Y Cymro

Wythnos olaf y brwydro. Fel y sylwasom yr wythno-s. ddi- weddaf, yr oedd y llinnell yn y go-gle,d,d i'r dwyrain i Ghent, ac yn y deheu i'r gogledd-ddwyrain i Verdun, yn cael ei chario ymlaen yn araf ond sicr, a'r Prydeiniaid yn y canol yn dal y gelyn i ymladd gan beri iddo golledion anadfer- adwy. Yr wythnos hon mae gen- nym i gofnodi llwyddiant ar hyd yr. holl Linneill, a gwelii;r wrth edrych ar y map mad oedd ond Jlinell fsch- an o dir heb i'r gel)^ gael ei hyrddio yn glr o Ffrainc. Jirjddo gael colledion trymion, rhaid1 cycl- nahod iddo allu cilio- yn Oil yn drefnus, er y buasai ei s-afle, oni- baii i'r newydd da am, ataliad y brwydro- ddod, yn beryglus i'r eithaf. O'i flaen yr oedd -mynydd- dir yr Ardennes, a chan fod y ddof wedi ei chau iddo i'r tu dehau uwchlaw Verdun, nid oedd ond y llwybr cyfyng trwy Liege rhwng yr Ardennes a. therfyn Holland icklo i fyued a',i holl luoecld a'i ddefniycld- iiau clrwodd. He blaw. eymierya dro 20,000 o ga,rchavoriion, emll- wyd yn ystod yr wyumosy trefi Le' Quesno-y, Avesnes, Tbiurnai, »6ed- an, a Maubege, a chyrhaeddwyd i ymyl Mons, Hirson a Mezieres. Ond: yn awr welre y brwyd-ro dros- odd a; bydd gweithredoedd ein mil- wyr dewr; ac yn eu iTIysg fechgyn y t,, C'ymru, yn cael ciarllert am danynt mewn edmygedd gain yr oesau a ddel.

Y Telerau i Awstria. Yn Nhy'r Oyffredin ddyddi Ma wrth, gwnaieJh y PIIif Weinidog yn hysbys fanylion y telerau a dderbyniwyd gan Awstri.a, y rhai oeddynt. a,¡-.yrtm Uinellau a'r tel- erau i Twrci a Bwlgairia. Yn wyneb y newyddion diweddairaf a'r sefyllfa, bresennol oferbelbch yw manylu arnynt. D-igon. yw dweyd eu bod yn gyfryw ag a. fuasent yn gosod Awstria oddiar y ffordd yn llwyr, acy buasai safle Germani yn fwy anobeithiol nag ydoedd, gan y gallasem ymosod arni yn rhwydd o'r deheu.

Etholiad Cyffredinol. Hysbysodd Mr. Bonar Law yn y Ty y bydd y Senecld yn dirwyn i fyny yr wythnos nesaf, ond nas gallai ddweyd yn bend ant pa bryd gan fod y cwbl yn dibynnu ar gwestiynau pwysig yngiyn a'r rhyfel. Pa beth bynnag ellir ei ddweyd o bl-aid neu yn erbyn Eth- loliad Cyffredinol, erbyn hyn y mae bron yn. sicr y digwvdd etholiad os y cymer pethau y cwrs "a ddisgwyl- ir, a chredir mai y dyddiad fydd y 140 Ragffyr.

