Y Cymro

Salem, C-anton, Caerdydd. GAN Y PARCH EVAN PRIC E, EBBW VALE. Cyiarfod Mawr i dderbyn Rhoddion. ysblenydd a datblu Ilcihad y DdVled. Yr oedd yn ddycbd o lawen cbwedl yn yr eglwys lewy rebus uchod y Llun, Tachwedd 4ydd. Gwel m Saliem o dan lawer goruchwy I eth er. ,loed,a buom yn cyianeddu o diarn ei ChrO-mglwyd gynnes, mewn hapusrw ydd gwymfydieddig 'am dymor hir yn. nydd J,urr blynyddoedd gynt, ac nad oes i ni o hymny hyd yn awr liannerch gys- egMedicach lawer ar wyneb daear. N'id yn fuam ac am ddim yr angbofia. EfrydydfdHaiwd gymwymaswyr oaredig ,yr amser iu, pan wedt ei daflu yta ddi- jymadferth ii ganol unigedd profeddg- aethus "rhyw Sedsndg fyglydi dre." Ac ni fu eglwys, yn yr hall. Gyfumd'eb er- ioed1 yn f vvy o "Gartref; adidriüarrlre,f" i ddynion ieuadnc o'r wlad nla Salem, Canton. Llenwid, fy llygaid, a dagrau biiaeth pw-y nes wrtli gofto'.r hen ber- eritniom syddi wedi t:rio'n. iiaoh "yn y t',a,wiCL anedjdau." Gwe-lwn illewn dlycbymyg David Morgan rnor fywiog ei symudiiiadau, a chraff ei olygon, a nwyius' ej ysbryd pa-Ti yii hen. wr, a Tlane ugaim, Toed.. Gredai anaii Salem cedidr pemoadlys1 pob perffedthrwydd yn v creiad. I -Dewch, yn aelod atom ni," ebai. "Mae eglwysd ym y Docks, a Cathay 9, ac e-glwys. fiach ym Mhem- broke Tr-rraoe, lie mae gweinddog go lew hefyd, bnd yn Salem y byddwc h chwi gairtref. A gwir oedd ei. eiriau. DYlua vVrn. Richards. iin Or foneddig- ilorn natur, yn, ymgiorfToriad o, anrhyd- edd, a grasi yn tywynu yn ei lygaid ter. Dtaciw Th'os. Williams gyda'd wen hawddigar "fedriol fel bore o haf, ac Ebeinezeir Morgan: yn frwd, a gomest, a gwyneb ago red few ryfeddlu. A buom rnswn/ cyfathrach a Mr. Radclaffe (tad y preisieip,,Liio,]) oedd yn Ysg- .rythyrwr gwych, motr gyfarwydd. a'i Feibl nes bod ym. fiath o'Gon:cord:ance' syni'udoil:. •('ollv.-p. befyd yn dda, am y Parch. W. Jones, fiu yn ysigrifennydd Trefecea am gyindtfer o flynyddoedd tiiriom, brodor o Bonitaneddfechan. ■ lu yn oyd-cihwaxae a Thos. Stephen yr Hainesydd di,hiafa", I,a pihan ynl henat gVvr, yn Salem oedd a'i feddrvvl cyf octbog gyda'ii ba-rabl pe.r yn: drysorfa o hen atigo'fion. Ondi y taidau pa le y maebt hwy ? E,to gwyoh oedd; gweled cytrier o'r ffydo oniaid gynt wedi eu barbed i fiod a'u hysigwyddiau o dan yr arch yn y S'aleni newydd, a Mr. Jacob Davicis yn yrnyl* ei 80rain oed, yn sef- yll pior dalgryi ar ei wadnau ag er- 'ioed', a'i ysbryd mor i-uianc a Va wn o ftwscig a phan air 0 Iwyfannaoi ym, mlynyddo-edd ei nerth yn syntu'r lliaws a swyngyfarecld ei alhryiith ddnisglaar. Lliywyrddy cyiaiiod .cyboeddus, heiio r,;edd Mr. Gwilym. Hughes (ap Idian- fryn), y ilteinor amryddawn, a'r giwlad- garwr twymgalon, sydd wed,i. bod1 yn y rhenig fiaonaf er's, biynyddoedd fel gw.edtthiw;r dewr ac egniol gyda. rhai o brif siymudiadau dyngarol yr oes, ac er vn irodoc o dir Gwynedd. belliach ynf" fliaanor fflyddllon yn Sauem er's