Y Cymro

NODliON O'R BRIFDDINAS. Pan ddyrchefir cyniifer o ddynion trwy diynnu'r gwifrau, y disgyn anirhydeddau. a theitiau yn gawodydd —a hynny n fynych nas gwyr neb. pa- I:iam-ameuthyai ydyw ciywed am am- beli Gymro yn mynd i fyny wrth ei bwyslau. Un felly yw Mr. R. Griffith Thomias, Woolwich, Prif Ysgrifennydd C'wmni Arianwyr y London and Pro- vincial. -Diingodd mewn ychydig flymyddoedd i fod yn nies.afat Brit Reolydd y Cwmni; ac yn lalwr-arun- ,i,ad y Cwmni, a Bane ii arc l ay y mae wedii eilbenodi yn Brif Reolydd banc- iau'r undeb yti. Ne a Gogiedd Cymru ynghyda rhannau heliaieth o Loegr; ac yn symud i fyw ym Mhenarth, M.or- gannwg. Y mae amryw ohonom ni Gymry Llundain yn amlach iawer yn y lig'ht' na Mr. Griffith Thomas, ond nid oes, neb ohOlilloÍn wedi gweith- 10 mwy, os algos: gymaint ag ef, ym. d' hi aid pob symi, iad dlyngarol. Er yn siaradwir gwych, ni char fod yn yr am- lwg gweithiwr yw ac nid parablwr; ac y mae ei ddawn. i. drefnu a tnatiu ei hunan i'w waith gyda deheurwydid ac ynni yn ysbrydiaeth liaweroedid. Ni. 'throdd ei Iwyddiant yn ei ben, eithr glynodd wrth iaith a defion ei geniedi a. bu',ii gefn i achosi crefydd a moes. Efe loedd Llywydd y Gymdeithas i gynorthwyo plant aliarh a thiawd. llywydd y V .M.C.A., llywydd, y "Chamber of Commerce' a buln off- .eryn i laigor y 'Cante,e¡n'cyniJ:af gyda'r Y.M..C.A. i'r milwyr—sefydiiad sy'n porthi dros 30,000 bob dydd.- Dyma araiith yniairferol ar ddiiirwest na all neb didweyd ei gwerth Trwyddo, ef yn beninaf hefyd y cafwyd ysbyty i rai yn dioddef oddiwrth Ina'r ysgyfaint; ynghyda, Ch-artrefi i fechgyn a Chlyb- iauli fetched a rhai wedi hynny i fechgyn a dynion ieuainc. YnhYll all fe'i "cymorthwyid igan ei briod weifhgar ac e@niol. Hi oedd Llyw ydd Cyngor yr Eglwysii Rhyddion, a llywydd neu yisgrifennydd bron pob mudiad dyngarol yn tihref Woolwich, gyda phoblogaeth o dros 135 mil. Y mae sel, ym: oddiad a gaUu Mrs- GTinith Thiomas yn ddihareb, a'i medlr drefniadol, aroiygol yn ddiguro. Ymwefodd yn bersonol er dechr-eu y rhyfel a thros 4,00a, o filwyr yn yr Ys- bytai; a. byddai ei chartrei clyd yn agored iddynt bob amser, a'i hyfryd. wch oedd, gweini. i'w cyfreidiau tym- hdrol ac yshrydol'. A chwara,e teg iddi am y* Cymry yr ymholai gyntaf a hiwy gai ei goreu. Lliwyddodd i igaiel holl egiwysi a chapeli'r dref i agor drysau eu neuaddau a'u festris fel lie oedd adloniant i'r milwyr a'r gweithwyr Munition. N-id. oes, ond y BOrei Mawr1 yn unig a. ddengy si y daioni a wnaeith i ferohed. syrthiediig LIun. dain aeth ar eu hoi, a thrwy ei thyin- erwch a'i chym wynasau adferodd laweroedd -ohonynt.. A gwnai hyn oil heb dal na gwrob.r—dim ond y bodd:- lonrwydd amhrisiadwy a gai yn ei mynwes o wneuthur Ewyllys ei I Larglwy dd. Adweinid Mirs. Griffith Thomas gynt ar Iwyfan yr Eisteddfod Genedl- aethol ac ym mhrif gyngherddau'r Brifddinais fel Miss Julia Lewiis, R.A.M. Fel ei phriod uh o blan-t rhagorol gwlad Myrddin ydyw, ac yn chwaer i Mrs. Dr. Moelwyn Hughes— teulu sydd wedi ca-dw i fyny draddod. iadau goreu yr hen sir annwyl. Colled ddirfawr ii'r eglwys Gymraeg fechan yn Woolwich fydd ymadaw-iad y teulu, ond try y golfed yno- yn ennill' gwerthfawr i ieglwys y Methodistiaid ym Mhenar th, ac i gylchoedd gwasan- aeth, cymdeithasol Morgannwg. Ar ymadawiad. Mrs, Griffith Thomas o Woolwich ac fel ar'wydd o'u parch tuag ati fe drefnodd Lady Henry Grosvenoir—gydweithiai mor rhagorol k hrymhob symudiad daionusi—i gael 'reception' yn y Drill Hall, a chyf- liwynodd idd)i., flodeuglwm prydfeith 0. 