Y Cymro

COFLECH I'R PARCH. JOHN EVANS, ABER- MEURIG. GAN YR HENADUR J. M HOWELL, Y.H. Nawn dkldorol ocdd nawii y Llun, Gorff. 2pain, canys cyfarfii- asom i. ddadorchuddio- cofiech i'r Parch. John Evans, Abermeuri.g Nid yvv muriau pob capel Yll gyfryw ag r dlderhyn coflech dr-om o farmor, ond y mae muriau caipe] Ahermeurig felly. Goreu i gyd' pa gyntaf yr poOb capel yn y fath fodd, fel ag- y gellir-gos- od coflechau trwchus, trymion yn eu muriau. Y mae .gwrthwynebiad i dduU- iau a model au, oil,Ieig,i,d eu bod yn rhai a arferid ,gan Eglwys Locgr, pan y maent yn gampus. ynddyut eu hunain, yn un o'r arwyddion. o gulni a rhagfarn, élg, sydd yn atal Uwyddiant eg'lwysi. Ymneilltuol. P ah a in y rh^id i ni betruso i falbwysia-du pob peth ag sydd gan Eglwys Loe.gr, ag a fuasai yn Z, fantaiis i ni ? Y mae ganddi hi brofiad1 canrif- oedd, ac y mae hynny wedi ei r .galluogi i ddeongli, ac i roi ffurf 11 ymarferol 1 reddfau "v dynol deulu." Carwn i welted be; lyd'd 1 an wrth y drws, a chlooh ar do pob capel, a 11awer peth arall.. A mynnwn gloch a chanddi: genadwri o wa- hodd yn ei s-wn, swn. ag a ddygai dangnefedd i fy nghalon, ac a wnai Fynydd Seion yn fyw o ang- ylion ac o ysbrydbedd y cyfiawn. Fel amcanail-raddoldysgai brydlondeb. Pe buasai cloch yn pert.hyn i gapel Abermeurig, hwyrach y dechreuasid y cyfarf-od a gyhoeddasid i ddechreu' am chwech o'r gdoch, am chwech o'r gloch, ac nidam 6.40. Ond pa:ham y rhaid beio, pan mai canmawl sydd ar fy nghalon Y mae eglwys Abermeuriig wedi go'sod cofiech farmor yn eu capel, ac yn hyn, mor bell ag y mae yn myn'd, y maent yn ymdeibygu i Westminster Abbey, a St. Paul's, Lhmd'Cn. Coile-chi i filwyr enwoig, i wlad- weinwyr vsblenydd sydd ganddynt hwy, rhaid chwilio cryn dipyn cyn cael gafael mewn coflechi esgofo neu bregethwr, ond cododd eglwys Abermeurig goflech i bre- gethwr. Nid oedd: un dyn yn y 'cwrdd ,pwy nos, yn arifoddlon i'r hyn a wnaed. Nis giali Ymneiii- tuwr freuddwvdio- am .anrhydedd mwy na hwn. Rhaid i 'r anrhydedd; gael ei gyf- ynigu i wyr neu wragedd wnaeth- ant wasanaeth eithriadol. Yr oedd Mr. Evans yn ddyn da wed'i bod: yn weinidioio^ i'r eg- lwys am 56 o fliynyddoedd j wedi gwasanaethu ei enwad yn ei sir gydag* angcrdd a diwydrwydd Sielot, ac wedi ysgrifennu saith o lyfrau a gad want, yn fyw wyrdd- lesnii cynnar Met'hodi,stiaeth Sir Aherteif1. Di,au y ay tuna pob dyn yr haeddai ef goflech. Ond rhaid i g-oflcchi fod yn anaml neu coLlant eu g,werth, ac •fel gradd yr O.B.E. bydd bod hebddynt yn fwy 0 arlbenignvydd na'u cael. Y mae ci lyfrau ;<Byr gioifia it 49 x o Weinidloigion Sir' Aberteifi," a'r 7 "Ail Fyr "Gtofiant" yn cynnwys, hanes, byr am tua 80 oi w-einidog- ion y sir. Ar banner dalen, fwy neu tai, tyn, silhouette cywir c weinktog neu bregethwr. Gall y darllenydd welcd pa fatli ddyn, a pha fath bregethwr oedd pob un. Dengys en (j.iffygion hei) .1 y .0 drO'Sed\lu chwaeth, a ileltro diig- i lonedd. Ysigrifennai, mewn ar- ddull redeg>)g, l'yfn, nauiri-ol, sydd Y n gwneud pob clalen yn ddarllen- adwy. Yn ei lvfr Hanes Meth- odistiaeth De Aberteifi," y mae wedi cadw riiaig" difan-coll 'ho.ll fan- ylion, diddorol sefydliiad a chyr.