Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
3 articles on this Page
CYMDEITHASFA CWM-O'GWY.
CYMDEITHASFA CWM- O'GWY. r GAN Y PARCH. EVAN PRICE, EBBW VALE. Yr oiedd trefniadau y Gym- deithasfa yn dra dymunol, ale heb unrhyw ball ar sirioMeb a chared- iigrwydd y gweinid!olg"a'reglwys, a chafwyd cydweiithrediad calon- n:olgl yr boll enwadau. Yr oedd y igynryohiolaetb dipyn yn fylchog y nosoni gyntaf, ond teimlem yn falch fod cynifer 0'1' tadau yn bresennol Dydd o Ymostyngiad. Aeth y cwbl ymlaen yn bur hwylus yn yr eisteddiad cyntaf nos Fawrth hydi nes i'r cynnyg o- alw sylw'r Llywodraeth at ddiwrn- od o YmoiStynigiad Cy.fFredinoil1 i gael ei ddwyn gerbron. Synem ar ddiwedd y drafodaeth fod cym- aint o amser wedi ei dreulio i. drafod mater y eytuillai, pa wib a'r ei briif,h.an.fo,dli,ca-i. Doeth oedd pen- derfyniad y cyn-lywyddion yn cyfunoi bore drannlo.e,th--yr holl siarad1—gan drefnu i'r cais gael ei ddaafon i'r Prif Weinddqg", otid os ma dldoi ateb bodd-haol ymhen ychyddig iawn o amser1, ein bod' i weithredu ein hunain fel Cym- deithasfa a Chyfundeb. Croesaw. Odiaeth o hapus a, diddorol oedd y croeso; cynn-e-s i'r Parch. J Huighes, M.A., ar ^i ddiychweliadi i'w ben gynefin. Safodd pawb ar eu traed, gan dalu gwaroigaeth calon i Weinidoig1 da i Iesu Grist, sydd wedi ei ddonidn helaeth fel preg-ethwr ac awd'wr enwog, a'i boll fywyd wedi ei lenwi i'r ymyl- on a .gwaith gonest a glan. Yr Btholiadau. Aethpwyd d-rwy heliynt yr ethol- iadau yn esmwyth. Amcanwyd dwyn i mewn Yf eHen. leygol i'r Gaclair, ond nid oedd barodrwydd y tro hwn. Deragys hyn geid- wad aeth naturial' y Cymro, a'n harafwch diarhebol ninnau fel Cyfundieb i srymud cam ymlaen oddiwrth drefniadau ein henafiaid. Y Saboth. C'afwyd trafodaeth lielaetii ar y genadwni o Fynwy dros ddeis- ebu'r Llywodraeth i ddiiwygio'r gyfraith fel ag1 i'w gwneud yn ;Y amhosiib1 d dlramorwyr ac eraill i fasnachu1 ar y Saboth. LleFar- wyd yn gryf gan yr arweinwyr ar yr arwydddon amlwig- o ddirywil,ad welir yn y trefydd a'r .gweithfeydd giyda cbadwraeth y Dyd!d Sanct- aidd. y Gronfa Ganologr. Cyfiwynodd y Parch. T. Bowen aclrolddiad tra diddorol o banes y Gronfa Ganolog. Dyma weith- iwr caled eto mewn gwirionedd, yn cymryd poen i egluro'r cwbl yn yr ysbryd g'oreu, ac yn meddli ar daientau ysblcnydd i hyrwydd- o'r gwaith pwysig yma yn ei flaen. Pwysleisiaii ddau beth yin arbennd-g :— (1) Apel ig-ref ,am ,gyfraniaåa U' at y 'Capital' Account.' (2) Tanysigrifiaidau blynyddbl y I oddiwrth swyddogion yr eglwysi a