1-w -d '.orchids.' Gwahoddasid .rhai can- noedd o filwyr Cymreig i'r wledd, a chanwyd yn swynol gan nliif,. ohonynt. Cianwyd hefyd gan GÔr y Morwyr Cymreig o'r Plas Grisial. "Hen Wlad fy Nhadau" oedd yn cloi'r cwrdd i fyny.

GOREBIAETHAU. (Nid ydym yn ystyried ein hunain yn gyfrilol am syniad.au ein Gobebwyry Y MILWYR CYMREIG YM MHENFRO. AT OLYGYDD Y CYMRO. Syr,—Da iawn g,ennyfl eich bod cbwii yn rhoi yn y CYMRO gymaint o syiw i'n milwyr Cymreig.—bcchgyn istydd' yni aberthu cymaint er dn: mwyn. Dymunaif; i chwiroi nodlyin. bye ha;: yn ypapur y hydidia;f. yn falch OS gwna y hechgyn o'r ardaloedd yma sydd yh digwydd. bod yn mynd drwy eu hymarferiadau yn Pembroke Dock neu Penally wneud" eu linna:-ii yn hys. bYis: i mi. Yr eiddoch yn1 gy wi-r, J. DAVIES. The Booksihop, Warren Street, Tenby, S. Waleg. Awst 28, 19x8. SUT I FYND I'R COLEG. AT OLYGYDD Y CYMRO. Annwyl Mr. Evans,—Mae'r cwest- iwn canlynol wedi taraw i'm meddwl ieuane i. Y mae ynwyf ddyhead er yn blentyn i fynid yn bregethwr. Yr oeddwn yn parotoi ar gyftr ca,ely Matriculation cym. oeddwn, y-n yr oed, a'r amser hynny igorfu i mi adael wrth gwrs. Yn awr yr wyf yn 'discharged man,' a dim llawer a hwyl i fynd yn ol at y Latin a'r Greek. A oes, raid mynd trwy'r ddefod ü fynd trwy Ysgol Cast-el Inewydd Emlyn neu'r cyffelyb i Goleg y Bala cym cael bod yn bregeth- Wir ordeiniedig ? Os; nad oes, a gwyn fyid nia .fyddai, hoffwn grael gwyboJ pa gwrs, trwy gyfrwng y CYMRO, gymeraf er cael mynd yn bregethwr. Buaswn ynfoddlon cymryd ewrs neu gyrs,au mewn Diwinyddiaeth. Hoffwn gacl gwybod yn y CYMRO mesaf bcth fyddai oreu i mi wneud. Nid wyf fi fy hun,. an yn gweled un diiben i'r ieithoedd ynä. Yr eiddioch,* Abertawe. ESTRON. Y BYD PAGANAIDD. AT OLYGYDD Y CYMRC. Annwyl Syr,—Cianiatewch air i alw syiw at y byd mawr paganaidd. Cred- af mai ychydig sydd yn sylweddoli mor bell ar ol,yw y byd yn yr ugein- fed iganrif; y mwyafriif mawr ohonom fel crefyddwvr yn byw i ni ein hunain, g.anylIngei;s,io am fwy o batch ac en- wogrwydd, ac yn envvedig am fwy o arian i borthi balchder. Y mae cos-t- au crefydd yn ein gv/lad yn fawx1, a byddant yn fwy eto. Caniataer ir ni ofyn yn ostyngedig, ai raid) oes modd i ni wneudar kii o bregethu, a tlhrwy hynny anrfon nifer mawr oln pregeth- wyr i wledydd paganaidd y byd. Credwn y buasai niifer mawr o'n pre- gethwyr yn barod i wneud. yr aberth hwn, IQs yn meddu y cymiwystcrau angemheidatol, a byddai eu gwobr y:n fiawr. Beth fyddai y canlyniad o hyn? Ago rid i ni ffenestri y nefoedd, a thywalltid arnom fendith. yr hon ni byddaii digon, o le i'w ohynwys. Yr ydym yn credu fod Cymru y genedl uchaf ar y ddaear yng nigihyifriif y nief- oedd, ond pe gwnaern fwy tuag at ef.engyl-eidd:io y byd dyrohend ni yn tlawer uwch. Y mae dtarllen "The World for Christ," gan y gwr parch, edag o Lerpwl, wedi ein lienwi a bi1aw. Annwyl gyd-genedl, bydded i ni ym- ddeffroi, a gweddiwn a chyfranwn. lawer mwy. UN 0 FEIBION. COLLECTING WASTE. PAPER. TO THE EDITOR OF