- n\ (Id pob eglwys. Yr oedd ynrhald wrth aidd dnvilotvvr, a me-clir croniclydd., a .i,as sant Met-hadiistaidd, i wneud llyn. Y mae gwerth can, a phryddest, a t'hraethawd, yn myn'd! yn is, is, yn y farchnad, gyda threiigliad1 y blynyddoedd, oni fydd ynddynt rrn bryniau tra-' gwyddoideb. ond' y mae gwerth ffeithiau. syml yn oodi gydag olwyniad y cannifoedd. Meddylid am y Parch. John Evans, mai dyn ystwyth, hyn- aws, gos.tyn:géd!i¡g', hyd at ffiil bod yn wan oeddl ere. Ni bu camsynisad mwy. 0 dan allan- olion hyfryd felly, yr oedd igwvdn- wch (o nad obstinacy), beiddgar- wch o'r fath ,ag a gyfloir gan y ,gair fearles'snes's ac .anturiaeth. Dywe»c$odd. y Parch. John E. Davies, y son Id am dano y n Llu:n- den fel /'y d'yn bach o Aber- I.o( MeLirig Deonglodd Mr. Davies hyn drwy ddweyd, mai arwydd 0 anwyldeb oedld y gair ".bach." Defnyddir y g;air "ibaoh" ,gydag ystyr arall yn Sir Aberteifi pan y dywedir am wr—"Siryn bach yw e." Y mae'r ddau ystyr yn. gywir wrth .son am John Evans, ac y mae y niaill yn ychwanegu at werth v laid. Gwelid yr elfennau hyn yn, .holl' -eignion ei iywyd 11 af- urus. Fel enighreifftiau (a) Myn- odd godi capel a"r Trichrug. Nid oedd neb end efe yn gweled y rhaid am hyn, und 'Rhyw fan, os' penclerfynai¡-ci gyrraedd Nid oedtl Ig'arw ,a'i rhwystrai, Ols pell eife nits pallliai Heiibio invystr yn ewyhryr, ai." Canodd "Aeronian'" am ram ant yr ymgy!meri;adl hwn gvda medr "Gwna dy i Mi, oedd arch 1 ad Duw i un. A feddai aur a gwlad! ond wek un Orchfygodd igyda llwiyldd i godi ty, • Hob ddim ond dawn, a sel y nef- oedd fry." (b) Yr oedd y Parch. John Evans yn un o wyr bliaeniaf y Cvf- anfod M-iisol. b.s nid yn ysgrifen- nydd pan y cynhygiodd Mr. D'avid Davies, Llandinam, rodd ,0 ^3,000 i'r Deheubart'h'ar del-erau neilltuol, at- .sefydHu Cronfa Gweinatdo'gion. Rihan De Aberteifi i'w dalu oedd ^675. Ni fynnai y blaenbr- iaid edrych ar y cynny oedcl Cyfanfodi Misol y s,ir newydd g'ael ei rannu yn ddau. Cyn rhannu yr oedkl, yn un. o'r Cyfar- 1 fodydd urddascjiaf. Wele pcstr o rai .o'i weiLni-dbigion-: y Parchn. J. Jones, B'laenanerch J. Jones, Penmorfa Robert Roberts, Llan- geitho; John Jones, Ceinewyd-d j Abel Green, Aberacion John Jones, Sarcm; Thomas Edwards, Penlhvyn; Griffith Davies Dr. David Charles; Thos. Charles Edwards; En-orch James, &c., & c Rhaid fod De Cerediigion yn teini lo yn wan, 01 ynni wedi yr ymwa- haniad yn 1873. Y Parch. John Evans oedd y math 0 ddyn i. gael I ae? gan y Cyflariod Misol i.ymgymer- yd a dyled o ^675, cr gwybod am Vv-rthnawse-dd -yr eglwysri. Bu y ddyled yn faich trwm ar yr e.g- 1wvsiam ugeinilau o flynyd-doedd. Ond da ei fod yaio i wneud yr hyn a wnaeth. (c) Yr oedd yn meddu y menter (daring) i giyhoeddi Uyfrau. Y mae yn rihaid wrth- ariwybodaeih. mawr