Y Cymro

Y, MILWYR CYMIREiIIÇ YN KIRKEE, INDIA. GAN Y PAKCH. EDWIN ROWLANDS. Beth amser yn ol aethum i l'oona gyda rhai dynion oddiyma fwriadent yam 110 a'r 'L,abour Corps) yno. Cym- erais y cyfleusua i ymweied a Kirkee —nid oes ond rhyw dair milltir rhyrig. ddynt Kirkee yw cartief llyvvodraeth Bombay yn y tymor gwlyb. Yno hefyd y mae 'Training Camp' a llawer 0 fidwyr Cymreig o vvahano. gatrodau.. Oddiyma anfomr minteioedd i Meso- potamia. Efall'ai y bydd1 gair ynglyn a hrynyu ddenbyniol. Trefnir a chynhelir gwahanol gyfar- fodydd Cymreiig gan y milwyr. Yr wyi yn amgau iiysbysien fechan o'r ..cyfarfodydd wasgaiwyd yimhlxth y pebyll. Dechreuwyd, Ysgol SuI wedi hyn. Ymhl'ith yr 'arweinwy.r ceir hachgen 0 Lanelii—Harold 'Griffiths, o'r .S.W. Borderers, ac iii). o, Blirken- bead—Edwyn Roberts, o'r Cheshires. Y mae hefyd eraill.' Cynhielir yr oed. fa .Gymreig nos Sul yn y Scotch Pres- byterian Church—by did, yn dda gan lawer o bosibl weled y darlun hwn o- honi., Ar nos, Sul yr ymwelais a'r lie. Yr oedd' y capel: age's yn ilawi), a'r oil mewn Khaki. Milwr oedd1 yn. arwain, un, arall wrth yr organ, ac arall—Mr. Davies, milwr am y tro, bnegethai gyda difrifweh. Yr oedd y gweddiau yn daerion. am famau a gwragedd a phllant acemiU gartref, a'r bechgyn yn y 'trenches.' Ceid tlysni tanawiad- 01 hefyd mewn gweddi. Bydd difynnu geiri.au un o'r bechgyn o. dro i dro,— cynt a chwed'yn—yn ddiddorol, o bo^ibi :—"Mae r cyfarfodydd yma yn dal yn. eu bendith. Daeth 'diriaft' new- ydd i mewn; ar ol i mi ddod: i'r ysbyty, a 'rwy'in deall fod yna lamryw o rai newydd wedi eu yebwanegu. Daeth y pregethwr (Mr. E. P. Davies, gynt o Sir Feirionydid) all,a,n,olt, ysbyty a phregetha iddynt bob Saboth gyda bias." "Y nos Saboth gyntaf ar ol i mi ddod allan daeth y Parch. W. Powell, oenhadwr gyda'r gwahan- glwyfus yn, Ne India, i'n gweled. Jihoddoclid inn\'r banes am y genhadr_, .a,eth, a da oedd gennym ei weled. Brodor o Sir Frycheiniog., ac.wedi ei ddwyn i fyny yng .Nghaerdydd. 'Nos- on Gwyl Dewi daeth y Parch. J. Pen- gwem Jones, a chawaom amser hen- digedig. '-Gardd a ffyulnon ynddi,' ydoedd y tes;tun. ;Bu dwyaw^r o gyfarfod melus iawn. Methais a'i gael i aros dros y Saboth, am. ei fod wedi trefnu pregetihu ym Mombay. Diolichaf i Dduw am ei gael am un- w,a-litli. Trwyddo ef cyflwynodd Miss Davies, l\'LD. (cenhades efo'r sydd ar hyn o bryd mewn ysbyty milwrol yn Bombay) Feibl ma. wr Cymraeg hardd, ac ychydig o lyfrau emynau iinini at ein gwasanaeth. Bellach mae hi'n bwriadu dod i fyny. 1 ymweied a ni y 'Saboth neSiaf." "Mae tri ü'r brodyr yma wedieu har- wain gan yr Arglwydd i feddwl fod yr Arglwydd yneugalw i aros allan yma, pan dderfydd y rbyfel. fel cenhadon dros Grist at yr India id." The Missio;!) House, ■M^n-dulwar, Taloda, rr- liombay Pres.. — —.

