Y Cymro

HYSBYSIAD. Lie da am rannaci o hen gyirolau neu gofnodolion. Ymofiyner ar un- waith yn 18, Tegid St., Bala.

AT EIN GOHEBWYR. XYZ.—Prinder Jiloe yw'rr: achos. o'r oediad'. Daw pethau yn well yn y man. Derfoyniiwyd; llythyrau oddiwrth y m'ilhvyr,—R. J. Griffith Stephen Eur. fyl Jones; Lieut. Lewis; E.R.J. &c. Daeth amryw bethau i law pan oedd y rhifyn ar fy,ned: i'r was,g. -Niae'n an,- h-awdd trefinu pethau a gy,haedd.ant yn ■gynnar. M'ae'n r,hia,id, gadael a,Han ymron bopeth ddaw i law yn hwyr ddteohreu'r wythnos.

Cymdeithasfa Towyn. Cedwir y rhifym nesaf o'r CYMRO hyd dydd Merche.r er mwyn cael ad- roddia.d o Gymdeithiasfa Towyn.

HEDDWCH. Ar ol hir dtlis^wyT claeth y nev, ydd bore ddydd I-lun fod yr am- edau cadoedaad a osodwyd i lawr i. Germ an i. i'w harwydido neu eu gwrthod cyn un-ar-ddeg o'r gloch, wedi eu derbyn. Anhawdd dis- gfri/10 ey teLmladau a gynhyrchwyd gain y newydid. O'i gymha-ru a liwn ni'd oedd gwalièdiigaeth eÍin milwyr o Mafekitig and digwydd- iad bychan dibwys. Ac eto o i gymhairu a'r rihialtwch annuwiol a welwyd yn Lluntdalin, a llecedd er- aill, y pryd hwnnw, edjychai y dathliiad dydd Llun yn daiwel a syml. Y gwir yw fod mawreddy diigfwyddiad dydd Llun wtedi, par- lysu gaillu y wl.ad i sylweddoli ei fainit a'i bwysiigrwydd. Ac yng nghaaiol ILawenydd buddugoliaeth, nits gallem amghofio y miloedd a osodasant eu bywyd i lawr er ennill y fuddugoliaeth fawr lioin. Mae'r priis a dalwyd am danii yn rhy ddrud i mil ymollwngf i"w dathiu mewn rhialtwch balch fel y gwnaed yn Berlin yn 1871 pan oedd Ffrainc yn gorwedd yn ddiymadferth yn ei gwaed. Da: fyddaii i ni ddilyn es- iampl Dafydd, pan y gwrthododd yfed y dwfr o bydew B.tt,,hlehen-i, "Oqii;d gwerth gwaed y gwyr a aethant mewn enbydrwydd am en hei.n»oes yw hwn1 Nii fynai efe ei yfed, eithr efe a'i diiod-offryrruxld ef i'r Arglwydd." Er mai amodau cad-oediad a arwyddwyd, riiid oes lie i ameu nad yw amcanion mawr y rhyfel wedi. eu cyrraedd, a'r rhyfel ar ben.. Yr oedd byddAn Germand wedi ei gforchfygu er's wythnosau, ac ysi- tyfnigrwydd dii-ildio y (.' a'i ■gadfridogion oedd yr unig its win paham yr oedd y byddinoedd yn dal i ymiladd. O'r foment y daeth byddin Amferica i'r maes, yr oedd tyngiecl Germani wedi ei, selio. Gwyddai1 -Gorm.ani. hynny, ond yn lie iùdio, gwthiodd y Cais,ar ei fil- wyr ymlaen i ddim pwrpas ond iddo ef geisib cael cyfle drwy gyf- arwystra a dicbell i didianc o'r safle yr oedd wed!i gosod Ú hun a'i wlad ynddi. Gyda gwroldeb a theyrnganvch oedd yn deilwng o'r penadur a'r amcanion ,ivicl-ia,f a welodd y byd, ymiladdodd y fvddin German,aidd i'r diwedd. Ac er clod bythol i' wroldeb ei milwyr, rhaid coffhau mai