cbwaiter caiiirif hir. Wedi caanu emyn ac i'r Parch. E. Price, Ebbw.Viale, ar- ■. warn mewngweddii eglurodd y ydd amcan. y -cyfaxfod mown araiith. ddrfyr a thra dJiddoroL Elsboiiiodd eu. 1' sefyrHa fel eghvys n mlynedd yn.ol. Vr üeÙl £ 150 o ddyled a.r yr hen Salem, a(;,ei;o! rho,isei-i,t ell hrryd argael adldold.y nowydd. yn un o'r Sia,fleoedd go: eu—n un o brif h:erÖlyddi y ddxnas, mewn llecyn: beifyd oedd yn .gysiegrediig oherwvdd1 e;, bexthymias ag enwogaon y b]y,nryd.dr05dd gynt. Yn y ty wrth 'trant' y capel newydd pneseninol y T)res.wvhai'ran.rarwol Edward Mat- thews.am flynydddeddi.. Prynwyd ef pan ocJd yn diafarndy aberthodd Mr. Matthews y dirwydded, a gwnaeth ef vrt br-" sTj-lfod iddo. ei hun. Wedi hynnv ba vn Ysgol'y -Pioffwydi1, a'r Tar.-H W.'Tames, M,A., Abertawe (yn vr} yn lle'imaeth. P-enderfynwyd -7 'siiite' oedd mOl" gyfioetb6g ,'iew^ d.au dymunol yn ha-TQd, ac mor gyflens 'ac amlwg, i f'od p;e.eyn i. adeiladu y Salem mewydd. Gwas: na_thai!T Llywydd fel Cadeir. veil vwllgor, Mr. Jabez Cosslett yn a Mr. Tom John, Cyfreith-, i!wr, -vn Ysgriifemaydd. Yr oedd yr ymgyrre'iad gwreidddol yn ^4,3001, cmelt ychw:anregwyd a,tlo £ 1,000 !amU, a dygwyd traul yr bolll ychwaniegiadau 9;an v bon.edd.wr, haeMaydlig. Henry ^w'r'c-'ff? Ys;w., Y.H. Nid oedd cyl- ansvrn yr boll dreu%iu w^di: gorffsn.y Demi mewyddf ysblenydd fawr yn fyf o /7,00a.- Yr oedd treuldau'r adeiliadau yn £ 6,785, hieb srapaIl1 y ddyled ar yr, i. hen gapel. Er nad oecldren,t ar y pryd ond 160 o ae'.Ov'au, cyfraniasariit yn galonnog y swm 0 £ 1,500. Yr oedd- ent wedi gweLtihio. yin egniol 0 hynniy hyd. yn awr fel mewn gwiriontedd mad yw'f ddy lied bres'snmol, y batch lletbol yr ofnidi uniwaith fiuasai'ii; pwyso mor d'nwm ar eu hysgwyddau crymedig. Y gwdr oedd fod gwerth yr eiddo a is^d^nert bsilllacb yn fwy O1 'income' na, r llogau'a dalent ar y ddyled. Yr zzl oed.d ceirrag milltir y dai-th: yn. odiaeth 0 ednadoroi1, a'r breuddwydion per c 'a eu Ylll, sylweddiali byw. Pan y soniwyd gyntaf am symud or hen ba'em 1 r tiamgre hyfryd biesieniiol, credai rhaa nad oedd y nvbl ond bardiaon aefh ramantus, crebwyll af- Ivwioda'aethus. Ond eibyn beddyw dymia?r dyhmrgïion gwylltibn vved;i .■gv< i~go ffurf, ac yn ymddangos i baiwfo f,e l dam o, brydferthweh nef-ianedig. Yr oedd' eu dvted i'r bonreddwr hrawddglar Mr. Henry Raddiifre yn annhaethadwy fawr. Pan i'welbdd eu b'wr:,ad, taflodid- ei bun iir inudiiiad gyda'r eg.mi hwrnrnw sydd mor nod v.•id;ado; ohonio1. Eu haniffawd hwy oedd na fuasent wedi ei 'xopio' yn gynt. Cardodid allan welliannau' li- aws: ar eu cynilluncau gwieiddidl. hwy. Yr oedd Mr. Radcldffe yill ''artist' yn Cigystal a bod. yn oidndog mewn arian ac aur. Nil fu yn hiir cyn newid1 y 'piitch pine' am y derw Prydeiindg goceu. "Lret the House of God, in Salem be furnished by the bésit British oak," ehiar. Ac er mai~"iiwy gynllun- .iiodd yr 'organ Ibft,' Mr. Radeliffe oedd wedi eii lllemwii a'r miwsdig gogiledsiol ,aWlei£!I'CliŒd,lio b-awb y moson henno. Y boneddvvr liwn. tywysog- aidsd ei. ioiddi'on, a'i gwnaetih hi yn bosiiibl* iddymS; h.wy beilacb gyfeirio. at yr oriel' gain y tu ol i'r pulpud a dweydr-- Lie ma.e'T organ gydia'r eurgor Yn dyiiicbafu'r Ddwy £ ol gan." Ac n,id yn. unig yr organ,, ond miedd- 'ylier am y Gadair yn y Pulpud. A oedd ei cbyifedyb yn urn Or demlau hed/ndd e;.nr heff Gyfundeb ? Yroedd ei ohednder yn oigysta! a'i maimt yn tyimiiu .syl'w cyffredaaiol. Caiodd prif genfiwr "Cathedral Llla11ldia.f ei, yrru'tn unig i Luimdadn i'r British, JMuseum bob cam i siiiorhau y darlun goreu a inwyaf gwaranitedig 0 John Calvin i'w gerfio ar y gadair. A ineddj|^ etc am y 'Refirectory Oak Slidini^^ple— work of art' ddigiyffelyb at wasanaeth. y set fawr a'r Cymun Bendigaid, a chaent cyn y diwedcl gyfiinion y 'oiieque' dywysogaidd- a gyflwynid- idtlynt gan y bonedd w r tirion ag yr oeddent old mor falich i'w wel'd yn eu plith y moson hoono fel'yr amwylaf a'r caredicaf o.r holil fedbcion, a fiagwyd rhwng magwyuydd1 yr bcn. Salem, ac unag y. mae ei. lafurus gariad wredi. eâ. b,rofi y peninaf o noddwyx y Salem newydidr. "Yr hael a ddychymyg haeliorui, ac nid oedd, Mr. Radcldffe yn afarsnes cariü ei: weledigaetha-.u allan. yn ff: riati ymarferol, oedd yn. arlun a geinder a. phrydte'rtfhwch.. Yina galwodd! y Llywydd. a.r Mr. Norman Kenrick, priif organyidd yr Eglwys -Bresbytexacdd, i rod. myneigiant j; f eilodiedd yr organ yn, ei, ddull ddh,a,f!a,l ef ei hum. Wedi hynny cyflwynodd Hen.ry R-adcliiffe, YSiW., Y'.H., yr orgain. sedn- ber dros'odld yn, ffdrfioi i. Eglwysi Salteirri a anwylad: boh amsjer mor fawr, i fiod' at eu gwasanaeth yn, awr a phoib .amser i ad.doli. Duw eu tadiau meWln, inawl a diiolchgarweh,- er gogiondaait ei Eiiiw mawr. Derbyndv/yd y Rihocld, ysiblenydd ar xan, yr eglwys, yn.. gyffredino], a'r Cor Garm yn ai'bencdg', gan, y Mri. Jacob DavLes. a W. Mrs. Jusitham, a Miss IMay Maddrenyr organydefe; f,8&r,U:S a. glwiir ge'lifydd. Cyfa-i'cbwyd y rhoddwr hael gan Mr.• Jaüob Daves mewr yc'hyddg o ei, "au detholedtts wedi eu henedmio, a gwdr dtei'inlad. Atgofiai hwy oil i Mr. l-'a^cl ffe eu hamhe»a o'r b "et fiyn- ■ yddo^dd, yn, ülYIll yr hen, ba.ein ag 'American Organ,' oedd yn 'unique' ac yn werth ^250. Ond be lach dyma',r 'Pipe Organ' yn addumo eu honiel gam lenrwi eu ho 1 oil a'r he:ror,iaie:Jb.,f:el'urslaffiu er- oed, or^an y dywedai" prif a-wdurdoct.