corpl.. William Ed- wards, A.S.C.. a Miss Elizabeth Jane Jones' (Lizzie) gynt Weston Rlhyln Hiamier—iOlwen.—Tach. 28, ymg nghap. el Brynmawr, Bettwsyoed, gan, y Parchi J. T.udno Williams., M.A., Mir. C. E. Earner, Johannesburg, De Affriig,. a -Miissi Agnes Hicks Oiwen, unig ferch yr Aro.ygydd a Mrs. Owen, AdeiLadau Sirol, BL Fifeisitiniog. Jomeis—Jones.—Tach. 28, yng nghapel Mori.ah, Caernarfon, gan y Parch. W. Griffith,, M.A., Disgwylfa, Mar. Hugh Jones, Berthen Gron, Clwty- bomt, A Ivllist, Ed.iith Jones, Elbenezer. Jonles- Evans'. --Rhag. 3, yng nghapel Cwmpaysoir, Trawsfynydcl., gan y Parchn.- David Hughes. (,gwein,idog), a William Jones, Pare, Mr. Robert j Jones, ail fab Mrs. Jones., a'r dd- weddlar Mr. Wm. Jones, Glamllafar, i a. Miss Maggie Ann E.vans, ail ferch "] Mrs. Davies, Doi'ha.idd, a.'r diweddar iMr. Robert Evans,, Talybont, Pare, Bala.

y dyfyniad, yr hyn a ddywed; yr en- wocaf ohonyn/t am fore oiesi Uwyc! o yntdr! ui y rhagyniaurodd i'r ajil gyfirol o'i v.eiibiau, "Yr oedd hbll swyn traddüdiadau Methodist- iaeth wedi crynhoi o gylcth y fanigne He y ganwyd hi, yr oedd doeitbineb a dliwylhant y Tadau yn etifeddiaetth dieutluol yn y caortref lite magwyd: hi." Heliaethwyd ei chysyLltiadau Methdd- istaidd drwy ddigwyddiiiadau dedwydd- yn ei theulu a'i gwrnaeth yn chwaer- yiig-nghyfraith i dri gweinidolg noded- ig, ac i'r blaenor a roddes filii oeisiol ar gapel a m.ynwent Gefimddiwysarn. Hodlojuodd Imhai; ar fed yn ymgeledd j'w mam y,n, ei gweddwdod, a gwarch- od ty a fu'n gartref a cihaniolfan. i'r teulu. Gwirlwyd ynddi hi yr Ysigryth. yr honmo fod y wraig sydd1 heb briodi yn gofiallu am y petiiau siydd yn pe.r.th- yn i'r Arglwydd. Ac nidi bychan yw dyled Cymru iddi am, ei gofal am ei briawd' ym mihrysuTdeb ei orchwyiioin cyfrifol mewo addysg, Slirweinydd- •iaeth a llenyddiaeth. I erailil y bu byw. Gafodd y chwaer ymacùawedig addysig dda yn Noligellau a Chaer, ac yr oedd eisoes. mewn ysigol ar y Cyf- audir pan: ddychweflodd. adref a.r far- wolaeth ei tbadi. Damweiniodd fod yn y Swisdir pan gycbwynodd y rhyfel • diiweddar, a diau nad odd ei phrofiad wrth ddiamc adref drwy Ffrainc yn, y dyddiau terfysglyd hynny heb ddiddor- deb mawr i wraig fonheddig oi. g\oy. bodaeth a'i ddwyfiiamt hi. Yn ystod y 'b,iyniyclid,o-edd ddweddaf treuliodd ac ymdre>ui!iioddi mewn gwaisanaeth teulu aidd a chyhoeddus. GwyliiaiÍ a gwein. iai ar ei m,am, dirwy ei hir nychdod, gan fod yn, ddiddiarbod am ei heindoes ei bun. Gwasamaethad yh ei phiryd, fel nyrs yn yr Ysbyty Milwrcx, fiel y gel- wir adeilad y Coleg Diwinyddoi