THE CYMRO. Sir,—May I appeal to yonr kind- toosis to urge on the Local- Authorities, the urgency for adopting an official scheme, for collecting Waste Paper (that is erf course if they are not al- ready doing so). If I could make each looal authority understand with what anxiety the Government watches, the r;eturn,si each week from this work, I am. confident that every one would be only too an iiioust to do their share. Granted, it is a little troublesome at first, but after a few weeks it runs it- self, and wihat -is more you have the satisfaction of seeing a profitable ?n. terprise spring up in your district, be- sides helping your country at a most -critical moment. The Educational 'Committee should also help by orgianising a scheme to encourage the saving of waste paper 'by the Scholars. The V.A.D., the War Hospital Depot, the Boy scouts .and the Girl Guides can greatly a i t their country by saving and collecting paper, and at the same time raise large amounts of money for various purposes. I hope in, a very short, time to have all local authorities in line, collecting waste papeLün the plan that has been so slucc,essfi-i,lly ,adopted in many dis- tricts in 'North Wales, iand I shall be pleased' to give further information a»d assistance to anyone interested in helping forward thisi wiork. Yoursl very tiuiy,- A. COLLIN HANSON. ■Organizer for 'North Wales. 10, Cross Street, Oldham. WELSH UNIVERSITY SEAT.. AT OLYGYDD Y CYMRO. The recent meeting of the Guild of Gra;du.ate.Si in Cardiff has had the effect of creating considerable int,erest in the question of the represer),tation of the Welsh University in Parliament pursuant to the Repreisientation of the People's Act, 1918. As the majority of Graduates are unable to attend meetings of the Guild will you permit me to state that the electors present met after the Meeting; and appointed' a provisiional Committee to tail meetings, ot the tl- ,ectors for the pupo e oi di LUJ ing the nature of Un ei ty repr^-eita- tion, its re1aLon to p tica1 oxgi 1- sations, and tal ng eps to f in a Central Committee to select suitsble candidates for election. This, provisional Committee which consists, of fou1. electors' from each of the Constituent Colleges is. desirous that the Central Committee when, formed shall be as representative as. possible of all the interesltsl involved, and I am requested to say that it is essential .for the credit o-f the Univer. sity that a, 11 eligible. Graduates' who are required'by the Act to' register their names as electors,-should do-so before September 16th, 1918. The General Election may take place before Xmas and no time should be lost in apply- ing to. the Registrar for registration forms. • The Act provides that a male elector must be of ,age and must have had a Detgree at the University; a woman elector must have taken a Degree at the University and have attained the age of thirty years. It should be particularly noted that Graduates will not as a matter of course be registered as University electors. All such persons must fill in the necessary form of claim, which, asi stated above, may be had from the Registrar. (Signed) F. E. REES, for the Provisional Committee. 62, Maryborough Road, Cardiff.

