Y Cymro

LLANIDLOES. DYDD COFFA. — iSiaboth, Awst 4ydd, cynhaliwyd ar gais y Maer gyf- axfod. undebol yng righapel China. Street. Daeth tyrfa fawr ynighyd nes gorlenwi'r adeiilad eang. Gwedi i'r Alaer egluio, amcan. y cyfarfod tra- ddodwyd anerchiad gan y Ficer y Parch. Canon E. O. Jones ar yr M Angenrheidrwydd am Weddio." Yna dai'llenwyd gan y Parch. J. T. Davies, gweinidog yr egiwys, y deg gorchym- yra, ac arweiniodd .mewn cyffesiad ger. bron Duw o'n pechod. fel pobl a theyrnas. Dilynwyd- gan y Parch, J. J. Young (B.) mewn 'gvveddi o ddeisyf- iad dros ddynolryw ac ar ran ein teyrnas. a'n byddin a'n llynges, &c.' Yn olaf cftrymwyd, gan y Parch. W. (A.), weddi am oruchanaeth a heddwch. Canwyd emynau pwrpasol ynystod'y cyfarfod. 'Roedd cwmniau y V.T.C. a'r Red Cross a'r St. Jqhn's Ambulance Brigade yno'nsl\vyddog-oll, ac hefyd y Cyngor Trefol. Mewn urddas a dwyster teinilad ni fu yma er- ioed well cyfarfod.

ME IRION A'R GLANNAU. Mr. Rees Jones, Bryn-Peris, Aber- maw, sydd i arwain v canu .yng Nghymania Dosbirth y Dyffryn y flwyddyn nesaf, a'r Parch. Peter H. Lewjs sydd i. arwain Cymanfa Ganu yr Annibynwyr yn N,ol-geUa u. Yng nghyfarfod diweddaf Cyngor yr Eglwysi Rhyddion, Abermaw, caed ad- roddiad cyflawn gan yr Henadur Martin. Williams, Y.H., o Gynhadiedd Llandudno, yr hon oedd wedi cael ei galw i "brotestio yn erbyn dwyn Mili- tariaeth i fewix i'r ysgolion dyddioi. Bu farw Mr. R. O. Jones, cyfreith- iwr, Blaen.au Ffestiniog, a chrwner Sir Feirionydd, y Sadwrn. cyn y diweddaf yn dra sydyn. Hysbysir fod eglwys- Saesneg y M.C. yn Abermaw wedi methu cael pregethwr y Sui cyn y diweddaf, ac felly na bu ynio, wasanaeth bore Sab- oth,-am y tro cyntaf er agoriad y caipel. Mae bod heb bregethwr yn dyfod yn ddigwyddiad cynefin yn yr eglwysi bychain.. Da gennym weled Mr. Gwilym Pari HUWSI, mab y Parch, a Mrs. W. Pari Huws, adref ar ol ei warediigaeth ddiweddar. Yr oedd Mr. Huws, yr hwn sydd .gyda'r R.A.M.'C., ar fwrdd "v 'Warilda,' yr hoii a siuddiwyd ^an y gelyn. Amddiffyn y nef fyddo drosto eto yn, y dyfod ol.

.RJHYtÙ Mewn cysylltiad a'r "Women War Service,' agorwyd arddangosfa, yr hon sydd i barhau am wythnos yn y Neu- add Drefol, dydd lau diweddaf,, gan Alrs,. Lloyd George. Ffurfiwyd yr or- ]' ymdaith o'r Station, yn, cael ei blaen- ori gan y 'Band' drwy yr heal i'r [ PanHon, yng ngwydd miloedd o bohl. Gan fod y dref ar hyn o bryd yn or- lawitt o ymwelwyr, yr oedd yr adeilad dan sang. Llywyddwyd gan Mr. H. N. Glads'tone, Arglwydd Raglaw Sir I b W'Y Fflint, a thraddododd anerchiad pwr- pasol i'r amgylchiad Yna galwodd ar Mrs. Lloyd George i annerch y cyn. uIliad ILuosog. Cafockl dderbyniad hynod o frwdfrydig. E.r nad oedd yn ddigon hyglyw i'r dorf glywed ond ychydig, cafodd wrandawiad astud, a diau fod y dorf yn falch o.'r cvfleustra i weled priod hawddgar y Prif Werni- dog, er nad; oeddynt yn abl i glywed ond tra ychyd-ig o'i haraith. Dilyn.- wyd gan foneddigesau eraill, gan an• nog y merched i ymuno a'r Gymdeith- as i wneud eu rhan yn. yr argyfwng r presennol. Diolchwyd i'r slaradwyr gan Esigob Llanelwy, Major Cooper, a Mr. T. J. Hughes, Cadeirydd y Cyngor Trefol'. Yi oedd. Archddi aeon 'Lloyd', Flicer y dref, ar y llwyfan, ond nid oedd yr un, o'n' gweinidocrion Ym- neilltuol ymysig yr etholeddgion, er fod aimryw ohonynt ymysg y dorf. Pa- bam, atolwg ?