Y sgol Ramadegoi Clynnog. Cynhaliwyd Pwyilgor yr Ysgol yft Festri Moriah, Caernarfon, ddydd Iau, Gorff. 18. Cynrychiolid yr oil o'r Cyfarfodydd Misol, er fod niler o'r aeicdau yn analiuoig i fod yn brese-n- nol yn herwydd amgylchiadau. De- wiswyd Mr. 0 Robyns-Owen, PwlJ- heli yn gadeiiydd am flwyddyn eto. Cadarnhawyd cofnoid.o,n y cyfarfod blaenorol. Diolchwyd. i Mr. W. Jones, Bodaden, am ei Wiasanaeth niaith a ffyddlon. fel Trys:orydd y Pwyllgoir am flynyddau lawer, a datganwyd gofid fod Mr. Jones yn anaiiuog i fod yn bresennol yn herwydd gwiaeledd: iech. yd. Cafwyd adroddiad yr athraw am waith y flwyddyn. Agoxwy'd yr ysigol ym mis Medi ,gyda phedwar o ddis- gyblion, a derbyniwyd pedwar arall1 atynit ynystod y flwyddyn.. O'r wyth y mae tri yn ymgeiswyr am, y we mi- dog aeth—un o Fotn, a dan o Arfon—a'r gw,eddill a'u hwynebau i gyfeirijacla, eraill. Er mai wyth oeddynt ffuxflent ifavy nag un dosbarth ymhoib mater, ac mewn rhai materion fwy na 'dan. Gwnaeth yr,dlll ohonynt waith da, rhai ohonynt w.aith da iawn. Arholwyd hwy ar derfyn y tymor igan yr athraw. Idawenhai y Pwyllgor fod yr ysgol yn cychwyn mor lwyddianhus ag ystyried y,r amgylchiadau. Ai gais yr athraw, pasiwyd. i brynu Cof -lyfr (Register) i'r ysgol er rhoddii ynddo enwau y myfyr- wyr. Ynglyh a hyn, pasiwyd i wneud rhestr gylfawn, ■ byd y gellir, o'r holl fyfyrwyr fuyn yr ysgol 0'.1' dechreu blynyddau eu harosiad ynddi. Tuag at hyn gofynwyd i'r Ysgrifennydd anion a ty cyn-athrawon sydd yn fyw i ofyn .a oes ganddynt restiiau ,ac a fuaseot yn eu rhoddi i'r athr.aw i wneud y gwaith yma.. Dewiswyd y personau canlyuoi i weithredu fel Is-Bwyllgor: Y Liyw- ydd, r. 0. P,,oblyiis-Owen,, y Txysior- ydd, Mr. H. Ariander Hughes, yr Ysgrifennydd, !a Mir. 'G. Roberts,, CIYTh- nog. Am can y Pwyllgor hwn yw ys- tyried; unrhyw achos iVei'.ltnoi 'all gyf- odi, yn bytrach n,a,g i.r holl Bwyllgor gael ei alw i'w ystyried. Period wyd Mr. W. Williams, Ysgol Sir, Llanrwst, yn arholwr am 1918-19. Pasiwyd fod swm o arian yn cael ei neilltuo i fod yn wobrwyon. Calwodd yr athraw :sylw at y I'lyfrgei'l a'r priodoldeb fod mwy o lyfrau hawdd 4eu darUen y)n cael eu pwrcasu iddi. Pasiwyd i ym- haJj a oedd yn bosibl cael Ilyfrau trwy y 'Carnegie Trust. Cafwyd adroddiad yTrysorydd Mr. H. Ariander Hughes, yr hwn ddango'sai fod y swm o £7 xcs. mewn Haw ar derfyn y flwyddyn. J. JONES, Ysg.