igweinddogon a. iphregethwyr. Byddai h.anner coron yr un yn cael eu talu yn gynnar yn adiigon i wneud yr oil yn llwyddiant sicr. Cafwyd prawf o -hiaeliondi par- baus y Priifathrd' Prys, M.A., yn. ei danysigrifiad carediiig- 01 £ 100 i DWysorfa'r Biwydd-daliadau. Hef- yd, Igwrrthodiai dderhyn CyfliOlg yn hwy nes y bo''r rhyfel drasodd. Edmygwn, yn fawr ei alluoedd ,gwych, ei egni. dilbal 1, a'i frwd- frydedd dilgyffelyb, and UWlch lavv"r cwbil ig'werthfawrogwn ei hael- frydedd d'istaw, a'i symledd tawel, di-loil. Caff ed hoen ac egwyi i'n harwain a'n hysbrydoili am fiyn- lyddoedd lawer. Un o areitliiau mawr yr ejstedd- iadl yma oedd datganiad clir a byiawdl Mr. D. O. Evans, y blaen- or .brwd a llafurus 0 Clapham Junction. Byrdwn. y cwbl oedd fod yn rhaid i'r Cy fun deb i symud yn fwy cbwyrn giyda chydnaibod y gweiniidoigion am eu gwasanaeth hunan-'aherthol. Siaradodd beth- ;au amserol ar gwestiwn cyflenwad t, y y pulpud, <laeth a ffekhdiau ger- bron sydd yn anwiadadwy. Gwel- ai pawb miai nid siarad ar antur yr oedd, ond ei fod, wedj, hen as- tudio'r pwnc. Yr oedd cymaint o fynd ar ei .genadwri fel y parlys- wyd rhai o'r brodyr a syndod. Ond gwyddai eraill yn d!da am dano, a'i fod, drwy ei ffyddlon- deb, a'i wasanaeth drwy 'r blyn- yddoedld wedi en-nil 1 yr hawl gvf- iawn ii. bvvys-leisio'r mater. Dych- welodd at y mater drannoeth wed'yn. Ac Did yw yn, addaw gorffwysdra i Gymdeithasfa'r De, nes y pzen,o,di,r, Pwyllgor cryf, nid Q'r swyddogion yn undig ond er- ail], sydd yn barod ac yn gyjnwys i didwyn allan y gwelliannau anigeniiieidiol hyn. Amrywion. Hyfryd oeddJ igwrando ad rod d iad ooeth a ch ryno Pwyligior y Mil'wyr gan. y blaenor bywiog ac dfro o Blaenigarw. Priodol oedd (gobirio ,mater' pwysiig y Pregeth- wyr Lleygol hyd y Gyimd-eitbasfa nesaf, gan wasigu ar yr eglwysi a'r Cyfarfodydd Mi sol' i ystyried yn fanwl Adroddi-ati yPwiyUgor ifu'n eistedd at yr achos. Yr oedd cen-adlw-rio Prycheiniog dros i'r chwiorydd gael lie mewn un- rhyw drefniant newydd a gyflwyh- ir j'n sylvv. D'engiyis byn h-efyd -n arwyddion yr amseroedd. Yr oedd Adroddiad Ysfcadegydd y Gymanfa Gyffreainol yn un pwys- ig, a gresyn fod yr amser mor fyr t, y i'w drafod. Yr1 oedd cyfarfocl arbennig y Pre: gthw,yr fore Mercher yn un. ,gwir adieiladol, a chafwyd papur gwerthifawr ar 'Safle'r Ysigol. Sul yn. ein piitlv yug nghyfal fiod y Blaenprd-aid. Y Bwrdd Addysg-. (f Yr oedd adroddi^au'r Bwrdid Addysg" a Pbwylligor yr Athro- feydd y-,n c-eal eu oyflwlyno g'an X Prifathro. Yr oedd