Y Caisar ar ffo. Nos Sadwrn cyhoeddodd y Tyw- ysog Max y newydd yn swyddogol fod y Caisar wedli rhoddi i fyny ei brsedd. Felly, clyrria Wilhelm yr Ail, Ymerawdwr Germani, Breniin Prwsia, wedi cyfarfod a'i gwymp. Dywedir ei fod air ffo yn Holland. Hwyrach mai yn yr ystyr bersonol yr edrych y rhan fwyaf ar v dig- wyddiad heddyw,-gan gau alllan y cyfnewidiad mawr a'r canlyniadau pwysig a olygfa hyn, ac y mae hynny yn hollol naturiol. Oniicl dyma'r gwr gychwynodd y rhyfel, fu, yn ei ehynllunio er's blynyddau meithion, oedd yn ddiigon haer- llug i ddweyd y concraii yr holl fyd. Onid 0fe oedd yn gyfrifol am weithredoedd anfad y rhyfel, megis suddilad y Lusitania, Ilo,frudd- iaethau Belgium, triniaeth ein carchar-crion, a rhestr hir, ddu, o bethau cyffelyb. Hawdd. de all fed yr holl fyd yn ymhyfrydu yng nghwymp y Caisajr a'r. militariaeth -:1,. gynyrehiolai. Hysbysir hefyd fad, ei fab y Tywysög COTCHI- 'og, hefyd yn ymwadu a'r orsedd, •ac yn ddiiWeddairach fod Brenin -Bavaria a'r Tywysog, Brenin /Wurteriburg, a Due .Brunswick (mab yng nghyfraith y Caislar) yn dilyn eu hesiampl. Dyma yn wir ddiwedd ar yr Hohenzollerns.

Germani ynif ng-hrafang-au Gwrth- ryfel." Yi1 oedd dau beth yn prysuro rhyddhau Gorsedd Germani, sef buddugoliaethau ein milwyr oddi- allan iddi" a gwrthryfel addimewn. Bu gweriin Germaini yn hir iawn yn caixfod y dinistr oedd yn ei haros, 'ondeib'yn hyn methodd llaw drom miliitaTiaeth a chadw i lawr ysbryd y; bobl. Heddyw y mae Germani yn gorfod proi fyr 1111 peth ag y gwnaeth hi ei: he:ithaf i'w ddwyn: ()icbdi,amgylcn yn Rwsia. Torodd gwrthryfel allan yn y wlad. Deeh- reuodd drwy i'r milwyr a'r morwyr gymeryd meddiant o'r holl lo-ngau rhyfel yn Kiel, ac ymledodd hynny fel tan drwy y porthladdüedd er- ain nes yr oedd yr holl lynges yn en dwylaw. Gyhoeddodd: Cyngor Milwyr a Morwyr foci Gwerin- lywodraeth wedi ei sefydlu yn Bavaria, Wurtenburg* a Schleswig- Holstein. Torodd. streic allan ar yr holl reilffyrdd yn Giermani. A'r un ad eg a'r" newydd am ffoad y Caisar hysbyswyd fod Berlin ym merw chwildroad, ac fod y chwi.1- diroiadwyr, a. elwir y 'Reds' wedi meddiannu rhan helaeth 0' Berlin. Bydd i etholiad ddigwydd yno i ddewis senedd newydd, penodwyd Herr Elbert, y Sosialydd, yn Ganghellor, a'r tebyg yw cyn hir y sefydlir gwcrin-lywodraeth yn y wlad.