GOHEBI AETHiAU. (Nid ydym yn ystyried ein lurnain yn gyfrifol am syniadau ein Gohebwyr). EMYNAU DYFED A'R 'CYMRO.' AT OLYGYDD Y CYMEO. Annwyi Syr,Roeddyn dda iawn gennyf weled awgryjniad 'jGet-hwr. Me-tljodist" yn eich rhifyn am Gorff. j I'geg. 'Rwyf yn dderbynydd cyson o'r CYMRO, a darlleninaf eigynnwys gyda bias neilltuol, yn enwedig Ermynau Dyfled. Credaf fod Uu heblaw mi yng nghanol yr helyntion, bldn yma yn der, byn budd a bendith o'i ddarllen. Cymeraf fantais o'r cylieustra yma i didiolch i'r Bardd enwog la,m yr Emyn- au gwerthfawr4, ac eiddunaf iddo hir foes: ibarhau i wasanaethu ei genedl. Dymunaf hefyd Iwyddiant mawr yn y dyfodol i'ch papur clodwiw, gan fawr obeithioy cawn weld y gyfrol cyn, bo hir. Yr eiddoch yn gywir, (Fte.) W.J. JONES. B.E.F., Ffxainc. YR YSGOL SUL. AT OLYGYDD Y CYMRO. Syr,—Byddiaf yai meddwl fod y gwa- hahiaeth rhwng hon a'r ysgol ddydd- iol gymaint a'r gwahaniaeth rhwng y Dwyfol a'r dynol, neu rhwng enaid a chorff; ac mai cam dybryd a hi ydyw eu cyffelybu fel y gwtieir. Y maentyn ymwneud a dau. fyd gwahan- 01. Gelliir yrnwneud a byd y corff ac ësgeuluslQ byd yr enaid ond ellir delim ymwneud a byd yr enaid yn iawn., heb fod hynny yn dylanwadu ar fyd y corff, er Y maent o natur gwahanol. Nid y cwtestiw.n pwysicaf felly ydyw pa fodd i ddysgu, ond pa beth i'w ddysgu ynddi, gan roddi, llai 6 bwys ar y trefniadau diddiwedd. HEK AELOD.

ER COF MR. W. WILIAMS, ARDWICK, MANCiHEISTER. CAN Y PARCH. EDWARD HUMPHREYS, ROCHDALE. Chwith iawn gennym g.ofnodi marwoflaeth y brawd a. enwir uchod., yr hyn a gymerodd le Y11.ei bxeswylfod, Cilfach, Aidwick, biore Sul Gorff. 28, I yn 65 mI. oed. Ganwydef yn Pentre. felin yn agos i Rhuddlan.. Bu ei fam farw pan oedd yn blentyn bychan. Cymerodd modryb iddo, sef Miss Wil- liams, Ty Newydd,. ffermdy ar fin y ffordd rhwng Newmarket a Dyserth, Willie bach, fel y geiwid ef, ati i fyw, ac gapel Dyserth yr .elai. Yno y dywedai ei adnodau, ac yno y derbyn- iwyd ef yn aelod eglwysig. Yr oedd ewy.thr iddo ef, sef David Parry, brawd i'w fam, yn. byw h-efyd. yn Ty- Newydd. Yr oedd, yn ddyn gaHuog, duwiol, ac yn flaenor yn ddyn. galluog, duwiol, ac yn flaenor yng nghapel Dyserth. Eglwyswr oedd 9 tad Mr. Wiliams, and trwy ei ddyfod- iad i'r Ty Newydd, dygwyd ef i fyny gyda'r Metbodisti aid Calfinaidd. Mieddai ef fel y Igweddill o'r ten in o ochr ei fam a'i dad' ar alluoedd .natur- iol cryfion, a chafodd bob chwarae teg i'w datblygu. Yn y flwyddyn 1874, ac efe yn lied ieuanc, daeth i swyddfa y G.:C. Railway Co. yn London Road, Manchester, ac yno y bu am 44 ml. yn fawr ei barich g,an y, CNvin.-nl a'i gyd- weithwyr. Yr oedd. wedi dringo yn uchel, yri. nesaf i'r prif gl'erc. T'ua pum, mlynedd yn 01 ymneilltuodd o'i alwedigaeth gyda }31wy<^d-dal, a rhydd- id i deithio ar y gwahanol rheiLftyrdd .