ymhlith y rhai oedd gartref, yn edrych ar y frwydr o'r pellter, ac yn deall yr amgylch- iada.11, y torodd allan y gwrthryfel a ddymchweiddd o'fsfectd v Caisar, aca., wnaeth filitariacth am byth eto yn amhosilbl yn Germiani. ,d y Cerddodd yr ystorm yn gyf- lyinaich nag yr oedd pe.nad.un.aid: y Cyfandir wedi meddwl. Ar ol Bwlgaria syrthiodd Awstria a Thwrci yn g.anj'edd o adfeilion. Ond yn Garmani, yr oedd y gwrth- safiad yn gryfach, y rhwyd oedd yn dial y weÚn i lawr wedi ei gwau yn fwy gofa-lus, a nerth y gorthrym- wyr yn llawer cryfach., Ond gyda nerth corwynt y nef, fe ys,gubwyc1 ymaith o leiaf bump o orsedd- feiinciau mewn wythnos 0 amser, ac eisoesy mae Gweriiniiaeth new- ydd wedi glOsod ei throed i lawr yng nghanol yr adfeiliion. Ni hyderwn" hefyd, y bydd yno gen- ed1 newydd yn codi ar ei thraed yn llu mawr, gyda delfrydau uweh,- teilwng i gymeryd ei le yng Nghyngor Cenedloedd y^By<I sydd yn mynd i wneud rhyfel eto yn beth amhosibl. Mae ein pryder pennaf heddyw am ddyfodol y. Llywodraeth new- ydd. Mae'r Caisar wedi dianc i Holland, a'r Tywysog Co,ronio.,g- ac o bosibl Hi,nclen.,burg, a- Chycla hwy y mae teyrnasiaid a nerth Caasariaeth wedi diflaniui. Ond un peth yw cael gwaned o un ffurf ar lywodraeth; peth a,raJ1 yw gos- od i fyny ryw alhi digon cryf a doeth i, fedru ffrwyno'r gallu oedd newyddion nwydwyllt sydd wedi eu deffro a.'ll rhyddhau. Gorchwyl cymharol hawdd cedd siaiethu'r Czar; ait ei ol ni ddaeth ond chwil- droad a therfysg. Eio gobaith yw fod yn Germani adinioddau gwell nag oécld yn Rwsia i adeiladu g'werin-lywo^Iraeth, ac y bydd i ni wcl'd ffrwyth addysg a diiwylliant y gorffennol yn blaguro i bwrpas gwellnag y gwnaethant dan deyrn- aSliad y Caisar. Ond aid yw ein pryder yn gor- bwyso ein diolohgarwch wrth fedd- wl am yr hyn sydd eisoes wedi ei ennill. Beth fuasaii. sefyllfa Iwrob' heddyw pe buasai uchelgaiis y Caisar J wedi: cario'r dydd? Mae'r posiibilrwydd 1 hynny ddig- wydd wedi peri. i ni ddadleu dros estyni y gefnogiaeth fwyaf unol a brwdfrydiig oedd yn bosibl i Mr. Lloyd Geoilge yn y cyfrifoldeb ar- uthrol oedd ar ei ysgwyddau. Yr ydym yn llawenhau heddyw wrth ei weled wedi cari,o barni i fuddug- oliaeth. Dywiedtidd rhywun, bed- air blynedd yn ol mai y Caisar oedd y dyn galluocaf yn Ewrob. Atebiad cyfaill ydoedd hwn:— "N a y mae mwy o adnoddau yn Mr. Lloyd George, ac os. daw yn ymlruddfa deg rhwng yddau, Mr. Lloyd -Ceorge garia dydd." Ydym, yr ydym yn falch 01 feddwl mai un o blant annwyl gwerin Cymru ydyw y gwr ag y mae Ewrob yn fwyaf dyledus iddio am rvoi ergyd farwol i ysbryd mi.lwrol Germani ac am sicrhau buddugol- iaeth sydd.dieilwngo'r aberth a wnaed er ei chyrraedd.