- au'n gelf wrtho nad oeJl ei well at y pwrpas yn yr holl deyrmas. Tecmiai ei fod geiirdiau, y Gymraeg a'r Saesneg yn I h, Y, wain, i roi mynegianit llawtn i dd^ci'ljhgarweh eu ca'cnnaXi ar yr aohlyauj no'dediig hwn. Yn.a galwyd ar Mr. Kenrick ;am, un- awd araH, fel1 ag i roi cyfle i'r organ i diåhl dfrcdch dxO to ei hun. Yna galiwyd'ar M:r. Radoliffe ym- Laea, a.c w di cydnabodyncùyner eu d-'cl'chgarwoh, prysiurodd at brif waith y cyfarfiodi, sidf y oynwyniad ariannol at Ddyled. Dywedai yn chwareus y daliai yn ei law 'Hank Pass Biook,' a dy-wediad mad. ei ddymuniad oadd am i bawb, ym arbenmig yr ieu- ainc, i feathri'n dawyd-rwyddi a darbod- aeifch, fed! o dan, fendUth D'llw y doenit oil o dipyn i. beth yn, gyniefim a pheth- tebyg. Dywredari iddo wrth ym- gymerydi a dhasglu at ledhau'ir ddyled agoir cyfrif yn yr ariamdy YIll enw Salem, eglwys, y Methodlistc'iaid yn iu 0 Canton, Caerdydd. a gofaki fod y cwbl yn cael ei. dalu iir Bank ym brydiion, fel pe y digftyd-l-i rbywbeth iddlo ef, na fydd.'ai .i: betbau gael eu cy mysg," nes, myn'd yn oiryb'^tb aanun., ac na fyddiai. aii!gc.,n.am aliw tv rn od i fewn, i adfer trefm. y cyfiif M-y can- Mr. Henry Radeliffe ei bun— yr enw cyntaf ar y Llyfr £5°10 Mr. Dani eil Radciiffe (yr Ucbel Siryddi) 250 Mr. Charles' I<.ladol:iiff 250 M'r. Tom Evans 250 Messrs. Jenkins Bros. 50 Mr. Owen Williams, 50 Mr. Insole (ld-dew) io IO, Yr oedd rhoddion, eiIaiU heLyd yn gwrneud y cyfaniswrn. yn ^1,536. Wed.i tyniiiu allian yr organ byddemt yn £1,323 1681. 2g. Ond. ei. a,dde:\v:d a'i ewyilys bob amser oedd eu banrhegu ei human, a'r organ, a chiyfiwyniai ididynt y ciheq-ue am diano, fel ybydd- ai cyf'anisiv\'m. ei rddd iddynt hwy yn bi'esiemnol yn, ^713 as. oc. Yr oedd, y B:nk wedd twlru iddjynit' wrth gw,rs y Hogan arferol am yi arian a ymdddr- iedw-yd addo. Ac yebwamegai yn ohwareusi nad oedd y taniysgrifwyr ar ei lyfir wieddi anghofio goSyn- dddio yntau eu helpu hwy gydag acho'sdon ellia,ill lawer iiawn, yn didiweddar, fel y gal la i Salem, dérimllo gyda chydwyb,od da.v.vd fod y cwbl yn bur sgwar erbym, hyn, a'r pwyt'h wedi ei dalu yn ol yn bur fynyoh. "Aethy boneddwr yn ei iiaen i ston ami y modd y dyCemt gyflwyno era boffrymam dioileh i Dduw am fuddug- oLiaet'hau gogoineddius yr wythnosau hyni. -Safiai. yr wiytlbnos, didli,wedidlaf allan ar ei phen. ei hun yii ein haiaes; am byth fel tleyrnasl, ale fel Cristionogiion. D&ow Biale'Sitina,, y Tir Sanctaidd-o:l.l o dam lywodraath 'Gristdionogtol,, a ohiaiff yr Armieniaid a'r Oris'tdiomog- ion gyfirawnder am y tro eryntaf. Meddiyliier am f mildiwn o Armandiaid wedti eu. ddifodd gran y Twine amynol. Dyma'r Armagedom fawr droso;i. Doi, heddweh beilacb ym ol proffwyd- oliaeitlhau'r JHem Lyifr a ddysgent yn bliant bach yn Salem.. Gwellodd Lyfr yn drdti,weddlar gait offeiriiad duwiol y Parch. Eustom J. Mirse, M.A. ar 'B,ales:t':ll1la, y dylai pawb ei didarilem, yn profi fel, y m-ae Duw trwy ddirgeil ffyrdd yn dwyn ei waith i ben. Dyw- "•eddr LOrd y Kadsar ar ei. llimdau'n gwedd', io yn awr Buasad afonydd o waed wedi eu harbed. pe y syrthdasai ar lindau 1 weddio 'nghymt flynyddoiedd' 37in 9!1. Credaii ef y-dyliid de',io,in gaidiarn a'r Kaiser a'n gelyni,on. Nid oedd am fed yn, giculom, oind. cofiier fod. cyf- iawrid,er i, fod yn 'udhaf. ''Hieddwch fel yr af-on. Oind