WILLIAMS PANTYCELYN YM M:H,ENF RO. Enw cyfarwydd i ddarllenwyr Cykh. grawin y Cyfundeb ydyw eiddo Mr. David Evan.s, Feli.n. Wynt, Tyddewi. Diarllenid erthyglau o'i waith cyn bell- ed yn ol a thr: ugain mlynedd. Ni, fachludodd ei haul er ei fod yn ymyl 86 oed. Ond- nidi fel ysgrifennwr yr ymddangosodd yn y dyddiau diw*eddaf hyn. ICyhoeddid ef i ddariithio tua mis yn ol ar "Williams Painty,celyn i&'i Minytiau." .Miawr1 yw mintai y rhai a draethant ar y testun hwn. Clywsom. amryw ohonynt;- ac nid yw ormod ddweyd y igellid gosod y patriarch o Dyddew'i yn y radd flaenaf. Cariai ei ddarlith yn ei gof, a llifai allan trwy ei galoii 'r genau. Siaradad mewn. llaiis, clir ac yn iaith y bobl. Ni fyn- nai ef gau allan y traddodiadiau tlws' a dyfodd o gylch, hanes Williams:. Clywsom rai pethau gandd'o na chlyw- ir mohonynt gan y diarli'thwyr eraill, Adroddai nifer mawr o beniliion Wii., liamis, ac amheuthyn ydoiedd gVv'ran:do a.rno yn adrodd "Ai Iesui mawr ffrynd, dynolryw." Daeth .Crist a'i groes. yn fyw gerbxon ein llygaid., Cyfeirieji Mr. E van's at hotter Pant- ycelyn o Air Duw a hanes. Israel gynt. Adroddodd amryw o emynau yn des. griifio^ taith Israel o'r Aifft i Ganaan. Jystiiai pawb a'i, clywodd na. sheid gwell darlith erioed ar Ber GaniedycH Cymru. Derbyniodd Mr. Evans wa- hoddiad i draddodi eii d'darlith. yng NghaerfarcheH ar baynhawn v, Sul canlynol. Daeth cynulleidfa "luosog yno i'w vrando, a chafwyd. cedfa felus, Gresiyni na fyddai cyfle i ho,11 eglwysti y Cyfarfod Ti=ol glywed. y ddiairiith, er .dangos iddynt eu dyled i Williams. Nid dytna ddarlith olaf Dafydd Evans. Disgwyliwn eraill ganddo cyn machlud ei haul.