Y PARCH. W. EVANS, M.A, PEMBROKE BOCK CAN Y PARCH. J. CYNDDYLAN JONES, D.D. Hyfrydwch i mil oedd derbyn c1,ilS oddiwrth Olygydd y CYMRO am ysgrif fer ar yr Hybarch W. Evans, M.A. Gwir1 fy mod wedi ysgriifennu erthygi go> faith arno yn •y Traethodydd ychydig fisoedd yn ol, ond nid oes diffyig adnoddau 1 ysigrifenin'u ertliyglau eraill. Hwyrach y gall thywuh ddweyd, "Yr ydyoh chwi, eich dau yn or- mod, cyfeiliibm 1 y's^grifetinli yn Y, t' gywir aan eich gikdd. Gwir ein bod yn gyfeillion cywir-galon; ac onid cyieillgarwch yw y cymlrwys: tier penn-af i ysgrifennu am gyfaiil 1 Mae wc,h, pur yn gloywi'r llygaid, a,c yn darllen cymeriaid o'r tu fewm. Ni ddealliir neb os, na. fyddis yn ei garu. Cariad, nid eiddfflgedd, yw y critic gonestaf a chywi,raf. Am Dduw fe adywed- ir, nid Efe a welodd y tywyllwch mai drwg oedd, ond "Efe a wel- odd y: goletiffl miaii. da cedd." A'r bobl sydd yn gweledi y goleuni, yr simotia 11 gwvnion, ac nid y rhai sydd yn gweied yr ysimotiau duon-, sydd yn meSdai yr hawl a'r cym- hwysder i foia-'mad'u. Llygad gloyw yw llygad cariiad, a gellir ymddir- ied yn eil ddyfaxmiad. Fel y gwyddis, wyr yw William Evans, Pembroke Dock, i Wil- liam Evans, Tonyrefail, udgorn arran y Deheudar; 'ac y mae Wil- liam Evans yr ail wedi ysigrifennu cofiant i Wiilliilam Evans y Cyntaf —'QOifianit 0 ffeithiau heb un ym- drech i gloriannu y ffeithiau. Yr oedd <a.gosrwydd y berthynas yn peri iddo fod yn fwy cynil yn ei ansoddiei:riia.u cymeradwyol i'w hen- dad nag a fuasaii awdwr heb fod o wehelyth y teulu. canys yn ddios. efe oedd y pregethwr mwyaf pobl- ogaidd yn Morgaiiwg yn ei. dclydd, ac yn gynrychiolydd teg o nod- weddion arbenig y SliT fawr, gyf- oethoig hon. Etifeddodd y blaenor adnabylddus, David Evans y Docks, fel ei hadwaenid, lav/er o nodweddibn a ffraethineb ei dad; onid erbyn cyrraie,d,d yr wyr, sef gwrthrych yr ysgrif hon, yr oedd y nodweddiion arb,ennii, livi-iy--we,dii e,ii .•• llyfnhau, yn rhanol fel canlymad i -i natur radlon y fam, ac i raddau J; miawr fel canlyniad i'r hyffordd- iant uohel a dderbyniodd yn ysgol ramadegiol Abertawe, yn mhrif- ysgol Glasgow, ac yn' ngholeg duwinyddbl Cheshumt. Mae cab- oliad y sefydliadau addysgawl hyn wedi gadael eu hoi yn drwm arno. Y mae boneddigeiddrwydd a lled- nreisrwydidyn nodweddu ei. holl ym- j ddygiadau. Beth bynag arall j y ydyw, men nad ydyw, rhaid i bawb gyfaiddef ei. fod yn feneddwr trwy- adl, yn foneddwr o'i fon i'w frig, a perfect gentleman. "Y ddoeth- ineb sydd oddiuchod, yn gyntaf pur ydyw, wadi hyny boneddig- aidd, heddychlawm, hawdd ei thrin. Dyna Mr. Evans. Caria ei foneddigeiddrwydd i bob cylch crefyddol a bydol. Oherwydd pa- ham y mae yn ffafrddyn gyda'r cyfoisitbogion fel gyda'r tlodion. Wedii gorffen ei yrfa addysgiadol yn y tri coleg uchod, derbymiodd alwad i eglwys Seisnig Runcorn lie nid arhosoclcl ond am ychydig drfos flwyddyn, gan iddo dderbyn galwad oddiwi'th eglwys Pembroke Dock—eglwys Seisnig wrth gwrsr gan mai Seisonaeg yw iaith arferol rhanbarth ddeheuol Sir Benfro. Dan Ú ofal gweiniidogaethol yno llwyddodd yr eglwys yn fawr, ate gorfod adeiladu un o'r capelau mwyaf a harddaif yn y Deheudir. Gyda'r eithriad o dymor byr, y mae wedi treulio ei' holl oes yn y dref hono:, yn fawr ei barch obleigid ei fod yn fawr1 ei ddefnyddioldeb. Bu haniier Seisn.ig Sir Renfro yn ffoduSi yn eu dewisiiad o ddau weinidog, bron digymar mewn amryw gyfeiriadau, sef, y Parch. William Powell, Penfro, a'r Parch W. Evans, M.A., Pembroke Dpck. Pe syrthiasiai i'm rfian i ysggifenu cofiant i'r naill neifr 11 all, teitl y lyfrfuasai The Model Pastor. Llwyddiant eu praiidd oeddi uchat yn eu meddwl ac agosaf at eu calon A phan y syrthiodd Mr. Powell, nid oedd n'eb bnd1 Mr. Evans i j