CYMRU A'R RHYFEL. Mae Cadet-Pilot R. Emrys Ed- wards, mali y Parch. J. M. Ed- wards a Mrs. Edwards, Sarnau, yn wa'el" Ínewn ysbyty yn Shorncliffe. Mae Lieut. Jeffrey W. Jones R.A.M.C., mab Mr. a Mrs Jeffrey Jones, Llandrinciod, wedi ei rydd- hau o Germani, ac wedi cyrraedd adref. Cwyna aanaethwyr Dyffryn Clwyd fed trefniadau y IJywodraeth yng- lyn a gwerthu anifeili-aid yn peri colled iddynt. Addawa Mr. Civ nes agor marchiiadoiedd Lancashire 'iddynt. Lladdwyd Pte. T. E. Evans, mab Mr. a Mrs. Evans, Ty'rcapel, Idanfair, yn y Rhyfel ar yr Bfed o Hydref. Yr üedd yn wr ieuanc hawddgar a hoffus, ac yn aelo-d ffy< i ,11 oi 1 yng nghapel y. M. C. -+- DcaHwn nad- oes sail fod Lieut. W. Kellow, mab Mr. a, Mrs? Kellow, Bryn, Croe-sor, wedi ei ladd. Hyderwn y daw newydd yn. fuan fod': Lieut. Kellow yin iach ac yn garcharoa* yn Germani. -+- Cynhalilwyd cyfairfod yn Capel Zeion, Maesteg, cr croesaiwi: yn ol ei bugail, y P'arch. C'. P. Thomas, yr hwn fu yn gapJan gycla'r fycldin yn Ffrainc. Cy-flwynwyd 'wallet' yn cynnwys. 'Notes'' iddo fel cyd- nabyddiaeth am ei waith. Bu Pte. Thomas Evans', mab i Mr. a Mrs. Edward Evans, Brith- dir, larw o.'i glwyfaiii yn Ffrainc. Bydc^ colled fawr ar ei ol itlewn llawer cylch yn y Britlidir, yn en- wedilg yn eglwys Siloh, lie yr oedd yn weithiwr da. • Mae Mr. Gwilym Pari Hughes, unig fab y Parch. W. Pari Huws., B.D., Dolgellau, ar ei ffordd i'r Aifft, ac yn parhau i weini ar ei gycl-ddynioh cKvyfedig. Bu mewn llawer o beryglon, ond mae'n iach a dianaf, a gobeithio y bydd felly hyd y diwedd. -4- Mae'r Parch. James Evans, B.A., Gwrecsam, yn talu teyrnged uchel o barch i'r Pareh. W. Evans J n, y caplan y cyfeiiriwyd at ei farwolaeth yn y CYMRO divveddaf. Dywedl iddo ymdrechu dan lawer o anfanteision, a'i fod yn hoffus a chvimeradwy gan bawb. -+- An rh eg wyd 'Caplan D. Morris Jones, M. A.. B.D., Ty'n y Groes, a'r 'Military Cross "am 'giailantry and devotion 10. duty.' Rhydd y milwr ganmoliaeth uchel iawn i'r gwr ieuanc hwn am .ei ffyddlondeb iddynt yn eu horiau cyfyng. Rhoddodd yr awd,urdodau milwroJ set eu cymeradwTyaeth ar hyn trw roddi icldo'r gTocs filwrol. Bvdd b x Cyfarfod Misol Dyffryn Conwy'n 11 a wen am ei anrhydedciu. -,+- Maie' r- newydd1 pruclc1 wedi cyr- raedd fod Pte. ldwal Davies, R.A.M.C., Corris, wedi manV" mewn ysbyty ym Mhalestina ar y 7fed. o Hydref. Brodor ü Gorris, mab y diweddar Mr. a,' Mrs. Jon- athan Davies, Bronffynnon, yd- oedd Mr. Davies, a,c yr oedd yn efrydyd-d yng Ngholeg Diwinydclol y Bala- pan. ymunodd a'r Fyd din ddwy flynedd yn ol. Mae y Parch. 