tipyn o .am- rywiaeth barn iyinglyn a cbylch ar- bennig awdiurdo-d y Bvvnld Add'ysg. TeimSdd mai'r Cyfar- fodydd Misol a'r1 eglwysi. igartref oedd i benderfynu' cymeriad a dawn yr ymgeiswyr, ac'y dylai'r Bwrdd Addysg gyfyn-gu ei h un i'w fa es. neilJtuol ei bun. At-obiad y Prifathro oiedd mai nid gonnc;;u arawdmdod nehoedd yr amcan, ond pwyslieisio y: dylid bod yn dra gotfalu-s i roi yr boll reoJau mewn g-weithred-iad. 0!8 gwelai'r1 Bwrdd Addysg fod esigeulusdra'n bod, ei ,d ddyledswydd oedd hysbysu hynny, a goil'al u, fod yr boll drefn- i,a,d'au'n cael eu cario allan.. Y Symudiad Ymosodol. Yr oedd- Adroddiad y Symudiad Ymosodol. yn. un calonogol, a'r cyun ydd o dan yr amigylchiadau yn dra dymunol. Ni bu erioed ..fwy o e,gni yn y mudiad niaig yn bre.sen.noi, a thyn .syilw cyffredin- ol mewn cykhoedd y tu allan i'r Cyfundeb, oberwydd, ei sell dros burdeb a'i ymdre-chion i achiib y dosbarthiadau iselaf 'eu moes yn ein lleoedd poblog. Xilongryfarcliiad a Chroesaw. Yr üedd y llongyf.archiadau i'r Parchn. J. Morgan Jones, Caer- dydd, a W. E-vans-, M.A., Pem- bfiOke Dock, ar eui igWaith yn cyr- raedd eu 8oai,n oed, yn un o'r pethau mwyaf effeithiol a hapus a fu erioed yn-g Nig'hymdeithasfa'r De. Yr oedd y cyfarchiadau yn h wyIiog a brwd, a gwir.,&,alon,nog, agwelai pcrwb eu boOd yn, gyn- nyrcb gwÎr dekiiiiad, ac yn ddiat- iganiad cywiro, farn y cyfarfod, a'r holl Gyfundeb yn y Deheudi r, ac nid hynny'n unig, ond y mae'r Tadau hyn ymhlitb y glQireu o nxldion. y nef i'r De a'r Goigledd, a Chymru gyfan. Nid oes, ball ar eu begnd, a'u gweithgarweh, a chredwn y cant flynyddoedd eto o wasanaeth 'hapivs yn ein plitb, i'n t harw'ain :a'U doethiineb, :a:n sirioli a'u profiadau hapus. Tlws odiaeth oedd' y derbyni-ad sym.1, o-n-d cywir, i Lywydd enwoig Cymdeithasf a' r' Goigledd. Yr oedd ei atJeib yn siriol ac urddasol, ond fel efe ei bun yn, llawn o naturioil- deb hyfryd. Gwerth fawrogid yn fawr ei eiriau ar uncleb agosach y ddwiy Gymdeithasfa, ac e.i.ddunwn iddo iechyd a nertb i sylweddbli ei ddelfrydau alddunol ynglyn. a chydweiithrediad gwahanol gang- hennau Eiglwy's Iesu Gris,t yng' N giiymru. Yr oedd Cymdeithasfla Cwm- agwy yn un i'w cbofio'n hir. Ni chlywsom nemo'r 'erioedufwy o ar- eitliiau, ond yr oedd rhyw ysbryd- iaeth biyifn-d yn eu nodweddu oil, a'r syilwadau ooffaj am y ,gweini- doigiioin ymadiawedig yn nodedig o cffei thiol. "Cwympa'r dail ond pery natur Ar ei gyrfa mlaen o byd, Cwympa'r saint ond pery'r eglwys Tra bo ,i heisiau yii y by.d.
GOHEBIAETIIIA U.