weith. ian, gan gyflawni bolll. orchwylion caeth .a llafuru's y ftliwriaeth ewyllys- gar honmo. Cymerai ran flaeinllaw yn y gwaith cllodwiw o. gyfarwyddo ac achilesu'r rhianedd, gwliadgar a gyn- orthwyai'r amaethwyr yn y $-r, ac mewn amryvvio 1 gyieiriadau erarill, hefyd, a hynny heb esigeuluso ei ohyd- gynhulliad orefiyddo-l ei hun, bu ei iiymroddiad a'i hegmi yn ddiball. Rhyw na wdi wrnod oyn ei marwiol- aeth bu yu y cyfarfod Rlhydidfrydol yn Llanbedr, lie cafodd gwragedd' Cered- iigion am y tro. cyntaf: bawl i ddewis Sened'dwr. Ni bu'n absennoi cbwaith, o't cyfarfod. eglwysig a gynibeliid1 yn ei hôgillwySI dDelfoL wytbnos' i ddydd ei chynibebrwng. Trefnasai lety i',r Parch. D. A. Jones, bugaiJr ei heglwys gartrefol yn Llangeitho, erbyn y Grymanfa oedd. i'w chynna: yn Aberyatwyth yn Nhach- wedd. Ond pan ddel ,adeg y Gyman- fa .a oedodd olefyd. byddaf, yn dych- mygu gweled yn gyd-ddyfodiaid ym- Jith slaiint aneirif Lllan:greith ü yn y "ddii,han,ga dragwyddiol" .a'r ",an,iyl g-artrefle" a gyffrodd awen y ddau Charjes' o Gaerfyird^in, ac eisoes ym "gwledda" yn y S'wper neitbior, 01.. ynydd Daniel Rowland, a goiresgyn- yddes Peter Williams. Y rhan dda, o'i rfain ddiwyd,— didewisodd Ei hiesin, ddibewyd Ei gwiw emw bair, gwyin ei byd, AJtgof byw,-tfeg fu'i bywyd. MR JOHN HUMPHREYS, W ARiRINlGTON. GAN Y PARCH. R. PARRY JONES. Go'lliodd eglwyrs Gymraeg Warring- lo 9 toneri swyddO'g hynaf ym miherson Mr. John Humphreys, 10, Eusitacte Street. Bu farw dydd Li^n, • Tach. xSfed, yin 73 milwydd oed. Btrodor ydoedd. o, Lijatrjrbaiadr, Sir Drefaltdwyn. Daeth d Waiminjgiton pan) yn ddyn, ieuanc, a bu ymg "ngwafjanaetb y 'London & N.W.- Rliy. Cioimpany' am. oddeutu santh mllynedd, a deugakL, yn fawr- ei banrch a i ddyl'ah'wad'. N.i bu gian y owimini eriioed neb miwy gonestt a chyidiwyibiodloili yn, eu gwtasaanaeth. Yr oedrd: y 'v:aro,gla,e.th a dalwyd id do ar ei, yrnrioiT'tnad: ar flwydd- d'al ryw bum imynecM yn oil, yn profi beth ydioiedd syniiaci y swyddogioin a'i gyd-weithwyi am, da,mo. Yr oeddyn wr oraH, araf e i symuMadau, ond perfiaeth ddiiqglet Dlarltemai lawer, a.myfyriiaii fwy ac yi oedd y:n dra c'byfarwyddi at Fecibl. Peihau yr efemgyl ydioedd; ei b-e'tlhau ef, ac am. A-tinynt bwy, yn bentiiaf, y c,airaii soo. Bu me won cysylllltiad a':r Aicbos Cymraeg er ei gycbtwyniiad cyntaf ac er cyfiar £ od a Hiawer o anbawsiteriaiu, paithaodd yn ff}'ddil,oin a,c ymdirechgar air hyd y bb/rayddioedd. Cafodd yr bvfirvdwdh o wei'd yr hedyn bach yn tn,fu irr, brein; aC I wellled ei Mur ef a'i gydrvveitbwjir yn; ciael ei goionii a JlAqddiapit