NODION 0 FON. Nos Fercher cynhaliwyd rihyrsal Cymanfa iGanu Dosbarth y Gogledd ym Mryn'ieiaii, o dan arweiniaa Air. l^ieweiyni Jones, ysgriiennydtl dyiai, a selog.j Gymanta. Uatwya canu rhag- airol, gwir ernes o Gyniania gofiadwy sydti i w chynnai. yng JNghemaes o dan arweiniad Mr. T. Hopkm, Evans, Mus. liac- Darparwyd yn helaeth ar gyier y dieithriaid gan gyfei.llj.on Bryn'ieiail, a gweiwyd Mr. k. L. Edwards', Y.H., Pencerdd, a biaejior hyna'r egiwys, a thrysorydd y Gymanfa yn ei nwylaaU goreu. Catwyd anerchiad brwd, fel arfer, yn ystodi y cyfarfod gan Mr. Lewis .Hughes, LIf. Y mae Mr. H. Pryse Jones, Nhv- bwrch, wedi cael gajwad gan eglwys b i.N Burry Port, yn y De. CynhaÜwyd cytarfod pregethu yn \"eibo 4dydù LIun IGwyl 0.3a,ne. Gwas- anaethwyd gan y Parchn. S. T. Hughes, CaeJgyhl, a W. J. vViilliams, .[.lanfair P.G.—ewythr a nai. Da fydd gan la weroedd drwy'r wlad d,de,ai,l, fod y Parch. W..Llewelyn Lloyd yn gwella n araf ar ol bod dan drimaeth lawieddygai. yn Lerpwi. Y mae'r Parch. R. W. Jones, M.A., (Icrian, yn dechreu ar ei waith fel bugai,leglwys Hyfrydle iGaergybi ym Medi. Jjynia egiwys Gadeiriol Meth- odistiaeth y Sir. Y mae'r Paich. J. Bennett Williams, B.A., Bolton, wedi derbyn gaiwad o egiwys Saesneg Caergybi. i,

BRYNREFAIL, ARFON. Peth cyffrechn iaw-n eleni ydyw gwei. ed -nuier o bian't ysgolion yn gwersyliu draw ac yma ar hyci y wlad. Gvvna ysg. oiion y trefi mawuon deriniadau eang i'r bechgyn^ a'r genethod iynd i gyn- oi'thwyo r anla-ethwyr yn y cynhaeaf, a'r un pryd dciiddori eu hunain ac ad- 'iiewydau eu rierth a'u hiechyd. Dyma un o Lawer o effeit'hi.au'r Rhyfel ai eiii bywyci, ac un o'r digwyddiadau hynny y bydd i'r effeithiau barhau a newid ilawer ar iam'pobl y dref ar fywyd y wlad. Rhyw wythnos yn ol daeth i ardal Bryn reiau, Arfon, nifer o enethod ieu. ainc o rai o sgolion Cajiolraddol Gogledd Cymru, gan gymeryd yr ysgol Sel man eu trigi.as, tra yma. Arolygir iliy w 35 o enethod a. deuddeg o swydd- ognoni gan Miss Willialilsi, M.A., prif- athrawes YSigolSir yr Wyddgrug. Cynorthwyir hi. gan. M-iss Lewis, Wiec- sam, a Miss Aberystwyth. Dydd Mercher gwahoddwyd rw cyfarfod ar law-ni yr yggol ni-fer o arweinwyr yr ardaioedd, aroilygwyr yr ysgol sir, y gweinidogion, lac amryw foneddigesau gymerent ddiddordeb yn eu hymwel- iad, a chaed tipyn o,hanesi y mudiad -gan Miss Wilson a Miss: Williams. 'Croesawyd hwy yn gymnes gan Mr. Foster; prifathraw Ysgol Ganolraddol Brynrefail, y Parch. T. J. Teynori, a Mr. R. E. Jones, Llanbenis. Mwyn- ha'r genethod ieuainc eu hunain trwy gymryd teithiau yniysg ,rhai o'r gplyg- feydd ardderchog yn ardaioedd Eryni, gan ddringo'r Wyddfa, a'r mynydd- oedd o amgylch, ymweled a'r llanerch. au ag enw Arthur arnynt sydd yn frith drwy'r ardaloedd yma fel Ilawer ardal arall yng Nghymru ,a C'hernyw. Dy- munir iddynt amser hyfryd a difyr, a bendith ac adgyfnerthiad corff a medd. wl i ail afael yn ieu igwaith dros flwyddy-n arall.