cyfiawnider befyd fel tontn,a,u'E' iiior." Pe buaslai'r Almaen- iradd, wedi oomcro buaslai'll" wiad hon miewn caetbiwed anniiioddefoi am oes- leddJ llawer. Yr oedd y cadwynau wedieu ffurfio'in baron ganddyni. Nid; oledd yn ddall er hynny i."u.,ham- he rffei-th-r wydd ndinnau. Cyn y rhyfel yr oedd gwasitraff. ac lafriadioniedid gwiaiadwyddu'S ac anliokhgarwoh, gyd- ag anmiuwdaetb gwatwarus, yn ffynnu mewn llawier man. A rhadd oedtd i ninniau ddioddef a chymeryd eiini dis,- gyblu a'n, pura fel hen genedl Israel gyn-i. Prydain Fawr ac Unol Dal- eithiau'r Ame;rdca fydd yn arwain' yn y dyfodol, a dyma't Prilf W^inddog- yn Gymro gJân, gweddiwn am. i'r gailu- üedid hYilI eu ca.d\v ar Iwyb-rau cyf. iawnder, fel ag i ddilyn gwirionedd a llywodiiaethu mewn calliiard. dldrae'tba,! y nosori hon.no, am. rai o'r ben wynebau, ann-wyl iawin iddo ef oedd '"Salem, Canton." Fel y SaIm- ydid galliad ddweyd', "Fy nhrigfa sydd yn Salem." Ciafwyd unawd- vn, dra dymuinol. "0 c'hwii sy'n, caru D,uw," 'gan, Mrs. Jobn Griffiths,. Oynhygiiwyd diolohgiarwch eynne" i Mr. KeTiTick am ei wasanaeth fel or- ganydd y moson honno gan, Mr. Jacob Diavies, ac edJiv'yd gan J'dr. H, liad- diHiC, a ohariwyd ef yn frwdfryd-ig. Ate'brodd'Mr. Kenrick yn fyr, a chym- helload. hwy i gefnogi eu horganyddes ragorol A s May Maddren. Talwyd di.Iclch ,i !Mr. Radcldiffe; am y 'cheque' .gam Mr. T. E. Evans, y Tryls- orydid, nite-wn araith nodiediig d bapus a dyddtorol. Dywedai foct eu beich- ila:u'n drrwm umwaiith, a'u rhiagolygon mor dywyll ac anaddia^ fel y bu'r Cyfarfod Misol ylli hit aroifyri cyn cian,a,tau iddynt gychwyn eu hatitur- i!aeth. Yr oedd gwrthwynebiad Cyf- arfod Misol Dwyrrain Morjgannwg yn bennod yn cu banes,, end Hid oedd ynddynt y myrnryn lieiaf o f.alai,sl, tuag ato bellach. Drwy lfv.-ldlond.eb boll aeloda-u'r eglwys, a riioddion tywysag- aidd Mr. Radeliffe, nad cedd, achos iddynt bryaeru 0' gwbl mw.yach. Tal. wyd y 11 jane dd £122 mewn, Hog, eleni tynir i ffwrcld £52 o'r Hog, fel' mad oes yn wediddll ar e:in gotfyn y ffordd bonno end! £ jo. Ac yr oedd y Llywydd wedi Gyfeirio at yr eiddo ym barod. Y ddioilich goreu i 1,r, Radicliffe oedd cyd- we egniol, a dal ati i bryd- félrthu einteml gain mewn oelfyddyd a gras. Yr oedd. y boneddwr anrhyd- eddus- yn un craff ei olygon, a gallem j bemderlyniu y gwnai ein gwylio m,ewn « cardad-. Dyleun ddial ati ,i dalu ein j ffordd a'n dyled. Byddai yn bleser | gainhio ef i ychwanegu £ ib 10s. at ei rgytimniadau arferol am y llwyddyn bon, a gwyddadi am 'eraill yn, barod i win lid yn gyffelyb. Yr oedd, Mr. Rad. -i cldffe wedi goSalu aan ryw amrheg. i | b-awb- oibcnynt—organ i'r cantofion, '} cadair i'r gwednddog, bwrdd i'r blaen- ,3 oriaid yn. y set fawr, a, 'cheque-' pre,iff. ion Í',r holl eglwys. Yr oedd yma ge:nde:r llygad, melodi i'r glusit, ac arian i leihau'.r ddyled, oedd yn llornnj calon pawb; Eiliwyd; yn dlyner ac