mealiltuol'. Ee 'i deWisrwyd l yn flaenroryn y flwy-jdidiyn: 1889, ac er ei rodi yn. aelod o'r Ni,i;stoil, ac ym.'GymTte.ryd diddcrdeb yn ei bolil sym- (U'dcadiavj, arnfrynlyrch irawin y x'hoddiai ei ib,reig!e;nioldeb ynddo. r oead rhyw siwildodi y,ni pcir&hyn iddioi, ac yn yc en- cilion y carai fod. Gyifiawnodd y swydd 0. aroilyigwr, ac ath.raw yr YSlglOl Sui. Yir oedd yn f,r,awd bawad. oyd- flYw, a chydiweithiio ag ef. Cymdai.th- asiai Hawer a',r Argliwydd ym y diirgel, ac yr o6dd effaitb 'hynny i'w deimio a'i ganfodl yn ei weddiau a'i fywyd cyh;o,ed,d!us,. Ni,ab tangnefedd ydoedd:, a buniodd miawn tangnefedd, a gwen 'nefolaidd ar ei. wyneb ac nlid oes am- heuaeth Ilia cbafiodd fynodii ad helaeth i' mewn i dangneifedd tralglwyddol. 'Hebiryngw-yd ei weddliUilOn i gladdifa WaDricigton,, y diydd. Llun: canlyniol gam gynuSHeidfa luosoig o Gymry a Siaesion,. Y prif ala;ijwyr oeddyn-t: Mrs. IHiumpbreyis, (gweddw) Mir. David ■Humphreys (maib.) j Mrs. Burrell, Lluindiain, a Mils. R. Pryce (merched); Mir. R. Ptryoe (mab yrug nghyfraitb) a Master T. Charles Burnelil. iGymrych- iolid cwmjnii y L. & N.W. Rly. gian 'Mri. Jos. 'CaMfweiil (Arolygwr), W. G,leave '(Is-arolygWii-), F. Kimherliey, Jamies Lowe, W. Goopeir, a W. Wood- ward'. Oludrwyd ei weididii.I.ion..ilw olr- ffwyslfa ,ga:n, bedwar 00 flaeinoriiaid yr 'EgHwiys Gymr'aeg, Miri. Evan E., Hxighes, R. Thomas1, J. Griffiths, ac A. Wo.od,w.a.rd; ae, befyd Mri. J. Jones la W. Hugbesi. Ymhiith y lldaws ModsudyrGh yr oedd Un oddiwrth igwrnni y L.&N.W. Rliy, a'r Egllwys Gymraeg. G'waisianiaethwyd yn y ty ,a'r gliaddif,a'.ga,n v Parch. R. Parry JOUlels. Ganiwyd Qiau emyn Cymraeg yn byniod o effeithiol. iGydiymdeimiir y.n ddwifn a'r wedidw, y plant, a'r unig ch/waer, ac a'ir Egllwys yn eu hir- laeth a'u c0.1.1 ed. HedJdrwcih i'w ]:wch hyd f:o're'r codi. iMR. ROBERT OWEN THOMAS, GLASGOÐD, LLANFACHRETH. iPl'im: deiufi's sydd er"si'pan ysigmifenais yiohydig goffihad am. Griffith R. Jones. Yohiydiig feddyliiais' y pryd hynmy, y b-u,a;siaii galwad arnlalf i gyfliawni cyffel- yb crchwyl; mioir fuan, ac m,ai fy n,gh,y:f- aitlll' hoff Robert Owen Thomas fuaaai y gwnthryoh. Nï theimlais yn fwy prudd fawr erioed, Dia, pihan y clywais am ei farwoilaeth, yr byn gymerodd l,e yn, Cassel, Germany. Mab hynaf oedd i Mr. ail Mrs. J.olhn Thomas, Gliasigoed, Lilanfaohreth. Feilly yr oedd o dy ei fam yn mai i'r diweddair Barch. Maohreth Rees, ac o du ei dad yn wyr i Robert' Thomas y Doiiadid, ibllaenoT yn eglwys He.rmon am flyn- yddoeidd lawer. Fe'i ganwyd yn Cae Clydi, Bl. Ffestiniog, • Gorff. 