CAEiR F YRD D'l N. Y mae i egiwys Bethania, Caer- fyrddin, ei h-anes. Cymharol ieuanc. ydyw—prin un mlynedd ar bymtheg oed, ond. nodweddir blynyddoedd ei hieuenctyd gan irder a ehytanydd y tu hwnt i.'r cyffrediii. Eglur yw ei bod wedi bod yn cerdded yn. hylaw i gyf- eiriad y dydd-, a. goleuni byd arall yn taflu ei lewyroh ar^ei llwybr. Pan gorffewwyd hi nid oedd nifer ei hael- odau ond pymtheg ar hugain,-heddyw rhifant tua chwe' ugain a deg—cyn- nydd pell y tu hwnt i gan cyrnaint yr adidewid. Y mae yn ymyl wyth mlynedd er pan gymerwyd at ofalaeth yr egiwys gan y Parch. J..0. Jones, brodor o Blaen- anerch, Sir Aiherteifi. Y mae yntau ."wedi bod yn deyrngarol i'r alwedig- aeth, a difrifweh caJon ac yshrydol- rwydd meddwl yn. nodweddu el weini. dogaeth. Y mae iddo lie cynnes yiiig nghaton ei ddeadell fel y gweiwyd; nos lau, y iaf cyfisol, pan ymgynullodd nifer luosog ynghyd i gyflwyno iddo anrheg werthfawr o 'silver tea and coffee •gsrv-ice' ar a'chlysur e1. bri.odas. P-wysleisid gwerth yr anrheg gan y teimladau mynwesol ag oeddynt y tu ol iiddi. Gwnaed YiCyfiwynliad ar ran yr eglwys. gan Miss Sallie Davies. 'Cafwyd braslun o hanes yr eglwys, o'i chychwyiiiad hyd yn awr gan Mr. J. J. Jeremy, ei hygnifennydd ffyddlon, a dygwyd tystiolaeth uchel i Mr. Jones fel dyn, cyfaill, a gweinidog gan y Mri. W. Thomas, T. Davies, J. Jones W. Williams, D. Evans, J. Roberts, J. Evans, a'r Parch. R. P. Griffiths. Cafwyd unawd gan Miss Davies a chydganau gan y plant o dan arwein- iad Mr. Evans. lau Rhoddwyd hefydi agoriad breichiau a chalon i -Mrs. Jones, yr hon; sydd eisoes wedi gwneud ei hun yn annwyl gen:nyin. Duw rodd-o i'r dda-u yn helaeth 110 oreu y ddau fyd, ,a blynydd- oedd maith digwmwl i gerdded i ii-iewn ac allan ymhlith y praidd ym Methania.D.E.