Adolygiad. Esboniiad ar yr Epi.sto.lau at y T h e ssa loniaid. Gall. y Parch. Richard Morris, M.A., B.D., Bala. Nid wyf yn sicr a oes syiw wedi ei wneud o'r Esboniad hwn. Teimlaf awydd i lonjgyfarch yr awdllr a'r cy- hoeddwr areLl Rban yw y Ciyifiol hon o Esboniad. Mawr Beibl y Teulu. 'Perthyn i'r Gyfrol o leiax ddwy nodwedd sydd ar unwa-ith yn ei, chymeradwyo: set ei chyn.llun a'r dull cryno a. byr o levvn. pa un y gosodir y cyfan. Ceir Rhagymadrodd, o hanner tudalen, i bob Episitol, lilawndigon i bob pwrpas yrnarferol Nodiadau ar yr adnodau ac ar ddiw,edd pob pen- noel --Iau ar ol Darlleniad" Teuiua.dd,' a Sylwadau ymarf,erol'; a chynhwysir. yr oil o iew;n 41 o< du- dalennau. Hln o bery!glion:. ein heshon- iadau yw tywys y darkenydd oddiwxth y tes,tu,-ii at drafocLaeth yr esboniad. .Dyrn.ir 1iu o hen wellt y byddai yn llawer mwy buddiol i'w gadael i wywo il a pltyuru a chred y darilenydd. ei. bod yn llawer mwy pwysag ,1 drysori y caiut a mwy goljg adau gw^lianol hyn yn ei w gof na chael syniad clir am gynnwys yr EpisitOii. rjy a esboniwr yr Ysigdl. Sul fod yn glu- yneiJeddvvl beth i'w eshoniad. Ni ddylai ar unrhyv. g 1 1 oyod 1 tewn bethau ad laglu a a11 Pur- ion pdh 1 1 j e 1 a a'i ddyled- sv/ydd yw, b 1 n g_ enn yn y testun g v'e iioi 311 eg ia ag a lian--s Es- unci ar gvj.tr darilenydd yr-i^igol but Oo,od cvnnwyh yr Epistol yn g"J-j-0_ a cbhT lu^^RR gamp fod: ac yn aruennig felly tywys, y darilen- ydd at yr Epystol ac nid, ei dywys ar grwydrar ol gwahanoi olygiadau hwn a r llal-L- Neu fel y dywedai Idrisyn, —rh'itidi, nid 'the working of the sum' ond 'the answer.' Yll. hyn. credwn fod Proof..Morris-wedi llwyddo yn rhagor- ol. Diameu ei fod wedi ymgydna- byddu a golygiadau y gwahanoi feirn. iaid, -ond nid yw byth yn gwastraffu amser ac, amynedd y darilenydd i god i'r gwahanoi iwganoci hyn i'w bwrw i lawr. Yn hytrach tywysy darllenydd yn syml drwy yr hon faes gan ddangos iddo feddwl yr iawdur o fe,wn cwmpasi hyra chryno. Y mae darllen yr Epistolau at y Thessalon- iaid amryw droion drosodd yng ngol. euni yr esboniad bychan hwn yn ddigon i ddod o hyd i feddwl yr ttp- oisitol, a dyna yn lunig sydd eisieu. Pris, y Gyfrol, ydyw swHt, a chyhoedd- ir hi gan. Gee a'i Fab, Dinbych. D.J.P.

GÐRiLAN. Nos. Fawrth daeth >cynuliliad! lluoaog iaiwn ynghyd i ffarwelio a'r Parch. ,R. y W. Jones, M.A., ar ei ymadiaiwiiad i fugeillio eglwys Hyfrydle, Caergybi. Llywyddwyd y gwieithreditadau gan Mr. R. O. Williams:, diacoin hynaf yr eghvys. Cyflwynwyd i Mr. Jones ar ran eglwys y Gerlan anerchiad goreu- nediig, at ar, ran eiglwys Brynteg, a pha un yr oedd iddo hefyd gyisylltiad, 'pocket blool, yn cynnwysi 'cheque' sylweddol. Siaradwyd ar ran Cyngor y "I yr Eglwysii Rhyddiomi gan y Parch. James Jones (A.)j ia;r Patch. Aluii, T, Jones. Ar. ran llywodraethiwyr yr Ysgol Sir ganyr Henadur W, J. Parry, Parch. R. E. Davie^ (A.), a'r Piifathro Mr. D. J. Wiil/liams, M.A. Arrany,Cy.fario.dD,osb.arthga.n.Mr. W. Roberts, Jerusalem. Tystiai yr oil i werth Mr. Jones tra yn ein plith fel icefnogydd selog i bob achois da, ac i'r golled fa Iwr fydd yin. yr ard,al air ei ol. Amlwg oedd oddiwrth y cynulliad fod Mr. J'ones, wedi igwneud iddo-ei hun le cynnes iawn yn serchiladau'r ardalwyr. Aiiff o Fethesda. gyda dy- muniaclau gorieu ajrdal gyfan aifi ei Iwyddiant eto yn y dyfiodol