7, 1890. Ymumodd' a'r fyddiin yn Liver- pool ddechreu Iionawr, 1915, aeth dros. odd i ,Ffn"aiinc y Rhag. diliynol, a chyn- erwyd ef yn igarcbaror rhyfel ym nlyff- ryn y Somme Mali 30; 1918, a bu farw yn Cassel Awsit 28. Baobgen taiwel a clwys ydoedd, ac o iiiatui' dra chrefyddol. Yr hyn a dynai fiy siyilw i bob amser y deuwn i gw,rd,,d ag ef, oedd ei foneddiigieiddrwydid. F,e ',i magwyd ar aelwyd gweithiwr yn un 070 blant, ond yr oedd yn fon- eddiwir t: wyadi, a hynny i'ir jgoiwg yrtddoi mor naturioil ag anad,lu. Wedi goirffen. ^ei aididyisig yn hen Ysigo>i y Lilian,, a phain onid prim 14'eg oed, aeth i Sir Aberteifi i weithio aT ffarm ei ewyrth. Er iddo adael oartref, mor ieuianc, miagibdd awydd ciyf at ddiar- llen a, d "wyl'lti!o, ei fleddwl. Yn ffodnas iddJo ef, yr oieidd gan ei ewyrth yn, Sir Aberteifi nifer dda o l'yfrau buddiol, ac yn c-u p'ith y "'Gwyddoniiadur," a phan welodd awydid ei mai i ddarlilen, cafodd bob rhyddid gandid;o i'w defn- yddio, ac ni fu yntau yn fyr o fan- teistio ar e.i gyfle. Nid yn ami y caech faohgen eylffrediiii yn meddu gwybod- areth eangach nag ef, nac ar farn, add- fietach ar bymoiau y dydid. Diau mai priin oedd'eii, onilEion, y pryd byn,, can,ys byd digon caled ydoedd ar fechgyn ffarmvvrs, rond: bu yn bynod .0 ofalus er mwyn prynu ibyw 1yfr>, neu igilydd. pan y deuai i'r cyfle. A phan yr ymiadawai <0 Sir Aberteifi' ymhen y sia;ith miynedd medidai ar gasiglliad o llyrfmu nad oedd raid i neb gywiilyddio eu harddel. Fel .ei ewyrth taillemtoig Maohreth Rees' cymsrai gryn ddiddor- deb mewn barddioniaetb Gymreig a Saeanieg. Cymerai gryn ddiddordeb hefyd. ym mihynciau yr Ysigol, Sul, a siafoddi yn antfhiydeddus yn yr ATholiiad Siral) yn Aberteifi, ac wedi hynny yn Liverpoc;!1. Yn y cyjiiod hwn- cymerai g,ryn ddiddioirdeb merwn cwestiynau lilafur a ch,ymd>ei,thasol) a darLliemodid laweir i'r cyfieiriad, hwnnw,. Fell y gwelir fe yimuiniodd a,'l' fyddiiini yn, bur gym mar wedi toriad v rhyfel, am y credaf yn. gryf mai hynny oedd en ddyiedswydd; ac er iddo. ddiioddef caledi mawr a. pheirygiion enihYd yn ystodi y pedai-r blynedd' agois y bu gyd- a'r fyddin nd newi<I:o.dJ- ei farn; ac ni fu'n edifar ganddoi y cam, a gymierodidi; ond clywais ef ym dweyd fwy nag un- waitih na fuasai yn cymeryd. y byd i dderiiu neb. lainalL Ni fieddyliiodd. er- ioed am. fiOrd yn filwr, ond i Iesu Grist, ond credaji bod diyied'siwydld yn. gafw, .ac er atgiased y gwaith, yr oedd yn ,rhy egwyddor.joi i anufuddihau. Dyma Robert Owen. Tboimas fel' yr adwaetn- em ni eif. Carai ei wliad a'.i igeneidl, a'i iaith. Carai ben:, ardial ei tabocd, a hiraethai am swn hen' glocii y LliaH yn y trenphes. Carai ei gartref a'i riend yn anigerddoi, and fe igarai ei Wiaredwir yn fwy. BelOach dyma eif wedi rhoddi eii fy wyd: pur i lawir drosi egw^dorion y elywais, ef yn son, gymaint am dianiynt..Hiun,ed yn da:wel meWtIl bedd estronoil! 