TON PENTRE, RRONDDA. CWRDD ANRiHEGU DR ED- WARD HUGHES AR E1 FY NED I FON.—Nobon hir ddisgiwyliedig oedd y hon; gam y dd v. y lofa fawr a'r ardal, er dangos ihyw arwydd fechan o'n gwerthfawrogiad Ü gymeriad .a'r gwas- anaeth tra ffyddlon a roddodd Dr. Hughes i gleifiou yr ardal am dros 26 mlynedd oddiar ei ddyfodiad yma o Rymni i 'fod yn feddyg dwy lofa fawr— glofa y Ton aglofa y Bwllfa. Nos lau, Gorff. 25, dan lywyddiaeth y Parch. E W. Davies, igweinidog y Bedyddwyr, yr hwn oedd yn hen gyf- aill'i'r Dr. er ys tros 40 mlynedd, ac fel yntau yn hannu o ILeyn, yr oedd cynulhad da wedi dod ynighyd erbyn wyth o'r gloch. Caed can. agoriadoi gan Tom Lewis Gelli. Yna caed ar- aith y Cadeirydd. Dywedodd ei fod yn ei, gwidd lanrhegu- yn Rhymni 26 iiilynedd yn oJ, ac yn cofio Dr. H. yn dda. cyn iddo ddechreu ar ei gwrs meddyigol, 'ac wedi ei ddilyn gan ed- mygu iei gymeriad glan a chryf. Daeth i gysylltiadagosl iawn .a bron bob ty a theulu yn yr ardal, ac yn adeg afieehyd a damwiain y gwelwydmor werthfawr Oedd y Dr., nid yn unig fel meddyg, ond fel dyn Duw. Caed areithiau gan Mri. John Morgan, Pwll y Ton, a David Jones, Bwllfa, gan Alfred Bundy, Parch. Oldfieid Davies, B.A., a Mri. T. Mi-Ilward, cyfreithiwr, a Dd. Thomas. Yna darllenodd Mr. David Davies yr anerchiad1 dynwyd allan gan y Cadeiiydd yn Gymraeg, a Mr. W. D Morgan, yn Saesneg a dynwyd allan gan ei weinidog, Parch. M. I-I. Jones, B.A. Yna darfu i'r Cadeirydd gyf- Iwyno yr Album. Mr. David Thomas, Y.H., diacon o gapel y Bedyddwyr, a gyflwynodd iddo iOriawr aur werthfawr. Caed araith ddoniol anarferol gan W. T. Davies, Ysw., o Bontypridd. Caed caneuon gan Miss May Davies, Tom Lewis, IBen Devonald, a T. J. Price yn chwarae ,a Miss. Lottie IHQwen. Yna caedi gair byr gan 'Gweinogyddl fel Bardd, a chaed ateb Dr. Hughes, yn llawtv teimlad. Nid oes gennyf ffenestr fawr," ,e:bai'r Doctor, "nid wyf yn gal!lu gwneud arddanghosiad da, ond pe gwelech fy nghalon heno, mae vno 'west of England' goreu stuff yno, ond ni allaf ei ddangos heno, rhaid tewi a dweyd diolch." Dywed. odd y Y.H. fod John Hughes ei fab i gael y 'watch' arei ol, a galwodd y cadeirydd ar Mr. Mill'ward fel cyfr,e.,th- iwr i wneud yn siwr o'r 'succession' yniglyri a ihyn o'r 'estate.'

NODION LERPWL. SABOTH YMOiSTYNGIAD—Treul. iwyd y Saboth diweddaf yn. yr holl addoldai Cymreig fel dydd o. ymos- tyngiad, trwy gynna1> cyfarfodydd g weddi a u, a'r lleoedd yr oedd pre- gethu ynddynt, cafwyd preget'hau neu anerchiadau a'u cyfeiriad, at yr amgylchiad. Yu; y prynhawn cafwyd cydigynulliadau crefyddol yn y ddinas. a'r Bwrdeisdreti cylchynol, pryd yr ymunai yr Eglwyswyr a'r Ynmeilltu- wyr, o dani nawdd y gwahanol gorff- oraethau, ac hyd y deallem teimlid yn bur gyffredinol fod y cyfarfodydd yn cyrraedd. amcan uwch na bod yn ar. ddangosiadi a rhwysg, ond buan iawn y mae yr argraffialclau hyn yn diflannu. A1A. Iv W OIjA E TH AU.—Drwg gen- nym gofniodi inarwolaeth Mr. Ellis W. J ones, Waterloo, yr hyn a gymeroddle ddydd Mawrth diweddaf, yn bur syd. yn. Gwanaidd ydoedd ei iechyd er ys tro, ond. nid oeddis wedi dychmygu fod y diwedd mor agos. Adweinid Mr. Jones mewn amryw gvlchoedd fel brawd i'r ddiweddar "Gwyneth Vaughan." Yr oedd yn un wedi en- nill safle bwysig ym mywyd masnach. ol y ddinas, ac a fawr berchid gan bawb a'i hadwaenai. Gwasanaethai yr achos, yn Waterloo gyda'r ffyddlon- deb mwyaf, a bu am amryw o flyn- yddau yn llenwi y-swydd o flaenor, a byddai ei holl dclylanwad yn cael ei roddi o blaid pob symudiad daionus. Efe hefyd er ys1 amryw. 0 flyliyddau ydoedd Trysorydd y Cyfarfiod Mi sol. Cydyindeimlir yn fawr a'i wedrdw yn ei galar, ac ■eglwvs Waterloo yn y <s golled sydd; wedi ei. goddiweddyd. Yr ydym wedi colli o'n mysg un. olrbon,- eddwyr Cristionogol goreu a feddem, a theimlir bwlch mawr mewn cylch- oedd: Cymreig ar 'ei 01. Brodor yd'- oedd Mr. Jones 01 Talsarnau, a heb. ryngwyd ei weddillion yno i'w rhoddi i, orffwys ddydd Llun. Nos Saboth deallwn y bydd gwasanaeth arbennig ercoffa am dano yn yr addoldy yn Waterloo. Yr un diwrnod yn. ei chws'g cymerwyd, ymaith o'n plath Lady Robert Jones-, annwyl briod y meddyg adnabyddus, a chwaer i'r Hen. adur William Evans,, Y.H. Yn more ei dyddiau dygwyd hi i fyny yn adoo o'r eglwys. yn Borth, ac-er ei bod wedi, ei galw i lanwei lie yng nghylchoedd uchaf y ddinas, ni. chollodd ei S'cl ali hymroddiad gyda phethau Cymraeg. Ychydig yn 01 cymerai ran yng nghyf- arfod mawr y Gofcb Gymraeg, ac yr oedd ei sirioldeb a'i deheurwydd wedi bod o werth mawr i'r symudiad. Cyd. ymdeimlir yn fawr a Syr Robert Jones yn y brofedigaeth lem, ac yn fwy felly, oherwydd ei fod oddicartref ynglyn a'r ahvedigaeth ddyngarol, pan y cymer- odd le.