GOHEBIAETIIIA U. (Nid ydyrnyn ystyried ein hunain yn gyfrifol am syniadauein Gohtbwyr) •C'EiN iH AD:AET!H MILWYR CYM- REIG ALDERSHOT. AT OLYGVDD Y CYJIRO. Mr. O'ol.,—Yr wyf yn cael y fr^int 0 dreulio y mis fa win i weithio dan nawdd- iCymdeithas1 y De, gj-da'r genhadaeth uchod. Y Parchn. J. Mor. gan,, Llwyn-pia, ac E. W. Ilearce, Porthcawl., fu yma ym Mchefin a'r mis diw.eddaf, a thrwy eu Hafur diwyd ac egn.ioi' hwy, :a. dylifiad ychwan-egol o fiiw-yr Cymreig i'r wersyllfa, y mae y genhadaeth yn ddiweddar wedi cyn- ydidu a llwyddo yn fawr. Yng lllghyfadod ymadawol Mr. Mor- gan, rhwng y milwyr, ag ychydig ferched Cymreig o'n. 'Munition- Works' sydd yn. y cylch, yr oedd tua 110 yn biesen-mol, ac yng nghyfarfod ymadaw. ol, Mr. iPearce, yr oedd 130 yn bres, ennol. Y mae y ddau frawd Igweith. gar hyn wed-i gadael argr.aff ffafriol v iawn ar eu hoi, a sicr yw y try eu hymdrechi.on yn fendith i, ugeiniau o'n chwiorydd. ieuainc y daethant i gyffyrddiad a hwynt. Fel y gwyr d.ar. ilenwyr y CYMRO, y mae y cenhadwr yn gorfod -gweini i gysuron tymhorol, yn, ogystal ag i anghenion ysbrydol y milwyr, a golyga hynny draul. T'uag at fyynny cefais gasgliad o £4 3s. oc. gan fy eglwysGobaith, Cwmdar— » cyn i mi ymadael y Sul diweddaf; ond er haelioned y buont, syrth y swm hwnnw yn. fyr o rai puinnoedd i gyfar- fod a'r an gen. Yr wyf wedidanfon apel personol. at rai cyfeillion. Os disgyn'a lly-gad rhyw gyfaill tyner galon i'r achosi da hwn ar y llinellau llyn, byddaf yn dra diolchigar am ei -gydymdeimlad ymarferol. Os daw digon at hy-n,ny i law, yr wyf am allu rhoddi copi o'n Psalmau yn Gymraeg yn Haw pob- un o'n bechgyn sydd 4hddo ag a fydd yn debyg o wneud defnydd- ohono. G.an, hyderu ar garedigrwydid eich darllenwyr. Rusco-mbe, T. POWELL. Aldershot. PRINDER GWEINIDOGION. AT OLYGYDD Y CYMRO. Syr,—Cwynir yn enbyd yny wasg Siaesineg. y dyddiau hyn f-o-d athrawon ysgiolion yn brin, ac yn: prinhau. Beth yfdiyw yr achos? iCyfiogbychan. Nid ydyw y cy'log ar gyfartaledd, mae'n ymddangos" oild ;614o yn y flwyddyn. Dichon nad ydyw yn gymaint a hynny y.mg Nghymru. Cwyni riar bob Haw fod gweimkiog- ion yn brin, ac ymgeiswyr yn bygwth bod ymysg y ipethari a fu? P.am ? iCyflog byohan, ie, rhaid iÍ. mi ddweyd igyda gofid, gwaradwyddu-si o fychan. 'Nid ydiyw cyflog gweinidogion: yng Nghymru. ar gyfartaledd yn Zilo. Cyfiog yr YSigoHeistr lie yr wyf fi yn swyddog ydyw £140. Cyflog gwierni, do,g fy eglwys ydyw .£"120. Mae y ddau yn ca,el rhy ychydig. P,e cawn i fy ffordd fe gawsai-y ddau ragor, ond n:s- caf.. Beth ydyw'r canlyniad o hyn? Gor- esgynnir ein pulpudau gan bob math 0 lefarwyr, rhywun a ellir ei gael o ba .enwad bynnag, yn enwedig os yn fodd. lawn. ar gydnabyddiaeth f-eehan. Llanwyd ein pulpud mi eleni 5 waith gian rai heb fod yn fl.aenori.aid, a bu y puipud yn wag 3 gwaith y flwyddyn hon-i hyn y mae pethau wedi d'od- nid yn d'od., andw,edi d'od. Y mae yn y C.M. i ba un yr ydwyf fi vn- perthyn 7 o deithiau He nad ydyw'r gydriabydddaeth Saboth-ol ond £ 1 ios. cYStfd: a 15 swill cyn y rhyfel. Ac y mae yneiii C.M.