eto, pybyr gan j y Parch. Cuthbiert Thonias, B.A., y 4 gwednudog a galluog er's derng -M milyii'ed'd. Dywedai fod eu calonnau j yn llifo d-rosodd o ddiolchgarwch i Ml. a Radoluffe am barhal-i yn ei roddion .annhydeddus drw.y'r blyinyddoedd, yn ddiflino. Gwyddaiynta.uarydechreu fod yr amturiaeth yn ymgymeriad mawr a beddldgar, ond, sicrhawyd ef fel buigaiil ieulwnrc nad oedd. raid Iftdo i ymdraffrerthu gyda materion ariammol yr eglwys, a,c nils galiai byth ganniol dig,on iar y swydidiogion. ac eraill am eu ffyddlonde'b a'u oareddgrwydd tuag ato yn yr ystyr yma, Cymerent i ffwrdd M ,u yn gariadiUS' y beichiau hyri, a chym- lliuinjient yn ardderchog, a byddai'r cwbl yndyrbrelliu mewn llwyddiaimt. Yr oeddent oil yn cam Salem yn ang- eirddloil. Iddynt hwy yn fuga-il a phra-idd dyma'r ysmotyn amwylaf ar y ddaear. Ac yr oeddieu baddoldy hiardd yn awr yn ymarferol rydd o bob dlyled. Yr opdd: athrylith gymlilundol, chwaeth ucbel, a chalon g ni wyna-gar Mr. Radcliiffe wedi rl hoi, iddymt bob ymwared pc-sdbil, ac ar wahan i'r eu h-umain, y thfall ydynit am- brisiiadiwy eu gwerth, yr oedd ei egnd a'i garedigrwydd, a'i üfral gw,ast-ad,ol am dalnyrnt wedli, eu symbylu a",u har- wain, yn dddibaid drwy'r biynyddoedd. Yr oedd 'Dyfed yn awenydd: gwych, yn fardd, mef-ameddg mae'n, ddiameu, ond dyma greadiigaethiau be-no yn Salem yn bw t-go ffurfiau ymarfecol bron y tu- hwmt 1 orcbe'Sitiom awem y mwyaf o'n bieardd Cymreig. Y mae Mr. Radcldffe '» niid yn unig yn o'.ndog mewn aur, ond hrelfyd mewndrychfeddyliau, ymae yn gyfuniad' o'r deifrvdwr uchel, a'r 'man of action,' y gwedithredwr ym- arferol fyn gario. y owbl allan er bodd. Iiomrwydd iiddo, ei hum. Ie, yr oedd y llygad, y glust, y galon. eirn holl. ,9 gynihedidfiaiu a sercihiadlau yn cydweith- redu'n galionog i'w ganmol am iddo ddwyn 'odddamgylch yn Salem newydd y fath weddnewidiiad: hapus. Ond peid. iWIll anrghofio mai 'o.'r Arglwydd y mae hyn, a rhyfiedd ydyw Yill ein golwg ni. Ac ardlderdhog 01 beth oedd, gwiel'd ambell j \vr cyfoethog yn pwys.. ledisdo uwebafiaeth yr ysbrydol fed hyn. I|| Yr1 o:edd Mr. Radeliffe wedi rhoi ar- werndad ardderchog, a byddiai, enwd « ardderchog o- ffrwytih yn ddilyn. Eiidd. unent iddio o galon'. hir oes iddo. ef a'i dieulu oaredig, a phob benditb dym- borcl ac ysbrydoil i derfyn eitba'r daith, fires y caffo fynediaci helaeth i lawieniydid or. Arglfwydd. DarPenodd y Llywydd yn ei hwyliau goreu yr englynion avveny-ddol hyn :— 'HENRY RADCLIFFE, Ysw. I ardalwtr di elyn,,—y rhodidwll Ein pereidddaf nodyn Ar a,ur diarjit ci odd or i'r d'yn Ydyw clylied y dfelyn. Un o Mant goreu Canton :—yn Salem Y presiwylda'd, galon; O'i lennycch daw melymion Sedgdau braf i sguibor hon. Ei wawr dymer ,adwae:nem-yma. gynt, Am ei gwrsi pro'ffwydem Drwy ej, oes mae yn ei drem OliOTh S'uliau yn Salem. O'n tu, i. wiir Ysgafn'ba'n c-aethivcd; Gyda'n car, a'i gynnar ged, Mae oriau o ymwared. «