O'R YSTWYTH I'R DDYFI. CVDNABOD GWASANAETH.—Yn ddiweddar bu Mr. John Edwards, Gogerddan Place, yn Blaenau Ffestin. iog am dymor byr yng ngwasanaeth y cwmni olew. Cymerwyd mantais ar. yr achlysur i Wneud anrheg iddo gan aelodau Capel GwyHa, lie y bu am flynyddoedd yn aelod ffyddlawuac ar. weinydd y canu,1 er dangos eu gwerth- fawrogiad o'i gymeriad a'i wasanaeth. Ffurf yr anihegion ydoedd Beibl hardd, LJyÍr Emynau, a gwydrau. Rhoddwyd tystiolaeth uchel i Air. Edwards gan amryw o'r brodyr, a dy- muniadau am ei lwyddiant ef a'r teulu yn eu cartref newydd yn Aberystwyth. Daeth Mr. Edwards yma o'r Dref- newydd rai misoedd yn ol, ac y mae wedi vmaelodi yn Salem. AT'Y MI'LWYR.—Mae y Parch. W. G. Harris, Llanibadarn, wedi cymer- yd i fyny wasanaeth gyda'r mihvyr fel caplan am dymor. Bwriad Mr. Harris oedd mynedr drosodd i Ffrainc, ond prof odd ei iec'hyd yn .rhwystr i'r bwriad hwnnw ¡ehyg ydyw y bydd yn gwasanaethu yn y wlad hon. CYFARFOD YM-O,STYNiG,O,L.- C'ynhaliwyd cyfarfodydd yrpiostyngai i atgoffa dechreuad y rhyf-el yn y gwa- hanol gapelydd y SabGth penodedig. Yn Siloh cynhaliwyd y cyfarfod swyddogol, pryd yr oedd yn bresennol y Maer ac aelodau y Gorffometh yn eu gwisgoedd swyddogol. Gwasanaeth. wyd gan y Parch. T. E. Roberts, /M.A., gweinidog, a'r Parch. John H. Williams, Portmadoc. Dywedodd y Parch. T. E. Roberts, fod yn agos i fil o ddynion ieuainc y dref yn gwasan- aethu ar dir neu for, ac yn agos i bed- war ugain wedi rhoddi eu bywydau i lawr dros eu gwlad. Cafwyd pregeth. au grymus, gan y Parch. J. H. Wil- liams.

University of Wales- Graduates qualified for registration as Parliamentary Voters must regis* ter and pay fee by September 16th, igi8. Forms obtainable from Uni- versity .Registry, Cardiff.

SAtES BY Messrs. Diggory & Chapman, Corwen, Bala and Diolgelley. ASSEMBLY ROOMS, DOLGELLEY. !Sale of Superior Residential Furniture Messrs. DIGGORY and CHAPMAN beg to announce their instructions, to Sell by Auction on WEDNESDAY, AUGUST 21, 1918, in the Assembly Rooms, Dolgelley, where 'they will be removed for convenience of Sale, N a Quantity of SUPERIOR FURNI- TURE briefly including Carved Wail- nut Sideboard, Curled Walnut Book- case, (Grand Piano by Hopkinson in ehonized case; Carved Florentine Chairs;; Lacquered Chairs.; Settee and DivanChair in damask; Very Hand- some Grandfather Clock; Antique En- closed Washstand; Richly Carved Oak Overmantel with Bevelled Plates; Richly Carved Sideboard (en,suite) Genuine Antique Oak Dresser and Shelves, with open front; Willow I.Pa;ttem China; Marble Time-pieces; Mahogany and other Chests of Draw- ers Oil Pain/tings- and Engravings; ^Plated Articles,; and numerous other items. Short, descriptive Catalogue upon application to Auctioneers.