'Bydd ei lythyr- au syml. ynjiysg fy nh,rys-or;au peinnaf, a',r atgofion am ei fywYld gian yn. aros yn hir yn a,rdal: Bgil'wysfac.h a Tihal1- iesiyn, ac ym mro ei faboed. Ben- diiith, y nef ar ei lieni a'i frodiyr a'i cbw'ioirydd yn eu profedigaeth lem. J. FRANCIS GRIFFITH. MRS. DAN THOMAS, BRYNTEG, IGLWTYBONT. Yn sydym, ac w-eid dechrieu gwella yn ddia,, ac er bliaw i bawn, bu farw. Mrs. Lizzlire Catherine Thomas., ddydd Said- wirn, Tachiwedd 23am. Diod defodld gyisitudd b1.in: 0. dlan; Pmeumonia, ac er ddsigwyl ohono.m ei igweiied, wedi ei had- fe'r inni, yn. sydym ehiedodd ymaith yn 33aiini oed. ,Merch i Mr. a Mrs. T. D. Williams yd, a.'i thad yn wr adi- nabiyddus i gylcih, eang, ac yn. flaenor gw-eiltlhgialr ym e.gi'wys Dliisgwyl.fa, ac yn amliwig ynig, Nglhyfiarfod Mi.soi Arfom. Tua siaith milymedd yn oi1 ymbrniododid a. Mir. Dan Thomas oedd. ar y pryd yn gwasaniaetlhiu yn,. Arianidyx N.P. yn TJiundain, ac yn aelod o, Egllwys Wil- ton Square. Brodor ydiyw o deulu parchus yn Nhwrgwyn, Sir Aberteifi. Wedi eu priodiasi aethant i. fyw i'r Bala, a. Mr. Thomas, ynr gwasanaethu yn yr un: ariandy. Yno eniillasamt barch a lie cynnes. Dyrchafwyd Mr. Thomas eto i Fangor, ac yno ymael- odasiant yn eglwys. i wrgwym, lie y gwnaeth y ddau eu hunain gatrtref ac enw dia. Galwyd Mr. Thomas i'r iz., A. F. tua dwy flynedd yn ol, a daeth ei briod a'i geneth fach at ei rhieni i Frynteg, ac ymg mglhantref ei thad a'i imam ,eir pob goifal, v gofrnennodd. ei gyrfa ddiaearol yn amterth ei merth. Oanodd lawer aii emyn Ann Griffiths, "Weilieln sefyll rhwmg y myrtwydd," air y don Cwm Rhonddla, ac ecbyn hyn mae ei gweddi wedi .ei hateb "■Hemffch fore, Caf ei weled, heb un lien." Dangoswyd cydymdeiiimlad mawr a'i ihannwyl b:i.iod. a'i en-eltlh flach-" Eileen, bach" oedid y geiniau Oilaf slihrydodd ,ei mam cyn croesi ffin deufyd, ac, a'i ithadi a'i mam, a'i hunig frawd, Emrys, Oiedd newydd. ddechreiu ei yrfa fel ef- iiydiyddi meddygol yn Llundiain. Dydd Sadwirn, Tiach. 3oain daetb tyrfa lu- osiog iawn i hebrwrig ei gweddiMion marwol i feddrod y teulu ym Mac- peliah, a gwasanaethwyd g,an y iParch.n. Thorn,as. Lloyd, IJlanlberis; H. •Ediwiands (B.)-; J. A. Morgan (A.), a W. Griffith., M.A. (toi ,gweiinidi0!g). Gorffwysed mewn heddi.