neu hyder deallxus mawr I gyhoeddi llyfrau. Anturiodd ef ar hyn yn ddiofn. Yn avvr yr ydym yn -dechreu teimlo mor rhwvmedliig' yr ydym iiddo. Yn. hyn., y mae- yn sefyl ar ei ben ei: hun ymhl-kh gweinidoigi.oji yr oes- au, a bydd1 cenedlaethau a ddavv yn rhoi clod rw enw. Yr oedd y cy far fod no-s L,un yn un. oedd vn cwrdd' a' g'ofynion yr amgylcbiad. Er mor haifaidd oedd yr hin, a bod y holbl wrth y gwair, daeth tlawer ynghyd. Yr -oed'd diyffryu Aeron yn ogoineddus- y tu hwnt, a Hals Daniel Rowland i "w glywed ar clon, yr .a.fon, .a Jaimes, Hughes yn -edrych- i lawr o'r Gwrthwvht. Uywyddwyd gan un 01 fechgyji yr eglwys—y Parch. E.. J. Evan:s, Cross Inn, CaerfytxMin. Dtechreuwyd yi eyfadod gan; y Parch. John Davies-, B.A., Salem, Aberystwyth. Tymvyd y Hen oddiar y glo,fliech .gan Mr. Daniel Lodwiig, y blaenor h-ynaf. --D,a i- lieniodd y llywydd y gei.tiau a gerfiasid .ami, y rhai ydyn.t Er oaf am y PARCH. JOHN EVANS. Ganwyd/ Tach. 20,1830. Bu farw Ion. 24, 1897. Gweinidüg yr Eglwys horn 1861.—-1917. Gweithiwr Awdur Cofi.-fidVxkn MetHcxliistiaeth- Sir Ab-er^aifi.. Ysgrifennydd y Cyfarfod Misoii am 18 mly,ne,(Jl,cl, Llywydd Cymd!eitba.s:fa y De 1899—1900. 'Co'ffadwriiaeth y cyfiawn. sydd fendigedig.' Darlfenwyd llythyrau oddiwrth" Mr. Cerediig Eivans, Aberteifi; Mr. John H. Griffiths, Rhymn-ey; Parchn. T. Grey Dsavies, Aber tillery; Daniel Davies, Sefton Park, Lerpwl; D. Meurig Jones, Holly bush, Newport; John. D. Evans., Taililey; Moses Evans, Blaenigiarw, yn datgan eu clQd i r eghvys am yr hyn a wnai. Siaradlwydi ar bynciau, gosod- edig rhagilaw, fel a ,anilyn. Z, I Y Parch. John Evans fel, cyd- w eithi-wr a chymylClorg, y Parch. Howell Lloyd, Bwl!chylda.n; fel swyddog yn y .Cyfarf-od Misoil, y Parch. D. A. Jones, Llanigeitho;. "fel pregethwr, y P-arch. E. Mor- gan,B.A., Pennant; fel awdwr a llenor, Mr. J. M. Howell, Abcr- ■ .aeron; fel Llywydd Cymdeithas-fa y De 1899—1900, y Parch. J. E. Davies, M.A., Llandikx Canwyd "Am fod fy lesu'ir fyw," a "Mae gwlad o: wynfyd pu'r heb haint." Chwaraewyd gan Miss- Jenkins, Pentrefelin. Gwniae.th Mr. Jo'hn Davies, Cvvm- ca,can Mill,s waithmanwl fel ysig- ri-fennydd. Yr oedd yn g'wrdil ta r awr, ond nid oedd y gynull- eidfa wedi- colli eu diddordieb ar v diwedd. Diywedodd Henry Rees wrtlr Owen Thomas ar ddiw-edd. oedf a, wedi i'r oliaf draddodi pregeth goffa-dwiraethol -i rywun -Wnei.' dithau O'wen dldiim. 11-awer o honi hi, \rthbr-eg:ethu dyn." Dyna'r gwir v rhan amlaf. Ond daliodd John -Evans y prawf yn well na'r r iii n f v; v a f Yr oedd Mrs. Davies., Felin- fac'h, a Mrs. Hug-hes., Abervs-, Z, 11, twyth-, dwy ferch Mr. Evans, a'u gwyr a'u plant yn b-resennol. Y mae ei unig fah yn .garcharor 511 C, .I I Germani. Aeth pawb i'w fan ngwyll nos o haf perffaith. Y r oedd tarth gwyn, yn nodi nvrs troeilloig afom. Aerom, a pberthi yn. llosgi ond heb eu dij a ar drum Trichruig, a thrydar per- erina-on ar eu ffordd i Seion ar edvn yr aw el ber.