£e1 o'r blaen. Ar ei ddyfodiad i < Mian,Chester ymunodd a'r eglwys yn Hgher Ardwick. Ym y flwyddyn 1885, de wiswyd ef yn flaenoir; felly bu yn flaenor am 33 ml., a bu o was:anaeth in;a-wr- i'r eglwys, Victoria Park yn awr. y Nid oedd dim yn ormod ganddo ei wneudr i'r achos, ac i wr medrus fel efe, gol'yigai hynny gryin: lawer. Gweith- iodù yn galed gyda'r cape.1 newydd a adeiladwyd yn ddiweddar yn Victoria Park. Nid oedd g:an y C.M. aelod ffyddlonaleh a mwy defnyddiol nag d. Bu yrÍ11,ywydd, ac mewn. swyddi er- aill, a chyflawnodd bob siwydid a ym-' ddiriedwyd iddo yn foddhaol. Ystyr- i2..i hiyn fraint ac yn ddyledswydd i :gy,northwyo eglwysi y cylch. Ni fedd. ai y Cyfundeb neb yn fwy 'l'oyal' iddo na n cyfaill. Pa benderfyniadau byn. nag a besid gan y C.M. a'x Gymdei.th- asfa, yr oedd am eu cario allan hyd yn oed pan na byddai yn cydweled yn hoUo1 a phob un. Cyfranai ynr hael at bob oasgliad. Cymerai ddiddordeb mawr Yill y Symudiad Ymosiodol, a gN);,r,ai,ei oreu yn y C.M. i !gael gan er- aill i wneud yr un peth. Bu yn oheb. ydd neilltuol am flynyddioedd ilr 'Goleuad' a'-r 'Cymro.' Ystyrrid ef yn un o'r ysgxifemwyr Llawfer Cym- raeg' a Saesneg goreu. Byddai ei ad- xoddiadau o weithrediadau y Cym- deithasfaoedd, &c., yn iberffaith. ('.wyddom fod ganddo gannoedd o b.rege.thau wedi eu hyisgrifenmu mewn ilawfer, a gresyn i lawer o'r rhai hyn fyned ar goll. Wedi clywed aiji ei faxwolaeth, gofynais i gyfaill yr hwn a adnabuasai Mr. W. yn dda, beth yn ol ei dyh ef oedd oedd prif nodwedd- ion Mr. W.W., a dyma ddywedodd :— s (1) Yr oedd yn ddyn faollol ar ei ben ei bun., ac o gymeriad, di- lychwin. (2) Yr oedd cywirdeb mewn pob peth yn .nodwedd gref yn. ei gymeriad, yn hynod felly, nes. ei arwaini amben dro. i wIithdariawiad a'i frody.r. (3) Yr oedd ei ffyddlon deb i'r cylch .yr oedd yn troi ynddo ym adna- byddus i bawb. (4) Yr oedd y'n gyf- aill caredig a hoff, ac yn. Gristion glbew a ffvddlawn hyd y diwedd." Bydd colled fawr ar ei,ol yn eglwys 9 1 Victoria Park. Hyderwni y bydd i farwolaeth dawel a,diboen a gafo'dd ein hanwyl frawd., ynghyda nodded Duw fod yn help i'r weddw a'r tail" merch sydd mewn gal-ar iar ol 'un a gar. 't emt mor fawr. BODe dydd lau, Awst iaf,- hebryngwyd ei wedddllionr i fyn- went-Christ Church, Woodford,, ger- llaw Bram-hall a Stockport. Gwasan- aethwyd yn y ty cyn. cychwyn, yn yr eglwys ac wrth y bedd gan ynarchn. E. Humphreys, R.ochdale,. J. H. Lloyd Wiilliams, Moss Side, R. Parry Jones, Warrington, R. Ernesit Jones, Old- ham, T. Trafor Jones, Stockport, a John Beggs, Fic-er yr eglwys a ejkwir uchod.

Cynhaliwyd cyfarfod pregethu yn Gwytherin, yr neg a'r i:zf&d, o Orffen- naf. Gwasanaethwyd gam y Parchn. T. Ch. Williams, M.A., Menai Bridge, a T. Etwy Williaias, Rbuthyc.