—nid ar antur yr ysg- rifenwaf-^ddegau o deithiau yn rhoddi dim ond £ 1 15^. yn lie £ 2, a rhai yn rhoddi £ 2 yni lie £2 5s. a £ 3. 'Bydd gan broni yr oil o'r eglwysi hyn o ^15 i £30 '0 ".bal.a.nc.e" bob blwyddyn, yr hwn a gsdwir at glirio dyiedion., &c. Rhaid i ni ddiwygio, yn wir. Cym, ered y C..M. ,arweinj,ad cryf yn y mater, a rhiodideld ar ddeall ina ddylai lle-iaf- sw-m y gydnahyddliaeth Sabothol fod islaw f2. Tafler y syniad Cx ioz- i'r w-audd ,a'r ystluimod. 'Lie y by.ci.doO yn amhosib-1 i daith roddi £ 2 trefner helipu. Byddai cydnabyddiaetho 1,2 j^n dipyn- o- welliant. Ac n-i ddylai un. rhyw weinidog gael Hai nag ^80 am waith bugeil-iol. Yn lie bod yn weini- dog ar un eglwys fechan o. ioo., a'i gyfloig yn ddLm and £30 n-eu 640, byddedi iddo fod yn weinidog ar ddwy, itair, neu bedadr, a'i gyflog yn. f,8ó neu /ioo. Nid oesl unrhyw un y tal rhoddi dim pwys ar ei farn a ddyw- eda fod £200 yn y flwyddyn yn ddim amgen na chyflog byw. A oes. dim W.Q.
YR EISTEDDFOD.
llawn. cymaint a'r Cymry. Yr oedd y dull yr aetih trwy ei waith fore Mawrth, pan oedd cynifer o r beirndiaid a'r cystadleuwyr, &c., heb gyrraedd i'r Biabiell, mewn .glair yn' ddigon. o ryfeddod. Ac ni wnaeth Penar erioed mo'i waith yn well mag y g wnaeth eleni. Lie i fod yn. falch iawn- o'i barwein- wyr Eisteddfodbl sydd gan Gym- ru. Llwyddiant digwestiwi), igallwn feddwl, fu'r Eisteddfod hon, ac y mae'r 'Pwyllgor a'i swyddiogion i'w llomgyfarch yn galonnog. Enaid pob symudiad balch a mawr, fel y igwyr pawb, yw'r Ysigrifen- Z, ZD nydd.. Ysgrifennydd yr Eistedd- fod horn yw Mr. I'hiiHp Thomas-, ac y male'n amlwigna eTlid mo'i rajgorach. G'weithiodd mewn. amser ac allan o amse,r, a dylai cefiledl" gyfan ddiolch i bob Ysg- rifennydd Eisteddfod Genedlaeth- ol am ei lafur waith. Gwohr oreu Mr. Thoimias heddyw yw llwydd- iant. ang-hy.ffredin yr Eisteddfod elend. Y flwyddyn nesaf, i'r Eistedd- fod i Gorwen, a g"wahoddwyd pawb yno e,l;e;nl yn, Nghastell NeddJ mewn araith na wrandewir ond yn anaml iawn, ar ei ohyffelyb o ran dawn., chwaeth, a sylwedd, gan Mr. John Morgan Islwyn, Cor wen, Ysgrifenydd y Pwyllgor Llenyddoil. C afood ef a Mr. Hugh Morris, yr Yisgrifennydd Cyffredinol, dderbYDiiad serchog gan Gymdeithasau'r Orsedd a'r Eistedcifod. Y flwyddyn wedyn ,eir i'r Barri, a goibeifchioi y bydd Heddwch ym mhoimban trwy'r byd ymhell cyn hynny. Rhaid anion hwn heddyw, oyin y Gym- anfa Ganu, ond daw gair eto'r wythnos nesaf am y Gymanfa.