0. J. Davies, Pontfaen, Aberhon- ddu, yn frawd iddb, a,c y mae ei N chwaer yn byw yn yr hen gartref Ysgrifennodd lawer i'r CYMRO er pan y mae yn y fyddin, < Cyrhaeddod-d y newydd prudd yr VvTythncs ddiwreddaf fod Lieut. Owen Morris Jones, mab Mr. W. Morris Jones, cyfreithiwr, Forth, madog, wedi ei ladd yn. Ffrainc. Disgynodd 'shell' ar yr adeilad lie., yr oedd, a lfaddwyd ef a thri swyddog ac un milwr arall. Yr oedd ar gychwyn adiref am dro. Male Miss Dir. Davies, y Gen- hades Amedcanaidd sydd yn I-ndi.a, wedi bod yn gwasanaethu yn y War Hospital yn Bombay, a'r tebyg yw y bydd yux> y gaeaf ■ hwn eto. Dylid dweyd wrtih y niih-vyj CymreHig" am dani. Ond o Z, ran hynny bydd ei. charediigrwydd I yn peri i boob Cymro ei hadnabod. Teilwng yw cofnodi ddarfod i Mr. I en an Williams, 18 oed, Pont- ygwaith, yn ddi'wedd;:¡y ,flawni gweith'red neilltuol ü wrhydiri ar v mior fel 'wireless operator.' Yn wyneb ymosodiad gan 'cruiser-sub- mariine,' ar y llong y gwasanaethai arrai, trwy yr hwn y chwythwyd ymaith neu y'cabin' yr cedd yn- dda, a rhannau eraill o'r llestr, "daliodd afael" yn ei le a'i. waith nes llwycldo i altdynu yno un o',r 'destroyers,' Yn ol pob H- wyddiibn dimstriwyd y 'submarine.' Gwobrwvwvd ein cyfaill icuanc gan • gwmni y Hong :i sypyn o nodau ar- iarn yngfaydag oria-wr aur a chad- wen, a mynegwyd iddo- y ddyled o'i wasamaeth gerbroin. Bwrdd y Cyfarwyddwyr. Yn ychwanegol y b de rbyniodd lythyr <; longyfarchiad üdcliwrth y Shipping Controller. Mab ydiyw ii un o flaenoriaid eglwys Sion, Mr. Edward Williams, dill- edydd, a. naii. ydyw Vr Parch. Gwil- ym; Williams, B.A., Ceinewydcb yr hwn yntau sydd yn gwneud ei ran yn nhir yr Aifft. -+- ,ty,d,a gofid dwys, y mae g.ennym i hysbysu am gwymp un o fechgyn glfm a dewr Cymru ar faes y fiwydr. Cyfeirioi yr ydym at Lieut. J. Ivon Edwards, unig- fab y Parch. John Edwards, Wrccsam {gynt, Colwyn Bay), yr hwn a gwympodcl tra yn. arwain y milwyr oecld dan eiüfal ar y 31am o Hyd1- ref. Addysgwyd Ivon yn y K vdai Moiunt School, Cblwyn Bay, a-: er orffeniad, ei addysg yno, ymunodd a Staff yr Alliarnce Assurance CQ. Svvyclldfa. Wrecsam. Gan gynted i ag y daeth i oed y gallai ymuno a'r fyddin, ym re sir odd gyda'r R.YV.Fc | fel milwr cyffredln, yn 1915, ac yn 3 fuan iawn dewiswyd ef yn 'Sergt. .Instructor' yn Kinmel. Derbyn- i'odd ei Gomisdwnyn 1917, ac aeth droso-dd i Ffrainc yng ngwanwyn y flwyddyn honno. Yn ddiweddar- ach symudwyd ef i Palestina, a daeth yn 01 oddiyno- drachefn i •) Ffrainc. Bach gen dymunol od- iaeth oedd I von, 11 awn natur clda.. Perthynai i'w bers.onoliaeth rhyw hud a swvn eniUai serch pawb a'i hadwuenai. Addolai ei 'was' (orderly) ef. Mewn 1 lythyr o gyd- ymdeimlad at' ei dculu dywed iddo golli "brawd" yn Lieut. Edwards. Dygir y dystiolaeth uchaf i'w gym- eriad gan swyddogion yr Alliance. ('ydymdeimla pawb yn ddwys iawn a'r teulu, a theimlir maj eu cysur hwy ac eraill deimla yn chwith ü'i giolli.ydyw' idc10 gyflawni gwaith gwron dros ei Wlad.

I ymdrwsiio- oddifewn erbyn dyddiau heddweh, darltener y llyfr—GWERSI UWCHAF AR GYFER ADFERIAD j HEDDWCH. I'w gael am Swllt gan y Parch. J. H. Symond, Towyn, Meirionydd,